Προάστιο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ επιμέλεια |
|||
Γραμμή 6:
== Ετυμολογία ==
Η λέξη προέρχεται από τα συνθετικά "προ" που σημαίνει ''κοντά'', ''λίγο πριν'' και "άστυ", δηλαδή ''πόλη''. Ο αντίστοιχος αγγλικός όρος "suburb" προέρχεται από τον [[αρχαία γαλλικά|αρχαίο γαλλικό]] όρο ''subburbe'' και μετέπειτα [[λατινικός|λατινικό]] όρο ''suburbium'', από τα συνθετικά "sub", που σημαίνει ''υπό'' και ''urbs'', δηλαδή ''πόλη''. Επώνυμοι άνθρωποι συνήθιζαν να διαβιούν σε λόφους, κοντά στα κέντρα εμπορικών ή πολιτικών δραστηριοτήτων, ενώ τα χαμηλότερα εισοδηματικά
== Ιστορική Εξέλιξη ==
Γραμμή 12:
[[Αρχείο:TRAX train downtown.jpg|thumb|left|245px|Τραμ στη [[Salt Lake City]] της [[Utah]], στις ΗΠΑ. Στην Αμερική οι μετακινήσεις στο κέντρο της πόλης γίνονται κυρίως με τα μέσα μαζικής μεταφοράς.]]
Πριν τον 19ο αιώνα, ο όρος ''suburb'' συχνά συνδεόταν με τα περίχωρα των πόλεων, όπου τα κέντρα εργασίας ήταν πιο δυσπρόσιτα' αναμφίβολα, εκεί όπου διέμεναν τα φτωχά εισοδηματικά
[[Αρχείο:CTA Brown Line 060716.jpg|thumb|240px|Ηλεκτρικός σιδηρόδρομος στην πόλη του Σικάγο. Βοήθησε στις εύκολες μετακινήσεις από τα προάστια στο κέντρο της πόλης.]]
Γραμμή 20:
Οι νόμοι διάκρισης χρήσεως της γης (zoning) επίσης έπαιξαν ένα ρόλο στην κατεύθυνση των οικιστικών περιοχών έξω από την πόλη με τη δημιουργία ζωνών αμιγούς κατοικίας. Αυτοί οι προαστιακοί οικισμοί οικοδομούνται σε μεγαλύτερα αγροτεμάχια, απ'ότι στην πόλη. Παράλληλα, μεταποιητικά και εμπορικά κτίσματα κατασκευάζονταν σε απόμακρες εκτάσεις της πόλης.
[[Αρχείο:I40i85NC.jpg|thumb|left|230px|Η εξάπλωση των αυτοκινητοδρόμων στις μητροπόλεις
Ολοένα και περισσότερος κόσμος μετακινήθηκε στα προάστια, ένα φαινόμενο γνωστό ως " προαστιοποίηση" ([[suburbanization]]). Μαζί με τον πληθυσμό όμως μετακίνησαν και πολλές εταιρίες την έδρα τους και άλλες εγκαταστάσεις σε περιοχές μακρυά από την πόλη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μια αυξανόμενη πυκνότητα πληθυσμού στα παλαιά προάστια και συχνά την ανάπτυξη ακόμη πιο αραιοκατοικημένων προαστίων, ακόμα πιο μακρυά από την πόλη. Μια εναλλακτική στρατηγική είναι ο εσκεμμένος σχεδιασμός "νέων πόλεων" και
[[Αρχείο:BuildingsLiningChicagoRiver.jpg|thumb|right|230px|Το κέντρο των περισσοτέρων αμερικανικών μεγαλουπόλεων χρησιμοποιείται κυρίως για στέγαση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και σε μικρότερο βαθμό για κάλυψη οικιστικών αναγκών.]]
