Βικιπαίδεια

Παυλικιανισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Yobot (συζήτηση | συνεισφορές)
Ρομπότ
16.024 επεξεργασίες
μ Διόρθωση συντακτικού κώδικα με τη χρήση AWB (10454)
Γραμμή 1:
{{Γνωστικισμός}}
 
Ο [['''Παυλικιανισμός]]''' ήταν Χριστιανική Ομολογία που αναπτύχθηκε στη [[Μικρά Ασία]] από τον 7ο αιώνα και μετά.
Ιδρυτής και δημιουργός του Παυλικιανισμού θεωρείται ένας [[Αρμενία|Αρμένιος]] με το όνομα Κωνσταντίνος από την κωμόπολη Μανάναλη.
Ο Κωνσταντίνος ήταν [[Μανιχαϊσμός|Μανιχαίος]]. Κάποτε φιλοξένησε έναν Χριστιανό διάκονο, ο οποίος επέστρεφε στην πατρίδα του ύστερα από μία περίοδο αιχμαλωσίας του από τους [[Άραβες]]. Ο τελευταίος δώρησε στον οικοδεσπότη του το "Ευαγγέλιο" και τον "Απόστολο", πριν αποχωρήσει. Έκτοτε ο Κωνσταντίνος απαρνήθηκε τον [[Μανιχαϊσμός|Μανιχαϊσμό]] και αφοσιώθηκε στη μελέτη αυτών των βιβλίων. Μάλιστα, έδωσε τη δική του ερμηνεία σε διάφορα χωρία της [[Καινή Διαθήκη|Καινής Διαθήκης]] θέτοντας έτσι τις βάσεις της Παυλικιανής διδασκαλίας. Με τα κηρύγματά του συγκρότησε έναν πυρήνα οπαδών στη Μανάναλη. Αρνούντο επίμονα κάθε σχέση με τον Μανιχαϊσμό και τον καταδίκαζαν.
Γραμμή 22:
Τον θάνατο του Γενέσιου-Τιμόθεου ακολούθησε ο διχασμός της κοινότητας λόγω της σύγκρουσης των δύο γιων του, του Ζαχαρία και του Ιωσήφ-Επαφρόδιτου. Ο τελευταίος επέστρεψε στην Επίσπαρη, όπου του επιφυλάχθηκε θερμή υποδοχή από τους εκεί Παυλικιανούς. Ωστόσο, σε σύντομο χρονικό διάστημα ένας τοπικός [[Βυζαντινός στρατός|Βυζαντινός]] αξιωματούχος επιχείρησε να τον συλλάβει. Ο Παυλικιανός διδάσκαλος κατάφερε να διαφύγει με δυσκολία. Στη συνέχεια κατευθύνθηκε στην [[Αντιόχεια (της Πισιδίας)]], όπου ίδρυσε την κοινότητα των "Φιλιππισίων". Ταυτόχρονα, ο Κωνσταντίνος Ε' κατέλαβε τη [[Θεοδοσιούπολη]] και την [[Μαλάτεια|Μελιτήνη]]. Ακολουθώντας την παράδοση προγενέστερων αυτοκρατόρων και εκτιμώντας τις μαχητικές ικανότητες των Παυλικιανών, ο αυτοκράτορας υποχρέωσε ορισμένους πληθυσμούς να μετοικήσουν από εκείνες τις πόλεις στη [[Θράκη]], προκειμένου να αντιμετωπίσει τις από [[Βορράς|Βορρά]] επιδρομές των [[Βούλγαροι|Βουλγάρων]]. Έτσι αποτέλεσαν την μαγιά του κινήματος των [[Βογόμιλοι|Βογομίλων]].
 
