Αετός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Αετός''', είναι αρπακτικό ημερόβιο [[πτηνά|πτηνό]] της [[Τάξη (βιολογία)|τάξη]]ς των [[Αετόμορφα|Αετομόρφων]] (Accpitriformes). Τα περισσότερα μέλη κατατάσσονται στην οικογένεια [[Αετίδες]] (Accipitridae), ειδικά όμως στην ελληνική ορνιθολογική βιβλιογραφία, στους αετούς συμπεριλαμβάνεται και ο [[Ψαραετόςψαραετός]] της [[οικογένεια]]ς [[Πανδιονίδες]] (Pandionidae). (βλ.Συστηματική Ταξινομική)

Η λατινική λέξη ''aquila'' για το σημαντικότερο [[Γένος (βιολογία)|γένος]] Αετώναετών, προέρχεται από το ''aquilus'', που σημαίνει «σκοτεινόχρωμος» και, πιθανόν, σχετίζεται με τον συνηθέστερο χρωματισμό του φτερώματος που είναι σκούρος. <ref>http://www.archives.nd.edu/cgi-bin/wordz.pl?keyword=aquila</ref><ref>http://artflx.uchicago.edu/cgi-bin/philologic/getobject.pl?c.0:3284.lewisandshort</ref>.

[[Αρχείο:Pithecophaga jefferyi.jpg|thumb|left|300px|[[Αετός των Φιλιππίνων]]]]

Όπως όλα τα αρπακτικά πουλιά, έχουν πολύ μεγάλο και βαρύ ράμφος με ισχυρό άγκιστρο για τον τεμαχισμό σάρκας από τη λεία τους, ενώ η [[ράμφος (πτηνά)|ραμφοθήκη]] στερείται εγκοπής ή οδοντικής προεξοχής (διαφορά από τα [[γεράκι]]α).<ref>Όντρια, σ. 72</ref>

Το πτέρωμα είναι τις περισσότερες φορές σκουρόχρωμο (σταχτί, καφετί ή μαυριδερό), με πιο ανοιχτόχρωμη την κάτω επιφάνειά του. Οι πτέρυγες είναι μεγάλες και αποστρογγυλευμένεςαποστρογγυλεμένες (όχι οξύληκτες και δρεπανοειδούς σχήματος όπως στα [[γεράκι]]α. Η ουρά κυμαίνεται σε μέγεθος από κοντή έως μακριά και, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, φέρει παράλληλες ραβδώσεις και μία τελική σκούρα λωρίδα στην άκρη της.

Οι ταρσοί είναι μυώδεις και, συνήθως φτερωμένοιπτερωμένοι, εφοδιασμένοι με πανίσχυρους γαμψώνυχες.

Η εξαιρετικά οξεία όρασή τους που, φθάνει έως και 3,6 φορές την ανθρώπινη, τους δίνει τη δυνατότητα να εντοπίζουν τα πιθανά θηράματα από πολύ μεγάλη απόσταση. <ref>Shlaer</ref> Μάλιστα, αυτή υποβοηθείται από τις πολύ μεγάλες οφθαλμικές κόρες που εξασφαλίζουν ελάχιστη [[περίθλαση]] (σκέδαση) του εισερχόμενου φωτός.

Επειδή η αλλαγή του φτερώματος με την πάροδο της ηλικίας, γίνεται αργά, η αναγνώριση πεδίου των διαφορετικών [[είδος|ειδών]] στα νεαρά άτομα, μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα δύσκολη. <ref>Bruun, p.72</ref>

Είναι τακτικό θέμα συζήτησης ποιο θα πρέπει να θεωρείται το μεγαλύτερο [[είδος]] αετού. Η μέτρηση θα μπορούσε να αναφέρεται σε συνολικό μήκος, μάζα σώματος ή άνοιγμα πτερύγων. Διαφορετικές ανάγκες του τρόπου ζωής μεταξύ των διαφόρων [[είδος|ειδών]], όμως, έχει ως αποτέλεσμα μεταβλητές μετρήσεις από είδος σε είδος. Για παράδειγμα, πολλά δασόβια είδη, έχουν σχετικά μικρό άνοιγμα πτερύγων, ένα χαρακτηριστικό που απαιτείται για να είναι σε θέση να ελιχθούν σε γρήγορες, σύντομες πτήσεις μέσα από πυκνά δασωμένους οικοτόπους. <ref name="Ferguson-Lees, et al">Ferguson-Lees, et al</ref>

Από την άλλη πλευρά, οι αετοί του γένους ''Aquila'' βρίσκονται σχεδόν αποκλειστικά σε ανοικτούς χώρους, είναι εξαιρετικοί ανεμοπόροι (''soarers''), οπότε έχουν σχετικά μεγάλο, για το μέγεθός τους, άνοιγμα πτερύγων. <ref name="Ferguson-Lees, et al"/>

[[Αρχείο:WedgetailEagleCarrion.jpg|thumb|left|300px|Αυστραλιανός Αετόςαετός]]

