Αετομάχος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 19:
| subdivision = ''Lanius collurio collurio'' {{Ref_label|I|ii|none}} <br />''Lanius collurio kobylini''
}}
Ο '''Αετομάχος''' είναι πτηνό της [[οικογένεια|οικογενείας]] των [[Λανιίδες (Αετομαχίδες)|Λανιιδών (Αετομαχιδών)]], ένα από τα είδη [[κεφαλάς|κεφαλάδων]] που
Στην Ελλάδα
Η ιδιαίτερη όψη του, η τόλμη του και, κυρίως η χαρακτηριστική του συνήθεια να «αποθηκεύει» τη λεία του καρφώνοντάς την πάνω σε αιχμηρά αντικείμενα, ανέκαθεν κινούσαν το ενδιαφέρον του επιστημονικού κόσμου και όχι μόνον (βλ. Μορφολογία, Ηθολογία)
Γραμμή 36:
Η ελληνική λαϊκή ονομασία του είδους, είναι προφανές ότι σχετίζεται με τη φαινομενική «αφοβία» του, να στέκεται στη θέση ποσταρίσματος (βλ. Ηθολογία) και να μη φεύγει με το παραμικρό, όμως ουδόλως υπάρχουν στοιχεία ότι το πτηνό μπορεί να έρχεται σε αντιπαράθεση με αρπακτικά του μεγέθους ενός [[αετός|αετού]].
==Συστηματική Ταξινομική==
O αετομάχος περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Λινναίο το 1758, με την τωρινή επιστημονική του ονομασία. <ref name="ibc.lynxeds.com">http://ibc.lynxeds.com/species/red-backed-shrike-lanius-collurio</ref> Πιθανότατα, σχηματίζει [[υπερείδος]], μαζί με τα ασιατικά είδη ''Lanius cristatus'' και ''Lanius isabellinus''. Παλαιότερα, θεωρείτο ότι ανήκε ως είδος μαζί με ένα ή και τα δύο από αυτά, αλλά πρόσφατες γενετικές αναλύσεις έδειξαν ότι είναι 3 ξεχωριστά είδη. Ωστόσο, ο βαθμός αναπαραγωγικής απομόνωσης από το ''Lanius isabellinus'' είναι σχετικά χαμηλός, οπότε μικτά ζευγάρια και υβρίδια
==Γεωγραφική κατανομή υποειδών==
Ο αετομάχος είναι πλήρως μεταναστευτικό είδος, αναπαραγόμενο σε ευρείες περιοχές της [[Ευρώπη]]ς και Δ. [[Ασία]]ς, δηλαδή στη Δ. [[Παλαιαρκτική]] ζώνη και, διαχειμάζει στην [[Αφρική]], νότια του ισημερινού. Χονδρικά, τα δυτικά όρια της αναπαραγωγικής επικράτειας βρίσκονται στις ακτές του Ατλαντικού και τη Βόρεια Θάλασσα, ενώ τα ανατολικά φθάνουν στην Κ. Ασία, στα γεωγραφικά μήκη των 90°, περίπου, στα επίπεδα της Κ. Ρωσίας, του Α. Καζακστάν και της Δ. Κίνας. Το βόρειο όριο της επικράτειας περιλαμβάνεται σε ένα τόξο ΒΑ. του ποταμού Βόλγα μεταξύ περίπου 48° και 64° γεωγραφικού πλάτους, ενώ στα νότια φθάνει μέχρι μια στενή παράκτια λωρίδα στο Ισραήλ.
Γραμμή 57:
===Μεταναστευτική συμπεριφορά===
[[Αρχείο:NT map.png|thumb|right|300px|Γεωγραφική κατανομή και μεταναστευτικές οδοί του είδους ''Lanius collurio'': Πράσινο = Καλοκαιρινές περιοχές αναπαραγωγής, Μπλε = Περιοχές διαχείμασης]]
Ο αετομάχος είναι πλήρως μεταναστευτικό [[είδος]] μεγάλων αποστάσεων, ερχόμενο στην ευρωπαϊκή και ασιατική επικράτεια τα καλοκαίρια για να αναπαραχθεί, ενώ διαχειμάζει αποκλειστικά στην αφρικανική ήπειρο. Η κύρια περιοχή διαχείμασης είναι νότια του ισημερινού στη ζώνη δάσους-βροχής, παραλείποντας ωστόσο τη λεκάνη του Κονγκό, φθάνοντας μέχρι τα βόρεια και τα ανατολικά της [[Νότια Αφρική|Νότιας Αφρικής]].
Προτιμώνται κατάλληλες τοποθεσίες στη σαβάνα, είτε σε θέσεις με θάμνους, είτε σε εντελώς ξηρά εδάφη. Εδώ, ο αετομάχος μοιράζεται το χώρο του με πολλά -έως και 12- αυτόχθονα είδη [[κεφαλάς|κεφαλάδων]], υπερασπιζόμενος την εδαφική του επικράτεια εν μέρει. <ref>B. Bruderer in Lefranc (1993), aus Glutz v. Blotzheim</ref>
Γραμμή 75:
Τυχαίοι, περιπλανώμενοι επισκέπτες έχουν αναφερθεί μεταξύ άλλων από το [[Γιβραλτάρ]], την [[Ιρλανδία]] και την [[Ισλανδία]], το [[Μαρόκο]], την [[Αλγερία]], την [[Τυνησία]], τη [[Νιγηρία]] και το [[Κονγκό]]{{ανάγκη αποσαφήνισης}}. <ref name="iucn"/>
Στην [[Ελλάδα]], ο αετομάχος
==Βιότοπος==
[[Αρχείο:Schwanheimer Düne Weg 1.jpg|thumb|right|200px|Τυπικός οικότοπος του αετομάχου]]
Οι αετομάχοι εγκαθίστανται σε καλώς διαχειρίσιμες, ηλιόλουστες περιοχές με ξέφωτα, αραιή βλάστηση ( π.χ. ποώδης συστάδες, λειμώνες, ξηρά λιβάδια), που εναλλάσσονται με διάσπαρτους θάμνους και φράκτες, συνήθως με λιγότερο από 50% φυτική κάλυψη. Χρειάζονται θέσεις αναμονής για το κυνήγι, την επισκόπηση της γύρω περιοχής καθώς και για το φώλιασμα, με θάμνους ύψους 1-3 μέτρων, περίπου, κυρίως αγκαθωτούς (αγριοτριανταφυλλιές, γκορτσιές, μουρτζιές, κ.ο.κ.). <ref>Glutz v. Blotzheim, S. 1178f</ref><ref>Neuschulz (1988), S. 32f</ref>
Ο ιδανικός οικότοπος των αετομάχων είναι ίσως η μεταβατική ζώνη από τα κλειστά δάση στα λιβάδια ή παρόμοια ανοικτά περιβάλλοντα (όπως είναι οι βάλτοι ή τα μεγάλα ξέφωτα), οι δασικές στέπες, οι θαμνώδεις περιοχές και κυρίως οι εκτάσεις που βρίσκονται σε διάφορα στάδια αναγέννησης, μετά από πυρκαγιές ή ζημιές που προκάλεσαν πλημμύρες και θύελλες. Ωστόσο, σήμερα που έχει αλλάξει ριζικά το γεωργικό τοπίο λόγω της εντατικοποίησης των καλλιεργειών, ο αετομάχος
*Σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε αγροτική περιοχή της κεντρικής Ιταλίας, βρέθηκε ότι οι αετομάχοι προτιμούν να φωλιάζουν σε θάμνους που βρίσκονταν κοντά σε αγροτικούς δρόμους. Συγκεκριμένα, ένα ποσοστό 76% από τις φωλιές, βρίσκονταν σε απόσταση μικρότερη των 25 μέτρων από το δρόμο και, μάλιστα, αγνοούσαν τους θάμνους που βρίσκονταν μακριά από τους δρόμους. Αυτό, σύμφωνα πάντοτε με τη μελέτη, οφειλόταν στο ότι οι συγκεκριμένες θέσεις προσέφεραν μεγαλύτερο οπτικό πεδίο στα πτηνά και, επομένως, καλύτερες συνθήκες για το κυνήγι τους. <ref>Morelli</ref>
Στην Ελλάδα, ο αετομάχος
==Μορφολογία==
