Ναΐτες Ιππότες: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
→Το τέλος των Ναϊτών: μη εγκυκλοπαιδικα, προλήψεις |
Yobot (συζήτηση | συνεισφορές) μ Διόρθωση συντακτικού κώδικα με τη χρήση AWB (10454) |
||
Γραμμή 1:
{{πηγές|29|10|2013}}
{{{!}} class="infobox" width=315 style="font-size: 100%;"
Γραμμή 6 ⟶ 5 :
{{!}}style="background: #B5C7DE; text-align: center; color:black" colspan="2" | <span style="font-size:1em;">'''Ναΐτες Ιππότες'''</font></span><br/>
{{!}}-
{{!}} colspan="3" style="text-align:center;"|[[Αρχείο:Templ.jpg|180px
{{!}}-
{{!}}<span style="font-size:0.9em;">'''Ενεργό'''</font></span>
Γραμμή 40 ⟶ 39 :
{{!}}-
{{!}}<span style="font-size:0.9em;">'''Σημαία'''</font></span>
{{!}}<span style="font-size:0.9em;">[[Αρχείο:Templar Flag 6.svg|border|120px
{{!}}}
Οι '''Ιππότες του Ναού''' ή '''Ναΐτες''' ([[αγγλικά]]: ''Templars'') γνωστοί και ως '''Φτωχοί Συστρατιώτες του Χριστού και του Ναού του Σολομώντα''' ([[λατινικά]]: ''Pauperes commilitones Christi Templique Solomonici'') αποτέλεσαν ένα από τα πρώτα [[Ιπποτικό Τάγμα|στρατιωτικά τάγματα]] στην ιστορία.
Το τάγμα αυτό ιδρύθηκε στον απόηχο της [[Α' Σταυροφορία
== Οργάνωση ==
Οι Ναΐτες ήταν οργανωμένοι σαν μοναστικό τάγμα, ακολουθώντας έναν Κανόνα που έφτιαξε γι' αυτούς ο [[Άγιος Βερνάρδος του Κλερβώ]] (Saint Bernard de Clairvaux). Το τάγμα διέθετε υψηλές διασυνδέσεις και γρήγορα εξελίχθηκε σε βασικό υποκινητή της διεθνούς πολιτικής την εποχή των Σταυροφοριών. Εγκαίρως, οι Ναΐτες προικίστηκαν με πολλές και εξαιρετικά ευνοϊκές γι' αυτούς Παπικές Βούλες (όπως η ''Omne Datum Optimum'') που μεταξύ άλλων τους επέτρεπαν να επιβάλλουν φόρους και να εισπράττουν το φόρο της δεκάτης στις περιοχές που βρίσκονταν υπό τον άμεσο έλεγχό τους. Όλα αυτά τους βοήθησαν ώστε να επιτύχουν μία γρήγορη ενίσχυση της κοσμικής εξουσίας τους.
Κάθε χώρα είχε ένα Μάγιστρο (Magister) του τάγματος και όλες οι χώρες ελέγχονταν από τον Μεγάλο Μάγιστρο (Grand Magister). Το αξίωμα του Μεγάλου Μαγίστρου ήταν ισόβιο και τα βασικά του καθήκοντα ήταν να επιβλέπει τις δραστηριότητες του τάγματος στην Ανατολή και τις οικονομικές κτήσεις του τάγματος στη Δύση.
