|
}}
Το '''Coenagrion puella''' είναι λεπτό υδρόβιο έντομο από την τάξη των [[Οδοντόγναθα|οδοντογνάθων]] και την υποτάξη [[Ζυγόπτερα]]. Κατατάσσεται στην [[οικογένεια (βιολογία)|οικογένεια]] [[Coenagrionidae]] και αναπτύσσεται σε στάσιμα ή αργά ρέοντα γλυκά νερά. Απαντάται σε σχεδόν όλη την Ευρώπη. Το [[γένος (βιολογία)|γένος]] ''Coenagrion'' εκπροσωπείται στην Ευρώπη με δώδεκα [[είδος (βιολογία)|είδη]].<ref name="FE Coe">[http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=214262 Fauna Europaea, ταξινόμηση και γεωγραφική εξάπλωση του γένους ''Coenagrion'']</ref> Στην Ελλάδα εκτός από το ''Coenagrion puella'' αναφέρονται τα είδη
''Coenagrion ornatum'',<ref name="FE Coe orn">[http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=214270 Fauna Europaea, ταξινόμηση και γεωγραφική εξάπλωση του είδους ''Coenagrion ornatum'']</ref>
''Coenagrion pulchellum'',<ref name="FE Coe pul">[http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=214273 Fauna Europaea, ταξινόμηση και γεωγραφική εξάπλωση του είδους ''Coenagrion pulchellum'']</ref>
ενδημικά στην Κρήτη το ''Coenagrion ponticum''<ref name="FE Coe pon">[http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=214271 Fauna Europaea, ταξινόμηση και γεωγραφική εξάπλωση του είδους ''Coenagrion ponticum'']</ref>
και επίσης στην Κρήτη το
''Coenagrion scitulum'', αλλά όχι ενδημικά.<ref name="FE Coe sci">[http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=214274 Fauna Europaea, ταξινόμηση και γεωγραφική εξάπλωση του είδους ''Coenagrion scitulum'']</ref>
Στο είδος ''Coenagrion puella'' παρατηρείται μια μεγάλη διαφορά μεταξύ αρσενικών και θηλυκών. Η συμπεριφορά τους κατά την αναπαραγωγή δείχνει μερικές ειδικότητες.
== Ετυμολογικές και ιστορικές παρατηρήσεις ==
Το είδος αναφέρεται το 1785 υπό το όνομα ''Libellula puella'' από τον [[Κάρολος Λινναίος|Λινναίο]] στην περίφημη δέκατη έκδοση του ''Systema naturae'' που θεωρείται ως αφετηρία της [[Διωνυμική ονοματολογία|διωνυμικής ονοματολογίας]].<ref name="FE Coe puell">[http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=214272 Fauna Europaea, ταξινόμηση και γεωγραφική εξάπλωση του είδους ''Coenagrion puella'']</ref>
Σε αυτήν την έκδοση όλα τα είδη της τάξης των οδοντόγνατων κατατάσσονται στο μοναδικό γένος ''Libellula'' με μόνο 18 είδη.<ref name="Linnaeus">Carolus Linnaeus: ''Systema Naturae'' Tom.1, Editio decima, Stockholm 1758 [http://gdz.sub.uni-goettingen.de/dms/load/img/?PPN=PPN362053006&DMDID=DMDLOG_0039&LOGID=LOG_0039&PHYSID=PHYS_0551 σελ. 550:546]</ref>
Το ''Libellula puella'' χαρακτηρίζεται από το Λινναίο με τα ελάχιστα λόγια ''Libellula alis erectis hyalinis'' (λιβελλούδα με τις πτέρυγες διαφανείς και προς τα πάνω). Ακολουθεί μια υποδιαίρεση σε τέσσερις ομάδες σχετικά με τα διάφορα χρώματα. Αυτό αποδεικνύει, πως ο Λινναίος δεν μιλάει για το είδος στη σημερινή έννοια, αλλά στο ''Libellula puella'' κατατάσσει όλα τα μικρά είδη, που σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες ακόμα σήμερα συνοψίζονται με το λαϊκό όνομα ''νύμφες του νερού'' ([[Ναϊάδες ]]). Αυτό εξηγεί και το λατινικό όνομα ''puella'', που σημαίνει νεάνιδα, κορίτσι, μη ακόμη παντρεμένη νέα γυναίκα.
