Βικιπαίδεια

Πανεπιστήμιο της Ουψάλα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
μ αφαίρεση bold από ολόκληρο το κείμενο(!)-1
μ αφαίρεση bold από ολόκληρο το κείμενο(!)-2
Γραμμή 1:
[[Aρχείο:Entrance hall of Uppsala University main building.jpg|thumb|right|Η είσοδος του κεντρικού κτηρίου του πανεπιστημίου (Universitetshuset) σε νεοαναγεννησιακό ρυθμό, που σχεδιάσθηκε από τον Χέρμαν Τέοντορ Χόλμγκρεν και ολοκληρώθηκε το 1887.]]
 
Το '''Πανεπιστήμιο της Ουψάλα''' (στα [[Σουηδική γλώσσα|σουηδικά]]: Uppsala universitet) είναι [[πανεπιστήμιο]] στην πόλη [[Ουψάλα]] της [[Σουηδία|Σουηδίας]], το αρχαιότερο όχι μόνο στη χώρα αλλά και σε ολόκληρη τη [[Σκανδιναβία]], αφού ιδρύθηκε το έτος [[1477]]<ref>Ridder-Symoens, Hilde de. ''A History of the University in Europe.'' Cambridge University Press, 2003, σ. 84.</ref>.
 
Γραμμή 11 ⟶ 8 :
 
== Ιστορία ==
 
=== 15ος αιώνας: οι απαρχές ===
Παρόμοια με τα περισσότερα μεσαιωνικά πανεπιστήμια, το Πανεπιστήμιο της Ουψάλα αρχικώς αναπτύχθηκε από ένα θρησκευτικό κέντρο. Η [[αρχιεπισκοπή]] της Ουψάλα είχε αναδειχθεί σε μία από τις σημαντικότερες επισκοπικές έδρες στη Σουηδία από τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού στη χώρα (9ος αιώνας). Η Ουψάλα είχε επίσης καταστεί τοπικό εμπορικό κέντρο και είχε ενσωματώσει παλαιότερους μεσαιωνικούς οικισμούς. Επίσης όπως συνέβη με τα περισσότερα μεσαιωνικά πανεπιστήμια, ο καταστατικός χάρτης του Πανεπιστημίου της Ουψάλα είχε επικυρωθεί με μια [[Παπική βούλλα]]. Η βούλλα της Ουψάλα, που παρείχε στο πανεπιστήμιο τα δικαιώματά του ως οργανισμού, εκδόθηκε από τον [[Πάπας Σίξτος Δ΄|Πάπα Σίξτο Δ΄]] το [[1477]]. Ανάμεσα στα σημαντικότερα σημεία της ήταν ότι στο νέο πανεπιστήμιο εκχωρούνταν επισήμως τα ίδια προνόμια και ελευθερίες με το [[Πανεπιστήμιο της Μπολόνια]], όπως το δικαίωμα να συστήσει τις 4 παραδοσιακές σχολές (Θεολογική, Νομική<ref>Στην ουσία εννοείτο ως σχολή του Κανονικού (= εκκλησιαστικού) Δικαίου, και φυσικά μόνο αυτού της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.</ref>, Ιατρική και Φιλοσοφική) και να απονέμει όλους τους τίτλους σπουδών: πτυχία, masters, licentiate και [[Διδακτορικό|διδακτορικά]]. Ο εκάστοτε αρχιεπίσκοπος της πόλεως οριζόταν ως ο [[πρύτανης]] του Πανεπιστημίου και του ανετίθετο η ευθύνη να διαφυλάσσει τα δικαιώματα και τα προνόμια του πανεπιστημίου και των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας.
Γραμμή 19 ⟶ 15 :
Η ταραγμένη περίοδος της μεταρρυθμίσης επί [[Γουσταύος Βάζα|Γουσταύου Βάζα]] προκάλεσε πτώση του ήδη μικρού αριθμού φοιτητών στην Ουψάλα, η οποία θεωρήθηκε κέντρο του Ρωμαιοκαθολικισμού και συνεπώς δυνητικώς απείθαρχη προς το Στέμμα. Οι περισσότεροι Σουηδοί που ήθελαν να σπουδάσουν τότε κατευθύνονταν συνήθως προς κάποιο από τα προτεσταντικά πανεπιστήμια της Γερμανίας, ιδιαίτερα προς το [[Πανεπιστήμιο της Βιτεμβέργης]]. Λίγες είναι οι πηγές που αποδεικνύουν την ύπαρξη πανεπιστημιακών σπουδών στην Ουψάλα κατά τον 16ο αιώνα: η Θεολογική Σχολή αναφέρεται σε έγγραφο του 1526, ο βασιλιάς [[Ερρίκος ΙΔ΄ της Σουηδίας|Ερρίκος ΙΔ΄]] διόρισε τον μετέπειτα αρχιεπίσκοπο Laurentius Petri Gothus πρύτανη του πανεπιστημίου το 1566, και ο αδελφός και διάδοχός του στον θρόνο Ιωάννης Γ΄ διόρισε μερικούς καθηγητές κατά την περίοδο 1569-1574. Στο τέλος του αιώνα η κατάσταση μεταβλήθηκε τελείως και η Ουψάλα έγινε έπαλξη του Λουθηρανισμού την οποία χρησιμοποίησε ο Δούκας Κάρολος για να στερεώσει την επιρροή του και τελικώς να εκθρονίσει τον ανεψιό του Σιγισμούνδο Γ΄ και να στεφθεί ο ίδιος βασιλιάς ως Κάρολος Θ΄. Η [[Σύνοδος της Ουψάλα]] το [[1593]] καθιέρωσε τον [[Λουθηρανισμός|Λουθηρανισμό]] στη Σουηδία και την 1η Αυγούστου του ίδιου έτους ο Κάρολος και το Πολιτειακό Συμβούλιο εκχώρησαν νέα προνόμια στο πανεπιστήμιο της πόλεως.
 
