Αυγουστίνος Ιππώνος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

 

== Η θεολογία του Αυγουστίνου ==

Η πίστη και ο λόγος συνυπάρχουν με την διαφορά πως η πρώτη προηγείται χρονικά του δεύτερου. Και η μία προϋποθέτει την άλλη. Η πίστη και ειδικότερα η χριστιανική, αποσκοπεί ιδιαιτέρως στο να δείξει πως υπάρχουν και πράγματα που δεν είναι ορατά όπως υπάρχουν και τα ορατά. Η πίστη βασίζεται στην Αγία Γραφή η αυθεντικότητα της οποίας στηρίζεται στην ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Όσα περιέχονται σε αυτήν είναι προσλήψιμα δια της πίστεως κι όχι μόνο μέσω του νου. <ref>Κωνσταντίνος Σκουτέρης, Ιστορία Δογμάτων, τομ.2, Αθήνα, 2004,σελ.704-705</ref>

Στον Θεό δεν διακρίνει ουσία και άκτιστες ενέργειες. Στον νου του αμετάβλητου Θεού υπάρχουν ιδέες, ο κόσμος των νοερών, και βάσει αυτών εν χρόνω δημιουργούνται τα πράγματα και ο άνθρωπος , ο Αδάμ. Ένεκα των ουσιοκρατικών αντιλήψεών του υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος δημιουργήθηκε ''κατ΄εικόνα'' όλης της Τριάδος κι όχι μόνο του Υιού, διότι τότε τα τρία πρόσωπα θα ήταν ανόμοια ως προς την ουσία τους.

Ο άνθρωπος προικίζεται με ελεύθερη βούληση και μπορούσε να μην αμαρτήσει.<ref>Στυλιανός Παπαδόπουλος, « Αυγουστίνος Ιππώνος . Ο μέγιστος εκκλησιαστικός πατέρας της Δύσεως», Θεολογία, τομ.79, τ/χ.2 (Ιούλιος-Δεκέμβριος) 2008, σελ.484</ref>

Ο κόσμος παρουσιάζεται στη σκέψη του Αυγουστίνου, ''ιεραρχημένος'' κατά τρόπο [[Πλάτωνας|πλατωνικό]]. Ό,τι αγαθότερο και αξιολογότερο βρίσκεται πιο ψηλά. Κι ο [[Θεός]] βρίσκεται στην κορυφή, όπως και το πλατωνικό ''αγαθό''. Σε πιο χαμηλή θέση βρίσκονται τα φυσικά αντικείμενα, οι ανθρώπινες ψυχές ενδιάμεσα,οι ψυχές των αμαρτωλών χαμηλότερα από εκείνες των εναρέτων ανθρώπων. Η αξιολογική ιεράρχηση είναι μια ιεραρχία πραγματικότητας. Όσο πιο χαμηλά βρίσκεται κάτι τόσο πιο κοντά στο μηδέν βρίσκεται χωρίς να είναι ολοκληρωτικά μηδέν. Υπάρχουν κατά τρόπο μεταβλητό. Η αντίληψη αυτή της αλλαγής και μεταβολής είναι δάνεια, [[Αριστοτέλης|αριστοτελική]]. Μια άλλη παράμετρος αυτής της ιεράρχησης είναι και η συνθετότητα των δημιουργημάτων. Μόνο ο Θεός είναι αμετάβλητος και ασύνθετος.<ref>Paul Vincent Spade, «Μεσαιωνική φιλοσοφία», στο: Anthony Kenny (επίμ.):Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης: Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας, μτφρ.Δέσποινα Ρισσάκη, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 2005, σελ.96</ref>

 

