Οψιανός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο οψιδιανός ανήκει στους ''Ηφαιστίτες'', δηλαδή στα [[ηφαιστειακά πετρώματα]]. Τα όξινα ηφαιστειακά πετρώµατα συχνά παρουσιάζουν πορφυριτικό ιστό, ενώ δε λείπουν και οι ποικιλίες µε αφυρικό (µη πορφυριτικό) ή υαλώδη ιστό. Ο υαλώδης ιστός οφείλεται στη µεγάλη περιεκτικότητα του µάγµατος σε [[διοξείδιο του πυριτίου]] SiO2SiO₂, µε αποτέλεσµα το ιξώδες να είναι τόσο µεγάλο, ώστε να εµποδίζεται η ιοντική διάχυση και η ανάπτυξη των κρυστάλλων. Αυτό το φυσικό γυαλί, ωστόσο, είναι ασταθές και µε την πάροδο του [[γεωλογική χρονολογική κλίμακα|γεωλογικού χρόνου]] µεταπίπτει σε κρυσταλλική κατάσταση. Η τυπική του σκληρότητα είναι 5 έως 5,5. και το [[ειδικό βάρος]] του περίπου 2,6.

Στις περιπτώσεις όπου το όξινο µάγµα ψύχεται πάρα πολύ γρήγορα (υπέρψυξη), προκύπτουν πετρώµατα τα οποία αποτελούνται σχεδόν εξ ολοκλήρου από ύαλο, όπως είναι ο οψιδιανός και η [[κίσσηρις]]. Ο οψιδιανός εµφανίζει στιλπνό [[µαύρο]] χρώµα και συνήθως κογχώδη θραύση. Λόγω της σχετικά µεγάλης σκληρότητάς του και της εύκολης επεξεργασίας του, χρησιµοποιήθηκε κατά την προϊστορική εποχή ως εργαλείο. Ο οψιδιανός περιέχει λιγότερο από 1% κατά βάρος [[νερό]], διότι το µάγµα, από το οποίο προέρχεται, κατά την έκχυσή του στην επιφάνεια της Γης[[Γη]]ς ή σε µικρό βάθος από αυτήν έχει αρκετά υψηλές θερµοκρασίες (750-950°) και δεν µπορεί να συγκρατήσει πολύ νερό. Υαλώδη πετρώµατα, τα οποία έχουν προσροφήσει νερό µέχρι 5% oνοµάζονται [[περλίτης|περλίτες]] και παρουσιάζουν τη χαρακτηριστική περλιτική υφή. Τόσο ο οψιδιανός όσο και οι περλίτες είναι δυνατόν να περιέχουν φαινοκρυστάλλους [[Χαλαζίας|χαλαζία]], [[Σανίδινο|σανιδίνου]], [[Ολιγόκλαστο|ολιγοκλάστου]] και άλλων [[ορυκτά|ορυκτών]]. Σε υαλώδεις παραλλαγές εµφανίζεται και η σφαιρολιθική υφή. Σε ορισµένους ρυολίθους η υαλώδης θεµελιώδης µάζα αποτελείται σχεδόν ολοκληρωτικά από σφαιρολίθους.

== '''Αρχαιολογία''' ==

Οι πηγές οψιανού στην ανατολική [[Μεσόγειος|Μεσόγειο]] είναι λιγοστές και εντοπίζονται σε μερικά νησιά του [[Αιγαίο Πέλαγος|Αιγαίου]], όπως είναι η [[Μήλος]], η [[Αντίπαρος]], η [[Νίσυρος]] και το Γυαλί. Ο οψιανός της Μήλου χρησιμοποιήθηκε εξαιτίας της σκληρότητάς του από τους κατοίκους του Αιγαίου στην [[εποχή του Λίθου]] και στην [[εποχή του Χαλκού]] για την κατασκευή εργαλείων και όπλων (αιχμές βελών). Αντίθετα, ο οψιανός από το Γυαλί - περισσότερο εύθραυστος και ακατάλληλος για λεπτή επεξεργασία - χρησιμοποιήθηκε στην ύστερη [[εποχή του Χαλκού]] για την κατασκευή λίθινων αγγείων.

== '''Ονομασία ''' ==

Το όνομα του οψιανού γράφεται πρώτη φορά στο βιβλίο - εγκυκλοπαίδεια Naturalis historiae (77 μ.Χ.), του [[Πλίνιος ο πρεσβύτερος|Πλινίου του πρεσβυτέρου]], όπου αναφέρεται ότι τον ανακάλυψε κάποιος με το όνομα Obsius στην Αιθιοπία. Στο κείμενο του Πλινίου αναφέρονται επίσης ορισμένες χαρακτηριστικές λεπτομέρειες για τον οψιανό, όπως ότι επρόκειτο για μαύρο γυαλί μεγάλης πυκνότητας, που αντανακλά τη λάμψη και ότι μπορούσε να χρησιμεύσει ως σκίαστρο. Ο Πλίνιος γράφει ότι από αυτό κατασκεύαζαν σφραγιδολίθους, καθώς και ότι ο αυτοκράτορας Αύγουστος είχε αφιερώσει στον ναό τής θεάς Concordia (στη Ρώμη) ομοιώματα ελεφάντων από οψιανό. Ως τοποθεσίες που βρίσκεται καταγράφει ότι ο [[Ξενοκράτης (ιατρός)|Ξενοκράτης]] (πιθανώς ο Ξενοκράτης της [[Αφροδισιάς|Αφροδισιάδος]] της Κιλικίας τον οποίο ανέφερε συχνά) ανέφερε ότι οψιανός βρίσκεται στην Ινδία και στη Σάμνιο της νότιας Ιταλίας (Samnium) και προς τη μεριά του ωκεανού στην Ισπανία (πιθανώς μιλά για την Ισπανία από την πλευρά του Ατλαντικού).

Σήμερα στη διεθνή ορολογία έχει παραμείνει ως obsidian. Στην Ελλάδα βρίσκονται σε χρήση και οι δυο όροι, οψιανός και οψιδιανός<ref name="express"/>.