Σε μερικές πηγές διατηρείται η γνώμη, πως το όνομα ''Coenagrion'' δόθηκε το 1840 από τον Γάλλο Σαρπαντιέ (Charpentier).<ref name="FE Coe"/> Αυτό όμως είναι λάθος. Ο Σαρπαντιέ το 1840 στο βιβλίο του ''Libellulinae Europaeae'' (Λιβελλούλες της Ευρώπης) χρησιμοποιεί το όνομα ''Agrion'' και την ''Coenagrion puella'' ονομάζει ''Agrion interruptum''.<ref name="Charpentier">Toussaint von Charpentier {{Google books|NTgjmPiyV1sC|Libellulinae Europaeae descriptae ac depictae a Toussaint de Charpentier|page=156}} Leipzig 1840</ref> Το γένος ''Coenagrion'' ορίστηκε το 1890 από το Κirby.<ref name="BioLib">[http://www.biolib.cz/en/taxon/id1582/ το γένος ''Coenagrion'' στο BioLib]</ref> Ο Kirby τοποθετεί το καινούργιο γένος ''Coenagrion'' πίσω από το γένος ''Agrion''.<ref name="Kirby">W.F. Kirby: ''A synonymic catalogue of Neuroptera Odonata, or dragon-flies'' London 1890 [http://www.biodiversitylibrary.org/item/25894#page/164/mode/1up σελ. 148]</ref> Ο ίδιος δεν δίνει καμιά εξήγηση για το όνομα, αλλά η τοποθέτηση πίσω από το γένος ''Agrion'' υποδηλώνει την εξήγηση πως το γένος περιλαμβάνει όλα τα είδη που αποσπάστηκαν από το γένος ''Agrion'' και συνωψίζονται ως 'Καινούργιο Agrion', από τα αρχαία 'καινό', που στα λατινικά σωστά μεταφράζεται με Caen-, το Caen- όμως πολλές φορές γίνεται και Coen-. Μια άλλη υπόθεση εξηγεί το όνομα από τις λέξεις ''κοινό'' και ''άγριο'', γιατί τα είδη πολλές φορές πετούν κατά ζεύγη στα χωράφια, το αρσενικό κρατώντας με τους κέρκους στο τέλος της κοιλιάς ως πένσα το θηλυκό πίσω από το κεφάλι.<ref name="Lib BW">Sternberg/Buchwald (Hrsg.): ''Die Libellen Baden-Württembergs Bd. 1'' Ulmer 1999 ISBN 3-8001-3508-6, σελ. 237 Γερμανικά</ref>
Το όνομα ''Agrion'' μπορεί επίσης να προέρχεται από το [[Αγρεύς]].<ref name="Charpentier">Toussaint von Charpentier {{Google books|NΤgjmPiyV1sC|Libellulinae Europaeae descriptae ac depictae a Toussaint de Charpentier|page=21}}</ref>
==Μορφολογικά χαρακτηριστικά του ακμαίου ==
Τα αρσενικά (Εικ. 3) είναι μπλε με μαύρες κηλίδες, όπως το συναντούμε σε πολλά όμοια είδη. Γενικά για αναγνώριση χρησιμοποιείται το μαύρο σχήμα που βρίσκεται στο δεύτερο κοιλιακό δακτύλιο. Αυτό θυμίζει ένα πέταλο ανοικτό προς τα μπροστά, ή την δομή ενός ποτηριού (Εικ. 3 στη μέση). Αυτό το σχήμα όμως έχει τόσες παραλλαγές, και μερικές μπορούν να συμπίπτουν με παραλλαγές άλλων ειδών. Γιαυτό χρησιμοποιείται το όχι τόσο επιβλητικό, αλλά πιο σίγουρο χαρακτηριστικό της μορφής των κέρκων, που σχηματίζουν πένσα στο τέλος της κοιλιάς (Εικ. 3 δεξιά). Αυτή η μορφή είναι πολύ σταθερή, γιατί ταιριάζει ακριβώς στο πρόνωτο του θηλυκού.
