Επιτάφιος (Γιάννης Ρίτσος): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Επιτάφιος του [[Γιάννης Ρίτσος|Γιάννης ΡίτσοΡίτσου]]'''<ref>YiannisRitsos.gr, [http://yannisritsos.gr/?page_id=61 ''Έργα, Ποίηση, Ρίτσος Γιάννης''] ''Επιτάφιος, Αθήνα, έκδοση «Ριζοσπάστη», 1936''</ref> είναι ένα ποίημα που δημοσιεύθηκε στις 8 Ιουνίου του 1936, από το εκδοτικό της εφημερίδας [[Ριζοσπάστης]].<ref Name=prwti>Ριζοσπάστης, [http://www.rizospastis.gr/story.do?id=6844080&publDate=13/5/2012 ''Η ιστορία της πρώτης έκδοσης του «Επιταφίου» του Γιάννη Ρίτσου''] - Ανακτήθηκε 27.10.2014</ref> Ήδη από τον προηγούμενο μήνα είχαν εκδοθεί από την ίδια εφημερίδα, τα πρώτα 3 άσματα, από τα 20 συνολικά, υπό τον τίτλο ''Μοιρολόι'', στις 12 Μάη του 1936.<ref name=palmo1>Palmografos.com, [http://www.palmografos.com/permalink/14079.html ''Γιάννη Ρίτσου «Επιτάφιος» - Της Γιόλας Αργυροπούλου-Παπαδοπούλου*''] ''Η πρώτη μορφή του ποιήματος – με τίτλο «Μοιρολόγι», αποτελούμενου από τρία μέρη (44 στίχους) και αφιερωμένου Στους ηρωϊκούς εργάτες της Θεσσαλονίκης – δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης» της12ης Μαΐου 1936''. Ακολούθησε η πρώτη έκδοση σε τόμο, με τον τίτλο «Επιτάφιος» (1936), όπου η έκταση του έργου είναι αισθητά μεγαλύτερη (14 άσματα – 224 στίχοι). Είκοσι χρόνια αργότερα, το 1956, κυκλοφόρησε η οριστική έκδοση του έργου με έξι επιπλέον άσματα (X - XV). </ref> Τα 10.000 χιλιάδες αντίτυπα που κυκλοφόρησαν, από το εκδοτικό της εφημερίδας είχαν σχεδόν εξαντληθεί, αριθμός ρεκόρ, για την εποχή.<ref>Ελευθεροτυπία, ''Λέσχη Αθανάτων, Γιάννης Ρίτσος''. (σελ, 22)</ref> Όμως, εκείνη την περίοδο, ανακηρύχθηκε δικτάτορας ο [[Ιωάννης Μεταξάς]] και κάηκαν τα τελευταία 250 εναπομείναντα αντίτυπα στους [[Στύλοι του Ολυμπίου Διός|Στύλους του Ολυμπίου Διός]], μαζί με άλλα «ανατρεπτικά» βιβλία.<ref name=ka23>Καθημερινή, ''Έλληνες Ποιητές, Γιάννης Ρίτσος'', τόμος Α (σελ, 23)</ref> Η οριστική μορφή του ποιήματος, εκδόθηκε 20 χρόνια αργότερα, το 1956, η οποία περιλαμβάνει και τα 20 άσματα του Επιταφίου, έξι δηλαδή παραπάνω από αυτά που περιείχε η εκδοτική του Ριζοσπάστη το 1936.<ref name=palmo1/>

Το ποίημα αυτό είναι ένα από τα γνωστότερα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου, καθώς και το ποίημα που τον έκανε γνωστό στο ελληνικό κοινό.<ref>''Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν "ΗΛΙΟΥ''", τόμος ΙΘ. (σ. 505)</ref>

Το ποίημα του ''Επιταφίου'' είναι γραμμένο σε ομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο, με επιρροές από μανιάτικο μοιρολόι, ενώ αφομοιώνει και στοιχεία Κρητικής Αναγέννησης.<ref name="ka23">Καθημερινή, ''Έλληνες Ποιητές, Γιάννης Ρίτσος'', τόμος Α (σελ, 23)</ref>