Υπήρχαν 4 κατηγορίες (μεραρχίες) αδελφών του Τάγματος:
Γραμμή 71 ⟶ 70 :
'''''sed Nomini Tuo da gloriam'''''<br />
(''Όχι σ΄ εμάς Κύριε, όχι σ΄ εμάς,''<br />
''αλλά στ΄ Όνομά Σου πρόσφερε τη δόξα'')
|source =''Η πολεμική ιαχή των Ιπποτών του Ναού''
}}
Γραμμή 81 ⟶ 80 :
[[Αρχείο:Chevaliers sur monture.jpg|thumb|right|250 px|Απεικόνιση των Ιπποτών του Ναού — οι 2 έφιπποι ερμηνεύτηκαν ως σύμβολο της πενίας (επί ενός αλόγου) και του δυισμού μοναχού-στρατιώτη]]
Η ιστορία των Ιπποτών του Ναού είναι συνδεδεμένη με τον Κόμητα Ούγο της Καμπανίας (Hugo de la Champagne). Το 1104 ο κόμης επισκέπτεται την [[Ιερουσαλήμ]] με μία ακολουθία υποτακτικών σε αυτόν ιπποτών. To 1108 ο κόμης επιστρέφει στην Ευρώπη και το 1114 επιστρέφει στην Ιερουσαλήμ συνοδευόμενος από τον υποτακτικό του ιππότη Ούγο ντε Παιν (Hugues de Payns). Άγνωστο παραμένει το αν ο [[Ούγος ντε Παιν]] ακολούθησε τον άρχοντά του στο πρώτο του ταξίδι. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του [[Βαλδουίνος Β' της Ιερουσαλήμ|Βαλδουίνου του Β΄]] που στο μεταξύ είχε διαδεχτεί τον Βαλδουίνο τον Α΄ στο θρόνο της Ιερουσαλήμ, το 1118 μ.Χ, ο Ούγος ντε Παιν μαζί με άλλους 8 ιππότες παρουσιάστηκαν στο βασιλιά και του πρότειναν την ίδρυση μίας κοινότητας ιπποτών που θα ακολουθούσε τον κανόνα θρησκευτικού τάγματος και θα αφιερωνόταν στην προστασία των προσκυνητών. To ίδιο έπραξαν και με τον Πατριάρχη Βαρμούνδο του Πικινύ (Warmund de Picquigny)που είχε διαδεχτεί τον Δαϊμβέρτο. Είχαν σκεφτεί να ακολουθήσουν τον Κανόνα του [[Άγιος Αυγουστίνος|Αγίου Αυγουστίνου]] (Augustine of Hippo). Η πρόταση αυτή έγινε δεκτή από το βασιλιά και τον Πατριάρχη.
Οι 9 αυτοί ιππότες ήταν οι εξής:
Γραμμή 143 ⟶ 142 :
[[Αρχείο:Jerusalem Al-Aqsa Mosque BW 2010-09-21 06-38-12.JPG|thumb|220px|To Τέμενος Al Aqsa στο Όρος του Ναού της Ιερουσαλήμ. Το ιστορικό αρχηγείο των Ιπποτών του Ναού]]
Το τάγμα των Ιπποτών του Ναού από την αρχή της ύπαρξής του είχε δεχτεί τεράστιες δωρεές και σταδιακά δημιούργησε προτεκτοράτα του σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ενδεικτικό είναι ότι ο [[Αλφόνσος της Καστίλλης]] και της Αραγωνίας τους χάρισε μία ολόκληρη περιοχή και με τη διαθήκη του τους κληροδότησε το βασίλειό του σε περίπτωση που θα πέθαινε χωρίς διάδοχο. Οι Ναΐτες στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν τον εμπιστεύτηκαν και συμβιβάστηκαν με την μεταβίβαση σε αυτούς 6 κάστρων στην [[Ισπανία]]. Επίσης, ο βασιλιάς της [[Πορτογαλία
==== Τραπεζικές Δραστηριότητες ====
Γραμμή 153 ⟶ 152 :
=== Το τέλος των Ναϊτών ===
==== Συλλήψεις - εκτελέσεις====
[[Αρχείο:
Την Παρασκευή 13 Οκτωβρίου του 1307 πολλοί Ναΐτες στη Γαλλία συνελήφθησαν κατόπιν μυστικών εντολών του βασιλιά [[Φίλιππος Δ' της Γαλλίας|Φιλίππου Δ' του Ωραίου]], ο οποίος εποφθαλμιούσε τα πλούτη τους. Ο τελευταίος με την υποστήριξη του [[Πάπας Κλήμης Ε΄|Πάπα Κλήμη του Ε']] ο οποίος κατάργησε το τάγμα, δήμευσε όλη τους την περιουσία (συμπεριλαμβανομένων και τεράστιων εκτάσεων γης). Πολλά υψηλόβαθμα στελέχη του τάγματος, συμπεριλαμβανομένου και του τελευταίου Μεγάλου Μάγιστρου [[Ζακ ντε Μολέ]] (Jacques de Molay), υποβλήθηκαν σε βασανιστήρια και κάηκαν στην πυρά. Νεότερες ανακαλύψεις έχουν φέρει στο φως έγγραφα της δίκης τα οποία φανερώνουν ότι παρά το γεγονός ότι είχαν κατηγορηθεί για [[Αίρεση|αιρετικές]] δοξασίες κατά τις μυητικές τελετές τους, στη δίκη που έγινε έπεισαν τον Πάπα πως ήταν αθώοι και ότι η καταδίκη τους ήταν αποτέλεσμα της συκοφάντησής τους από τον βασιλιά Φίλιππο<ref>«Περγαμηνή Σινόν» ονομάζεται το ανακαλυφθέν δικαστικό έγγραφο, το οποίο εντοπίστηκε στα μυστικά αρχεία του [[Βατικανό|Βατικανού]]. (Εφημερίδα ''[[Ελεύθερος Τύπος]]''/Reuters, 24 Οκτωβρίου 2007 σελ. 19)</ref>.