Το θηλυκό κατά κανόνα είναι πράσινο με μαύρες κηλίδες (Εικ. 1), καμιά φορά και μπλε με μαύρες κηλίδες (Εικ. 6). Στο δεύτερο κοιλιακό δακτύλιο βρίσκεται μια κηλίδα, που θυμίζει κύπελλο (Εικ. 2 δεξιά). Και αυτό το σχήμα δεν θεωρείται ασφαλή για αναγνώριση. Αντίθετα το διπλό κύμα που σχηματίζει η οπίσθια άκρη του προνώτου, (Εικ. 2 αριστερά) παριστάνει σταθερό χαρακτηριστικό των θηλυκών του είδους. Το γεγονός, πως πρόκειται για θηλυκό αναγνωρίζεται από τα εξαρτήματα στο κάτω του προτελευταίου κοιλιακού δακτυλίου (Εικ. 2 στη μέση).
Μετά την έκδυση από τελευταίο προνυμφικό στάδιο τα χρώματα των νέων ακμαίων σχεδόν δεν φαίνονται (Εικ. 4 και 9). Στα ώριμα ενήλικα η ένταση του χρωματισμού εξαρτάται από την θερμοκρασία. Στις δροσερές πρωινές ώρες το μπλε είναι πιο έντονο.
Για όλα τα είδη του γένους ισχύει, πως οι μεσαίες και οπίσθιες κνήμες δεν είναι φαρδιές (Εικ. 5). Στις πτέρυγες στο πεδίο μπροστά στο κόμβο (Εικ. 7 κάτω από το πράσινο συνδετήρα) υπάρχει μόνο δυο εγκάρσιες νευρώσεις, και αμέσως πίσω από το σκούρο πτερόστιγμα (Εικ. 7, πράσινο βέλο) είναι μόνο ένα κύτταρο. Η κεφαλή είναι πλατύτερη από το θώρακα (Εικ. 2 αριστερά). Φέρει δυο κοντές νηματοειδείς κεραίες. Οι ημισφαιρικοί σύνθετοι οφθαλμοί έχουν μεγάλη απόσταση ο ένας από το άλλο και τοποθετούνται στις πλευρικές άκρες του κεφαλιού. . Αυτό επιτρέπει στο έντομο να κρύβεται το σώμα πίσω από ένα στέλεχος βούρλου με σχετικό διάμετρο, και συγχρόνως να κοιτάζει το απέναντι εχθρό με τους δυο οφθαλμούς. Αφού άλλα είδη έχουν άλλο απόσταση των οφθαλμών, επιλέγουν και άλλη θέση στο βούρλο για ανάπαυση, πράγμα που μειώνει την ανταγωνισμό μεταξύ των ειδών. Μεταξύ των δυο συνθετών οφθαλμών τρία οφθαλμίδια σχηματίζουν ένα ανυψωμένο τρίγωνο (Εικ. 2 αριστερά).