Ενώ τα προάστια γεννήθηκαν πολύ νωρίτερα, ο προαστιακός πληθυσμός της Βόρειας Αμερικής παρουσίασε έκρηξη μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Παλινοστούντες βετεράνοι επιθυμούσαν να διάγουν ένα φιλήσυχο βίο και μετακινούνταν κατά μάζες στα προάστια. Το [[Λέβιταουν]] αναπτύχθηκε ως ένας πρότυπος μαζικός οικιστικός προορισμός. Παράλληλα, οι [[αφροαμερικανός|αφροαμερικανοί]] μετακινούνταν γρήγορα προς τα βόρεια, αναζητώντας καλύτερη δουλειά και
Στις ΗΠΑ, το 1950 ήταν η πρώτη χρονιά που περισσότεροι
== Μορφές Προαστίων ==
Γραμμή 36:
Στις [[ΗΠΑ|Ηνωμένες Πολιτείες]], τον [[Καναδάς|Καναδά]] και τη [[Δυτική Ευρώπη]], ο όρος ''suburb'' συνήθως χρησιμοποιείται για να διαφοροποιήσει την [[κοινότητα]], το [[δήμος|δήμο]], ή άλλης μορφής διοικητικές οντότητες έξω από ένα αστικό κέντρο ή πόλη. Αυτός ο ορισμός εμφανίζεται και στον τίτλο του συγγράματος του David Rusk, ''Cities Without Suburbs'', το οποίο προωθεί τη [[μητροπολιτική διακυβέρνηση]].
Αυτή η κατηγοριοποίηση των οικισμών δεν είναι εμφανής στην [[Ιρλανδία]], το [[Ηνωμένο Βασίλειο]], την [[Αυστραλία]] ή τη [[Νέα Ζηλανδία]], όπου ο όρος ''suburb'' αναφέρεται σε οικισμούς μακρυά από το κέντρο της πόλης, είτε εντοπίζονται σε ένα ξεχωριστό δήμο ή όχι. Στις δύο τελευταίες μάλιστα, τα προάστια καθίστανται επίσημες γεωγραφικές ζώνες μιας πόλης και χρησιμοποιούνται από τις υπηρεσίες του ταχυδρομείου. Στις αγροτικές περιοχές της Αυστραλίας, οι αντίστοιχοι οικισμοί αποκαλούνται ''localities'' (τοπικοί οικισμοί). Στην Αυστραλία, ο όρος ''inner suburb'' (έσω) και ''outer suburb'' (έξω προάστιο) χρησιμοποιούνται προκειμένου να διαφοροποιηθούν από τα πυκνοδομημένα προάστια κοντά στο κέντρο και τα αραιοδομημένα προάστια στα περίχωρα μιας αστικής περιοχής. Τα εσωτερικά προάστια, όπως το [[Te Aro]] στο [[Wellington]], το [[Prahran]] της [[Μελβούρνης]] και το [[Ultimo]] του [[Σύδνεϋ]] συνήθως χαρακτηρίζονται ως πυκνοδομημένα προάστια με μεικτή οικιστική και εμπορική χρήση. [[Αρχείο:View-from-Kämpingebacken13.jpg|thumb|right|220px|Η [[Tensta]], ήπια αστικοποιημένο προάστιο βόρεια της [[Στοκχόλμη|Στοκχόλμης]] στη [[Σουηδία]]. Στα προάστια της Στοκχόλμης συγκεντρώνονται συνήθως τα χαμηλά εισοδήματα.]]Εφαρμόζοντας την ανωτέρω ορολογία στα δεδομένα της [[Ελλάς|Ελλάδος]], στη
