|
Από το [[Μεταγενέστερο όνομα|μεταγενέστερο όνομα]] ''Γρηγόριος'' «ο γρηγορών, ο άγρυπνος» (στο χριστιανισμό, με την πνευματική σημασία), επίθετο από το μεταγενέστερο ρήμα ''γρηγορῶ'' — «γρηγορεῖτε καὶ προσεύχεσθε» (Καινή Διαθήκη, Κατά Ματθαίον, κϚ΄ 41, και Κατά Μάρκον, ιδ΄ 38), προτροπή του [[Ιησούς Χριστός|Ιησού]] προς τους μαθητές του το βράδυ της σύλληψής του — από το ρήμα ''ἐγρηγορῶ'' (< ''ἐγρήγορα'', παρακείμενος του ρήματος ''ἐγείρω''), πιθανόν ινδοευρωπαϊκής αρχής ''*ger'' «ξυπνῶ».<ref>[[Γεώργιος Μπαμπινιώτης]], ''Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας'', Κέντρο Λεξικολογίας, [[Αθήνα]] [[2005]]</ref><ref>«Gregory»,[http://www.etymonline.com/index.php?term=Gregory&allowed_in_frame=0 ''Online Etymology Dictionary'']</ref>
==Διάδοση του ονόματος==
[[Αγιωνυμικό]] βαπτιστικό [[όνομα βαφτιστικό|βαφτιστικό]], ιδιαίτερα δημοφιλές ανάμεσα στους πρώτους χριστιανούς, είτε από την προτροπή του Ιησού είτε από το ευαγγελικό «νήψατε, γρηγορήσατε» (Α΄ Επιστολή Πέτρου, ε΄ 8). Όνομα αγίων της Ορθόδοξης Εκκλησίας ([[Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός]], [[Γρηγόριος ο Νύσσης]], [[Γρηγόριος Παλαμάς]] κ.ά.) και της Καθολικής ([[Γρηγόριος Τουρώνης|Γρηγόριος της Τουρ]], [[Πάπας Γρηγόριος Α΄|Γρηγόριος ο Μέγας]] κ.ά.), και όνομα πατριαρχών και παπών. Το όνομα απαντά και ως [[καλογερικό όνομα|καλογερικό]]. Στη λατινόφωνη Ευρώπη, συσχετίστηκε παρετυμολογικά με τη λατινική ρίζα ''grex'' (θέμα ''greg-'') «ποίμνιο».<ref>«gregarious»,[http://www.etymonline.com/index.php?term=gregarious&allowed_in_frame=0 ''Online Etymology Dictionary'']</ref> Η συσχέτιση αυτή με τον ''ποιμένα'' συνέβαλε στη διάδοση του ονόματος ανάμεσα στους μοναχούς και τους πάπες της Καθολικής Εκκλησίας. Το όνομα παρουσιάζει παραδοσιακά μεγάλη διάδοση στη Σκωτία, συχνά με τον τύπο ''Gregor''. Στον αγγλόφωνο κόσμο, χάρη στη δημοφιλία του ηθοποιού [[Γκρέγκορι Πεκ]] (Gregory Peck), έφτασε να είναι μέσα στα 10 πιο συχνά αντρικά βαφτιστικά τη δεκαετία του 1950. Στην Ελλάδα, σε μια προσπάθεια στατιστικής αποτίμησης της συχνότητας των ελληνικών ονομάτων, το όνομα ''Γρηγόριος'' παρουσιάζεται ως το 86ο πιο συχνό όνομα (30ο ανάμεσα στα αντρικά) και το ''Γρηγορία'' ως το 270ο πιο συχνό όνομα (180ο ανάμεσα στα γυναικεία).<ref>[http://www.foundalis.com/grk/EllinikaOnomata.html Χάρης Φουνταλής, «Ελληνικά ονόματα (και ολίγη από στατιστική)»]</ref>
==Τύποι και υποκοριστικά του ονόματος==
*'''Γρηγόρης''', ''Γληγόρης'', καθημερινοί τύποι, κοινοί σε όλη την Ελλάδα
|