'''Η Θεολογία είχε ακόμα τα πρωτεία, αλλά στα προνόμια του 1593 τονίζεται επίσης η σημασία ενός πανεπιστημίου για την κοσμική εκπαίδευση των δημόσιων υπαλλήλων. Τρεις από τις επτά καθηγητικές έδρες που συστήθηκαν τότε ήταν στη Θεολογική Σχολή και άλλες τρεις στην [[Αστρονομία]], τη [[Φυσική]] (ή γενικά στις φυσικές επιστήμες) και τη [[Λατινική γλώσσα|Λατινική]] φιλολογία - ρητορική. Μία έβδομη έδρα δόθηκε στον Ericus Jacobi Skinnerus, που επίσης διορίσθηκε πρύτανης, αλλά του οποίου η επιστήμη δεν αναφερόταν στο διάταγμα. Από τους καθηγητές αρκετοί μετακλήθηκαν εκ του Collegium Regium στη [[Στοκχόλμη]], που λειτούργησε για λίγα χρόνια και έκλεισε το 1593. Μία όγδοη έδρα, στην Ιατρική, συστήθηκε το 1595 αλλά παρέμεινε κενή επί αρκετά χρόνια. Το 1599 οι φοιτητές ήταν περίπου 150. Το επόμενο έτος, 1600, ο αρχαιοδίφης και μυστικιστής [[Γιοχάνες Μπουρέους]] σχεδίασε και χάραξε τη Σφραγίδα του Πανεπιστημίου, που σήμερα χρησιμοποιείται ως μέρος του λογότυπου.'''
 
=== 17ος αιώνας: ανάπτυξη και επέκταση ===
[[ImageΑρχείο:Uppsala Gustavianum.jpg|thumb|right|Το ''[[Gustavianum]]'', κτισμένο το 1622–1625 και σήμερα μουσείο.]]
 
Το μεσαιωνικό πανεπιστήμιο υπήρξε κυρίως ένα ίδρυμα για τη θεολογία. Οι φιλοδοξίες της νέας ισχυρής Σουηδίας ζητούσαν ένα διαφορετικό είδος γνώσεων. Η χώρα μεγάλωσε με κατακτήσεις και αναδιάρθρωσε τελείως τη διοικητική της δομή. Απαιτούσε μια πολύ μεγαλύτερη τάξη δημόσιων υπαλλήλων και δασκάλων από ό,τι προηγουμένως. Τότε ιδρύθηκαν και τα πρώτα [[Γυμνάσιο|γυμνάσια]] σε διάφορες πόλεις που ήταν έδρες επισκόπου, με πρώτη την Västerås το 1623. Νέα πανεπιστήμια ιδρύθηκαν σε πιο απομακρυσμένες επαρχίες του Βασιλείου της Σουηδίας: το Πανεπιστήμιο του Ντορπάτ (το σημερινό [[Πανεπιστήμιο του Ταρτού]] στην [[Εσθονία]]) και του Åbo στη σημερινή Φινλανδία (1640). Μετά την απόσπαση της Σκανίας από τη Δανία το [[Πανεπιστήμιο της Λούνδης]] ιδρύθηκε το 1666.
 
