Πολυχρόνης Λεμπέσης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

 

 

<div lang="grc" style="font-family: Palatino Linotype;"> ''"«Στα γελαστά ακρογιάλια και στις ήρεμες πευκόφυτες πλαγιές της Σαλαμίνας, κοντά στο κοπάδι του πατέρα του πέρασε τα πρώτα χρόνια του ο μικρός Πολυχρόνης. Όχι λιγότερο αποφασιστικό ρόλο έπαιξε στα πρώτα βήματά του και το μεγάλο προσκύνημα του νησιού του, [[το μοναστήρι της Φανερωμένης]], που ήταν τότε ανδρικό μοναστήρι με μεγάλη ακτινοβολία. Κάπου εκατό χρόνια νωρίτερα ([[1735]]) ο τελευταίος αξιόλογος τεχνίτης της βυζαντινής παράδοσης, ο [[Γεώργιος Μάρκου]] από το Άργος, είχε ιστορήσει στους τοίχους του καθολικού χιλιάδες μορφές αγίων αποθησαυρίζοντας σ΄αυτό ολάκερη σχεδόν την ορθόδοξη εικονογραφία». «Στα γελαστά ακρογιάλια και στις ήρεμες πευκόφυτες πλαγιές της [[Σαλαμίνα]]ς, κοντά στο κοπάδι του πατέρα του πέρασε τα πρώτα χρόνια του ο μικρός Πολυχρόνης. Όχι λιγότερο αποφασιστικό ρόλο έπαιξε στα πρώτα βήματά του και το μεγάλο προσκύνημα του νησιού του, το μοναστήρι της Φανερωμένης, που ήταν τότε ανδρικό μοναστήρι με μεγάλη ακτινοβολία. Κάπου εκατό χρόνια νωρίτερα (1735) ο τελευταίος αξιόλογος τεχνίτης της βυζαντινής παράδοσης, ο Γεώργιος Μάρκου από το [[Άργος]], είχε ιστορήσει στους τοίχους του καθολικού χιλιάδες μορφές αγίων αποθησαυρίζοντας σ΄αυτό ολάκερη σχεδόν την ορθόδοξη εικονογραφία».<ref>Πολυχρόνης Λεμπέσης 1848-1913, Νίκος Ζίας</ref>

</div>

Διάφορες ιστορίες, που ίσως δεν απέχουν πολύ από την πραγματικότητα, δίνουν κάποια ιδέα της ατμόσφαιρας αυτής. Κάποτε ο [[Φερνάνδος Σερπιέρης]] κάλεσε τον Λεμπέση να του κάνει ένα πορτρέτο (ανήκει σήμερα στη [[Συλλογή Ε.Κουτλίδη]]). Ο Λεμπέσης ζήτησε και πήρε για το έργο 2800 δραχμές. Ζωγράφισε το Σερπιέρη όπως ακριβώς ήταν, αρκετά παχύ και ογκώδη. Ο Σπερπιέρης έδειξε στο Λύτρα το πορτρέτο του για να κρίνει τη δουλειά του νεοφερμένου ζωγράφου. Ο Λύτρας παρατήρησε ότι ήταν μεν καλό αλλά δεν είχε τίποτε το καλλιτεχνικό. Την κρίση αυτή, που κολάκευε τον εικονιζόμενο, μετέφερε ο Σερπιέρης στο Λεμπέση. Ο Λεμπέσης θύμωσε, έδωσε πίσω στο Σερπιἐρη τα λεφτά, πήρε το πορτρέτο, το έκοψε και το έκανε μικρότερο. Το έργο αυτό είναι ένα από τα καλύτερα πορτρέτα της νεοελληνικής τέχνης και ορισμένοι κριτικοί βρίσκουν ότι έχει αναλογίες με την αυτοπροσωπογραφία του [[Πωλ Σεζάν|Σεζάν]]. Ο Λεμπέσης ήταν ένας από τους ελάχιστους σπουδασμένους στην Ευρώπη ζωγράφους που κάνουν αγιογραφίες. Συνήθως πιστεύεται ότι η ανάγκη τον έκαμε αγιογράφο με το δυσάρεστο αποτέλεσμα να περιορίσει την άλλη ζωγραφική του και στο τέλος σχεδόν να την εγκαταλείψει.