Διάδοχος του Ιωσήφ-Επαφρόδιτου ήταν ο Βοάνης. Λόγω του ανήθικου βίου του έλαβε την προσωνυμία "ρυπαρός" και οδήγησε την παυλικιανή κοινότητα σε παρακμή. Τότε (περίπου το έτος [[800]]) εμφανίστηκε στο προσκήνιο ο Σέργιος, ο οποίος διεκδίκησε την ηγεσία. Ο Σέργιος-Τυχικός εξελίχθηκε στον σημαντικότερο διδάσκαλο των Παυλικιανών. Υπό την επίδρασή του, η διδασκαλία της αίρεσης έλαβε την οριστική της μορφή. Επίσης, ανέπτυξε έντονη προσηλυτιστική δράση. Ίδρυσε την κοινότητα των "Κολασσαέων" στην Αργαούν (κοντά στη Μελητήνη), των "Λαοδικέων" στο Κυνοχώριο (κοντά στη Νεοκαισάρεια του [[Πόντος|Πόντου]] και των "Εφεσίων", στη Μοψουεστία της [[Κιλικία|Κιλικίας]]ς. Η διάδοση του Παυλικιανισμού από τη μία άκρη της Μικράς Ασίας ως την άλλη θα προκαλούσε σύντομα την οργισμένη αντίδραση των Βυζαντινών αυτοκρατόρων καθώς τα 34 χρόνια του ''Σέργιου'' στην αρχηγεία των παυλικιανών (ανάμεσα στο διάστημα 800-835) συνοδεύτηκαν από λεηλασίες και επιθέσεις στα εδάφη του βυζαντίου (Αναστασίου Ιωάννης, ''Οι Παυλικιανοί'', σ. 67-68).
 
== Οι διωγμοί και οι μάχες ==
Ο τελευταίος αυτοκράτορας που υπήρξε φιλικός προς τους Παυλικιανούς ήταν ο [[Νικηφόρος Α']] ([[802]]-[[811]]), ο οποίος ακολούθησε γενικότερα μετριοπαθή θρησκευτική πολιτική. Άλλωστε, οι Παυλικιανοί τον είχαν υποστηρίξει κατά την καταστολή της [[Στάση του Βαρδάνη του Τούρκου|εξέγερσης ενός στρατηγού του]], του Βαρδάνη του Τούρκου. Ο Νικηφόρος έχασε τελικά τη ζωή του στη σύγκρουση με τον [[Βούλγαροι|Βούλγαρο]] χάνο Κρούμο.
 
Ο διάδοχος του Νικηφόρου, ο [[Μιχαήλ Α'|Μιχαήλ Α' Ραγκαβές]] ([[811]]-[[813]]) υπέπεσε σε πολλά σφάλματα στον πόλεμο με τους Βουλγάρους. Ένα από τα σημαντικότερα ήταν ο διωγμός που εξαπέλυσε κατά των Παυλικιανών με εισήγηση του [[Πατριάρχης Νικηφόρος Α΄|Πατριάρχη Νικηφόρου]].Πολλοί Παυλικιανοί βρήκαν το θάνατο στην περιοχή της Νεοκαισάρειας. Αυτή τη φορά, όμως, υπήρξε δυναμική αντίδραση προς την κεντρική εξουσία. Σχηματίσθηκε μία πολιτοφυλακή από μαθητές του Σέργιου, τους επονομαζόμενους "Άστατους", οι οποίοι εκτέλεσαν τον Βυζαντινό αξιωματούχο Παρακονδάκη. Ταυτόχρονα, οι κάτοικοι του Κυνοχωρίου δολοφόνησαν τον επίσκοπο της Νεοκαισάρειας Θωμά. Τελικά η παράλογη και απάνθρωπη απόφαση ανακλήθηκε μετά από παρέμβαση συνετότερων συμβούλων, μεταξύ των οποίων και ο Θεόδωρος ο Στουδίτης, αλλά η αρχή του κακού είχε γίνει.<ref>Θεοφάνους Χρονογραφία (Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, έκδ. Βόννης, σελ. 771), ο οποίος χαρακτηρίζει τους συμβούλους αυτούς ''κακότροπους'' και χαίρεται γιατί ''«ουκ ολίγοι»'' Παυλιανίτες θανατώθηκαν.</ref>
 
