[[File:Mutual exclusion example with linked list.png|400px|thumb|'''Παράδειγμα συνδεδεμένης λίστας''': Δύο κόμβοι, ''i'' και ''i+1'', αφαιρούνται ταυτόχρονα με αποτέλεσμα ο κόμβος ''i+1'' τελικά να μην αφαιρείται.]]
Στην [[Πληροφορική|επιστήμη των υπολογιστών]] με τον όρο '''αμοιβαίο αποκλεισμό''' ([[Αγγλικά]]: ''Mutual exclusion'') αναφερόμαστε στην διασφάλιση παράλληλων διεργασιών να αποκτήσουν αποκλειστική πρόσβαση όταν φτάνουνφτάσουν σε μια ''κρίσιμη περιοχή'' (όπου υπάρχει διαμοιρασμός πόρων (όπως για παράδειγμα μια κοινή θέση μνήμης). Η ιδέα είναι να υπάρξει κάποιοςένας μηχανισμός ώστε όταν δύο παράλληλες διεργασίες θέλουν να χρησιμοποιήσουν ένα κοινό πόρο να μην υπάρχει σύγκρουση επεξεργασίας αλλά να διασφαλίζεται ένας αμοιβαίος αποκλεισμός. Το πρόβλημα αυτό μελετήθηκε από τον [[Έντσγκερ Ντάικστρα|Ντάικστρα]] σε ακαδημαϊκή δημοσίευση το 1965 με τίτλο ''Λύση στο πρόβλημα ελέγχου παράλληλων και ταυτόχρονων προγραμμάτων''. Θεωρείται ο πρώτος που ασχολήθηκε με ταυτόχρονουςπαράλληλους αλγόριθμους. <ref>{{cite journal|last=Dijkstra|first=E. W.|title=Solution of a problem in concurrent programming control|journal=Communications of the ACM|volume=8|issue=9|pages=569|doi=10.1145/365559.365617|year=1965}}</ref><ref name="Taubenfeld:2004">Taubenfeld, [http://www.cs.tau.ac.il/~afek/gadi.pdf The Black-White Bakery Algorithm]. In Proc. Distributed Computing, 18th international conference, DISC 2004. Vol 18, 56-70, 2004</ref> <ref>{{Citation | url=http://www.podc.org/influential/2002.html | title=PODC Influential Paper Award: 2002 | work=ACM Symposium on Principles of Distributed Computing | accessdate=2009-08-24}}</ref>
Με τον αμοιβαίο αποκλεισμό μπορούν να επιλυθούν πολλά προβλήματα που προκύπτουν από την ταυτόχρονη προσπέλαση κοινών πόρων. Τέτοια ζητήματα εμφανίζονται κυρίως (αλλά όχι αποκλειστικά) στο χώρο των [[λειτουργικό σύστημα|λειτουργικών συστημάτων]] αλλά και των [[βάση δεδομένων|βάσεων δεδομένων]]. Οι [[σημαφόρος (υπολογιστές)|σημαφόροι]] αποτελούν(semaphores) υλοποιούν τον μηχανισμό με τον οποίο μπορεί να επιτευχθεί αμοιβαίος αποκλεισμός μεταξύ δύο ή περισσοτέρων διεργασιών.
Ένα απλό παράδειγμα γιατί ο αμοιβαίος αποκλεισμός είναι σημαντικός στην πράξη μπορεί να φανεί γιαστο παράδειγμα μεμιας μιααπλής απλήσυνδεδεμένης συνδεδεμένη λίσταλίστας. Σε αυτή την λίστα η αφαίρεση ενός κόμβου γίνεται αλλάζοντας τον δείκτη που δείχνει στον επόμενο κόβμοκόμβο. Για παράδειγμα έναεάν ο κόμβος '''i''' θέλουμε να αφαιρεθεί τότε το επόμενος δείκτης του '''i-1''' θα αλλαχθεί ώστε να δείνχειδείχνει τον κόμβο '''i+1'''. Στην περίπτωση που η συνδεδεμένη λίστα είναι προσβάσιμη από δύο παράλληλες διεργασίες και στην περίπτωση που και οι δύο διεργασίες προσπαθήσουν να αφαιρέσουν δύο διαφορετικούς κόμβους παράλληλα θαενδέχεται να αντιμετωπίσουμε το παρακάτω πρόβλημα: έστω οι κόμβοι '''i''' και '''i+1''' θέλουμε να αφαιρεθούν. Μετά την αφαίρεση ο κόμβος '''i-1''' θα δείχνει τον '''i+1''' ενώ ο κόμβος ''i'' θα δείχνει στον '''i+2'''. Παρόλο που οι δύο διεργασίες θα ολοκληρώσουν παράλληλα και με επιτυχία τις αφαιρέσεις των δύο κόμβων στην πράξη ο κόμβος '''i+1''' δεν αφαιρείται. Για να λυθεί σωστά το πρόβλημα θα πρέπει να απαιτείται ο αμοιβαίος αποκλεισμών των διεργασίωνδιεργασιών όταν οι διεργασίες φτάνουν στην κρίσιμη περιοχή όπουαφαίρεσης πρέπειτου να αφαιρεθεί ο κόμβοςκόμβου. Όταν η μια διεργασία αμοιβαία αποκλείει την άλλη κατά την κρίσιμη περιοχή η αφαίρεση και των δύο κόμβων συνδεδεμένη λίστα μπορεί να γίνει με επιτυχία.
