Παιδομάζωμα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

[[Αρχείο:Bloodtax.jpg|thumb|250px|Οθωμανική γκραβούρα που απεικονίζει την πρακτική του παιδομαζώματος]]

Στρατολογούνταν νεαρά αγόρια από [[χριστιανισμός|χριστιανικές]] οικογένειες του οθωμανικού κράτους, τα οποία εξισλαμίζονταν και εκπαιδεύονταν ώστε να στελεχώσουν διάφορες κρατικές υπηρεσίες. Η πλειονότητα προοριζόταν για τα τάγματα του καπίκουλου, ειδικότερα τους [[γενίτσαροι|γενίτσαρους]], ενώ άλλοι κατέληγαν να υπηρετούν στο παλάτι του σουλτάνου. Αναφέρεται και ως «φόρος αίματος» σε αντιπαραβολή με τον [[χαράτσι|κεφαλικό φόρο]].

Τα όρια ηλικίας των αγοριών, όπως καταγράφονται σε διαφορετικές πηγές, εμφανίζουν σημαντικές αποκλίσεις, ενώ αναφέρεται ως κατώτατη ηλικία αυτή των οκτώ ετών και ως ανώτατη των είκοσι. Οθωμανικά έγγραφα, του 17ου αιώνα, συγκεκριμενοποιούν τα όρια μεταξύ 15-20 ετών<ref name="brill">"Devshirme", ''The Encyclopedia of Islam'', Vol. 2, E.J. Brill, Leiden: 1991</ref>. Ως προς τη συχνότητά του, αρκετές αναφορές υποστηρίζουν πως το παιδομάζωμα συνέβαινε ανά τακτά χρονικά διαστήματα, κάθε πέντε χρόνια ή κατά άλλες εκτιμήσεις ετησίως. Περισσότερο πιθανό μοιάζει πως οργανωνόταν ανάλογα με τις ανάγκες των σουλτάνων. Αντιφατικές είναι επίσης οι αναφορές στο πλήθος των παιδιών που τελικά στρατολογούνταν. Αρκετές υποστηρίζουν, μάλλον λανθασμένα, πως στρατολογούνταν μία συγκεκριμένη αναλογία παιδιών, με εκτιμήσεις που κυμαίνονται από ένα ανά πέντε αγόρια, έως ένα ανά τρία. Φιρμάνι των αρχών του 16ου αιώνα μαρτυρά πως εκείνη την εποχή ο αριθμός των παιδιών καθοριζόταν εκ των προτέρων και υπολογιζόταν να είναι ένα αγόρι 14-18 ετών ανά 40 οικογένειες<ref name="brill"/>.

 

Αρχικά εφαρμοζόταν στα Βαλκάνια ενώ από τα τέλη του 15ου αι. άρχισε να επεκτείνεται και στην ανατολή. Πολλά παιδιά κατέληγαν σκλάβοι και πωλούνταν προς 25 άσπρα το καθένα σε Τούρκους γεωργούς. Αυτά αν κατάγονταν από τη Ρούμελη στέλνονταν στην Ανατολή και αντίστροφα, ώστε να μην υπάρχει η δυνατότητα φυγής. Η πρακτική του παιδομαζώματος δεν εφαρμοζόταν στην [[Κωνσταντινούπολη]] ή σε άλλες μεγάλες πόλεις της οθωμανικής αυτοκρατορίας, ούτε ακόμα σε τέκνα τεχνιτών σε αγροτικές περιοχές, από το φόβο πως κάτι τέτοιο θα ήταν επιζήμιο για το εμπόριο. Εξαιρούνταν επίσης τα μοναχοπαίδια, οι ορφανοί, οι σπανοί, οι κοντοί, οι ψηλοί, οι παντρεμένοι κ.ά. Πολλοί γονείς για να αποφύγουν το παιδομάζωμα αρραβώνιαζαν και πάντρευαν τα παιδιά τους νεώτατα, σε ηλικία 8, 9 και 10 ετών. Οι υπάλληλοι που εκτελούσαν το παιδομάζωμα εύρισκαν την ευκαιρία να εκβιάζουν τους χριστιανούς και να αποσπούν και χρήματα. Έπαιρναν από την ίδια οικογένεια δύο ή και περισσότερα παιδιά, μή εξαιρώντας ούτε τον μοναχογιό, και δεν τα έδιναν πίσω παρά μόνο αν έπαιρναν 60, 70 ή και περισσότερα χρυσά νομίσματα. Οι πλούσιοι και όσοι μπορούσαν, εξαγόραζαν την ελευθερία των παιδιών τους. Όσα παιδιά περίσσευαν από τη στρατολογία τα πουλούσαν ως δούλους. Αναφέρονται και σπάνιες περιπτώσεις όπου γονείς εξουθενωμένοι από τη φτώχεια πρόθυμα έδιναν τα παιδιά τους, ή περιπτώσεις φτωχών νέων που για μια καλύτερη ζωή ήθελαν να υπηρετήσουν τον σουλτάνο.<ref>Βακαλόπουλος Ε. Απόστολος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τομ. Β' Τουρκοκρατία 1453-1669. Θεσσαλονίκη, 1964, σ. 50 κ.ε.</ref>

