Ανόργανα βοράνια: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Bot: Migrating 21 langlinks, now provided by Wikidata on d:Q127611 |
Yobot (συζήτηση | συνεισφορές) μ Διόρθωση συντακτικού κώδικα με τη χρήση AWB (10454) |
||
Γραμμή 5:
[[Αρχείο:Dodecaborane-3D-balls.png|thumb|right|200px|[[Δωδεκαϋδροδωδεκαβορανικό(-2)]] [(B<sub>12</sub>H<sub>12</sub>)<sup>2-</sup>].]]
Τα '''«βοράνια»''' είναι μια σχετικά μεγάλη ομάδα [[χημική ένωση|χημικών ενώσεων]] με γενικό τύπο '''B<sub>x</sub>H<sub>y</sub>'''.<ref>Τα [[οργανοβοάνια|οργανικά βοράνια]] περιέχουν και μια τουλάχιστον οργανική ρίζα.</ref> Καμμιά από αυτές τις ενώσεις δεν έχει βρεθεί στη φύση. Πολλά από τα βοράνια οξειδώνονται ταχύτατα όταν έρθουν σε επαφή με τον [[ατμόσφαιρα|ατμοσφαιρικό αέρα]], μερικά από τα οποία ακόμη και βίαια. Το πρώτο μέλος της σειράς, το [[βοράνιο]] έχει απομονωθεί μόνο στην αέρια κατάσταση και διμερίζεται εύκολα σχηματίζοντας [[διβοράνιο]]. Τα μεγαλύτερα βοράνια αποτελούνται από πολυατομικά επαναλαμβανόμενα [[πολυατομικό σύμπλεγμα|συμπλέγματα]] που είναι πολυεδρικά και για μερικά μάλιστα υπάρχουν και [[ισομέρεια|ισομερή]].
Τα πιο σημαντικά βοράνια είναι το διβοράνιο (B<sub>2</sub>H<sub>6</sub>), το [[πενταβοράνιο]] (B<sub>5</sub>H<sub>9</sub>) και το [[δεκαβοράνιο]] (B<sub>10</sub>H<sub>14</sub>).
Γραμμή 89:
</div>
Ένα χαρακτηριστικό αυτών των δελτάεδρων είναι ότι τα άτομα βορίου στις κορυφές τους μπορεί να «συνέονται» με διαφορετικό αριθμό ατόμων βορίου σε σχέση με τα διπλανά τους. Για παράδειγμα, σε μια ομάδα βορανίου της οποίας τα άτομα βορίου σχηματίζουν τριγωνική διπυραμίδα, δύο (2) άτομα βορίου έχουν τρία (3) γειτονικά και τρία (3) έχουν τέσσερα (4) γειτονικά. Στην περίπτωση οκταέδρου και τα οκτώ (8) άτομα βορίου έχουν τέσσερα (4) γειτονικά.
Αυτές οι διαφοροποιήσεις μεταξύ ατόμων βορίου σε διαφορετικές θέσεις είναι σημαντικές για να ξεκαθαριστεί η δομή του μορίου τους, καθώς δείνουν διαφορετικές κορυφές στη [[φασματοσκοπία NMR]] <sup>11</sup>B.
Γραμμή 103:
# Ομοιοπολικός δεσμός Β-Η: Πρόκειται για συμβατικό ομοιοπολικό δεσμό σ 2sp<sup>2</sup>-1s, μήκους 114 pm και πολύ μικρής πόλωσης 0,8% B<sup>+</sup>-H<sup>-</sup>.
Υιοθετήθηκε ο «αριθμός styx», όπου s: o αριθμός των δεσμών B-Η-B, t: o αριθμός των δεσμών B-B-B, y: o αριθμός των δεσμών Β-Β και x: ο αριθμός των ομάδων BH<sub>2</sub>.
Η μεθοδολογία του Lipscomb έχει σε μεγάλο βαθμό αντικατασταθεί από τη [[θεωρία των μοριακών τροχιακών]], αλλά ωστόσο ακόμη εμπνέει. Τα ερευνητικά αποτελέσματα έχουν συγκεντρωθεί στον απλό αλλά ισχυρό κανόνα «PSEPT», που αποκαλείται συχνά με τον όρο «κανόνες του Wade», που προβλέπει τη δομική συμπεριφορά των μοριακών συμπλεγμάτων closo-, nido-, κ.τ.λ.. Η δύναμη αυτού του κανόνα είναι η ευκολία χρήσης και γενικής εφαρμογής σε πολλούς διαφορετικούς τύπους συμπλεγμάτων και εκτός των βορανίων. Υπάρχουν συνεχείς προσπάθειες από τους θεωρητικούς χημικούς για τη βελτίωση της εξήγησης της συγκόλλησης των συμπλεγμάτων στο συνολικό μόριο των πολύπλοκων βορανίων. Ένα παράδειγμα είναι η έννοια της επιφάνειας τανυστή Στόουν στην αρμονική ερμηνεία της συγκόλλησης συμπλέγματος. Μια πρόσφατη εξέλιξη είναι η εξήγηση με τη χρήση δεσμών τεσσάρων κέντρων και δύο ηλεκτρονίων των ατόμων - άκρων των συμπλεγμάτων που συγκολλούνται.
Γραμμή 113:
=== Κλοσοβοράνια ===
Δεν είναι γνωστά ουδέτερα κλοσοβοράνια. Είναι όμως γνωστά [[άλας|άλατα]] [[ανιόν]]των κλοσοβορανίων, με γενικό τύπο B<sub>v</sub>H<sub>v</sub><sup>2-</sup>, που είναι σταθερά σε ουδέτερα [[νερό|υδατικά]] [[διάλυμα|διαλύματα]]. Η σταθερότητά τους αυξάνεται με το μέγεθός τους, δηλαδή με τον αριθμό των ατόμων βορίου τους. Π.χ. το άλας K<sub>2</sub>B<sub>12</sub>H<sub>12</sub> (ονομάζεται [[δωδεκαϋδροδωδεκαβορανικό(-2) κάλιο]]) είναι σταθερό μέχρι τους 700 °C.
=== Νιντοβοράνια ===
Το [[εννεαβοράνιο(9)]] και το [[δεκαβοράνιο(14)]] είναι τα πιο σταθερά (γνωστά) νιντοβοράνια, σε αντίθεση με το [[οκταβοράνιο(12)]], που διασπάται σε θερμοκρασίες πάνω από -35 °C.
=== Αραχνοβοράνια ===
Γραμμή 125:
=== Παραγωγή και αντιδράσεις ===
Το [[βοράνιο]] παράγεται με [[πυρόλυση]] του [[διβοράνιο|διβορανίου]] και είναι ένα σημαντικό ενδιάμεσο για την παραγωγή ανώτερων (δηλαδή με μεγαλύτερο αριθμό ατόμων βορίου) βορανίων.
Το διβοράνιο παράγεται βιομηχανικά με [[οξειδοαναγωγή|αναγωγή]] [[βοριοτριφθορίδιο|βοριοτριφθοριδίου]] και είναι η πρώτη ύλη για την παραγωγή όλων των άλλων βορανίων, ανόργανων και οργανικών.
| |||