==Μορφολογικά χαρακτηριστικά της προνύμφης ==
Οι προνύμφες (Εικ. 7) είναι μικρότερες από δυο εκατοστόμετρα, αλλά στα τελευταία στάδια μεγαλύτερες από δεκατρία χιλιοστόμετρα. Είναι προσαρμοσμένες στη ζωή στο νερό. Φέρουν τρία ουραία εξωτερικά βράγχια σε φόρμα τριών φύλλων στο τέλος της κοιλιάς. Το κάθε φύλλο τελειώνει σε οξύ άκρη, που όμως δεν επεκτείνεται νηματώδη (Εικ. 14). Οι φλέβες δεν εκφύονταν όρθια στον άξονα, αλλά κλίνονται από το κεντρικό άξονα προς τα πίσω. Περίπου το πρώτο μισό των πλευρικών ακρών των βράγχιων είναι γερό οδοντωτό (φαίνεται σαφώς με πλήρη μεγέθυνση της Εικ. 14). Τα πόδια είναι καλά αναπτυγμένα.
Οι οφθαλμοί είναι μεγάλοι. Πίσω από τους οφθαλμούς το κεφάλι γίνεται πιο στενό, το πίσω μέρος του κεφαλιού είναι στρογγυλεμένο και δείχνει σκούρες λεκέδες (Εικ. 11 αριστερά). Οι κεραίες αποτελούνται από επτά μέρη (Εικ. 13).
{| class="prettytable float-right"
|colspan="2"|[[Εικόνα:Coenagrion puella 10(loz).jpg|x110px]]
|colspan="4"|[[Εικόνα:Coenagrion puella female pronotum.jpg|x120px]][[Εικόνα:Coenagrion puella female detail.jpg|x120px]][[Εικόνα:Coenagrion puella female detail2.jpg|x120px]]
|colspan="4"|[[Εικόνα:2013.06.27.-21-Ahrensberg-Hufeisen-Azurjungfer-Maennchen.jpg|x125px]][[Εικόνα:Coenagrion puella male detail.jpg|x125px]][[Εικόνα:Coenagrion puella male datail2.jpg|x125px]]
|-
|colspan="2"|<small>Εικ.1: θηλυκό χρωματισμένο <br>πράσινο όπως συνήθως
|colspan="4"|<small>Εικ.2: χαρακτηριστικά θηλυκού: αριστερά κεφάλι και προνώτο,στη μέση: τελευ-<br>ταίος δακτύλιος από την πλευρά, δεξιά: πρώτος κοιλιακός δακτύλιος από πάνω
|colspan="4"|<small>Εικ.3: αρσενικό, με τα χαρακτηριστικά του:<br>στη μέση πρώτος και δεξιά τελευταίος κοιλιακός δακτύλιος από πάνω
|-
|colspan="2"|[[Εικόνα:Coenagrion puella 1(loz).jpg|x110px]]
|[[Εικόνα:Coenagrion puella hind leg.jpg|x135px]]
|colspan="2"|[[Εικόνα:Coenagrion puella qtl4.jpg|x132px]]
|colspan="4"|[[Εικόνα:Coenagrion puella ala.png|x115px]]
|[[Εικόνα:HufeisenAzurjungfernEiablage7.JPG|center|x140px]]
|-
|colspan="2"|<small>Εικ.4:νέο, ακόμα ασθενή<br>χρωματισμένο θηλυκό
|<small>Εικ.5: οπίσθιο πόδι
|colspan="2"|<small>Εικ.6:θηλυκό, μπλε παραλλαγή
|colspan="4"|<small>Εικ.7:πτέρυγα, συνδετήρας μπροστά στο <πεδίο μπροστά το κόμ-<br>βο> (Antenodalfeld), βέλος μπροστά στο <πτερόστιγμα>
|<small>Εικ.8:ωοτοκία
|-
|[[Εικόνα:Coenagrion puella schlupf1.JPG|x180px]]
|[[Εικόνα:Coenagrion puella schlupf2.jpg|x180px]]
|[[Εικόνα:Coenagrion puella schlupf3.jpg|x180px]]
|[[Εικόνα:Coenagrion puella schlupf4.JPG|x180px]]
|[[Εικόνα:Coenagrion puella schlupf5.jpg|x180px]]