Αυτό οφείλεται στην αύξηση της αξίας της γης, όσο πλησιάζει ένας συνοικισμός στο κέντρο της μητρόπολης με την εξάπλωσή της και στην επιθυμία των κατοίκων να αξιοποιήσουν την περιουσία τους στο μέγιστο, ενώ παράλληλα καθίστανται επιτακτικά νέα έργα αυτοκινητοδρόμων και εμπορικής επέκτασης, λόγω του υπερπληθυσμού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα εύρωστα και οικονομικά ενεργά μέλη του πληθυσμού να απομακρύνονται όλο και πιο μακρυά από την πόλη, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία [[αστική εξάπλωση|αστικής εξάπλωσης]]. Το φαινόμενο αυτό είναι εμφανές ιδιαίτερα στις ευρωπαϊκές πόλεις, όπου υπάρχουν μικρότερα αποθέματα οικοδομήσιμης γης και μεγάλη επέκταση των μητροπόλεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μητρόπολη των Αθηνών, όπου πλέον οι συνοικισμοί πλησίον του κέντρου υποβαθμίζονται αισθητικά και λειτουργικά και τα προάστια επεκτείνονται έξω από το [[λεκανοπέδιο Αττικής|λεκανοπέδιο]], ενώ και η δημοτική αρχή της [[Θεσσαλονίκη|Θεσσαλονίκης]] έχει εκδηλώσει την επιθυμία της προς μια μορφή μητροπολιτικής διακυβέρνησης, για τον καλύτερο καθολικό έλεγχο και δόμηση της πόλης.<ref>Συνέντευξη Βασίλη Παπαγεωργόπουλου στο μεσημεριανό δελτίο της ΕΤ3 το Σεπτέμβριο του 2008</ref>
Γραμμή 43:
Συνήθως, πολλά μεταπολεμικά προάστια των ΗΠΑ χαρακτηρίζονται από:
* Χαμηλότερη πυκνότητα δόμησης από κεντρικές πόλεις, κυρίως από μονοκατοικίες σε μικρά τεμάχια,
* Πρότυπα ζωνών που διαχωρίζουν την οικιστική από την εμπορική ανάπτυξη, με πιο ήπια ανάπτυξη.
* Υποδιαιρέσεις πρώην αγροτικής γης προς κατασκευή οικισμού από μία αναπτυξιακή εταιρία. Αυτές οι υποδιαιρέσεις συνήθως παρουσιάζουν ασήμαντες διακυμάνσεις στην αξία των κατοικιών, δημιουργώντας ολόκληρες κοινότητες όπου τα οικογενειακά εισοδήματα και τα δημογραφικά στοιχεία είναι σχεδόν πανομοιότυπα, αν και τα τελευταία χρόνια τα προάστια παρουσιάζουν όλο και μεγαλύτερες διαφοροποιήσεις.
Γραμμή 50:
* Μεγαλύτερο ποσοστό αυτονομίας των κτιρίων απ'ότι στις αστικές περιοχές.
* Περιορισμένη ή ανύπαρκτη πρόσβαση στα μέση μαζικής μεταφοράς.
* Συνήθως, χαμηλότερα ποσοστά
=== Καναδάς ===
Γραμμή 60:
Μολαταύτα, ο Καναδάς παρουσιάζει πολύ λιγότερους προαστιακούς δήμους απ'ότι οι ΗΠΑ. Πολλές μεγάλες πόλεις, όπως το [[Γουίνιπεγκ]], το [[Κάλγκαρι]], το [[Έντμοντον]] και η [[Οττάβα]] εκτείνονται μέχρι τα περίχωρα. Όμως, το γεγονός ότι δεν υπάρχουν ευδιάκριτα σύνορα στα προάστια, δεν αναιρεί την ύπαρξή τους. Τα όρια των καναδικών πόλεων βρίσκονται στη δικαιοδοσία των Επαρχιών και οι Επαρχίες έχουν προωθήσει συνενώσεις. Οι περιοχές του [[Βανκούβερ]] και του [[Μόντρεαλ]] έχουν ακόμη προαστιακούς δήμους, αν και οι περιοχές αυτές συνήθως ομαδοποιούνται σε μικρότερες πόλεις απ'ότι στις ΗΠΑ. Το British Columbia καθιέρωσε μια μορφή "μητροπολιτικής" διακυβέρνησης για το Βανκούβερ το 1954, όμως οι αστικοποιημένες περιοχές επεκτάθηκαν αρκετά από τότε.