'''Καθοριστικό ρόλο στις μεταρρυθμίσεις των αρχών του 17ου αιώνα για όλο το βασίλειο έπαιξε ο επί χρόνια πρύτανης της Ουψάλα [[Άξελ Οξενστιέρνα]], που είχε περάσει τα φοιτητικά του χρόνια σε γερμανικά πανεπιστήμια. Ο βασιλιάς [[Γουσταύος Αδόλφος της Σουηδίας|Γουσταύος Αδόλφος]] έδειξε έντονο ενδιαφέρον για το Πανεπιστήμιο της Ουψάλα και αύξησε τις καθηγητικές έδρες από 8 σε 13 το έτος 1620, και πάλι από 13 σε 17 το 1621. Το [[1624]] ο βασιλιάς δώρισε «δια παντός» όλη την κληρονομημένη προσωπική του περιουσία στις επαρχίες Uppland και Västmanland, κάπου 300 αγροκτήματα, μύλους και άλλες πηγές εσόδων. Ο πρώην ιδιαίτερος δάσκαλος του βασιλιά, ο Johan Skytte, που διορίσθηκε πρύτανης του πανεπιστημίου το 1622, ίδρυσε με κληροδότημά του την ομώνυμη «Σκυτταία έδρα» Ρητορικής και Δημόσιας Διοίκησης, η οποία υπάρχει ακόμα. Το Πανεπιστήμιο απέκτησε μια γερή δομή με το καταστατικό του 1626: Επικεφαλής του ιδρύματος θα ήταν ο πρύτανης με βοηθό τον αντιπρύτανη. Αντιπρύτανης θα ήταν πάντα ο αρχιεπίσκοπος της Ουψάλα. Η διοίκηση ήταν ευθύνη του σώματος των καθηγητών, στο οποίο ανήκαν όλοι οι καθηγητές του ιδρύματος, και του πρύτανη (''rector magnificus''), ο οποίος δεν διοριζόταν πλέον αλλά εκλεγόταν για ένα εξάμηνο. Το αξίωμα του πρύτανη μπορούσε να το αναλάβει οποιοσδήποτε καθηγητής και μερικοί το ανέλαβαν από αρκετές φορές ο καθένας.'''
 
[[ImageΑρχείο:Olaus Rudbeck Sr (portrait by Martin Mijtens Sr, 1696).jpg|thumb|Ο [[Ολάους Ρούντμπεκ]]. Πίνακας του Martin Mijtens του πρεσβυτέρου (1696).]]
Κατά τα τέλη του 16ου και τις αρχές του 17ου αιώνα (ίσως και νωρίτερα) το πανεπιστήμιο στεγαζόταν στο παλαιό κτήριο στη νότια πλευρά του καθεδρικού ναού, το οποίο αργότερα ονομάσθηκε ''Academia Carolina''. Μεταξύ του 1622 και του 1625 κτίσθηκε ένα νέο κτίσμα ανατολικά του ναού, το λεγόμενο ''Gustavianum'', προς τιμή του τότε βασιλιά. Κατά τη δεκαετία του 1630 ο συνολικός αριθμός των σπουδαστών ήταν περίπου χίλιοι.
 
Γραμμή 36 ⟶ 31 :
 
=== 18ος αιώνας: διαφωτισμός και μερκαντιλισμός ===
[[ImageΑρχείο:Anders-Celsius.jpeg|thumb|[[Άντερς Κέλσιος]], αστρονόμος και φυσικός.]]
[[ImageΑρχείο:Linnaeus1758-title-page.jpg|thumb|right|Η πρώτη σελίδα της εκδόσεως του 1758 του έργου ''[[Systema Naturae]]'' του [[Κάρολος Λινναίος|Λινναίου]].]]
 