Προκειμένου να αποφύγουν τους διωγμούς, οι Παυλικιανοί της Νεοκαισάρειας πήραν την καθοριστική απόφαση να αναζητήσουν καταφύγιο στον [[Άραβες|Άραβα]] εμίρη της Μελιτήνης, Ομάρ. Ο τελευταίος τους παραχώρησε την Αργαούν για εγκατάσταση. Έτσι, οι Παυλικιανοί διαχωρίστηκαν σε δύο κοινότητες, εντός και εκτός της [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινής Αυτοκρατορίας]]. Οι πρώτοι υπέστησαν διωγμούς από τους αυτοκράτορες, αλλά οι άλλοι συνέδραμαν τους Άραβες στις συγκρούσεις τους με τους Βυζαντινούς με καταστρεπτικές επιδρομές εναντίον της αυτοκρατορίας.
 
[[Αρχείο:Persecution of Paulicians.png|thumb|250px|Το 843, '''η κυβερνητική επιτροπή των τεσσάρων επιτρόπων του ανηλίκου ''Μιχαήλ Γ΄'' (Θεοδώρα, Μανουήλ, Θεόκτιστος, Βάρδας), αποφάσισε εκτεταμένες πολεμικές επιχειρήσεις κατά των ''Παυλικιανών'', τα θύματα των οποίων οι πηγές, σύμφωνα με τους ερευνητές, ανεβάζουν στον υπερβολικό αριθμό 100.000'''. Μικρογραφία από το Χρονικό του Ιωάννη Σκυλίτζη.]]
Τον πιο συστηματικό διωγμό εναντίον των Παυλικιανών εξαπέλυσε η αυτοκράτειρα [[Θεοδώρα (9ος αιώνας)|Θεοδώρα]] ([[842]]-[[856]]). Επρόκειτο για μία υπέρμαχο της [[Ορθοδοξία|Ορθοδοξίας]]ς, η οποία είχε προηγουμένως καταλύσει την [[Εικονομαχία]] με την αναστήλωση των εικόνων ([[Μάρτιος]] [[843]]). Ορισμένοι ιστορικοί επέκριναν τη Θεοδώρα για την απόφασή της να καταδιώξει τους Παυλικιανούς. Υποστήριξαν ότι έτσι πυροδότησε μία μακροχρόνια σύγκρουση που αποδυνάμωσε τα ανατολικά σύνορα της αυτοκρατορίας. Ο αντίλογος είναι ότι οι Παυλικιανοί είχαν ήδη συμμαχήσει με τους [[Άραβες]] εναντίον του συζύγου της Θεοδώρας, του αυτοκράτορα [[Θεόφιλος (αυτοκράτορας)|Θεόφιλου]] ([[829]]-[[842]]).<ref>βλ. σχετικά υποσημ. 4</ref>
 
