Βολιβία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ .
μ ενημέρωση πληθυσμού
Γραμμή 4:
|εθνικό_όνομα = ''Estado Plurinacional de Bolivia''
|εθνικό όνομα ελληνικά = Πολυεθνοτικό Κράτος της Βολιβίας
|κοινό_όνομα = Βολιβία
|σημαία = Flag of Bolivia (state).svg
|άρθρο σημαίας = Σημαία της Βολιβίας
|εθνόσημο = Coat_of_arms_of_Bolivia.svg
|άρθρο εθνόσημου = Εθνόσημο της Βολιβίας
|χάρτης = Bolivia_(orthographic_projection).svg
|εθνικό_σύνθημα = "¡La unión es la fuerza!"<br />«Η ενότητα είναι δύναμη!»
|εθνικός_ύμνος = [[Bolivianos, el hado propicio]]<br />«Βολιβιανοί, ένα Ευνοϊκό Μέλλον»<br/><center>[[File:Himno Nacional de Bolivia instrumental.ogg]]</center>
|επίσημες_γλώσσες = [[ισπανική γλώσσα|Ισπανικά]] και άλλες 36 ακόμα γλώσσες<ref>Σύνταγμα της Βολιβίας, άρθρο 5-I: ''Son idiomas oficiales del Estado el castellano y todos los idiomas de las naciones y pueblos indígena originario campesinos, que son el aymara, araona, baure, bésiro, canichana, cavineño, cayubaba, chácobo, chimán, ese ejja, guaraní, guarasu’we, guarayu, itonama, leco, machajuyai-kallawaya, machineri, maropa, mojeño-trinitario, mojeño-ignaciano, moré, mosetén, movima, pacawara, puquina, quechua, sirionó, tacana, tapiete, toromona, uru-chipaya, weenhayek, yaminawa, yuki, yuracaré y zamuco.''</ref>
|πρωτεύουσα = [[Σούκρε]] (συνταγματική)<br /> [[Λα Πας]] (διοικητική)
|συντεταγμένες_πρωτεύουσας =
|μεγαλύτερη_πόλη = [[Σάντα Κρους ντε λα Σιέρρα]]
|πολίτευμα= [[Προεδρική Δημοκρατία]]
|τίτλοι_ηγετών = [[Αρχηγός Κράτους της Βολιβίας|Πρόεδρος]]<br /> [[Αντιπρόεδρος της Βολιβίας|Αντιπρόεδρος]]
|ονόματα_ηγετών = [[Έβο Μοράλες]]<br />[[Άλβαρο Γκαρσία]]
|θέση_έκτασης = 28
|έκταση= 1.098.581
|ποσοστό_νερού = 1,29%
|σύνορα = 6.940
|ακτογραμμή=
|εκτίμηση_πληθυσμού = 9.775.246<ref name="cia">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bl.html CIA World Factbook]</ref>
|χρονιά_εκτίμησης_πληθυσμού = 2009
|πληθυσμός= 10.027.254<ref name="census">[http://www.ine.gob.bo:8081/censo2012/PDF/resultadosCPV2012.pdf Απογραφή 2012]</ref>
|πληθυσμός= 26.709.495
|θέση_πληθυσμού = 86 87
|χρονιά_απογραφής_πληθυσμού= 2001 2012
|πυκνότητα_πληθυσμού = 8,9 ,1
|θέση_πυκνότητας_πληθυσμού = 217 222
|χρονιά_ΑΕΠ = 2009
|ΑΕΠ = 45,488 δισ. $<ref name="imf">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/02/weodata/weorept.aspx?sy=2009&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=%2C&br=1&pr1.x=35&pr1.y=10&c=218&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database |publisher=[[Διεθνές Νομισματικό Ταμείο|ΔΝΤ]] |date=Οκτώβριος 2009 |accessdate=18-10-2009}}</ref>
Γραμμή 46:
|HDI_κατηγορία = <span style="color:#ffcc00;">μεσαία</span>
|τύπος_κυριαρχίας =
|γεγονός_κυριαρχίας = Από την [[Ισπανία]]<br />Ισχύον [[Σύνταγμα]]
|ημερομηνίες_κυριαρχίας = [[6 Αυγούστου]] [[1825]] <br /> 7 Φεβρουαρίου 2009
|νόμισμα = [[Μπολιβιάνο]]
Γραμμή 53:
|θερινή_διαφορά_UTC=
|ώρα_ζώνης =
|top_level_domain= [[.bo]]
|κωδικός_κλήσης = 58
|σημειώσεις =
}}
Η '''Βολιβία''' (με την επίσημη ονομασία «Πολυεθνοτικό Κράτος της Βολιβίας» από τις 4 Μαΐου του 2009<ref>[http://publications.europa.eu/code/el/el-5000500.htm Διοργανικό εγχειρίδιο σύνταξης κειμένων — Παράρτημα A5] Υπηρεσία Επισήμων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων</ref>) είναι χώρα στην κεντρικήστη [[Νότια Αμερική]]. Συνορεύει βορειοανατολικά με τη [[Βραζιλία]], βόρειανοτιοανατολικά και ανατολικά,με την [[Παραγουάη]], νότια και ανατολικά,με την [[Αργεντινή]] νότια, νοτιοδυτικά με τη [[Χιλή]] νότια και δυτικά καιμε το [[Περού]] δυτικά. Έχει έκταση 1.098.580&nbsp;km² και[[Τετραγωνικό πληθυσμό 9χιλιόμετρο|τ.775χλμ.246,]] μεκαι βάσηπληθυσμό εκτιμήσεις του 200910.027.254<ref name="ciacensus"/> κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2012. Πρόεδρος της χώρας είναι, από το 2006, ο [[Έβο Μοράλες]] και Αντιπρόεδρος από την ίδια χρονιά ο [[Άλβαρο Γκαρσία]].
 