Οι αετοί είναι εξαιρετικοί ανεμοπόροι και εκμεταλλεύονται τα θερμικά ρεύματα του αέρα για να πετάνε άκοπα, επισκοπώντας το χώρο (''soaring''). Κατά την πτήση ξεχωρίζουν: α) το μεγάλο κεφάλι, β) τα [[ανατομική και φυσιολογία πτηνών|πρωτεύοντα ερετικά]] φτερά που είναι λίγο ανοικτά στα άκρα των πτερύγων και ελαφρά κυρτωμένα προς τα πάνω και γ) η σχετικά μεγάλη, στρογγυλευμένη στην άκρη ουρά. Το βάδισμα είναι αργό, ταλαντευόμενο και συνοδεύεται από πηδήματα, που υποβοηθούνται από κινήσεις των πτερύγων. <ref>Κιόρτσης</ref>

Οι κυνηγετικές τεχνικές διαφέρουν μεταξύ των ειδών και γενών, με κάποιους μεμονωμένους αετούς να έχουν αναπτύξει εκείνες που βασίζονται στο περιβάλλον και την εκάστοτε λεία τους. Οι περισσότεροι αετοί αρπάζουν το θήραμα χωρίς προσγείωση και το μεταφέρουν σε βολικές θέσεις, όπου το θανατώνουν και το τρώνε. <ref name="Ferguson-Lees, et al"/>

Ο [[Αμερικανικός Θαλασσαετός]] (''Haliaeetus leucocephalus''), έχει καταγραφεί να έχει πετάξει με το βαρύτερο φορτίο από οποιοδήποτε αρπακτικό πτηνό, συγκεκριμένα ένα ελαφοειδές 6,8 κιλών. <ref>"Amazing Bird Records". Trails.com. Retrieved 2012-07-20</ref> Ωστόσο, λίγοι αετοί μπορούν να στοχεύσουν θήραμα πολύ βαρύτερο από ό, τι οι ίδιοι, διότι δεν μπορούν εύκολα να απογειωθούν και, ως εκ τούτου η λεία είτε καταναλώνεται επί τόπου, είτε κομματιάζεται για να μεταφερθεί στη φωλιά. Σε αυτή την περίπτωση τα μεγέθη της λείας αυξάνονται σημαντικά: Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις [[Χρυσαετός|χρυσαετών]] και [[Στεφαναετός|στεφαναετών]] που έχουν σκοτώσει οπληφόρα βάρους έως 30 κιλών και [[Πολεμαετός|πολεμαετών]] ακόμη και 37 κιλών, δηλαδή 7-8 φορές βαρύτερα θηράματα από τον θηρευτή. <ref name="Ferguson-Lees, et al"/><ref>Watson</ref>

Οι περισσότεροι αετοί ζευγαρώνουν εφ’όρου ζωής, ή τουλάχιστον για πολύ μεγάλες περιόδους, αλλά σε περίπτωση απωλείας του ενός συντρόφου, αυτός μπορεί γρήγορα να αντικατασταθεί. Πριν το ζευγάρωμα, εκτελούνται εναέριες επιδείξεις εντυπωσιασμού που, πολλές περιλαμβάνουν ''γυροπέταγμα'' (''soaring'') πάνω από την επικείμενη φωλιά, πτήσεις με εμπλοκή των γαμψωνύχων και προσφορά τροφής από το αρσενικό στο θηλυκό που, με τη σειρά του, μιμείται τη φωνή των νεοσσών. <ref>Χανδρινός & Δημητρόπουλος, σ. 34-35</ref>.

Κατασκευάζουν τις φωλιές τους, που ονομάζονται διεθνώς ''έριις'' (''eyries''), σε ψηλά δέντρα ή σε ψηλά βράχια. Τα περισσότερα είδη γεννούν δύο αυγά, με διαφορά 3-4 ημερών, με αποτέλεσμα να υπάρχει διαφορά μεγέθους και, συνήθως, το μεγαλύτερο σκοτώνει το μικρότερο, ένα φαινόμενο που ονομάζεται [[''Καϊνισμός]]'' (''Fratricide'') που, ανάλογα με το [[είδος]], μπορεί να είναι ''υποχρεωτικός'' ή ''μη υποχρεωτικός''. Οι γονείς σπάνια επεμβαίνουν στο φαινόμενο. <ref name="Grambo"/><ref>Stinson</ref>

Τα αυγάαβγά είναι συνήθως άσπρα, στικτά με κόκκινες ή καφέ κηλίδες και οι νεοσσοί που ονομάζονται ''αετιδείς'' είναι καλυμμένοι με λεπτό, λευκό χνούδι, που δίνει αργότερα τη θέση του σε ένα σκούρο και, αργότερα στο πρώτο φτέρωμαπτέρωμα που ξεκινάει από τους ώμους. <ref>Χανδρινός & Δημητρόπουλος, σ. 35</ref>.