Το πρώτο μέρος του 18ου αιώνα χαρακτηρίζεται ακόμα από τον συνδυασμό λουθηρανικής ορθοδοξίας και κλασικής φιλολογίας του προηγούμενου αιώνα, αλλά τελικώς μια μεγαλύτερη έμφαση στις θετικές επιστήμες και στις πρακτικές γνώσεις άρχισε να γίνεται ορατή. Ο καινοτόμος φυσικομαθηματικός Samuel Klingenstierna (1698–1765) έγινε καθηγητής το 1728, ο φυσικός και αστρονόμος [[Άντερς Κέλσιος|Κέλσιος]] το 1729 και ο [[Κάρολος Λινναίος]] το 1741. Την ίδια χρονιά η κυβέρνηση συνέστησε μία έδρα για τα οικονομικά (''Œconomia publica'') στο πανεπιστήμιο και μετεκάλεσε τον Άντερς Μπερτς ως τον πρώτο κάτοχό της. Αυτή ήταν η πρώτη καθηγητική έδρα οικονομικών παγκοσμίως έξω από τη Γερμανία. Το 1759, μετά από ένα κληροδότημα, μία ακόμα έδρα οικονομικών συστήθηκε, η «Μποργκστρεμιανή» (Borgströmian) έδρα «Πρακτικής Οικονομίας», δηλαδή πρακτικών εφαρμογών των θετικών επιστημών στην οικονομία (τελικώς εξελίχθηκε σε έδρα για τη φυσιολογία των φυτών).
Γραμμή 72 ⟶ 67 :
 
=== Βιβλιοθήκες ===
[[FileΑρχείο:Carolina Rediviva Närbild.jpg|thumb|Το Carolina Rediviva, το κύριο κτήριο της πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης, σχεδιασμένο από τον Carl Fredrik Sundvall είναι σε λειτουργία από το 1841.]]
 
'''Η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Ουψάλα διαθέτει περίπου 5.250.000 τόμους βιβλίων και περιοδικών (131.293 μέτρα ραφιών), 61.959 [[Χειρόγραφο|χειρόγραφα]], 7.133 παρτιτούρες και 345.734 χάρτες και άλλα σχέδια. Η συλλογή χειρογράφων και μουσικής περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το γοτθικό χειρόγραφο της Βίβλου [[Codex Argenteus]].'''▼
 
▲'''Η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Ουψάλα διαθέτει περίπου 5.250.000 τόμους βιβλίων και περιοδικών (131.293 μέτρα ραφιών), 61.959 [[Χειρόγραφο|χειρόγραφα]], 7.133 παρτιτούρες και 345.734 χάρτες και άλλα σχέδια. Η συλλογή χειρογράφων και μουσικής περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το γοτθικό χειρόγραφο της Βίβλου [[Codex Argenteus]].'''
'''Το πιο αναγνωρίσιμο κτήριο που στεγάζει τις συλλογές της Βιβλιοθήκης είναι το Carolina Rediviva, ονομασία που αναφέρεται στην ''Academia Carolina'', την έδρα της πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης από την ίδρυσή της ως το 1691, όταν μετεγκαταστάθηκε στον επάνω όροφο του Gustavianum, όπου και σώθηκε από τη μεγάλη φωτιά του 1702. Το κτήριο της Academia Carolina κατεδαφίσθηκε το 1778 για την κατασκευή μιας νέας βιβλιοθήκης, αλλά η θέση του παραμένει σήμερα άκτιστη. Η Carolina Rediviva κτίσθηκε σε διαφορετική θέση και αποπερατώθηκε το [[1841]].'''▼
 
▲'''Το πιο αναγνωρίσιμο κτήριο που στεγάζει τις συλλογές της Βιβλιοθήκης είναι το Carolina Rediviva, ονομασία που αναφέρεται στην ''Academia Carolina'', την έδρα της πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης από την ίδρυσή της ως το 1691, όταν μετεγκαταστάθηκε στον επάνω όροφο του Gustavianum, όπου και σώθηκε από τη μεγάλη φωτιά του 1702. Το κτήριο της Academia Carolina κατεδαφίσθηκε το 1778 για την κατασκευή μιας νέας βιβλιοθήκης, αλλά η θέση του παραμένει σήμερα άκτιστη. Η Carolina Rediviva κτίσθηκε σε διαφορετική θέση και αποπερατώθηκε το [[1841]].''' Το σημερινό «σύστημα βιβλιοθηκών» του Πανεπιστημίου της Ουψάλα έχει 19 τμήματα.
'''Το σημερινό «σύστημα βιβλιοθηκών» του Πανεπιστημίου της Ουψάλα έχει 19 τμήματα.'''
 
=== Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Ουψάλα ===
[[ImageΑρχείο:Uppsala plate 2 from NF 30 (1920) - University hospital.jpg|thumb|Το παλιό κύριο κτήριο του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Ουψάλα, φωτογραφία περ. 1920]]
'''Το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Ουψάλα (''Akademiska sjukhuset''), που χρησιμεύει και ως χώρος διασκαλίας για τα κλινικά μαθήματα της Ιατρικής Σχολής, διοικείται από το Κομητειακό Συμβούλιο της Ουψάλα (δηλαδή από την τοπική αυτοδιοίκηση) σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο. Το 2003 το νοσοκομείο είχε προσωπικό 7719 ατόμων και το 2004 1079 κλίνες ασθενών.'''
 