 

Στο διάστημα 1609-1635 υπήρξε δραστική αύξηση αριθμού γενιτσάρων εις βάρος των [[Σπαχής|σπαχήδων]]. Από 1.000 γενίτσαρους στην αρχή του θεσμού δημιουργούνται 100.000+ (πεζικό) και από 70.000 σπαχήδες μειώνονται σε λιγότερους από 9.000 (ιππικό). Αυτό επιτυγχάνεται με το παιδομάζωμα (ηλικίες 5-8 ετών), χωρίς την έγκριση των ''Ουλεμά''.

 

Πρώτος επιχείρησε να το καταργήσει ο σουλτάνος [[Οσμάν Β']] το 1622 και στη συνέχεια ο [[Μουράτ Δ']] το ανέστειλε. Αν και ουσιαστικά εξαλείφθηκε από τα μέσα του 17ου αιώνα, απόπειρες παιδομαζώματος καταγράφονται μέχρι τις αρχές του 18ου.<ref>Quataert, Donald. ''The Ottoman Empire,

1700–1922'', Cambridge University Press, New York 2005, σ.99</ref> Το τελευταίο καταγεγραμμένο παιδομάζωμα είναι αυτό που επιχειρήθηκε στη [[Νάουσα]] το [[1705]],<ref name="brill"/> το οποίο έγινε και αιτία εξέγερσης των Ναουσαίων. Τότε ο σουλτάνος Αχμέτ Γ' είχε διατάξει "τάχιστα περισυλλογή και αποστολή νέων γενιτσάραων" και για την περιφέρεια της Νάουσας υπήρχε η εντολή για επιλογή 50 νέων "κατά το κρατούν παλαιόν έθιμον". Οι Ναουσαίοι εξεγέρθηκαν υπό τον [[Αρματολοί|αρματολό]] [[Ζήσης Καραδήμος|Ζήση Καραδήμο]] και τους δύο γιούς του Βασίλη και Δημήτρη και σκότωσαν τον σελιχτάρη (τον υπεύθυνο του παιδομαζώματος) και τους δύο συνοδούς του. Σχημάτισαν σώμα από 100 και πλέον άνδρες και άρχισαν να ληστεύουν και να σκοτώνουν τους μουσουλμάνους στην ύπαιθρο των καζάδων Βέροιας και Νάουσας. Μετά από αυτό, οι Τούρκοι σχημάτισαν ένοπλο σώμα από 1.000 μουσουλμάνους που καταδίωξαν τους επαναστάτες και στα μέσα Ιουνίου τους περικύκλωσαν στα στενά της Αραπίτσας κοντά στη Νάουσα. Στη μάχη που έγινε σκοτώθηκε ο Ζήσης Καραδήμος, ενώ οι γιοί του και άλλοι συνελήφθησαν και σκοτώθηκαν μέσα στη Βέροια. Δεν είναι γνωστό, ωστόσο, αν μετά από αυτό έγινε η στρατολόγηση των 50 νέων.<ref>Βακαλόπουλος Απ. (1954), σ. 292, 293.</ref>

Αυτό είναι το τελευταίο γνωστό περιστατικό παιδομαζώματος, ωστόσο σώζεται επίσης βεράτιο του 1150/1738 με το οποίο εξαιρείται ο γιος Χριστιανού υποτελούς από το παιδομάζωμα<ref name="brill"/>.<br />

 

Το παιδομάζωμα και ο θρήνος των μητέρων για τα παιδιά τους καταγράφεται σε πολλά δημοτικά τραγούδια:<br />

:Ανάθεμά σε, βασιλιά, και τρις ανάθεμα σε,<br />