Παλαιολιθική Ελλάδα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Με τον όρο '''παλαιολιθική Ελλάδα''' εννοούμε την [[παλαιολιθική περίοδος|παλαιολιθική περίοδο]] για την [[Ελλάδα]], όπως αυτή προκύπτει από την επιστημονική μελέτη και ανάλυση των ευρημάτων των ερευνών αυτής περιόδου, που είναι εντοπισμένες στον ελληνικό [[Γεωγραφία|γεωγραφικό]] χώρο. Είναι η αρχαιότερη και η μεγαλύτερη σε διάρκεια περίοδος στην εξέλιξη του πολιτισμού, και ακολουθείται χρονικά από την [[επιπαλαιολιθική περίοδος|επιπαλαιολιθική]] ή [[μεσολιθική περίοδος|μεσολιθική]] περίοδο (περίπου 10000-6500 π.Χ. [[μεσολιθική Ελλάδα|για την Ελλάδα]]).

Σε λίγες μόνο θέσεις έχουν γίνει συστηματικές ανασκαφές μέχρι τώρα, ενώ οι περισσότερες θέσεις έχουν εντοπιστεί με επιφανειακές έρευνες ή και από τυχαίες συμπτώσεις, αποδίδοντας μεμονωμένα λείψανα μη ασφαλούς προέλευσης και χρονολόγησης.

Εκτός από τους Έλληνες αρχαιολόγους, ανασκαφές έχουν κάνει και Άγγλοι ([[Ήπειρος]]), Γερμανοί ([[Θεσσαλία]], [[Αργολίδα]]), Γάλλοι (δυτική [[Πελοπόννησος]]) και Αμερικανοί (Αργολίδα) επιστήμονες.

* [[σπήλαιοΣπήλαιο Πετραλώνων]] Χαλκιδικής, που ανασκάφτηκε από τον ανθρωπολόγο Άρη Πουλιανό (1968-1981).

* [[σπήλαιοΣπήλαιο Ασπροχάλικο]], κοντά στο χωριό Άγιος Γεώργιος Πρεβέζης, που ανασκάφτηκε από [[Αγγλία|Άγγλους]] αρχαιολόγους ([[1962]]-1967, [[1981]]).

* [[σπήλαιοΣπήλαιο Κλειδί]], κοντά στο χωριό Κλειδωνιά Κονίτσης, που ανασκάφτηκε από Άγγλους αρχαιολόγους ([[1983]]-[[1986]]).

* [[σπήλαιοΣπήλαιο Απήδημα]] στη Αρεόπολη της Μάνης,

* [[σπήλαιοΣπήλαιο Φράγχθι]] Αργολίδας, που ανασκάφτηκε από [[Η.Π.Α.|Αμερικανούς]] αρχαιολόγους ([[1967]]-[[1976]]).

* [[σπήλαιοΣπήλαιο Θεόπετρας]] Νομού Τρικάλων, που ανασκάφτηκε από την αρχαιολόγο Δρδρ. Νίνα Κυπαρίσση-Αποστολίκα ([[1987]]-[[2008]])

Η μεγάλη σε χρονική διάρκεια [[παλαιολιθική εποχή]] καλύπτει τηντη [[γεωλογικήΓεωλογική περίοδος|γεωλογική περίοδο]] του [[Πλειστόκαινο|Πλειστοκαίνου]]. Η ταραγμένη αυτή γεωλογική περίοδος συνοδεύτηκε από μεγάλες κλιματικές και οικολογικές μεταβολές, όπως εναλλαγή [[παγετώνεςΠαγετώνες|παγετώνων]] και θερμών ή υγρών ενδιάμεσων σταδίων, αλλαγές στη στάθμη της θάλασσας, και στηνστη [[χλωρίδα]] και την [[πανίδα]]. Είναι προφανές ότι όλα αυτά δεν θα μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστο τον άνθρωπο και την πορεία του.

Αν και είναι γνωστό ότι οι πολιτιστικές κατακτήσεις και η πρόοδος στις τεχνικές κατασκευής των εργαλείων κατά την παλαιολιθική περίοδο, έγιναν με πολύ αργούς ρυθμούς, με την πάροδο ουσιαστικά ολόκληρων χιλιετιών, είναι καθιερωμένο, να χωρίζεται γενικά η παλαιολιθική περίοδος σε τρεις φάσεις, την αρχαιότερη παλαιολιθική, τηντη μέση παλαιολιθική και τηντη νεώτερη παλαιολιθική. Αυτό έχει ακολουθηθεί και στηνστη χρονολόγηση της ελληνικής παλαιολιθικής περιόδου.

Η χρονολόγηση των ευρημάτων της παλαιολιθικής περιόδου δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και καθορίζεται με ραδιοχρονολογήσεις, όπου αυτό είναι δυνατό, ή έμμεσα με τηντη [[γεωλογικήΓεωλογική χρονολογική κλίμακα|χρονολόγηση των γεωλογικών στρωμάτων]] μέσα στα οποία βρέθηκαν τα ευρήματα.