Οι τρεις απεσταλμένοι της αυτοκράτειρας στη [[Μικρά Ασία]], ο Λέων Αργυρός, ο Ανδρόνικος Δούκας και ο Σουδάλης, επέδειξαν πρωτοφανή σκληρότητα εναντίον των "αιρετικών". Περίπου εκατό χιλιάδες Παυλικιανοί θανατώθηκαν μετά από βασανιστήρια.<ref>Συνεχιστές Θεοφάνους (έκδ. Bekker της Βόννης, σ.165) : ''«ωσεί δέκα μυριάδες ο ούτως απολλύμενος ηριθμείτο λαός, και η ύπαρξις'' [περιουσία] ''αυτών τω βασιλικώ ταμείω…εισεκομίζετο»''.</ref> Αυτός ο αριθμός των θυμάτων αναφέρεται και από τον εθνικό μας ιστορικό Παπαρρηγόπουλο στο 10ο τόμο της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους (σελ. 430, εκδ. “ΚΑΚΤΟΣ”). Πάντως, η ''Αικατερίνη Χριστοφιλοπούλου'' σημειώνει ότι, «''Ασφαλώς είναι φανταστικός ο αριθμός των θανατωθέντων, ως ανερχόμενος εις 100.000''» (''Βυζαντινή ιστορία'', Β1΄, σ. 214) και ομοίως, ο ''Ιωάννης Αναστασίου'' γράφει ότι «''Οι Βυζαντινοί συγγραφείς ομιλούν περί 100.000 ούτω φονευθέντων. Ο αριθμός όμως ούτος κρίνεται υπερβολικός και απίστευτος''» (''Οι Παυλικιανοί'', σ. 75).
Γραμμή 47:
Ο αυτοκράτορας [[Μιχαήλ Γ']] ([[856]]-[[867]]), γιος της [[Θεοδώρα (9ος αιώνας)|Θεοδώρας]], στράφηκε αποφασιστικά εναντίον των εξ ανατολών εχθρών του. Ο στρατηγός του Πετρωνάς εισέβαλε το [[856]] στο εμιράτο της Μελιτήνης και στην επικράτεια των Παυλικιανών. Τα περίχωρα της Τεφρικής καταστράφηκαν και συνελήφθη ένα πλήθος αιχμαλώτων. Ωστόσο, λίγο αργότερα, μία απόπειρα εκπόρθησης των Σαμοσάτων από τον ίδιο τον αυτοκράτορα αποκρούσθηκε από τον εμίρη Ομάρ με τη συνδρομή του Καρβέα. Τελικά, ο Πετρωνάς κατήγαγε καθοριστική νίκη εναντίον των [[Άραβες|Αράβων]] στις όχθες του ποταμού Λαλακάοντα τον [[Σεπτέμβριος|Σεπτέμβριο]] του [[863]]. Η συγκεκριμένη μάχη αποτέλεσε ορόσημο, καθώς έκτοτε οι Βυζαντινοί ανέλαβαν την πρωτοβουλία έναντι των Αράβων στο Ανατολικό μέτωπο. Μία άλλη σημαντική συνέπεια της μάχης ήταν ότι σε αυτήν έχασε τη ζωή του ο εμίρης Ομάρ, ο σπουδαιότερος σύμμαχος των Παυλικιανών. Πιθανολογείται επίσης η παρουσία του Καρβέα στην ίδια μάχη, καθώς είναι γνωστό ότι πέθανε το ίδιο έτος.
 
Παρόλα αυτά, οι Παυλικιανοί δεν υπέκυψαν και αναδείχθηκε μεταξύ τους ένας νέος ηγέτης, εξίσου ικανός με τον Καρβέα. Ο [[Ιωάννης Χρυσόχειρ]] ήταν ανιψιός του Καρβέα και υπηρετούσε ως [[σπαθάριος]] στην [[Κωνσταντινούπολη]]. Αργότερα μετατέθηκε στην Τεφρική. Ο Χρυσόχειρ εξαπέλυσε επιθέσεις μεγάλης έκτασης εναντίον της αυτοκρατορίας. Οι Παυλικιανοί έφθασαν λεηλατώντας μέχρι τη Νίκαια, τη [[Νικομήδεια]] και την [[Έφεσος|Έφεσο]].
 
Ο αυτοκράτορας [[Βασίλειος Α'|Βασίλειος Α' Μακεδόνας]] ([[867]]-[[886]]) επιχείρησε αρχικά να διαπραγματευθεί με τον Χρυσόχειρα και απέστειλε στην Τεφρική μια πρεσβεία με επικεφαλής τον Πέτρο τον Σικελιώτη. Τα αποτελέσματά της ήταν πενιχρά, καθώς επιτεύχθηκε μόνο ανταλλαγή αιχμαλώτων. Μάλιστα, ο Χρυσόχειρ, σίγουρος για την ισχύ του, απαίτησε ο αυτοκράτορας να περιορισθεί στις ευρωπαϊκές κτήσεις και να του παραδώσει ολόκληρη τη [[Μικρά Ασία]]. Ο Βασίλειος απάντησε δυναμικά με δύο εκστρατείες εναντίον των Παυλικιανών και των συμμάχων τους [[Άραβες|Αράβων]]. Κατάφερε να καταλάβει πολλές πόλεις και κάστρα, χωρίς, όμως, να απειλήσει την Τεφρική. Η εξόντωση του Χρυσόχειρα του έγινε έμμονη ιδέα. Καθημερινά ο αυτοκράτορας προσευχόταν στο ναό των Αρχαγγέλων [[Αρχάγγελος Μιχαήλ|Μιχαήλ]] και [[Αρχάγγελος Γαβριήλ|Γαβριήλ]] να αξιωθεί να καρφώσει τρία βέλη "στη μιαρά κεφαλή" του Χρυσόχειρα.
Γραμμή 54:
 