Με την ιεράρχηση του ''είναι'' συνδέεται και η ιεράρχηση του ''αγαθού'': δεν υπάρχει τίποτα που να μην έχει κάποιο ποσοστό αγαθότητας. Ερχόμενος σε πλήρη διαφωνία με τον [[Μανιχαϊσμός|μανιχαϊσμό]] δεν δέχεται καμία απόλυτη ύπαρξη στο ''[[κακό]]''. Επίσης δεν δέχεται και την ''μίξη'' καλού και κακού. Στην πραγματικότητα πρόκειται για βαθμίδες ''αγαθότητας''. Το κακό συνδέεται με το ιεραρχημένο σύστημα του Αυγουστίνου και κατά έναν άλλο τρόπο: τα ''ανώτερα πράγματα'' πρέπει να άρχουν των ''κατώτερων πραγμάτων''. Αυτή είναι η τάξη και η δίκαιη κατανομή. Αν ισχύει το αντίστροφο, δηλαδή τα κατώτερα εξουσιάζουν τα ανώτερα, τότε έχουμε το ''κακό'', δηλαδή μια αντεστραμμένη ταξινόμηση.<ref>Paul Vincent Spade, «Μεσαιωνική φιλοσοφία», στο: Anthony Kenny (επίμ.):Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης: Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας, μτφρ.Δέσποινα Ρισσάκη, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 2005, σελ.96-97</ref>

 

Η ελεύθερη βούληση προϋποθέτει την δυνατότητα επιλογής του καλού και του κακού και κατανοείται ως έφεση –επιθυμία έντονη(concupiscentia) που μπορεί να στραφεί προς το καλό και προς το κακό. Η προς το κακό έφεση επιθυμία έγινε η αιτία της πτώσης και συνιστά το προπατορικό αμάρτημα. Έτσι ο άνθρωπος δεν μπορεί να μην αμαρτήσει είναι μάζα καταδικασμένη και άρα μάζα απωλείας..<ref>Στυλιανός Παπαδόπουλος, « Αυγουστίνος Ιππώνος . Ο μέγιστος εκκλησιαστικός πατέρας της Δύσεως», Θεολογία, τομ.79, τ/χ.2 (Ιούλιος-Δεκέμβριος) 2008, σελ.485</ref>

Το προπατορικό αμάρτημα διαποτίζει όλο το ανθρώπινο γένος όχι λόγω μίμησης αλλά κληρονομικότητας επειδή στο είναι του Αδάμ ενυπήρξαμε όλοι ως ένας άνθρωπος. Αν και αγέννητοι ακόμα είμαστε μέσα στο σπέρμα από το οποίο προήλθαμε. Το σπέρμα ήταν διεφθαρμένο από την αμαρτία.

 

Ο Τριαδικός Θεός είναι απλός και άτρεπτος, και είναι απλός επειδή ταυτίζεται το έχειν με το είναι του. Αντίθετα ο κτιστός κόσμος είναι τρεπτός και σύνθετος και μπορεί να χάσει ό,τι έχει. Υπάρχει χαώδης διαφορά ανάμεσα στον Θεό και τον κόσμο, κι ο άνθρωπος δεν γνωρίζει επί της ουσίας τον Θεό. Το χάσμα αυτό όμως δεν είναι και αγεφύρωτο επειδή υπάρχει ένας μεσίτης ο Υιός του Θεού <ref> Κάρεν Άρμστρονγκ, Η ιστορία του Θεού, μτφρ. Φώτης Τερζάκης, εκδ. Φιλίστωρ, Αθήνα, 2002, σελ.194</ref> Ο Τριαδικός θεός είναι συγχρόνως ενότητα και διάκριση των θείων προσώπων. Η ενότητα ξεκινά από την κοινή θεία ουσία και φύση και επεκτείνεται και στην κοινή θέληση, πράξη ή ενέργεια. Μέχρις εδώ ο Αυγουστίνος ακολουθεί την σκέψη των Καππαδοκών πατέρων, την οποία γνωρίζει έμμεσα μόνο, αφού αγνοεί την ελληνική γλώσσα, δια μέσου άλλων θεολόγων που την γνωρίζουν όπως ο [[Ιλάριος Πικταβίου]] και ο [[Αμβρόσιος Μεδιολάνων]]. <ref>Κωνσταντίνος Σκουτέρης, Ιστορία Δογμάτων, τομ.2, Αθήνα, 2004,σελ.706-707 </ref>

Ο Αυγουστίνος επιχειρεί να περιγράψει τις ενδοτριαδικές σχέσεις με εικόνες ειλημμένες από τις λειτουργίες της ανθρώπινης ψυχής: όπως είμαστε ,λέει, μια αδιαίρετη ενότητα, αλλά αποτελούμαστε από ‘’μνήμη’’, ‘’νου’’ και ‘’θέληση’’ έτσι συμβαίνει και με τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος.