Συνηθισμένη ήταν η [[μαντεία]] στο πλαίσιο της αστικής λατρείας, με τη βοήθεια δημόσιων «οιωνοσκόπων» οι οποίοι ερμήνευαν θεϊκές ενδείξεις (παρομοίως με τα ελληνικά μαντεία), αλλά και η «[[μαγεία]]», υπό την έννοια της τελετουργικής χειραγώγησης θεϊκών δυνάμεων με στόχο την πρόκληση βλάβης. Ωστόσο η μαγεία, όντας καταδικαστέα και ποινικά κολάσιμη, εξασκούνταν μόνο σε ιδιωτικό και οικογενειακό πλαίσιο.
== Εξέλιξη ==
Η εδαφική επέκταση εις βάρος των Ελλήνων οδηγεί στην παρακμή των παραδοσιακών ρωμαϊκών θεσμών και αξιών.{{παραπομπή}} Οι Ρωμαίοι γοητεύονται από καθετί ελληνικό {{παραπομπή}} και η καθολική αποδοχή ελληνικών συνηθειών, θεσμών, τέχνης, φιλοσοφίας και δοξασιών κατά το [[2ος αιώνας π.Χ.|δεύτερο αιώνα π. Χ.]] συνθέτει τον λεγόμενο [[ελληνορωμαϊκός πολιτισμός|ελληνορωμαϊκό πολιτισμό]], ο οποίος γρήγορα αντικαθιστά τον «αγνό» ρωμαϊκό ο οποίος, έτσι κι αλλιώς, κατά καιρούς είχε δεχτεί ισχυρές ελληνικές επιρροές {{παραπομπή}}. Χαρακτηριστική είναι η πλήρης υιοθέτηση τόσο των ελληνιστικών μυστηριακών λατρειών όσο και της τυπολατρικής αστικής [[Αρχαία ελληνική θρησκεία|ελληνικής θρησκείας]] με μία απλή ταύτιση των ανάλογων θεοτήτων. Ορισμένες βέβαια από τις τελευταίες παρέμειναν διακριτές και συνέχισαν να λατρεύονται ξεχωριστά, είτε επειδή δεν είχαν κανένα ελληνικό ανάλογο (π.χ. ο διπρόσωπος [[Ιανός]] η μία όψη του οποίου ήταν πολεμική και η άλλη ειρηνική), είτε λόγω των διαφορετικών ιδιοτήτων τους (π.χ. ο ρωμαϊκός [[Μαρς|Άρης]] ήταν επιπλέον θεός της βλάστησης και της γονιμότητας σε σχέση με τον επίφοβο ελληνικό θεό του πολέμου, ενώ η ρωμαϊκή Εστία θεωρούνταν πολύ σπουδαιότερη θεότητα από το ελληνικό αντίστοιχο της).
Ωστόσο, συνολικά, οι έτσι κι αλλιώς παρεμφερείς αστικές λατρείες της Ελλάδας και της Ιταλίας {{παραπομπή}} συγχωνεύονται και εμπλουτίζουν η μία την άλλη, τόσο μυθολογικά όσο και τελετουργικά, παρά τις τοπικιστικές διαφορές από πόλη σε πόλη. Ιδιαίτερης αναφοράς χρήζουν τα Βακχικά Μυστήρια τα οποία μεταφέρονται στην Ιταλία περί το [[200 π.Χ.]] και επανέρχονται σε μία πρότερη, πιο μυστικοπαθή, πιο κτηνώδη αλλά και πιο εξισωτική μορφή τους {{παραπομπή}}, με αποτέλεσμα να γίνουν ευρέως αποδεκτά από τις καταπιεσμένες κοινωνικές ομάδες (γυναίκες, δούλοι κλπ) και να τρομοκρατήσουν τους πατρικίους και τους πλούσιους πληβείους οι οποίοι τα έβλεπαν ως δημόσιο κίνδυνο και απειλή κατά του κράτους.
