Φθογγικές μεταβολές: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Γραμμή 18:
*Συνεκφώνηση είναι το φαινόμενο κατά το οποίο δύο γειτονικά φωνήεντα προφέρονται ως δίφθογγος σε μια συλλαβή: κάη-κα αντί κά-η-κα.
*[[Συνίζηση]] παρατηρείται όταν μετά από τους φθόγγους /i/ και /ε/ ακολουθεί άλλο φωνήεν που προφέρεται μαζί τους σε μια συλλαβή: ά-δει-α αλλά και ως δισύλλαβη λέξη: ά-δεια, π.χ. παίρνω ά-δει-α αλλά η τάξη είναι ά-δεια. Τα συμπλέγματα αυτά που προκύπτουν από συνίζηση είναι οι λεγόμενες καταχρηστικές δίφθογγοι. Οι συνιζημένοι και οι ασυνίζητοι τύποι μερικές φορές διαφέρουν σημασιολογικά ή υφολογικά: έ-ννοια αλλά έ-ννοι-α.
*[[Συναλοιφή]] παρατηρείται όταν δύο γειτονικά φωνήεντα προφέρονται ως ένα: ακούουν – ακούν. Η συναλοιφή μέσα στα όρια μίας λέξης ονομάζεται [[συναίρεση]]. Όταν τα γειτονικά φωνήεντα είναι όμοια τότε προφέρονται ως ένα, όταν είναι διαφορετικά προφέρεται το πιο ισχυρό: Νικόλαος – Νικόλας. Η συναλοιφή που παρατηρείται μεταξύ γειτονικών λέξεων μπορεί να σημειωθεί στη γραφή με την απόστροφο. Όταν χάνεται το αρχικό φωνήεν της ακόλουθης λέξης έχουμε αφαίρεση (πού ΄σαι;), ενώ όταν χάνεται το τελικό φωνήεν της προηγούμενης λέξης έχουμε [[Έκθλιψη (γραμματική)|έκθλιψη]] (τ΄ όνειρο). Όταν προκύπτει νέο φωνήεν ως αποτέλεσμα της συναλοιφής τότε έχουμε [[Κράση (γραμματική)|κράση]] (που έχει - πόχει). [[Aφαίρεση]] μπορεί να συμβεί και ανεξάρτητα από το προηγούμενο φωνήεν. Παρατηρείται σε αρχικά φωνήεντα λέξεων: (α)γελάδα, (ε)πάνω, (η)μέρα, (ε)ρωτώ κλπ. Το αντίθετο φαινόμενο λέγεται [[Πρόταξη|πρόταξη]]: (α)βδέλλα. . Μπορούν επίσης να προταχθούν και συμφωνικοί φθόγγοι: (σ)βόλος. Ορισμένες φορές το αρχικό φωνήεν αλλάζει σε κάποιο άλλο: έ(υ)μορφος – όμορφος, έντερο – άντερο. Όταν ένας φωνηεντικός φθόγγος σιγάται μεταξύ δύο συμφώνων έχουμε [[Συγκοπή (γραμματική)|συγκοπή]]: σιτάρι – στάρι. Στα όρια δύο γειτονικών λέξεων το τελικό φωνήεν αποκόπτεται πριν από το αρχικό σύμφωνο της ακόλουθης λέξης: πάρ(ε) το. Αυτό λέγεται αποκοπή.
*[[Αφομοίωση]] είναι το φαινόμενο κατά το οποίο το φωνήεν μιας συλλαβής γίνεται το ίδιο με το φωνήεν μιας γειτονικής συλλαβής: παραιτώ – παρατώ.
*Όταν δύο φθόγγοι αλλάζουν αμοιβαία τη θέση τους έχουμε [[μετάθεση]]: Ιθάκη – Θιάκι, καμηλαύκι – καλημαύκι, χούφτα – φούχτα.
Γραμμή 25:
* [[Ανομοίωση]] είναι το αντίθετο φαινόμενο, ένας από τους γειτονικούς φθόγγους μετατρέπεται σε άλλον, διαφορετικό κατά κάποια φωνητική ιδιότητα: κτήνος [ˈktinɔs] – χτήνος [ˈxtinɔs]. Εδώ το στιγμιαίο /k/ τρέπεται στο αντίστοιχό του εξακολουθητικό /x/, δηλαδή διαφοροποιείται ως προς τον τρόπο άρθρωσης.
* [[Απλολογία]] είναι η αποκοπή ολόκληρης συλλαβής όταν δύο γειτονικές συλλαβές είναι ίδιες ή πολύ όμοιες: τραγι(κο)κωμωδία, αστρ(απ)οπελέκι, (δι)δάσκαλος.
==Πηγές==
| |||