Γραμμή 161 ⟶ 160 :
==== Κατάργηση του Τάγματος ====
Η Κατάργηση του Τάγματος των Ναϊτών αποφασίστηκε από το Παπική Σύνοδο της Βιέννης το 1312, η οποία και εξέδωσε μια σειρά από παπικές αποφάσεις, μεταξύ των οποίων ήταν η "Vox Excelso" , με την οποία διαλύθηκε επίσημα το Τάγμα, και η "providam Ad" , με την οποία πολλά περιουσιακά στοιχεία των Ναϊτών μεταβιβάστηκαν τελικά στους Ιωαννίτες ιππότες. Στην απόφαση αυτή εναντιώθηκαν πολλοί Ηγεμόνες της Ευρώπης και κυρίως ο Βασιλεύς της Πορτογαλίας και κάποιοι ηγεμόνες της Ισπανίας.<br>
Άλλοι δε Ευγενείς, που ήταν αρχικά ευνοϊκά προσκείμενοι απέναντι στους Ναΐτες, τους αποκήρυξαν φοβούμενοι τον αφορισμό από τον Πάπα. Από τις λίγες εξαιρέσεις ήταν ο [[Ρόμπερτ Μπρους]] της [[Σκωτία
==== Η εκτέλεση στη πυρά ====
Η εκτέλεση στη πυρά του Μεγάλου Μαγίστρου, των Μαγίστρων της Ακουϊταίνης και της Νορμανδίας και του Μεγάλου Επιθεωρητή του Τάγματος διατάχθηκε με προσωπική παρέμβαση του Βασιλέως της Γαλλίας Φιλίππου και εκτελέστηκε, στις [[11 Μαρτίου]], (ή 18 Μαρτίου), ημέρα Δευτέρα<ref>Προσδιορίστηκε με το Ιουλιανό ημερολόγιο, παρότι πολλοί ιστορικοί δεν συμφωνούν λόγω έλλειψης πηγών, καθόσον η τυπογραφία δεν υπήρχε ακόμα, τα ιδιωτικά ημερολόγια της εποχής είναι ιδιαίτερα σπάνια, ενώ η Πρωτοχρονιά γιορταζόταν το Πάσχα που ήταν κινητή εορτή. Παρά ταύτα οι ερευνητές αποδέχονται την άποψη του Maillard de Chambure με δεδομένο ότι ήταν ημέρα Δευτέρα παραμονή εορτής του Αγίου Γρηγορίου, έτσι με βάση το εορτολόγιο των Αγίων διεπιστώθη ότι μόνο η Δευτέρα 11η Μαρτίου του 1314 ανταποκρινόταν σ΄ αυτή την ένδειξη. Κατ΄ άλλους ιστορικούς φέρεται η 18 Μαρτίου (1314)
Συγκεκριμένα το πρωί της ημέρας αυτής στον ανοικτό χώρο μπροστά από τον μητροπολιτικό ναό της [[Παναγία των Παρισίων|Παναγίας των Παρισίων]], επί της νήσου Σιτέ ([[Ιλ ντε λα Σιτέ]]) είχε στηθεί ειδική εξέδρα προ της οποίας είχαν λάβει θέση ιεροδικαστές της Ιεροεξεταστικής Επιτροπής ενώ γύρω από το χώρο είχε συρρεύσει πλήθος κόσμου για να παρακολουθήσει τη δημόσια καταδίκη των μεγάλων αξιωματούχων του Τάγματος του Ναού. Σκοπός της επιτροπής ήταν η δημόσια απαγγελία του κατηγορητηρίου μετά την απόσπαση της τελευταίας δημόσιας ομολογίας των Ναϊτών και στη συνέχεια η καταδίκη. Την επιτροπή αυτή αποτελούσαν ο Αρνώ ντε Φαρζέ (ανηψιός του Πάπα Κλήμη του Ε΄), ο Αρνώ ντε Νοβέιγ (παπικός τοποτηρητής της Γαλλίας), ο Νικολά ντε Φρωβίγ (εξωμολογητής και μυστικοσύμβουλος του Βασιλέως) και ο Φιλίπ ντε Μαριγνιύ (αρχιεπίσκοπος της Σενς, ως βασιλικός και παπικός επίτροπος, ουσιαστικά πρόεδρος).