Οι λιγοστές ανασκαφές αυτής της περιόδου, μια και η έρευνά της βρίσκεται στα πρώτα βήματα, έχουν σανως αποτέλεσμα να μην είναι σχεδόν τίποτα γνωστό για τοντους παλαιολιθικούς κατοίκους της χώρας, πέρα από το ότι είναιήταν κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες. Η τροφή τους, όπως φαίνεται από τα υπολείμματα, περιλαμβάνειπεριελάμβανε άγρια δημητριακά (κριθάρι, βρώμη), όσπρια (αρακάς, φακές), καρπούς (φυστίκια, αμύγδαλα), διάφορα ζώα της πλούσιας πανίδας (ελαφοειδή, λαγοί, αίγαγροι κ.α.), πουλιά, ψάρια και όστρακα. Ίσως δεν είναι νομάδες, αλλά , τουλάχιστον στην τελική περίοδο, δείχνουν να έχουν εποχιακή μετακίνηση και, εκτός από τη χρήση σπηλαίων για προσωρινή κατοικία, δημιουργούν και υπαίθριους καταυλισμούς προσωρινού χαρακτήρα. Μοναδική είναι η κτερισμένη ταφή γυναίκας από το σπήλαιο Απήδημα της Μάνης, αλλά δεν είναι αρκετή για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.

Το αρχαιότερο [[ανθρωπολογίαΑνθρωπολογία|ανθρωπολογικό]] εύρημα, που προέρχεται από τον ελληνικό γεωγραφικό χώρο, είναι ανθρώπινο [[κρανίο]] και τμήματα ανθρώπινου σκελετού από το [[σπήλαιο Πετραλώνων]] της Χαλκιδικής. Από το ίδιο σπήλαιο, που ανασκάφτηκε από τον ανθρωπολόγο [[Άρης Πουλιανός|Άρη Πουλιανό]], προέρχεται και η αρχαιότερη μαρτυρία κατοίκησης του ελληνικού χώρου, που χρονολογείται από τον ανασκαφέα περίπου 700000700.000 χρόνια πριν από σήμερα. Για τα ευρήματα αυτά, τηντη χρονολόγηση και αξιολόγησή τους, δεν υπάρχει επιστημονική ομοφωνία των ειδικών και οι σχετικές απόψεις αποκλίνουν πάρα πολύ. Είναι πλέον επιτακτική η ανάγκη να αξιολογηθεί το εύρημα και να πάρει την πρέπουσα θέση στην αρχαιότερη παλαιολιθική περίοδο του ελληνικού γεωγραφικού χώρου.

Η προϊστορική κατοίκηση στον χώρο της Ελλάδας μπορεί να αρχίζει στην αρχαιότερη παλαιολιθική, αλλά προς το παρόν, μόνο κάποια επιφανειακά ευρήματα μπορούν να καταταγούν σε αυτήν, μια και δεν υπάρχουν ακόμη άλλου είδους ευρήματα από αυτήναυτή την περίοδο. θεωρείται ότι εκτείνεται χρονικά από την πρώτη εμφάνιση μαρτυριών ανθρώπινης δραστηριότητας και μέχρι περίπου το 4000040.000 π.Χ..

Τα παλιότερα λείψανα που έχουν έρθει στο φως από τις αρχαιολογικές [[ανασκαφήΑνασκαφή (αρχαιολογία)|ανασκαφές]] στην Ελλάδα έχουν χρονολογηθεί με τη μέθοδο της [[Θερμοφωταύγειαςθερμοφωταύγεια]]ς περίπου 130,.000 χρόνια πριν από σήμερα και εμπίπτουν στη Μέση Παλαιολιθική περίοδο. Η πρώτη κατοίκηση στον ελληνικό γεωγραφικό χώρο, που είναι βεβαιωμένη σαφώς στην Ηλεία, την Ήπειρο και τηντη [[Θεσσαλία]], ανάγεται επομένως με βάση τα μέχρι σήμερα δεδομένα στηνστη Μέση Παλαιολιθικήπαλαιολιθική περίοδο (περίπου 130,.000- ως 25,.000 π.Χ.). Τα εργαλεία που έχουν βρεθεί από αυτή την περίοδο, κατατάσσονται στη Μουστέρια (μουστιαία) φάση και πολλά από αυτά κατασκευάστηκαν με την μέθοδο απόκρουσης Levallois.

ΣτηνΣτη νεότερη παλαιολιθική περίοδο, που καμιά φορά αναφέρεται και σανως «τελική παλαιολιθική», (περίπου 2500025.000-1000010.000 π.Χ.), συνεχίζεται η κατοίκηση των θέσεων της μέσης παλαιολιθικής, αλλά κατοικούνται και νέες θέσεις σε όλη την Ελλάδα. Τα εργαλεία ίσως έχουν κάποια σχέση με τη γραβέττια φάση της δυτικής Ευρώπης. Η παρουσία στο Φράγχθι [[οψιανός|οψιανού]] από τηντη [[Μήλος|Μήλο]] αποδεικνύει ότι έχει αναπτυχθεί η ναυτιλία, ήδη από μια τόσο πρώιμη φάση (11η χιλιετηρίδαχιλιετία). Επίσης από το Φράγχθι μαρτυρείται η ιστορικής σημασίας διαπίστωση κάποιας συνέχειας ανάμεσα στην νεότερη παλαιολιθική και την [[Επιπαλαιολιθική περίοδος|επιπαλαιολιθική]] ή [[μεσολιθική περίοδος|μεσολιθική]] περίοδο, που ακολουθεί. Η συνέχεια αυτή επιτρέπει τον ισχυρισμό ότι τουλάχιστον κάποιο μέρος του παλαιολιθικού πληθυσμού της νεότερης παλαιολιθικής επιβιώνει και μέχρι την [[μεσολιθική Ελλάδα|επιπαλαιολιθική περίοδο]].