Βεβαίως, το ποίημα απηχεί και στον [[Ορθοδοξία|ορθόδοξο]] Επιτάφιο Θρήνο. Το μοτίβο που χρησιμοποιεί ο ποιητής ''Θάνατος''-''Ανάσταση'' είναι εμπνευσμένο από την ιστορία του (σταυρωθέντος και αναστηθέντος) [[Ιησούς Χριστός|Ιησού]], όπως επίσης και από αρχαιότερους (θνήσκοντες και εγειρομένους) θεούς της [[Αρχαία Ελλάδα|Αρχαίας Ελλάδας]] και της [[Αρχαία Αίγυπτος]] ([[Ζευς]], [[Διόνυσος]], [[Άδωνις]], [[Όσιρις]]). Ακολουθώντας, ο ποιητής, τη χριστιανική παράδοση, καταφέρνει με έναν εκπληκτικό τρόπο γραφής, να αποδώσει τις ψυχολογικές διακυμάνσεις μιας λαϊκής γυναίκας, που οδύρεται και θρηνεί, πάνω από το νεκρό σώμα του αδικοσκοτωμένου γιου της. <ref>Palmografos.com, [http://www.palmografos.com/permalink/14079.html ''Γιάννη Ρίτσου «Επιτάφιος» - Της Γιόλας Αργυροπούλου-Παπαδοπούλου*''] ''Αναμφισβήτητα ο Γιάννης Ρίτσος, ως προς το μοτίβο «θάνατος – ανάσταση», εμπνεύστηκε από την ιστορία του «σταυρωθέντος και αναστηθέντος» Ιησού, αλλά και από τις παραδόσεις για τους πριν από τον Χριστό «θνήσκοντες και εγειρομένους θεούς» των Αρχαίων Ελλήνων και των Αιγυπτίων (Ζευς, Διόνυσος, Άδωνις, Όσιρις). Ο Μέγιστος Ποιητής μας, ακολουθώντας πιστά τη χριστιανική παράδοση τόσο στον θρήνο όσο και στην προσδοκία της Ανάστασης, κατάφερε, μ’ έναν εκπληκτικό τρόπο γραφής, να εκφράσει σε βάθος τις ψυχολογικές διακυμάνσεις μιας λαϊκής γυναίκας, που θρηνεί τον νεαρό, αδικοσκοτωμένο γιό της…''</ref> Το γενικότερο ύφος του ποιήματος είναι γνήσιο λαϊκό.<ref name="palmo1">Palmografos.com, [http://www.palmografos.com/permalink/14079.html ''Γιάννη Ρίτσου «Επιτάφιος» - Της Γιόλας Αργυροπούλου-Παπαδοπούλου*''] ''Η πρώτη μορφή του ποιήματος – με τίτλο «Μοιρολόγι», αποτελούμενου από τρία μέρη (44 στίχους) και αφιερωμένου Στους ηρωϊκούς εργάτες της Θεσσαλονίκης – δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης» της12ης Μαΐου 1936''. Ακολούθησε η πρώτη έκδοση σε τόμο, με τον τίτλο «Επιτάφιος» (1936), όπου η έκταση του έργου είναι αισθητά μεγαλύτερη (14 άσματα – 224 στίχοι). Είκοσι χρόνια αργότερα, το 1956, κυκλοφόρησε η οριστική έκδοση του έργου με έξι επιπλέον άσματα (X - XV). </ref> Το [[δημοτικό τραγούδι]] εισβάλλει, σε αυτό το ποίημα για πρώτη φορά στα έργα του ποιητή.<ref>Greek-Language.gr, [http://www.greek-language.gr/Resources/literature/education/literature_history/search.html?details=70 ''Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Γιάννης Ρίτσος''] ''Η αναδρομική παρακολούθηση της παρουσίας του δημοτικού τραγουδιού στο έργο του Ρίτσου δεν μπορεί —σύμφωνα με τα σημερινά εργογραφικά του δεδομένα— να προωθηθεί πέρ’ απ’ τα 1936: Το πρώτο έργο του, στο οποίο το δημοτικό τραγούδι εισβάλλει —και μάλιστα απότομα κι’ ολοκληρωτικά—, είναι ο Επιτάφιος, που αποτελεί απ’ την άποψη της εξέλιξης του ποιητή του ταυτόχρονα το πρώτο οροθέσιο του έργου του και την πρώτη βαθμίδα της ωριμότητάς του.'' <small>(Γιώργος Βελουδής, «Το δημοτικό τραγούδι στην ποίηση του Ρίτσου». Προσεγγίσεις στο έργο του Γιάννη Ρίτσου, Κέδρος, Αθήνα 1984, 87-88 & 98-99)</small></ref> Αν και ο Ρίτσος χρησιμοποίησε παραδοσιακό τρόπο γραφής, το ποίημα είναι σύγχρονο και καινοτόμο.

*Η δεύτερη έκδοση έγινε το 1956, από τον εκδοτικό οίκο [[Εκδόσεις Κέδρος|Κέδρος]]. Σε αυτή την έκδοση συμπεριλήφθηκαν άλλα 6 ποιήματα,<ref nameName="prwti">Ριζοσπάστης, [http://www.rizospastis.gr/story.do?id=6844080&publDate=13/5/2012 ''Η ιστορία της πρώτης έκδοσης του «Επιταφίου» του Γιάννη Ρίτσου''] - Ανακτήθηκε 27.10.2014</ref> Υπό τον τίτλο '''Επιτάφιος'''.