Καθεδρικός Ναός Αγίας Σοφίας (Κίεβο): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

 

Οι τοιχογραφίες έγιναν κι αυτές από βυζαντινούς καλλιτέχνες και αποδίδουν το χριστολογικό κύκλο με δεκάξι σκηνές. Στα υπερώα είχαν απεικονιστεί σκηνές από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, η Φιλοξενία των Αγγέλων, η θυσία του Αβραάμ, οι τρεις παίδες εν τη καμίνω, ο εν Κανά γάμος, το θαύμα του πολλαπλασιασμού των άρτων και των ιχθύων, ο Μυστικός Δείπνος (Delvoye 1991: 383). Στο δυτικό τοίχο του μεσαίου κλίτους υπήρχε η παράσταση του ηγεμόνα και της οικογένειάς του, σύμφωνα με τις νεότερες έρευνες του Βλαδίμηρου (και όχι του Ιαροσλάβου). Η παράσταση αυτή καταστράφηκε, ωστόσο σώθηκε μια απεικόνισή της σε σχέδιο του 1651. Απεικονίζεται ο Βλαδίμηρος (;) να προσφέρει τον καινούργιο ναό στον καθισμένο Χριστό. Στους τοίχους των δυτικών πύργων, στα κλιμακοστάσια που οδηγούσαν στα υπερώα, απεικονίστηκαν σκηνές από τον ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης. Επιδείξεις μουσικών, χορευτών και γελωτοποιών καθώς και κυνηγετικές σκηνές ξεχωρίζουν για το δυναμισμό τους. Ανάμεσά τους, στο νότιο πύργο, ξεχωριστή θέση κατέχει η απεικόνιση της βυζαντινής αυλής, με τα πρόσωπά της να παρακολουθούν τον τερματισμό των αρμάτων στο κάθισμα, το παλάτι δηλαδή του ιπποδρόμου, τα βασιλικά θεωρεία. Το κάθισμα βρίσκεται κλιμακωτά στα υψηλότερα επίπεδα του κλιμακοστασίου, προς το οποίο καταλήγουν παράλληλα με το κλιμακοστάσιο τα άρματα ακολουθώντας μια ανοδική πορεία. Γρύπες, πτηνά και άλλα πλάσματα απεικονίζονται σε κυκλικά μετάλλια πάνω από τη σκηνή του ιπποδρόμου. Ανάμεσα στα εικονιζόμενα πρόσωπα της βυζαντινής αριστοκρατίας ξεχωρίζει βέβαια ο ίδιος ο αυτοκράτορας, ο Βασίλειος Β΄, στα χρόνια του οποίου έγινε ο εκχριστιανισμός των Ρώσων μέσω του γάμου της αδερφής του, Άννας, με το Βλαδίμηρο. Ο Βασίλειος απεικονίζεται να δέχεται μια ομάδα Ρώσων απεσταλμένων. Στο βόρειο πύργο απεικονίζεται και πάλι ο Βασίλειος, ένθρονος και περιστοιχιζόμενος από ένοπλους φρουρούς, να παρακολουθεί την αδερφή του, πριγκίπισσα Άννα και την ακολουθία της. Απεικονίζονται ακόμα σκηνές από αναπαραστάσεις από μάχες, που λάμβαναν χώρα στον ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης (Nikitenko 2009: 32-34, 41-46). Ο Ξυγγόπουλος σωστά, βασιζόμενος και σε άλλα παράλληλα, ερμήνευσε την παράσταση της μάχης με απεικόνιση σύγκρουσης πολεμιστή με Κυνοκέφαλο, παρμένη από το Μυθιστόρημα του Αλέξανδρου του Μακεδόνος της διήγησης του Ψευδο-καλλισθένη, το δημοφιλέστερο ίσως κοσμικό ανάγνωσμα των Βυζαντινών Ελλήνων και με ευρύτατη διάδοση σε ολόκληρο το μεσαιωνικό κόσμο. Φαίνεται πως θεατρικού χαρακτήρα αναπαραστάσεις των επεισοδίων του Μυθιστορήματος του Αλέξανδρου λάμβαναν χώρα κατά τη διάρκεια των θεαμάτων του ιπποδρόμου (Ξυγγόπουλος 1979: 1-2, 5-12).

ΠΑΡΑΠΟΜΕΣ -ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Delvoye 1991: Charles Delvoye, Βυζαντινή Τέχνη, εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα 1991.

• Nikitenko 2009: Nadia Nikitenko, The Saint Sophia Cathedral, άρθρο στο βιβλίο National Conservation Area "St. Sophia of Kiev" , Κίεβο, 2009, σελ. 6-67.