Πριν από τον Ευρωπαϊκό αποικισμό της, η περιοχή της σημερινής Βολιβίας αποτελούσε τμήμα της αυτοκρατορίας των [[Ίνκας]]. Κατακτήθηκε από τους [[Ισπανία|Ισπανούς]] τον 16ο αιώνα και για το μεγαλύτερο διάστημα της ισπανικής κατάκτησης ονομαζόταν ως ''Άνω Περού'' ή ''Τσάρκας'', ενώ διοικητικά υπαγόταν στην Αντιβασιλεία του Περού, κάτω από την κυριαρχία της οποίας βρισκόταν και οι περισσότερες ισπανικές κτήσεις της Νότιας Αμερικής. Μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας της το 1809, ακολούθησαν 16 έτη συνεχών πολέμων μέχρι την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας από τον [[Σιμόν Μπολίβαρ]], στις 6 Αυγούστου του 1825.
Γραμμή 68:
 
=== Προαποικιακή ιστορία ===
Η περιοχή της σημερινής Βολιβίας κατοικείται συνεχώς τις τελευταίες δύο χιλιετηρίδες, με πρώτους κατοίκους τους ιθαγενείς Αϊμάρα, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στη δυτική Βολιβία, το νότιο (σημερινό) [[Περού]] και τη βόρεια (σημερινή) [[Χιλή]]. Οι Αϊμάρα σχετίζονται με έναν προηγμένο πολιτισμό της περιοχής, γνωστό με την ονομασία Τιγουανάκου, ο οποίος αναπτύχθηκε στα δυτικά τμήματα της χώρας. Η ομώνυμη πρωτεύουσα του κράτους του Τιγουανάκου πρέπει να ιδρύθηκε γύρω στο 1500 πΧπ.Χ., ως ένας μικρός γεωργικός οικισμός. Η κοινότητά του αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε σε πόλη μεταξύ του 5ου και 7ου αιώνα μΧμ.Χ., αποτελώντας παράλληλα μία σημαντική δύναμη στην περιοχή των νότιων [[Άνδεις|Άνδεων]]. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η πόλη στην ακμή της εκτείνονταν σε 6,5 τετρ. χλμ. και είχε πληθυσμό μεταξύ 15.000 και 30.000 κατοίκων.
 
Γύρω στο 400 μΧμ.Χ., το κράτος του Τιγουανάκου εξελίχθηκε από τοπική δύναμη σε ολοκληρωμένη πολιτεία και επεκτάθηκε στη γειτονική φυλή των Γιούνγκας, καθώς και σε άλλες τοπικές κοινότητες του Περού, της Βολιβίας και της Χιλής, διαδίδοντας και επιβάλλοντος την πολιτιστική δομή του. Η επέκταση έγινε κατά βάση με την ίδρυση αποικιών, εμπορικές συμφωνίες και διάδοση της γλώσσας και της κουλτούρας, ενώ η χρήση των όπλων δεν φαίνεται να ήταν διαδεδομένη.
 
Το κράτος του Τιγουανάκου επεκτείνονταν συνεχώς, αφομοιώνοντας γειτονικούς πολιτισμούς και φυλές, χωρίς να έχει να αντιμετωπίσει κάποιον σημαντικό ανταγωνιστή στην ευρύτερη περιοχή. Η αφθονία της τροφής από καλλιέργειες και την κτηνοτροφία των λάμα, χρησιμοποιούταν για να ανατροφοδοτήσει φτωχότερες περιοχές μέσω ενός δικτύου συνεχούς εμπορίου. Η ανάπτυξη συνεχίστηκε με αυτό τον τρόπο απρόσκοπτα μέχρι και το 950 μΧμ.Χ., περίοδος που το κράτος του Τιγουανάκου είχε φτάσει στη μέγιστη επικράτειά του.
 