|[[Εικόνα:Coenagrion puella schlupf6.jpg|x180px]]
|[[Εικόνα:Coenagrion puella schlupf7.jpg|x180px]]
|[[Εικόνα:Coenagrion puella schlupf8.jpg|x180px]]
|[[Εικόνα:Coenagrion puella schlupf9.jpg|x180px]]
|[[Εικόνα:Coenagrion puella female.webm|x180px]]
|-
|colspan="9"|<small>Εικ. 9: Διάφορες φάσεις της έκδυσης
|<small>Εικ 10:βίντεο της έκδυσης
|-
|colspan="4"|[[Εικόνα:Coenagrion puella larva2.jpg|x122px]][[Εικόνα:Coenagrion puella larva1.jpg|x122px]]
|colspan="2"|[[Εικόνα:Coenagrion_puella.ogv|x100px]]
|colspan="2"|[[Εικόνα:Coenagrion puella larva antenna.jpg|x110px]]
|colspan="2"|[[Εικόνα:Coenagrion puella larva Kiemenblatt.jpg|x95px]]
|-
|colspan="4"|<small>Εικ. 11: προνύμφη, δεξιά με λεία (''[[Cloeon dipterum]]'')
|colspan="2"|<small>Εικ. 12: βίντεο σύζευξη
|colspan="2"|<small>Εικ. 13:κεραία της προνύμφης
|colspan="2"|<small>Εικ. 14:εξωτερικό βράγχιο της προνύμφης
|}
==Βιολογία ==
=== Γενικά ===
Τα ακμαία είναι αρπακτικά. Κατά κανόνα συλλαμβάνουν τη λεία τους (μικρές μύγες, κουνούπια κ.λ.) κατά την πτήση. Μπορούν όμως και να συλλέγουν μικρά έντομα (αφίδες κ. λ.) από τα φυτά, που κάθονται. Όταν ο πληθυσμός σε ένα συγκεκριμένο υδροβιότοπο είναι αρκετά πυκνός, μπορεί να καταναλώνουν και τα άτομα του ίδιου είδους λίγο μετά την μεταμόρφωσή τους. Δεν απομακρύνονται πολύ από το βιότοπο, όπου γεννήθηκαν. Οι προνύμφες απαντώνται στο νερό και είναι επίσης αρπακτικές (Εικ. 11 δεξιά). Κολυμπούν αργά και μόνο λίγο και για μικρές αποστάσεις. Όταν ψάχνουν για λεία, περπατούν στο βυθός ή μεταξύ των φυτών στην ζώνη με τουλάχιστον κατά μέρος πλωτά φυτά.
=== Εμφάνιση των ακμαίων ===
Οι πρώτες ακμαίες εμφανίζουν τέλος Απριλίου, αρχή Μαΐου. Μετά από λιγότερα από τρεις εβδομάδες περίπου 95% τελείωσαν την μεταμόρφωση από προνύμφη σε ακμαίο. Τα θηλυκά κάνουν την εμφάνισή τους κατά μέσον όρων ένα μέχρι δυο μέρες πριν από τα αρσενικά. Τα αρσενικά όμως πεθαίνουν κατά μέσο όρων τρεις μέρες νωρίτερα από τα θηλυκά, που ζουν περίπου δεκαέξι μέρες.
Ο χρόνος της εμφάνισης στα νερά το πρωί ρυθμίζεται πρώτα-πρώτα από την ένταση του φωτός, μετά από την θερμοκρασία. Με μια ταχύτητα του ανέμου πάνω από 8 μέτρα ανά δευτερόλεπτο το έντομο δεν πετάει. Τα αρσενικά κάνουν την εμφάνισή τους στα νερά το πρωί περίπου μια ώρα νωρίτερα από τα θηλυκά. Παρατηρούνται περίπου 250 μέχρι 300 αρσενικά ανά εκατό μέτρα όχθης. Η πυκνότητα πληθυσμού ρυθμίζεται χωρίς αγώνες, αρκεί το κάθε αρσενικό να μη βλέπει πολλά άλλα αρσενικά κοντά του. Όταν σε πειράματα απομακρύνονται αρκετά αρσενικά, η έλλειψη συμπληρώνεται από αρσενικά, που περιμένουν σε λίγη απόσταση από την όχθη.