Σήμερα, το [[Τορόντο]] περιλαμβάνει ορισμένους από τους μεγαλύτερους προαστιακούς δήμους της Βόρειας Αμερικής και τα δύο μεγαλύτερα προάστια στον Καναδά εσωκλείονται σε αυτή τη μητρόπολη. Πολλά προάστια του Τορόντο βελτιώθηκαν αρκετά στη φιλοσοφία του προαστίου, καθιερώνοντας ένα μητροπολιτικό κέντρο που
Το Βανκούβερ έχει πολλά μεγάλα προάστια, με περισσότερα από τρία τέταρτα ενός εκατομμυρίου κατοίκων να διαμένει στο [[Surrey]] (το τρίτο μεγαλύτερο προάστιο του Καναδά), το [[Richmond]] και το [[Burnaby]]. Στο Μόντρεαλ εντοπίζονται τα δύο μεγαλύτερα προάστια του [[Λαβάλ (Καναδάς)|Λαβάλ]] και το [[Longueuil]], καθώς επίσης και μια προαστιακή ομάδα μικρότερων δήμων που γειτνιάζουν με αυτό, γνωστή ως [[Γουέστ Άιλαντ]].
Γραμμή 70:
Σε πολλά μέρη του κόσμου, πάντως, στα περίχωρα εντοπίζονται οικονομικά ασθενείς ομάδες πληθυσμού, αγγίζοντας πολλές φορές την εξαθλίωση, κρατώντας τον κόσμο αυτό έξω από τα σύνορα της πόλης για λόγους οικονομικούς ή κοινωνικούς, καθώς τα άτομα αυτά δε διαθέτουν τη δυνατότητα τα υψηλότερο κόστος ζωής στην πόλη. Παράδειγμα τέτοιων συνοικιών αποτελεί το τα [[banlieus]] (περίχωρα) της Γαλλίας, ή οι εργατικές κατοικίες της Σουηδίας όπου επικρατούν συνθήκες παρόμοιες με τις κεντρικές γειτονιές των ΗΠΑ. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η κυβέρνηση αναζητά γη για να εφαρμόσει ελάχιστης πυκνότητας δόμηση σε προσφάτως εγκεκριμένα οικοδομικά σχέδια σε τμήματα της νοτιοανατολικής Αγγλίας. Η νέα φράση που επικρατεί είναι "κατασκευή διατηρήσιμων κοινοτήτων", παρά "οικοδομικά προγράμματα". Παρά ταύτα, εμπορικές ανησυχίες τείνουν να καθυστερούν την έναρξη των υπηρεσιών έως ότου ένας μεγάλος αριθμός κατοίκων θα έχει εγκατασταθεί στις νέες γειτονιές.
Στην περίπτωση της [[Ρώμη|Ρώμης]], στην [[Ιταλία]], το 1920 και το 1930, τα προάστια κατασκευάστηκαν εσκεμμένα
Στην [[Κίνα]], ο όρος προάστιο είναι καινούργιος. Τα κινεζικά προάστια προσομοιάζουν με αυτά των ΗΠΑ, λόγω του γεγονότος ότι οι κάτοικοί τους εντάσσονται κυρίως στις εύπορες εισοδηματικά τάξεις, ή σε
=== Ελλάδα ===
Γραμμή 78:
[[Αρχείο:Citroenenkoopman in Athene.jpg|thumb|left|240px|Η παλαιά Αθήνα, αρχές 20ου αιώνα.]]
Η Ελλάδα αναπτύχθηκε με ένα μοντέλο μεικτό με αυτό των ΗΠΑ και των ευρωπαϊκών πόλεων. Συγκεκριμένα στην Αθήνα, οι κεντρικές γειτονιές της μητρόπολης όπως το [[Μεταξουργείο]], η [[Κυψέλη]], τα [[Πετράλωνα]] κ.α. άρχισαν σταδιακά να εγκαταλείπονται, με τους κατοίκους να εξωθούνται έξω από το κέντρο προς
[[Αρχείο:Population density in Athens.jpg|340px|thumb|Αποτύπωση πυκνότητας δόμησης του λεκανοπεδίου: Είναι εμφανείς οι πληθυσμιακές μετακινήσεις από τα δυτικά προς τα ανατολικά, από το 1922 έως το 2001. Διακρίνονται οι πυκνοδομημένες περιοχές και τα αραιοκατοικημένα προάστια.]]
