Ο όρος «'''βυζαντινός'''» είναι ένας νεολογισμός οπου οποίος εισήχθηεισήγαγε το [[1562]] από τονο ιστορικόιστορικός [[Ιερώνυμος Βολφ]] (Hieronymus Wolf, [[1516]]-[[1580]]), τότε βιβλιοθηκάριος και γραμματέας στον οίκο των ισχυρών τραπεζιτών [[Fugger]] στην [[Άουγκσμπουργκ|Αυγούστα]] (Augsburg). Ο Βολφ, ο οποίος επέδειξε μεγάλο ζήλο τόσο για τους Βυζαντινούς όσο και για τους κλασικούς συγγραφείς, είδε τη βυζαντινή ιστορία ως ένα ιδιαίτερο και ανεξάρτητο τμήμα της γενικής [[ιστορία]]ς και συνέλαβε την ιδέα ενός ''Corpus Historiae Byzantinae'' (''Σώμα βυζαντινής ιστορίας'') που θα περιλάμβανε έργα Βυζαντινών ιστορικών από την εποχή του [[Κωνσταντίνος Α΄ ο Μέγας|Κωνσταντίνου του Μέγα]], μέχρι τον [[Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος|Κωνσταντίνο Παλαιολόγο]]. Κατόπιν, τον όρο «βυζαντινός» καθιέρωσε ένας πολύ σημαντικός [[Γαλλία|Γάλλος]] λόγιος και εκδότης, ο [[Ιησουίτες|Ιησουίτης]] [[Φίλιππος Λαμπέ]], [[1607]]-[[1667]], ο οποίος προλόγισε το δικό του σώμα κειμένων βυζαντινής ιστορίας, με τις λέξεις: ''"De Byzantinae historiae scriptoribus..."''. Όταν εκδόθηκε ο πρώτος τόμος αυτής της συλλογής, δημοσίευσε μια έκκληση προς όλους τους λάτρεις της βυζαντινής Ιστορίας, με την οποία τόνιζε τη σημασία της ιστορίας της Ανατολικής Ελληνικής Αυτοκρατορίας «''της τόσο εκπληκτικής σε γεγονότα, τόσο δελεαστικής σε ποικιλία και τόσο αξιόλογης για την μακραίωνή της διάρκεια''». Στα [[1680]] ο Γάλλος [[ιστορικός]], [[Φιλολογία|φιλόλογος]], [[Αρχαιολογία|αρχαιολόγος]], [[Νομισματολογία|νομισματολόγος]] και εκδότης [[Δουκάγγιος|Κάρολος Δουκάγγιος]] χρησιμοποίησε τον όρο για να τιτλοφορήσει το ιστορικό του βιβλίο ''Historia Byzantina'', που πραγματευόταν την ιστορία του κράτους της [[Κωνσταντινούπολη]]ς.
Η προέλευση αυτής της ονομασίας αυτής βρίσκεται στο ότι η πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας κτίστηκε από τον [[Κωνσταντίνος Α΄ ο Μέγας|Μέγα Κωνσταντίνο]] στη θέση του αρχαίου [[Βυζάντιο|Βυζαντίου]], της αρχαίας πόλης της νοτιοανατολικής [[Θράκη]]ς στο [[Βόσπορος|Βόσπορο]], που είχε ιδρυθεί το [[659]] π.Χ. από ομάδα [[Μέγαρα|Μεγαρέων]] αποικιστών με αρχηγό το [[Βύζας|Βύζαντα]], στον οποίο η πολη όφειλε και την ονομασία της. Οι αρχαΐζοντες Βυζαντινοί συγγραφείς συχνά ονομάζουν ''Βυζάντιο'' την [[Κωνσταντινούπολη]], όνομα που τελικά κατέληξε να δηλώνει το σύνολο του κράτους. Η επέκταση αυτή της σημασίας του όρου «Βυζάντιο», δείχνει και τον πρωταρχικό ρόλο που διαδραμάτισε σε όλη τη βυζαντινή ιστορία ο κόσμος της Κωνσταντινούπολης.