=== Ενδιαίτημα ===
Το είδος δεν είναι περιορισμένο σε ένα ιδιαίτερο τύπος υδροβιοτόπου. Η προνύμφη απαντάται σε ολιγοτροφικά και σε ευτροφικά ύδατα, και δείχνει μεγάλη ανοχή στην μόλυνση. Αναπτύσσεται στις παρόχθιες ζώνες λιμνών και αργών ρευμάτων, σε βάλτους και [[έλος|έλη]] σε βάθος μέχρι δυο μέτρα. Αρκεί το νερό να μη είναι πολύ οξύ, να μη τρέχει πολύ γρήγορα, να περιέχει ακόμα λίγο οξυγόνο, και να μην λείπει παρόχθια χλωρίδα. Σε νερά με λίγο οξυγόνο και σε θολά νερά οι προνύμφες παραμένουν πιο κοντά στην επιφάνεια του νερού. Τα νέα ακμαία απαντώνται στις περιοχές κοντά στα νερά, τα θηλυκά κατά μέσο όρο πιο μακριά παρά τα αρσενικά. Για την αναπαραγωγή τα σεξουαλικά ώριμα ακμαία συγκεντρώνονται στη ζώνη των υγροβιότοπων όπου αρχίζει η βλάστηση.
=== Αναπαραγωγή ===
Η σύζευξη και η απόθεση των αυγών πραγματοποιείται κυρίως μεταξύ την μεσημέρι και το νωρίς απόγευμα. Διαρκεί περίπου 15 λεπτά.
Στην πρώτη φάση το αρσενικό αρπάζει με τους κέρκους το θηλυκό από το προθώρακα . Η κέρκοι ταιριάζουν ακριβώς στις καμπύλες του θηλυκού μόνο του ίδιου είδους. Μετά το θηλυκό λυγίζει την κοιλία του κάτω προς τα μπροστά, μέχρι τα γεννητικά όργανα στην κάτω πλευρά το προτελευταίου κοιλιακού δακτυλίου συναντούν την σπερματοδόχο κύστη του αρσενικού, που βρίσκεται στην κάτω πλευρά του τρίτου ουρομερές. Σε αυτήν την στάση το ζευγάρι σχηματίζει τον 'τροχό του γάμου' (mating wheel, εικόνα του ταξινομοπλαισίου). Μετά πετούν μαζί στο χώρο της απόθεσης των αυγών.
Τα αυγά αποτίθενται μόνο κατά την ηλιοφάνεια. Τα θηλυκά κάθονται σε πλωτά τμήματα υδρόβιων μακροφύτων Το αρσενικό συνεχίζει να κρατάει το θηλυκό στο προθώρακα, ενώ όλο το κορμί παραμένει ακίνητα όρθιο στον αέρα με τα πόδια κρατούμενα σφιχτά στο θώρακα (Εικ. 8). Μόνο ισχυροί άνεμοι αναγκάζουν το αρσενικό, να κάθεται επίσης στο φύλλο. Πειράματα αποδεικνύουν πως η παρουσία ενός ταιριού με το θηλυκό αποθέτοντας αυγά προσελκύει άλλα ταίρια. Το βασικό ερέθισμα είναι το σχήμα το όρθιου αρσενικού. Αυτό εξηγεί τις μεγάλες συγκεντρώσεις ταιριών, που συγχρόνως αποθέτουν τα αυγά το ένα πολύ κοντά στον άλλο. Σαν εξαιρέσεις παρατηρούνται και αποθέσεις αυγών, όπου το ταίρι κατεβαίνει κάτω από την επιφάνεια του νερού. Ο ωοθέτης του θηλυκού είναι μόνο λίγο σκληρό και μπορεί να διεισδύσει μόνο μαλακό φυτικό ιστό. Για αυτό το λόγο τα αυγά αποθέτονται σε τραυματισμένα μέρη των φυτών ή σε φυτά που βρίσκονται πια σε αποσύνθεση. Κατά κανόνα τα αυγά τοποθετούνται μέσα στο φυτό, καμιά φορά και στην επιφάνεια φύλλων.