Οι μαζικοί προσφυγικοί συνοικισμοί του 1922 είχαν στηθεί περιμετρικά των Αθηνών και του Πειραιά, προς όλες τις κατευθύνσεις. Νοτιοδυτικά η [[Κοκκινιά (Πειραιάς)|Κοκκινιά]], δυτικά το [[Περιστέρι Αττικής|Περιστέρι]], βόρεια η Νέα Ιωνία, [[Νέα Φιλαδέλφεια]] και [[Νέα Χαλκηδόνα]], ανατολικά η [[Καισαριανή]] κ.α. Στα χρόνια που ακολούθησαν, η Αθήνα
[[Αρχείο:Athens earlymodernism01.JPG|thumb|180px|[[Κολωνάκι]]: Εύρωστη συνοικία στο κέντρο των Αθηνών]]
Γραμμή 88:
Εν μέσω πολυτάραχων πτυχών της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, παρατηρήθηκε μια μεγάλη πληθυσμιακή μετακίνηση από το βιομηχανοποιημένο Πειραιά στα δυτικά προς την αστικοποιημένη Αθήνα στα ανατολικά. Το αποκορύφωμα της αίγλης των Αθηνών επέρχεται το 1960, οπότε και σταθεροποιείται ο πληθυσμός της. Έκτοτε, παρατηρούνται πληθυσμιακές μετακινήσεις προς τους βορειοανατολικούς και νοτιοανατολικούς οικισμούς για παραθερισμό κυρίως των εύρωστων ομάδων του αθηναϊκού πληθυσμού. Τότε κυρίως αρχίζει να χρησιμοποιείται ο όρος προάστιο, με τη μετατροπή των παραθεριστικών προορισμών, σε τόπο μόνιμης κατοικίας, λίγο πιο έξω από την πόλη. Τα παραπλήσια δημογραφικά στοιχεία εμποδίζουν για αρκετά χρόνια τη διείσδυση των χαμηλών εισοδηματικών τάξεων, που προτιμούν να αγοράζουν τη φθηνή γη στη δυτική ζώνη των Αθηνών, που εντοπίζεται κοντά στο χώρο εργασίας τους, χωρίς να χρειάζεται να ανησυχούν για τις πολυδάπανες μετακινήσεις. Παράλληλα αναπτύσσονται προάστια σε περιοχές που εξυπηρετούνται από το σιδηροδρομικό δίκτυο, η οικονομία των οποίων στηρίζεται κυρίως στον τουρισμό των Αθηναίων που επισκέπτονται την τοπική τους αγορά, όπως για παράδειγμα στο [[Μαρούσι]] ή το [[Ηράκλειο Αττικής]].
Η αποκατάσταση της δημοκρατίας στα χρόνια που ακολουθούν και η οικονομική ενίσχυση από τα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Κοινότητας δίνουν ώθηση στη δημιουργία της λεγόμενης
[[Αρχείο:Iliako Chorio at Pefki.jpg|250px|left|thumb|[[Ηλιακό Χωριό]]: Συγκρότημα εργατικών πολυκατοικιών από τον [[ΟΕΚ]] στα προάστια των Αθηνών, στα σύνορα [[Λυκόβρυση|Λυκόβρυσης]]-[[Πεύκη|Πεύκης]] (Ζώνες Δ-Β).]]
