|
=== Στοχασμοί επί της πρώτης φιλοσοφίας ===
[[Αρχείο:René Descartes i samtal med Sveriges drottning, Kristina.jpg|μικρογραφία|200 px|δεξιά|Λεπτομέρεια από το René Descartes i samtal med Sveriges drottning, Kristina, Πιέρ Λουΐ Ντυμεζίλ (Pierre Louis Dumesnil) (1698-1781)]]
Ενδεικτική της κυοφορίας του καρτεσιανού μεταφυσικού συστήματος τούτη η δημοσίευση{{fn|8}}<ref>Για την ελληνική έκδοση βλ. Ντεκάρτ, Ρ., 2003, ''Στοχασμοί περί της πρώτης φιλοσοφίας'', (μτφρ. σχ. Ε. Βανταράκης), Εκκρεμές, Αθήνα.</ref> είναι μια ανάλυση των απόψεών του, προορισμένη κυρίως για λόγιους και διανοούμενους της εποχής του. Με συγκεκριμένο βηματισμό στη σκέψη του αναζητά την αλήθεια, ωθούμενος παράδοξα από την [[καρτεσιανή αμφιβολία|αμφιβολία]]. Αν και η βεβαιότητα είναι κεντρική ιδέα για τον Καρτέσιο, ο δρόμος προς τη βεβαιότητα ξεκινά με την αμφιβολία. Από τον πρώτο ήδη ''Στοχασμό'' ο φιλόσοφος φαίνεται να συνειδητοποιεί ότι ήταν αναγκαίο κάποτε στην πορεία της ζωής του, να προχωρήσει σε μια εκ βάθρων ανατροπή και να ξεκινήσει από την αρχή, από τα θεμέλια, αν ήθελε να εγκαθιδρύσει κάτι στέρεο και μόνιμο στις επιστήμες{{fn|9}}<ref>Ντεκάρτ, Ρ., 2003, 59.</ref>. Ακολούθως, παρουσιάζει μια σειρά τριών [[Σκεπτικισμός|σκεπτικιστικών]] επιχειρημάτων σχεδιασμένα έτσι ώστε να αποβάλλουν τις παρούσες πεποιθήσεις του, προκειμένου να κατορθώσει να τις αντικαταστήσει με βεβαιότητες. Η στρατηγική του δεν είναι να αμφισβητήσει τις πεποιθήσεις του μία προς μία, αλλά να υπονομεύσει τις βασικές αρχές πάνω στις οποίες θεμελιώνονται.
Το πρώτο επιχείρημα κατευθύνεται ενάντια στην πεποίθηση ότι μπορούμε να πιστεύουμε όλα όσα βιώνονται μέσω των αισθήσεων. Υποδεικνύει ότι από καιρό σε καιρό συνέλαβε τις αισθήσεις του να τον εξαπατούν, κι ότι είναι συνετό να μην εμπιστεύεται κανείς πλήρως εκείνους που τον εξαπατούν{{fn|10}}<ref>Ντεκάρτ, Ρ., 2003, 61.</ref>. Το δεύτερο και διάσημο επιχείρημα του ονείρου κατευθύνεται ενάντια στην άποψη ότι μπορεί να εμπιστεύεται κανείς τις αισθήσεις, αν τα αντικείμενα βρίσκονται κοντά μας. Βλέπει ότι δεν υπάρχουν οποιαδήποτε αληθινά σημάδια μέσω τον οποίων να μπορεί να διακρίνει τον ύπνο από την εν εγρηγόρσει κατάσταση{{fn|11}}<ref>Ντεκάρτ, Ρ., 2003, 62.</ref>. Αλλά ακόμα κι αν αμφιβάλλουμε για την αξιοπιστία αυτού που μας δείχνουν οι αισθήσεις -και εδώ βρίσκεται ένα σημαντικό σημείο της υπόθεσής του- το επιχείρημα του ονείρου αφήνει ανοικτή την πιθανότητα να υπάρχουν κάποιες γενικές αλήθειες, που δεν εξαρτώνται από την εγρήγορση ή τον ύπνο{{fn|12}}. Ο φιλόσοφος απαντά σε αυτό με το επιχείρημα του [[Κακός δαίμων|κακόβουλου δαίμονα]].
Αυτά τα επιχειρήματα έχουν μια κρίσιμη λειτουργία στο σκεπτικό του Descartes. Όπως παρατηρεί στην εισαγωγή των Στοχασμών, μας απελευθερώνουν από όλες τις προκαταλήψεις και παρέχουν τον ευκολότερο δρόμο για να οδηγηθεί ο νους μακράν των αισθήσεων{{fn|13}}. Με αυτόν τον τρόπο ο σκεπτικισμός του πρώτου Στοχασμού για τη βεβαιότητα προς την οποία προσβλέπει ο φιλόσοφος. Τούτη η θεμελιακή βεβαιότητα, το επιχείρημα του ''cogito'', έρχεται στον δεύτερο ''Στοχασμό'', όπου καταλήγει ότι είναι, ότι υπάρχει{{fn|14}}. Ξεκινώντας από αυτή τη βασική αλήθεια αναζητά εκείνες τις ποιότητες που διακρίνουν τον άνθρωπο και μιλά για τις σχέσεις της ψυχής και του σώματος, δύο διακριτών χαρακτηριστικών της ανθρώπινης ύπαρξης.
* {{fnb|6}}
* {{fnb|7}}
* {{fnb|8}} Για την ελληνική έκδοση βλ. Ντεκάρτ, Ρ., 2003, ''Στοχασμοί περί της πρώτης φιλοσοφίας'', (μτφρ. σχ. Ε. Βανταράκης), Εκκρεμές, Αθήνα.
* {{fnb|9}} Ντεκάρτ, Ρ., 2003, 59.
* {{fnb|10}} Ντεκάρτ, Ρ., 2003, 61.
* {{fnb|11}} Ντεκάρτ, Ρ., 2003, 62.
* {{fnb|12}} Ντεκάρτ, Ρ., 2003, 64, [...]είτε αγρυπνώ είτε κοιμάμαι, δύο συν τρία θα κάνει πέντε, και το τετράγωνο δεν θα έχει περισσότερες από τέσσερις πλευρές. Τόσο διαυγείς αλήθειες δεν φαίνεται δυνατό να είναι ύποπτες[...].
* {{fnb|13}} Ντεκάρτ, Ρ., 2003, 47.
|
