Αρχαία Μεσσήνη: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

'''''Η πόλη ιδρύθηκε το χειμώνα του [[370 π.Χ.]]-[[369 π.Χ.]] από το [[Αρχαία Θήβα|Θηβαίο]] στρατηγό [[Επαμεινώνδας|Επαμεινώνδα]], μετά τη νίκη του επί των Σπαρτιατών στη [[μάχη των Λεύκτρων]] και την εισβολή του στη [[Λακωνία]]. Ο Επαμεινώνδας απελευθέρωσε τη [[αρχαία Μεσσηνία|Μεσσηνία]] από τη σπαρτιατική επιρροή και επέλεξε τους πρόποδες του όρους [[Ιθώμη]] για να χτίσει την πρωτεύουσα των ελεύθερων Μεσσηνίων. Χτίστηκε σχεδόν ταυτόχρονα με την αρκαδική [[Μεγαλόπολη]], ώστε να αποκλειστεί η Σπάρτη από εχθρικά κράτη και να εκλείψει η επιρροή της έξω από τη Λακωνική.<ref>Ν. Παπαχατζής 2002, σελ. 112</ref>'''''

'''''Ο περιηγητής [[Παυσανίας]] έχει διασώσει τις περισσότερες πληροφορίες για την ίδρυση της πόλης. Κήρυκες σταλμένοι από τους Θηβαίους έφτασαν στην Ιταλία, τη Σικελία, τη Λιβυκή πόλη Ευ εσπερίδεςΕυεσπερίδες και όπου αλλού ζούσαν φυγάδες Μεσσήνιοι, και τους κάλεσαν να γυρίσουν στην πατρίδα τους. Είναι προφανές ότι οι απελευθερωμένοι είλωτες και περίοικοι της Μεσσηνίας θα συμμετείχαν κι αυτοί αλλά το ζωτικότερο στοιχείο της ξενιτιάς θεωρήθηκε απαραίτητο και, ευτυχώς για τα σχέδια του Επαμεινώνδα, ανταποκρίθηκε στον κάλεσμα. Η επιλογή της θέσης της πόλης έγινε μετά από υποτιθέμενη θαυματουργή αποκάλυψη της θέσης της διαθήκης του Μεσσήνιου ήρωα [[Αριστομένης (Μεσσήνιος ήρωας)|Αριστομένη]] και με τη βοήθεια ιερέων και μάντεων. Η πόλη ''ονομάστηκε ''από τη μυθική βασίλισσα Μεσσήνη, κόρη του βασιλιά του [[Άργος|Άργους]] Τριόπα. Έτσι ξεκίνησε το χτίσιμο του τείχους, μετά από θυσίες των συμμάχων προς τους τοπικούς θεούς και ήρωες, και υπό τη συνοδεία βοιωτικών και αργείτικων αυλών (αν και ο Παυσανίας δεν θεωρεί πως εκείνο το τείχος ήταν αυτό που είδε ο ίδιος).<ref name=pap1>Ν. Παπαχατζής 2002, σελ. 114</ref>'''''

'''''Η πόλη παρέμεινε το πολιτιστικό κέντρο της Μεσσηνίας μέχρι το [[395]], όταν η επιδρομή των [[Γότθοι|Γότθων]] του [[Αλάριχος|Αλάριχου]] υποτίθεται πως έδωσε το αποφασιστικό πλήγμα στην πόλη. Τότε οι λιγοστοί πια κάτοικοί της θα άρχισαν να εγκαθίστανται σε ασφαλέστερους οικισμούς και η θέση να ερημώνεται.<ref name="pap1" />'''''

== '''''Αρχαιολογικός χώρος''''' ==

'''''Το τείχος που περιέβαλλε τη Μεσσήνη είναι εξαιρετικά μεγάλου μήκους (περίμετρος 9 χλμ.) και στην εποχή του Παυσανία ήταν ήδη εξ' ολοκλήρου λίθινο, πράγμα που του προκάλεσε μεγάλη έκπληξη καθώς συνηθιζόταν η πλίθινη ανωδομή. Είχε δύο μνημειακές πύλες, την Αρκαδική (ή πύλη της Μεγαλόπολης) και τη Λακωνική. Σε τακτά διαστήματα ήταν ενισχυμένο με διώροφους λίθινους τετράγωνους και στρογγυλούς πύργους. Σήμερα διατηρείται καλύτερα στη βόρεια πλευρά του, εκατέρωθεν της Αρκαδικής πύλης. Από τα διατηρημένα μέρη και τα θεμέλια μπορεί κανείς να προσδιορίσει όλη σχεδόν τη γραμμή που ακολουθά το τείχος<ref>Ν. Παπαχατζής 2002, σελ. 118-119</ref>'''''

'''''Όλα τα οικοδομήματα της Μεσσήνης έχουν τον ίδιο προσανατολισμό και εντάσσονται στον πολεοδομικό κάνναβο που δημιουργείται από οριζόντιους (με κατεύθυνση Ανατολή-Δύση) και κάθετους (με κατεύθυνση Βορρά-Νότο) δρόμους. Το πολεοδομικό αυτό σύστημα είναι γνωστό ως ''ιπποδάμειο'', από τον αρχικό εμπνευστή και δημιουργό του αρχιτέκτονα, πολεοδόμο, γεωμέτρη και αστρονόμο του 5ου αιώνα π.Χ., τον [[Ιππόδαμος ο Μιλήσιος|Ιππόδαμο]] από τη [[Μίλητος|Μίλητο]].<ref>Αρχαιολογική Εταιρεία, Αρχαία Μεσσήνη - Ιστορία</ref>'''''