Το θηλυκό μπορεί να αποθέτει μέχρι 4200 αυγά. Αυτό πραγματοποιείται σε μέχρι 15 μερίδες, συνήθως όμως το θηλυκό πραγματοποιεί μόνο τρεις με τέσσερις μερίδες, δηλαδή γεμίσεις της κοιλίας με ώριμα αυγά, η κάθε γέμιση περιέχοντας περίπου 200 μέχρι 370 αυγά. Η απόθεση μιας μερίδας διαρκεί περίπου δυο ώρες, η παραγωγή μιας καινούργιας μερίδας από 19 μέχρι 27 ώρες. Συγκεκριμένα ή ταχύτητα της αποθέσεως αυγών εξαρτάται από την θερμοκρασία του αέρα, όχι του νερού. Παρατηρούνται αποθέσεις με περίπου επτά αυγά ανά λεπτό.
Με θερμοκρασία 22 βαθμών Κελσίου οι προνύμφες εκκολάπτονται μετά από περίπου είκοσι μέρες. Παρατηρούνται περίπου δέκα προνυμφικές ηλικίες. Σε ζεστές περιοχές η μεταμόρφωση στο ακμαίο πραγματοποιείται το ίδιο χρόνο, σε βόρειες περιοχές τα άτομα μπορεί να διαχειμάζουν ως προνύμφες.
=== Μεταμόρφωση ===
Η μεταμόρφωση πραγματοποιείται αργά το πρωί. Η προνύμφη πλησιάζει την όχθη και σκαρφαλώνει το πλησιέστερο όρθιο φυτό. Πολλές φορές παρατηρούνται μερικές προνύμφες στο ίδιο στέλεχος. Τα έντομα δεν σκαρφαλώνουν πολύ πάνω από την επιφάνεια του νερού, κατά κανόνα σε ύψος 3 μέχρι 50 εκατοστά. μερικές φορές οι ακμές των βράγχιων παραμένει στο νερό. Μόνο λίγα λεπτά μετά αρχίζει ή μεταμόρφωση (Εικ. 9, βίντεο εικ. 10)
Η μεταμόρφωση διαρκεί ανάλογα με την θερμοκρασία μισή ώρα μέχρι τρεις ώρες. Το εξωσκελετό σπάσει μεταξύ των μπουμπουκιών των πτερύγων και βγαίνει το κεφάλι και ο θώρακας με τα πόδια. Τα πόδια σκληραίνουν αρκετά γρήγορα και χρησιμοποιούνται για να καρτούν το κορμί στο [[έκδυμα]] ή στο φυτό. Το ακμαίο μπορεί να αλλάζει την θέση του μετά από λίγα λεπτά. Μετά επεκτείνονται οι πτέρυγες και γίνονται πιο διαφανές. Ακολουθεί η επέκταση της κοιλίας. Στο τέλος σκληραίνουν οι πτέρυγες και το κορμί αρχίζει να παίρνει χρώμα.
== Πηγές ==
* Heiko Bellmann: ''Libellen – beobachten- bestimmen'', Neumann - Neudamm, ISBN 3-7888-0522-6.
* Sternberg/Buchwald (Hrsg.): ''Die Libellen Baden-Württembergs Bd. 1'' Ulmer 1999 ISBN 3-8001-3508-6
== Αναφορές ==
| 