Οι Moche, αρχαία φυλή του [[Περού]], λάτρευαν το πτηνό και συχνά απεικονίζονται αετοί στην τέχνη τους. <ref>Larco Herrera et al</ref>

Παρά τις σύγχρονες αλλά και ιστορικές πρακτικές των Ινδιάνων της [[Βόρεια Αμερική|Βορείου Αμερικής]] να δίνουν φτερά αετού σε μη ιθαγενείς, αλλά και στα μέλη άλλων φυλών που έχουν κριθεί άξια, η τρέχουσα νομοθεσία των Ηνωμένων Πολιτειών, ορίζει ότι μόνο τα πιστοποιημένα άτομα του αμερικανικού ιθαγενούς πληθυσμού, που είναι εγγεγραμμένα σε μία ομοσπονδιακά αναγνωρισμένη φυλή είναι νομίμως εξουσιοδοτημένα να αποκτούν και να κάνουν χρήση φτερών αετού για θρησκευτικούς λόγους. <ref>Office of Law Enforcement. "National Eagle Repository". Mountain-Prairie Region. United States Fish and Wildlife Service. Archived from the original on 2007-10-10. Retrieved 2007-11-20</ref> Στον [[Καναδάς|Καναδά]], η λαθροθηρία για τα φτερά αετού τιμωρείται αυστηρά. <ref>Sin, Lena</ref>

Ο αετός κατείχε ανέκαθεν ξεχωριστή θέση, τόσο στον αρχαίο όσο και στο βυζαντινό-μεσαιωνικό κόσμο, ενώ χρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο ισχύος και εξουσίας και αποτέλεσε το έμβλημα πολλών δυναστικών ή αριστοκρατικών οίκων. Αρχικά, σύμβολο της θεϊκής δύναμης, δεν άργησε να γίνει έμβλημα και της κοσμικής εξουσίας. Οι Αιγύπτιοι, οι [[Aσσυρία|Ασσύριοι]], οι [[Αχαιμενίδες]] της [[Περσία]]ς, οι [[Πτολεμαίοι]] και κυρίως οι [[Ρωμαίοι]] ήσαν οι λαοί που χρησιμοποίησαν ευρύτατα τον αετό, ως σύμβολό τους. Ο δικέφαλος αετός θεωρείται το κατεξοχήν βυζαντινό έμβλημα που αντικατέστησε στην ύστερη βυζαντινή περίοδο τον μονοκέφαλο αετό. <ref>Πάπυρος Λαρούς-Μπριτάνικα, τόμος 3 , λήμμα «Αετός»</ref>

Η ταξινομική του αετού ως [[Ταξινομική Μονάδα (taxon)|ταξινομικής μονάδας]] (taxon), παραμένει εξαιρετικά σύνθετη και προβληματική. Τα παλαιά δεδομένα που στήριζαν την κατάταξη των διαφόρων [[Γένος (βιολογία)|γενών]] και [[είδος|ειδών]], πάνω σε μορφολογικά, γεωγραφικά ή οικολογικά κριτήρια, έχουν διαφοροποιηθεί δραματικά από τότε που, καινούργια, σύγχρονα δεδομένα, βασισμένα σε χρωμοσωμικά κριτήρια, έχουν ανατρέψει την μέχρι πρότινος υπάρχουσα κατάσταση και έχουν δημιουργήσει ισχυρές διαφωνίες μεταξύ των επιστημόνων. Έτσι, είδη που παλαιότερα θεωρούντο συγγενικά, οι DNA αναλύσεις έδειξαν ακριβώς το αντίθετο, με αποτέλεσμα να μετακινούνται σε άλλα γένη, υποείδη να αναβαθμίζονται σε είδη, γένη να καταργούνται ή να συγχωνεύονται σε ήδη υπάρχοντα, κ.ο.κ. <ref>Lerner, H. R. L.; Mindell, D. P.</ref>

Στον ελλαδικό χώρο απαντώνται συνολικά 5 [[Γένος (βιολογία)|γένη]] με 11 [[Είδος|είδη]] που, είτε ζουν μόνιμα στη χώρα ([[επιδημητικός|επιδημητικά]]), είτε έρχονται μόνο το χειμώνα (διαχειμάζοντα) ή το καλοκαίρι (για να αναπαραχθούν), είτε απλώς χρησιμοποιούν τη χώρα ως πέρασμα κατά τις δύο μεταναστεύσεις (εαρινή και φθινοπωρινή) προς το Βορρά ή προς το Νότο ([[μεταναστευτικός|μεταναστευτικά]]).

*Σημειωτέον ότι οι μόνοι γνήσιοι αετοί είναι τα μέλη του γένους ''Aquila'' και για τα υπόλοιπα γένη το σωστό είναι να αποκαλούνται [[Κιρκαετός|Κιρκαετοί]], [[Θαλασσαετός|Θαλασσαετοί]], [[Πέρνης|Πέρνες]] και [[Ψαραετός|Ψαραετοί]], αντίστοιχα. <ref>Όντρια σ. 66, 81-82</ref>