|
|}
Η '''Καλλιστώ''' ([[αγγλικάΑγγλική γλώσσα|Αγγλ.αγγλικά]]: '''Callisto''') ή '''Δίας IV''' είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος [[φυσικός δορυφόρος]] του [[Πλανήτης|πλανήτη]] [[Δίας (πλανήτης)|Δία]] και ο τρίτος μεγαλύτερος στο [[Ηλιακό Σύστημα]]. Ανακαλύφθηκε από τον [[Γαλιλαίος|Γαλιλαίο]] στις [[7 Ιανουαρίου]] [[1610]], αν και ο [[Μάγερ Σίμων]] ισχυρίσθηκε ότι αυτός πρωτοείδε πρώτος και τους τέσσερις πρώτους δορυφόρους ενώ ο Γαλιλαίος το βράδυ της 7ης Ιανουαρίου, με την ιδίας του κατασκευής διόπτρα, παρατήρησε τρεις μόνο από τους τέσσερις μεγάλους δορυφόρους του Δία.
==Ετυμολογία==
Σύμφωνα με την [[ελληνική μυθολογία]] η [[Καλλιστώ (μυθολογία)|Καλλιστώ]] ήταν [[Νύμφες|νύμφη]] της [[Αρκαδία|Αρκαδίας]] την οποία ερωτεύτηκε ο [[Δίας (μυθολογία)|Δίας]]. Η [[Ήρα (μυθολογία)|Ήρα]] για να την τιμωρήσει τη μεταμόρφωσε σε αρκούδα και παραλίγο να σκοτωνόταν από την [[Άρτεμις|Άρτεμη]] ή τον ίδιο της τον γιο, τον [[Αρκάς (μυθολογία)|Αρκάδα]], στο κυνήγι. Ο Δίας τότε την λυπήθηκε και την τοποθέτησε στον έναστρο ουρανό εκεί που τώρα είναι ο αστερισμός της [[Μεγάλη Άρκτος|Μεγάλης Άρκτου]].
==Βασικά στοιχεία==
Η Καλλιστώ είναι πέμπτου [[φαινόμενο μέγεθος|μεγέθους]] (5,7) και μπορεί να παρατηρηθεί με κιάλια, ως ο τέταρτος κατά σειρά λαμπρότητας μεταξύ των τεσσάρων μεγάλων δορυφόρων του Δία ([[Γανυμήδης (δορυφόρος)|Γανυμήδης]], [[Ιώ (δορυφόρος)|Ιώ]], [[Ευρώπη (δορυφόρος)|Ευρώπη]] και ''Καλλιστώ''). Ο δορυφόρος αυτός φέρει διακριτικό σύμβολο '''ΙV''' επειδή στην αρχή όταν ανακαλύφθηκε πίστευαν ότι ήταν ο τέταρτος σε απόσταση. Κινείται σε απόσταση από τον Δία 1.882.700 [[χιλιόμετρο|kmχιλιομέτρων]] και σε επίπεδο που σχηματίζει γωνία 2° 43΄ με το επίπεδο του ισημερινού του Δία. Η πραγματική του διάμετρος ανέρχεται σε 4.821 kmχλμ. και κινείται γύρω από τον Δία σε γήινο χρόνο 16 ημερών, 16 ωρών, 32΄ και 8,6΄΄ της ώρας. Είναι ο λιγότερο ανακλαστικός από τους δορυφόρους του Δία αν και διαθέτει μεγάλες ποσότητες παγωμένου νερού.
==Συστατικά==
[[Αρχείο:PIA01478 Interior of Callisto.jpg|thumb|300px|left|Το εσωτερικό της Καλλιστούς. Ο φλοιός αποτελείται από ένα στρώμα πάγου, ο μανδύας πιθανανόνπιθανόν από νερό σε υγρή κατάσταση και ο πυρήνας, ο οποίος αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του σώματος, αποτελείται από πάγο ανακατεμένο με βράχους.]]
Σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα γνώσεις μας η Καλλιστώ φέρει λεπτότατη και αραιότατη ατμόσφαιρα από [[διοξείδιο του άνθρακα]] σε πολύ μεγάλο ποσοστό, ενώ η επιφάνειά της καλύπτεται από [[Πάγος|πάγο]] και [[Κρατήρας|κρατήρες]]. Αποτελείται από έναν βραχώδη [[Πυρήνας (αστρονομία)|πυρήνα]] που είναι περιτριγυρισμένος από έναν παγωμένο [[Μανδύας (γεωλογία)|μανδύα]] νερού. Η επιφάνειά της καλύπτεται από σκοτεινά [[Πέτρωμα|πετρώματα]], αν και η Καλλιστώ είναι στην πραγματικότητα μισή βράχια και μισή πάγος. Όπου κι αν χτυπήσει κάποιος [[μετεωρίτης]] ξεπετάγεται [[νερό]], για να παγώσει αμέσως μετά πάνω στην επιφάνεια.
==Χαρακτηριστικά της επιφάνειας==
Η Καλλιστώ είναι το ουράνιο σώμα με την πιο έντονη παρουσία κρατήρων στο Ηλιακό Σύστημα. Επειδή η επιφάνειά της έχει περισσότερους κρατήρες από τους υπόλοιπους δορυφόρους, συμπεραίνουμε ότι το έδαφός της πρέπει να είναι ένα από τα πιο αρχέγονα στο Ηλιακό Σύστημασύστημα. Η επιφάνεια πρέπει να είναι πολύ παλιά όσο και τα υψίπεδα της [[Σελήνη|Σελήνης]], του [[Άρης (πλανήτης)|Άρη]] και του [[Ερμής (πλανήτης)|Ερμή]]. Το πιο αξιοσημείωτο σημάδι πάνω της είναι ένας γιγάντιος κρατήρας που ονομάστηκε Βαλχάλα[[Βαλχάλλα (κρατήρας)|Βαλχάλλα]] με διάμετρο 2.750 χιλιομέτρων. Είναι μια ξέβαθη κοιλάδα μεγάλη όσο και η [[Αυστραλία]] που περιβάλλεται από πολλαπλούς δακτύλιους οι οποίοι σχηματίστηκαν κατά τη διάρκεια της πρόσκρουσης ενός αστεροειδούς πάνω στην επιφάνεια της. Ένας άλλος μεγάλος κρατήρας με δακτυλίους ονομάζεται [[Άσγκαρντ (κρατήρας)|Ασγκάρντ]] και έχει διάμετρο 1.200 χιλιομέτρων. Εκτός από τους δύο αυτούς τεράστιους κρατήρες της αξιοσημείωτη είναι η έλλειψη κρατήρων με διάμετρο πάνω από μερικές δεκάδες χιλιόμετρα. Το γεγονός αυτό ίσως να οφείλεται στην χαλάρωση και εξαφάνισή τους εξαιτίας της θερμικής ιστορίας της παγωμένης επιφάνειας του δορυφόρου. Οι μεγάλοι κρατήρες στην Καλλιστώ είναι πρώτου πληθυσμού, έχουν δηλαδή ηλικία τεσσάρων δισεκατομμυρίων ετών περίπου, ενώ οι μικρότεροι είναι πιο πρόσφατοι. Όλοι τους πάντως δημιουργήθηκαν από την πτώση αστεροειδών καθώς και κομητών υπό την επίδραση της βαρύτητας του Δία και του δορυφορικού του συστήματος. Οι φωτογραφίες που έστειλε η [[διαστημική συσκευή]] ''[[Γαλιλαίος (διαστημική συσκευή)|Γαλιλαίος]]'' μάςμας έχουν δείξει ότι στην Καλλιστώ η πυκνότητα των κρατήρων είναι μικρότερη στο ημισφαίριο που δεν αντικρίζει τον Δία.
==Εξερεύνηση==
| 