 

[[Image:Lembesis-Nude-Painting.jpg|thumb|right|265px|''Nude'' by Polychronis Lembesis [[Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδος|Εθνική Πινακοθήκη]]]]

Τα έργα του που είναι γνωστά στο κοινό &mdash; μαζί με τις αγιογραφίες του σε εκκλησίες της [[Αθήνα]]ς, του [[Πειραιάς|Πειραιά]] και της [[Σαλαμίνα]]ς δεν ξεπερνούν τα εκατό. Ορισμένα από τα πιο γνωστά του έργα βρίσκονται στην [[Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδος|Εθνική Πινακοθήκη]] (''Γυμνό'', ''Το αγόρι με τα κουνέλια'', ''Η ανηψιά του καλλιτέχνη'', ''Προσωπογραφία του αδελφού του'', κ.ά.), στην [[Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ]] στο Μέτσοβο (''Το κορίτσι με τα περιστέρια'') και στο [[Τελλόγλειο Ίδρυμα]] στην Θεσσαλονίκη (''Το αλητόπαιδο'').

Ο Λεμπέσης ήταν ένας από τους ελάχιστους σπουδασμένους στην Ευρώπη ζωγράφους που κάνουν αγιογραφίες. Συνήθως πιστεύεται ότι η ανάγκη τον έκαμε αγιογράφο με το δυσάρεστο αποτέλεσμα να περιορίσει την άλλη ζωγραφική του και στο τέλος σχεδόν να την εγκαταλείψει. Ζωγράφισε, μεταξύ άλλων, τη Γέννηση στη Εκκλησία Εισοδίων της Θεοτόκου στα [[Αμπελάκια Σαλαμίνας]] και την [[Πλατυτέρα]] των ουρανών (όπου διακρίνονται η λιτότητα, η σεμνότητα της βρεφοκρατούσας Παναγίας) και η παρθενική αβρότητα των δυο αγγέλων που την περιστοιχίζουν με την ωραία πτυχολογία τους.

 

[[File:Kostas Krystallis.jpg|thumb|left|210px|Προσωπογραφία του ποιητή [[Κώστας Κρυσtάλλης|Κώστα Κρυστάλλη]].]]

Αναδρομική έκθεση των έργων του οργάνωσε τον Μάρτιο του 1963 στη Σαλαμίνα ο εκεί σύλλογος "Ευριπίδης". Γενικά το ζωγραφικό του έργο διακρίθηκε για την χρωματική του ακρίβεια και την καθαρότητα του σχεδίου.Ιδιαίτερα αξιόλογες θεωρούνται οι προσωπογραφίες του στις οποίες κατόρθσε ν΄αποδώσει με ειλικρίνεια και μεγάλη συνθετική και εκφραστική ελευθερία την ψυχογραφία των προσώπων που εικονίζει: Ο στρατιώτης, ο Παπάς, προσωπογραφία κοριτσιού, Φερδινάδος Σερπιέρης (Αθήνα, [[Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδος|Εθνική Πινακοθήκη]])... Στα τοπία του ο Λεμπέσης απέδωσε με μεγαλύτερη αμεσότητα το «ελληνικό στοιχείο» και το φως της ελληνικής υπαίθρου χωρίς να διαλύει τις μορφές και τα αντικείμενα στο χώρο και χωρίς ωραιοποιήσεις και εξιαδινακεύσεις: Λόφος του Αρείου Πάγου, Μικρούλα στα χορτάρια (Αθήνα, Συλλογή Καλκάνη). Οι θρησκευτικές του συνθέσεις όμως είναι γενικά μικρότερης αξίας από τα άλλα έργα του, καθώς ξέφυγε από την παραδοσιακή αντίληψη και ακολούθησε δυτικότροπες τάσεις για «βελτιωμένη βυζαντινή ζωγραφική» Η πιο φτασμένη σύνθεσή του θεωρείται η [[Πλατυτέρα]] των Ουρανών στον [[Άγιος Γεώργιος Καρύτση|Άγιο Γεώργιο Καρύτση]]. Τα τελευταία χρονολογημένα έργα του είναι ο Άγιος Μηνάς και η Αγία Λαύρα στην εκκλησία του Αγίου Μηνά στη [[Σαλαμίνα]] που φέρουν την ημερομηνία [[1909]].

 

{{Παραπομπές}}