'''Το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο είναι στην πραγματικότητα παλαιότερο από το ίδιο το Πανεπιστήμιο, αφού ιδρύθηκε ως το πρώτο νοσοκομείο στην πόλη το [[1302]] και πολύ αργότερα συγχωνεύθηκε με την πανεπιστημιακή κλινική. Καταστράφηκε στη μεγάλη πυρκαϊά του 1702, ξαναχτίστηκε στην ίδια θέση, αλλά τελικά μετεγκαταστάθηκε σε νέο κτήριο έξω από την πόλη το 1811.'''
 
'''Η πρώτη κλινική με συγκεκριμένο σκοπό την πρακτική εκπαίδευση των φοιτητών της ιατρικής ήταν το ''Nosocomium Academicum'', που ιδρύθηκε το [[1708]] και βρισκόταν στο Μέγαρο Oxenstierna. Αυτό το οικοδόμημα (πρώην κατοικία του «Προέδρου της Βασιλικής Πρυτανείας» Μπενγκτ Γκάμπριελσον Oxenstierna) στεγάζει σήμερα τη Νομική Σχολή.'''
 
'''Το σημερινό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο ιδρύθηκε το [[1850]] μετά από συγχώνευση του ιδρύματος του 1302 και της πανεπιστημιακής κλινικής ''Nosocomium Academicum''. Το νέο κτήριο εγκαινιάσθηκε το [[1867]] στον λόφο κάτω από το [[Κάστρο της Ουψάλα]] προς τα νοτιοανατολικά. Από αυτό το κτήριο, που είναι ακόμα σε χρήση, αναπτύχθηκε το σημερινό νοσοκομειακό συγκρότημα.'''
 
== Πανεπιστημιόπολη ==
[[ImageΑρχείο:Universitetshuset during Allt ljus på Uppsala 2008-11-15.jpg|thumb|Το κεντρικό κτήριο του Πανεπιστημίου φωταγωγημένο, φθινόπωρο 2008]]
[[ImageΑρχείο:Botaniska trädgården, Uppsala II.jpg|thumb|Ο Βοτανικός Κήπος του Πανεπιστημίου]]
 
'''Ακολουθεί κατάλογος κτηρίων και θέσεων που εξυπηρετούν δραστηριότητες του Πανεπιστημίου ή που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ιστορία του. Κάποια από τα ιστορικά οικοδομήματα στο κέντρο της πόλης έπρεπε να εκχωρηθούν σε άλλες δραστηριότητες, καθώς ως διατηρητέα στάθηκε αδύνατο να δεχθούν αναγκαίες τροποποιήσεις ώστε να εξυπηρετούν και φοιτητές με ειδικές ανάγκες.'''
 
'''Περιοχή πάρκου και καθεδρικού'''
* '''Gustavianum'''
* '''Παλαιό Πρυτανείο'''
* '''Το κεντρικό κτήριο'''
* '''Μέγαρο Ekerman'''
* '''Κοσμητεία (ή Μέγαρο Julinsköld)'''
* '''Skytteanum'''
* '''Μέγαρο Oxenstierna (Νομική)'''
* '''Regnellianum'''
* '''Carolina Rediviva'''
 
'''Δυτικά του κέντρου της πόλης'''
* '''Κέντρο Ανθρωπιστικών Επιστημών (με το Κέντρο Γλωσσικών Σπουδών)'''
* [http://www.ebc.uu.se/index_eng.php '''Κέντρο Εξελικτικής Βιολογίας (EBC)''']
* '''Βοτανικός Κήπος'''
 
'''Ευρύτερο κέντρο της πόλης'''
* '''Theatrum Oeconomicum και Gamla Torget («Παλαιό Φόρουμ»)'''
* '''Το Πάρκο του Αστεροσκοπείου με το παλαιό αστεροσκοπείο'''
* '''Κέντρο Οικονομικών Σπουδών (Ekonomikum)'''
* '''Κήπος Λινναίου'''
* '''Η οικία και το αστεροσκοπείο του [[Άντερς Κέλσιος|Κελσίου]]'''
Γραμμή 128 ⟶ 121 :
 
'''Βόρεια Ουψάλα'''
* '''Παιδαγωγικό Κέντρο'''
 
'''<br>
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Πανεπιστήμιο_της_Ουψάλα"