[[Αρχείο:Lanius collurio -Poland -female-8-4c.jpg|thumb|left|300px|Ενήλικος θηλυκός αετομάχος]]
Γραμμή 168:
Εάν η πρώτη ωοτοκία χαθεί, ακολουθεί αμέσως δεύτερη, αλλά με λιγότερα αυγά από το σύνηθες. Το ποσοστό απωλείας της πρώτης ωοτοκίας είναι αρκετά υψηλό, περίπου 40%, ενώ το ποσοστό των αυγών που εκκολάπτονται φθάνει το 70%. Το ποσοστό των νεοσσών που επιβιώνουν μέχρι την απόκτηση του τελικού τους πτερώματος φθάνει το 40%. <ref>Glutz v. Blotzheim, S. 1192</ref> Το ποσοστό των μη γονιμοποιημένων ή εκείνων με νεκρά έμβρυα, είναι σχετικά μικρό, μεταξύ 2,5 <ref>Korodi Gál (1969) in Glutz v. Blotzheim, S. 1193</ref> και 5,2%. <ref>Jakober & Stauber (1983) in Glutz v. Blotzheim, S. 1192</ref>
Στην Ελλάδα, ο αετομάχος έρχεται την άνοιξη για να αναπαραχθεί (Απρίλιο με Οκτώβριο) κυρίως στη βόρεια και κεντρική χώρα, αλλά και σε πολλά νησιά, από τα 500 έως τα 1500 μέτρα. Επίσης,
==Φυσικοί θηρευτές==
Οι κυριότεροι θηρευτές της φωλιάς του αετομάχου είναι τα αρπακτικά πτηνά, ιδιαίτερα οι [[Κορακίδες]] ([[κίσσα|κίσσες]], [[κάργια|κάργιες]] και [[καρακάξα|καρακάξες]], πιο σπάνια κάποια θηλαστικά, όπως γάτες, [[μουστελίδες]] και [[τρωκτικά]]. Σε σπάνιες περιπτώσεις η φωλιά καταστρέφεται από μυρμήκια.
Γραμμή 186:
Η συνήθεια του αετομάχου να «καρφώνει» τη λεία του, έχει δώσει έναυσμα στη δοξασία ότι «σκοτώνει εννέα θηράματα για να φάει το δέκατο». <ref name="ReferenceA">Κιόρτσης στην «Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα»</ref> Ωστόσο, αυτή η δοξασία έχει ως πηγή της τη γερμανική λαϊκή ονομασία του πτηνού ''Neuntöter'' «9 σκοτωμένοι», που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. <ref>H. Stern, G. Thielcke, F. Vester, R. Schreiber: Rettet die Vögel, F. A. Herbig Verlagsbuchhandlung, München/Berlin 1978, ISBN 3-453-02169-X</ref>
==Άλλες ονομασίες==
Στον ελλαδικό χώρο o Αετομάχος
==Σημειώσεις==
'''i.''' {{Note_label|I|i|none}} Η απόδοση στην ελληνική γλώσσα της λέξης ''Lanius'' δημιουργεί προβλήματα στην ορολογία του [[Γένος (βιολογία)|γένους]]. Η ακριβής μετάφραση είναι «χασάπης» (βλ. Ονοματολογία) και, φαίνεται ότι δεν επικράτησε αυτός ο όρος για λόγους λεκτικής «αισθητικής». Έτσι, το γένος αποδίδεται ως ''Αετομάχος'' που, όμως, είναι παντελώς τεχνητή, διότι ουδεμία σχέση έχει με τη λατινική ονομασία. Όμως, δεν υπάρχει κάποια άλλη ελληνική λόγια ονομασία που να είναι προτιμητέα -πλην της λαϊκής ονομασίας ''Κεφαλάς'', βέβαια.
| |||