Γύρω στις 10:00 οι παραπάνω αξιωματούχοι Ναΐτες, που βρίσκονταν φυλακισμένοι στον μεγάλο Πύργο του Ναού, πρώην ιδιοκτησία τους που τους είχε κατασχεθεί. μεταφέρθηκαν στο χώρο αλυσοδεμένοι πάνω σε κάρο όπου και τους ανέβασαν στην εξέδρα υποχρεώνοντάς τους να γονατίσουν προς την επιτροπή.
Στη συνέχεια λαμβάνοντας το λόγο κάποιος καρδινάλιος διαβάζοντας και ολοκληρώνοντας το κατηγορητήριο, διέκοψε για να απαγγείλει την καταδικαστική απόφαση που ήταν: "''ισόβια φυλάκιση, με μοναδική τροφή «το ψωμί του πόνου και το νερό της θλίψης»''".<br>
Η απόφαση αυτή προκαλώντας την έκπληξη των αντιπροσώπων του Βασιλέως, αντί της αναμενόμενης καταδίκης σε θάνατο, ο καρδινάλιος πρόσθεσε ότι τους έγινε χάρη "''επειδή ομολόγησαν ταπεινά τα λάθη τους''". Στο σημείο αυτό ο [[Ζακ ντε Μολαί]] και ο [[Γοδεφρίδος ντε Σαρναί]] σηκώθηκαν όρθιοι και απευθυνόμενοι προς τους ιεροεξεταστές αλλά κυρίως προς το πλήθος που παρακολουθούσε, διακόπτοντας τον καρδινάλιο και με δυνατή φωνή άρχισαν να αποκαλύπτουν ότι οι ομολογίες είναι ψευδείς και όλα τα στοιχεία του κατηγορητηρίου είναι ανυπόστατα, δηλώνοντας ακόμα πως τόσο ο βασιλεύς όσο και ο Πάπας τους είχαν υποσχεθεί πως αν ομολογούσαν αυτά που ήθελαν θα τους άφηναν ελεύθερους και μάλιστα καταδεικνύοντας με το χέρι τον εκπρόσωπο του Βασιλέως και του Πάπα καταγγέλοντάς τον απατεώνα. Συγκεκριμένα ο Μέγας Μάγιστρος ντε Μολαί φέρεται να δήλωσε με βροντώδη φωνή:
:''Ο αδελφός μου και εγώ, διαμαρτυρόμαστε για τον τρόπο που χρησιμοποιούν οι ιεροεξεταστές τα λόγια μας. Αυτά ειπώθηκαν μόνο και μόνο για να ικανοποιηθούν οι επιθυμίες του Βασιλέως της Γαλλίας και του Πάπα. Αναγνωρίσαμε σφάλματά μόνο και μόνο για να τους ευχαριστήσουμε και να αποδείξουμε την υπακοή μας σ΄ αυτούς. Αν θα πρέπει τώρα, μετά απ΄ αυτά. να κλειστούμε ισόβια σε μια φυλακή καλούμε και τον Πάπα και τον Βασιλέα να ορκιστούν δημόσια πως δεν χρησιμοποιήθηκε βία ούτε απάτη για να αποσπαστούν οι ομολογίες μας. Και επειδή ποτέ δεν θα μπορέσουν να πάρουν δημόσια τέτοιο όρκο, δηλώνουμε δημόσια πως οι ομολογίες μας είναι προϊόντα βασανιστηρίων, δόλου και απάτης και δεν τις αναγνωρίζουμε για αληθινές...''"