'''''Οι πρώτες περιορισμένες ανασκαφικές έρευνες ξεκίνησαν το 1831 από γαλλική αποστολή. Η Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρεία άρχισε την ανασκαφή των κυριότερων δημόσιων οικοδομημάτων της αγοράς το 1895 με τον [[Θεμιστοκλής Σοφούλης|Θεμιστοκλή Σοφούλη]]. Oι ανασκαφές συνεχίστηκαν το 1909 και το 1925 από τον Γεώργιο Oικονόμο. Από το 1957 κ.ε., η ανασκαφή γινόταν τακτικά κάθε καλοκαίρι από τον ακαδημαϊκό Αναστάσιο Ορλάνδο. Mε τις ανασκαφές του ίδιου και των προκατόχων του ήλθε στο φως το μεγαλύτερο μέρος του οικοδομικού συγκροτήματος του Aσκληπιείου. Tο 1986 η Αρχαιολογική Εταιρεία ανέθεσε στον καθηγητή Πέτρο Θέμελη τη διεύθυνση των ανασκαφών της αρχαίας Mεσσήνης. Oι ανασκαφικές έρευνες με παράλληλες εργασίες στερέωσης και αναστήλωσης των μνημείων συνεχίζονται από το 1987 ως σήμερα με ταχύτερους προοδευτικά ρυθμούς. Έχουν φέρει στο φως όλα τα δημόσια και ιερά οικοδομήματα της πόλης που είδε και περιέγραψε ο Παυσανίας στη Mεσσήνη, όταν την επισκέφθηκε στα χρόνια του αυτοκράτορα [[Αντωνίνος Πίος|Aντωνίνου Πίου]] ([[155]]-[[160]] μ.X).<ref>Ν. Παπαχατζής 2002, σελ. 115-116</ref><ref>Αρχαιολογική Εταιρεία, Αρχαία Μεσσήνη - Ιστορικό Ανασκαφής</ref>'''''

'''''Οι κυριότερες θέσεις και μνημεία που έχουν αποκαλυφθεί είναι<ref>Θέμελης Πέτρος, ''Ανασκαφή Μεσσήνης''. Πρακτικά της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας του έτους 2000.</ref>:'''''

*'''''Θέατρο. Αυτό υπήρχε από την ελληνιστική εποχή, ανακατασκευάστηκε στα χρόνια των αυτοκρατόρων Αυγούστου και Τιβερίου και στα μέσα του 2ου μΧ αι. αλλά άρχισε να καταστρέφεται από τα τέλη του 3ου - αρχές 4ου μΧ αιώνος. Από τις πέτρες του θεάτρου κατά τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους κτίστηκαν σπίτια και μία από τις τρεις Βασιλικές που βρίσκεται σε μικρή απόσταση, ΝΑ του θεάτρου,'''''

*'''''Ιερό Ίσιδος και Σαράπιδος, που μνημονεύεται και από τον Παυσανία (4.32.6)'''''

*'''''Πρωτοβυζαντινή Βασιλική'''''

*'''''Κρήνη Αρσινόη'''''

*'''''Δυτική πλευρά της Αγοράς'''''

*'''''Ιερό Διός Σωτήρος. Η λατρεία του Διός ήταν από τις σημαντικότερες της πόλης μετά τη λατρεία του πολιούχου Ιθωμάτα. Αναφέρεται επίσης από τον Παυσανία.'''''

*'''''Ιερό ήρωος, πιθανώς του Αριστομένη, στο Γυμνάσιο της Μεσσήνης.'''''

*'''''Ρωμαϊκή έπαυλις των ύστερων ρωμαϊκών χρόνων.'''''

*'''''Στάδιο και Γυμνάσιο.'''''

'''''Ένα μικρό διώροφο μουσείο στις δυτικές παρυφές του χωριού Mαυρομάτι, σε οικόπεδο που δώρησε στην Aρχαιολογική Eταιρεία ο ομογενής Δ. Λατζούνης, στεγάζει τα ευρήματα. Στον όροφο περιλαμβάνει τρεις αίθουσες έκθεσης και εξώστη, ενώ στο ισόγειο βρίσκονται οι αποθηκευτικοί χώροι. Aρχιτεκτονικά μέλη και ενεπίγραφα βάθρα έχουν εκτεθεί στο αίθριο του μουσείου και στα υπόστεγα.<ref>Αρχαιολογική Εταιρεία, Αρχαία Μεσσήνη - Το Μουσείο</ref>'''''

== '''''Αναφορές''''' ==

=='''''Εξωτερικοί σύνδεσμοι'''''==

*[http://www.ancientmessene.gr '''''Αρχαία Μεσσήνη''''']'''''. Ο ιστότοπος της Αρχαιολογικής Εταιρείας για τις ανασκαφές στην Αρχαία Μεσσήνη. Ανακτήθηκε 6/01/2009'''''

*'''''Νίκος Παπαχατζής. ''Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις, Μεσσηνιακά - Ηλιακά, Εκδοτική Αθηνών'', 2002. ISBN 960-213-092-X'''''

*[http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100087_06/03/2011_435021 '''''«Πέτρος Θέμελης, αρχαιολόγος: Υπερήφανος για την αρχαία Μεσσήνη, πιστεύει στην ιδιωτική πρωτοβουλία»''''']''''', άρθρο στον ιστότοπο της εφημερίδας «Καθημερινή», 6 Μαρτίου 2011.'''''