== Η κατάληξη ==
Οι Παυλικιανοί αντέταξαν πεισματώδη αντίσταση στα προελαύνοντα βυζαντινά στρατεύματα. Χρειάσθηκαν πέντε ολόκληρα χρόνια έπειτα από τον θάνατο του Χρυσόχειρα προκειμένου να πέσει η Τεφρική. Έτσι, το [[878]] καταλύθηκε οριστικά το κράτος των Παυλικιανών. Τότε, ένα πλήθος από αυτούς εντάχθηκε στον βυζαντινό στρατό και αφομοιώθηκε. Μία άλλη μεγάλη μερίδα Παυλικιανών επέλεξε τον εξισλαμισμό. Τέλος, ελάχιστα φρούρια των Παυλικιανών επιβίωσαν στη βόρεια [[Συρία]]. Αναφέρεται ότι ο [[Βοϊμόνδος Α' της Αντιόχειας]], ένας από τους ηγέτες της [[Α' Σταυροφορία|Α' Σταυροφορίας]]ς ([[1096]]-[[1099]]), πολιόρκησε ένα τέτοιο φρούριο στην κοιλάδα της [[Αντιόχεια|Αντιοχείας]]. Οι Παυλικιανοί είχαν συνταχθεί με τους [[Τουρκικά φύλα|Τούρκους]] και τους [[Άραβες]] εναντίον των [[Σταυροφορίες|Σταυροφόρων]]. Οι τελευταίες εστίες των αιρετικών στην [[Ασία]] εξαφανίστηκαν σταδιακά.
 
Απέμενε η ευρωπαϊκή κοινότητα των Παυλικιανών, η οποία είχε ενισχυθεί μετά από νέες μετοικήσεις ομόθρησκών τους. Ο αυτοκράτορας [[Ιωάννης Τσιμισκής]] ([[969]]-[[976]]) μετέφερε Παυλικιανούς από τη [[Μικρά Ασία]] στην περιοχή της [[Φιλιππούπολη|Φιλιππούπολης]]ς. Την ίδια εποχή εμφανίσθηκε στη [[Βουλγαρία]] η αίρεση του [[Βογόμιλοι|Βογομιλισμού]]. Ο Βογομιλισμός παρουσίαζε πολλές ομοιότητες με τον Παυλικιανισμό. Είναι προφανές ότι οι Βογόμιλοι προήλθαν από τους Παυλικιανούς της [[Θράκη|Θράκης]]ς. Η νέα αίρεση επεκτάθηκε και σε άλλες περιοχές της [[Βαλκάνια|Βαλκανικής]], κυρίως στη [[Βοσνία-Ερζεγοβίνη|Βοσνία]], και επιβίωσε μέχρι την [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|οθωμανική]] κατάκτηση. Μάλιστα, σύμφωνα με μία θεωρία, η αίρεση των Καθαρών στη νότια [[Γαλλία]] διαμορφώθηκε από Βογόμιλους απεσταλμένους.
 
Τέλος, αναφορές στον Παυλικιανισμό ανιχνεύονται στο έπος του [[Διγενής Ακρίτας|Διγενή Ακρίτα]]. Συγκεκριμένα, ο ήρωας φέρεται να είναι εγγονός του Χρυσόχειρα από την πλευρά του πατέρα του. Σύμφωνα με τον ποιητή [[Άγγελος Σικελιανός|Άγγελο Σικελιανό]], ο [[Διγενής Ακρίτας|Βασίλειος Διγενής Ακρίτας]] ήταν Παυλικιανός.
Γραμμή 68:
* [[Μανδαϊσμός]]
* [[Χριστιανισμός]]
 
 
 
== Πηγές ==
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Παυλικιανισμός"