Η σύγχυση που προκλήθηκε μετά από αυτές τις καταγγελίες πράγματι υπήρξε μεγάλη όταν έξαλλος ο αντιπρόσωπος Μαριγνιύ διέταξε τον διοικητή της φρουράς να τους παραλάβει και να τους μεταφέρει πίσω στη φυλακή όπου και θα ακολουθούσε ποινή θανάτου. Ο Βασιλεύς Φίλιππος ο επιλεγόμενος και Ωραίος μόλις πληροφορήθηκε το γεγονός συγκάλεσε άμεσα το ανακτοσυμβούλιό του χωρίς την παρουσία εκκλησιαστικού αντιπροσώπου όπου και αποφασίζεται μέχρι το ίδιο βράδυ ο Μέγας Μάγιστρος και ο Μάγιστρος της Νορμανδίας να έχουν παραδοθεί στη φωτιά και μάλιστα "σε σιγανή". Τόπος εκτέλεσης ορίστηκε η μικρή νησίδα των Εβραίων που βρίσκεται στο άκρο της Σιτέ απέναντι από το ανάκτορο ώστε να είναι ορατή η εκτέλεση απ' αυτό, επιβεβαιώνοντας έτσι τις καταγγελίες του ντε Μολαί. Το απόγευμα ήταν όλα έτοιμα για τη διπλή εκτέλεση. Δύο κέδρινοι στύλοι καρφωμένοι στο έδαφος στη νησίδα των Εβραίων μουσκεμένοι για καιρό στο νερό του Σηκουάνα για πυραντοχή, αλυσίδες, δεσμά, σωροί ξύλων για την πυρά και αναμμένοι πυρσοί.
Γραμμή 177 ⟶ 176 :
Από νωρίς οι καμπάνες της Παναγίας των Παρισίων κτυπούν αργά πένθιμα προσκαλώντας έτσι το πλήθος που έχει κατακλύσει και τις δύο έναντι ακτές του Σηκουάνα, όταν τελικά φθάνει στη δεξιά όχθη η συνοδεία με προπομπούς ίλη ιππικού της οποίας ακολουθεί ο φρούραρχος του Παρισιού με μια δύναμη πεζών οπλοφόρων ανάμεσα των οποίων ένα άλογο σέρνει το κάρο με τους δύο αλυσοδεμένους αξιωματούχους Ναΐτες Μολαί και Σαρναί που διάγουν περίπου το 70ο έτος της ηλικίας τους. Την πομπή κλίνει μια μικρή ομάδα έφιππων οπλοφόρων. Φθάνοντας στην όχθη κατεβάζουν τους κατάδικους από το κάρο και τους επιβιβάζουν σε μικρή λέμβο που τους μεταφέρει στη νησίδα εκτέλεσης, όπου τους περιμένει ο δήμιος με τους βοηθούς του. Την όλη σκηνή παρακολουθεί από παράθυρο του έναντι ανακτόρου ο Φίλιππος Δ΄ ο οποίος με την ολοκλήρωση της πρόσδεσης των καταδίκων σε όρθια στάση και την τοποθέτηση σωρών ξύλων μέχρι τα γόνατά τους κάνει νεύμα στο δήμιο. Τότε ένας σαλπιγκτής δίνει το παράγγελμα της αφής των ξύλων και οι βοηθοί θέτουν φωτιά με τους φερόμενους πυρσούς. Η φωτιά αρχίζει σιγά σιγά να φουντώνει και ενώ το πλήθος παρακολουθεί περιμένοντας ν΄ ακούσει τα βογγητά πόνου ανάμεσα στα τριξίματα των ξερών ξύλων που καίγονταν, ακούγεται η βροντερή φωνή του Μολαί με τις θρυλικές επικλήσεις στη Θεία Δικαιοσύνη:
:"''Εσύ Κλήμη και εσύ Φίλιππε... Καταπατήσατε τον όρκο σας... Είστε προδότες... Σας κατηγορώ και τους δύο ενώπιον της Θείας Δικαιοσύνης! Σας καλώ ενώπιόν της ...τρις και τρις... Και θα κληθείτε εμπρός της... Εσύ Κλήμη μέσα σε σαράντα ημέρες... Και εσύ Φίλιππε μέσα σ' ένα χρόνο...''"