Παράλληλα ολοκληρώνονται σημαντικά συγκοινωνιακά έργα, όπως αυτοκινητόδρομοι, σιδηρόδρομοι και οι μετακινήσεις καθίστανται προσιτές από όλους, μαζί με τη διεύρυνση της χρήσης των ΙΧ. Η παιδεία καθίσταται προσιτή σχεδόν σε κάθε οικογένεια, ενώ ακόμη και οι οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα προσπαθούν να σπουδάσουν τα παιδιά τους, που διεκδικούν ένα καλύτερο μέλλον και παρατηρούνται μετακινήσεις πληθυσμού προς τα ανατολικά. Αντιθέτως, οι πεπαλαιωμένες γειτονιές δεν ευνοούνται από κανένα σχεδόν πρόγραμμα ανάπλασης και χάνουν σταδιακά την αξία τους. Αργότερα δέχονται πληθυσμό από την επαρχία, ενώ κατά τη δύση του 20ου αιώνα δέχεται οικονομικούς
[[Αρχείο:Attica Urban Development e.jpg|thumb|right|260px|Δημογραφικές ζώνες της Αττικής με ομοειδή ή παραπλήσια χαρακτηριστικά]]
Γραμμή 98:
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 αφήνουν σημαντικά συγκοινωνιακά και λοιπά έργα ως παρακαταθήκη, ενώ οι επεκτάσεις των σιδηροδρόμων και των αυτοκινητοδρόμων ωθούν πολλές οικογένειες σε τόπο μόνιμης κατοικίας, μακρυά από την εργασιακή τους έδρα. Παράλληλα, οι σκληρά εργαζόμενοι οικονομικοί μετανάστες βελτιώνουν την οικονομική τους κατάσταση και μετακινούνται πιο βόρεια, στα άλλοτε προάστια των Αθηνών, ενώ οι πιο εύρωστες και οικονομικά ενεργές οικογένειες ωθούνται έξω από το λεκανοπέδιο για μόνιμη κατοικία σε μέχρι πρότινος παραθεριστικά κέντρα. Την εξάπλωση αυτή ευνοεί η μεγάλη πεδιάδα των Αθηνών, η οποία όμως καλύπτεται πλήρως.
Πολλά και τα σφάλματα που πραγματοποιούνται λόγω του κατακερματισμού των δήμων και της ασυνεννοησίας. Την πρόληψη μιας τέτοιας
[[Αρχείο:Νεοπεντελιώτικη Γειτονιά.jpg|thumb|250px|left|Γειτονιά της [[Νέα Πεντέλη|Νέας Πεντέλης]], στα [[βόρεια προάστια]] των Αθηνών (Ζώνη Β)]]
Πλέον, η μητρόπολη διαχωρίζεται στο κεντρικό, το δυτικό, το βορειοανατολικό και το
Παρόμοια στοιχεία παρουσιάζονται και στις άλλες μητροπόλεις της Ελλάδος, όπως για παράδειγμα στη
== Κυκλοφοριακά Προβλήματα ==
Τα προάστια αντιμετωπίζουν ορισμένες φορές κυκλοφοριακή συμφόρηση και περισσότερο χρόνο για τις μετακινήσεις, απ' ότι παραδοσιακές γειτονιές των πόλεων, καθώς απομακρύνεται ο κυκλοφοριακός φόρτος από τις γειτονιές των προαστίων. Αυτό οφείλεται πιθανώς στην αναγκαστική χρήση των ΙΧ, λόγω της μειωμένης λειτουργίας λεωφορειογραμμών σε απομακρυσμένες και αραιοκατοικημένες περιοχές, μεγαλύτερες
Στο προαστιακό σύστημα, οι περισσότερες μετακινήσεις από το ένα τμήμα της πόλης στο άλλο απαιτεί την είσοδο των αυτοκινήτων σε μια [[συλλεκτήριος οδός|συλλεκτήριο οδό]], ανεξάρτητα από το πόσο κοντινή ή
Τα προαστιακά συστήματα του τύπου "εξάπλωσης" αποδεικνύονται επίσης αναποτελεσματικά για ποδηλάτες και πεζούς, καθώς δεν προβλέπεται συνήθως ούτε για αυτούς άμεση διαδρομή. Το γεγονός αυτό συχνά ενθαρρύνει τη χρήση των ΙΧ ακόμη και για αποστάσεις μερικών μέτρων.
== Δείτε επίσης ==
|