Σε λίγη ώρα η φωτιά έχει φουντώσει. Οι ανθρώπινες μορφές μεταβάλλονται σε κάρβουνο. Ο καπνός σκορπάει γύρω τη μυρωδιά της καμμένης σάρκας.
Σύμφωνα με αναφορά του Αββά Βελλύ στην "Ιστορία της Γαλλίας" "''όταν όλα είχαν τελειώσει κάποιοι άνθρωποι μετέβησαν στη νησίδα αδιαφορώντας τους κάποιους φρουρούς που βρίσκονταν γύρω όπου κάνοντας το σημείο του σταυρού μάζεψαν ευλαβικά τη στάχτη των δύο μαρτύρων. Ο θάνατος του Μολαί και Σαρναί είχε ριζώσει στην καρδιά του λαού που αντίκριζε πλέον τον Φίλιππο Δ΄ με περισσότερη καχυποψία...''"
Γραμμή 202 ⟶ 201 :
|-
| 2.
| [[Image:
| [[Ρομπέρ ντε Κραόν]]
| 1136-1147
|-
| 3.
| [[Image:
| [[Εβεράρ ντε Μπαρ]]
| 1147-1151
|-
| 4.
| [[Image:
| [[Μπερνάρ ντε Τρεμελέ]]
| 1151-1153
|-
| 5.
| [[Image:
| [[Αντρέ ντε Μονμπάρντ]]
| 1153-1156
|-
| 6.
| [[Image:
| [[Μπερτράν ντε Μπλανσφόρ]]
| 1156-1169
Γραμμή 232 ⟶ 231 :
|-
| 8.
| [[Image:
| [[Όντο ντε Σεντ-Αμάντ]]
| 1171-1179
|-
| 9.
| [[Image:
| [[Αρνώ ντε Τόροζ]]
| 1181-1184
|-
| 10.
| [[Image:
| [[Ζεράρ ντε Ριντφόρ]]
| 1185-1189
|-
| 11.
| [[Image:
| [[Ρομπέρ ντε Σαμπλέ]]
| 1191-1193
|-
| 12.
| [[Image:
| [[Ζιλμπέρ Οράιγ]]
| 1193-1200
|-
| 13.
| [[Image:
| [[Φιλίπ ντε Πλεσίς]]
| 1201-1208
|-
| 14.
| [[Image:
| [[Γκιγιόμ ντε Σαρτρ]]
| 1209-1219
|-
| 15.
| [[Image:
| [[Πέδρο ντε Μόντεγκί]]
| 1218-1232
|-
| 16.
| [[Image:
| [[Αρμάν ντε Περιγκόρ]]
| 1232-1244
Γραμμή 282 ⟶ 281 :
|-
| 18.
| [[Image:
| [[Γκιγιώμ ντε Σοννάκ]]
| 1247-1250
|-
| 19.
| [[Image:
| [[Ρενό ντε Βισιέ]]
| 1250-1256
|-
| 20.
| [[Image:
| [[Τομάς Μπεράρ]]
| 1256-1273
|-
| 21.
| [[Image:
| [[Γκιγιόμ ντε Μποζέ]]
| 1273-1291
|-
| 22.
| [[Image:
| [[Τιμπώ Γκοντέν]]
| 1291-1292
|-
| 23.
| [[Image:
| [[Ζακ ντε Μολέ]]
| 1292-1314
Γραμμή 364 ⟶ 363 :
* Alain Demurger, "''Les Templiers, une chevalerie chrétienne au Moyen Âge''", Paris, Seuil, coll. « Points Histoire », 2008 (1re éd. 2005), 664 p. (ISBN 978-2-7578-1122-1)
* Nicole Bériou (dir. et rédacteur), Philippe Josserand (dir.) et al. (préf. Anthony Luttrel & Alain Demurger), Prier et combattre : "''Dictionnaire européen des ordres militaires au Moyen Âge''", Fayard, 2009, 1029 p.
* Patrick Huchet, "''Les Templiers, de la gloire à la tragédie''", Ouest-France, mai 2010, 126 p. (ISBN 978-2-7373-5033-7)
[[Κατηγορία:Ιππότες του Ναού|*]]
|