Την περίοδο εκείνη σημειώθηκε όμως μία έντονη αλλαγή στο κλίμα της περιοχής, καθώς η βροχόπτωση στη λεκάνη της λίμνης [[Τιτικάκα]] έπεσε σημαντικά. Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι επήλθε μία ξαφνική περίοδος ξηρασίας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι πόλεις της περιοχής της Τιτικάκα να παράγουν όλο και λιγότερη τροφή, με συνέπεια την έλλειψη πλεονάσματος, το οποίο διαχειριζόταν η αριστοκρατία του κράτους. Με τη σειρά της, η αριστοκρατία έχασε τη δημοτικότητά της καθώς ήταν υπεύθυνη για την αναδιανομή του πλεονάσματος. Η πρωτεύουσα παρέμεινε η μόνη σημαντική παραγωγική περιοχή, αλλά ακόμα και ο τεχνικά έξυπνος σχεδιασμός των καλλιεργειών της, δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει την ξηρασία. Το κράτος του Τιγουανάκου εξαλείφθηκε σταδιακά μέσα σε 50 χρόνια μέχρι το 1000 μΧ, με βασική αιτία την έλλειψη τροφής, που ήταν και η δύναμή του. Η ευρύτερη περιοχή παρέμεινε ερημωμένη με όλο και λιγότερους κατοίκους σε μικρούς αγροτικούς οικισμούς, χωρίς καμία πλέον κρατική δομή ή κεντρική διοίκηση και πολιτισμό.
Γραμμή 79:
 
=== Αποικιακή περίοδος ===
Η κατάκτηση των περιοχών της Βολιβίας ξεκίνησε το 1524 με τη σταδιακή αποδυνάμωση και τελική πτώση του πολιτισμού των [[Ίνκας]] από τους Ισπανούς, ενώ μέχρι το 1533 η κυριαρχία του Ισπανικού στέμματος στην περιοχή είχε εδραιωθεί. Η Βολιβία, με τα σημερινά της όρια, αποκαλούταν ως ''Άνω ΠερoύΠερού και βρισκόταν κάτω από την εξουσία της Αντιβασιλείας του Περού με έδρα τη Λίμα. Η τοπική διακυβέρνηση της περιοχής, γνωστή με την ονομασία ''Αουδιένσια ντε Τσάρκας'' (Audiencia de Charcas - Κοινό των Τσάρκας), είχε έδρα την Τσουκισάκα, που ταυτίζεται με τη σύγχρονη πρωτεύουσα [[Σούκρε]] στην περιοχή Λα Πλάτα.
 
Μέχρι το τέλος του 16ου αιώνα, σημαντική πηγή πλούτου για τους αποικιοκράτες ήταν τα τοπικά κοιτάσματα αργύρου, τα οποία θεωρούταν φημισμένα στο σύνολο της Ισπανικής αυτοκρατορίας. Για την εξόρυξη, αλλά και για σχεδόν το σύνολο των εργατικών δραστηριοτήτων, οι Ισπανοί χρησιμοποιούσαν ιθαγενείς, υιοθετώντας ένα προκολομβιανό τοπικό σύστημα εργασίας με την ονομασία μίτα. Το Άνω Περού, ως ευρύτερη περιοχή, μετατέθηκε στην επικράτεια της Αντιβασιλείας του Ρίο ντε λα Πλάτα στη σημερινή Αργεντινή το 1776. Στη συνέχεια, με τη σταδιακή εξασθένηση της ισχύος του Ισπανικού θρόνου κατά τους Ναπολεόντειους πολέμους, ενισχύθηκαν οι αντιδράσεις και η δυσμένεια απέναντι στην αποικιοκρατία σε όλη την περιοχή, αλλά και γενικότερα σε όλες τις κτήσεις του στέμματος στη Νότια Αμερική.
Γραμμή 103:
== Δημογραφία ==
[[Αρχείο:Bolivia-demography.png|thumb|left|Η ανάπτυξη του πληθυσμού (1961-2003) από στοιχεία του FAOSTAT (πληθυσμός σε χιλιάδες).]]
Ο πληθυσμός της χώρας είναιανέρχεται 9σε 10.775027.254<ref name="census"/> κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2012.246 ([[Κατάλογος χωρών ανά πληθυσμό|86η87η στον κόσμο]]). Ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού είναι 1,636% (εκτίμηση 20132014)<ref name="cia"/>. Ο ρυθμός γεννήσεων είναι 23,7728 γεννήσεις/1000 πληθυσμού και θανάτου 6,6759 θάνατοι/1000 πληθυσμού (εκτίμηση 20132014). Πρωτεύουσα της Βολιβίας είναι η [[Λα Πας]] (''La Paz''). Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού ήταν σύμφωνα με εκτιμήσεις του 20132014 τα 68,2255 χρόνια (65,4778 χρόνια οι άνδρες και 71,1145 οι γυναίκες).<ref name="cia">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bl.html CIA World Factbook]</ref>
 
== Διοικητική διαίρεση ==
Γραμμή 113:
* Beni (Trinidad)
* Chuquisaca (Sucre)
* Cochabamba (Cochabamba)
* La Paz (La Paz)
* Oruro (Oruro)
* Pando (Cobija)
* Potosí (Potosí)
* Santa Cruz (Santa Cruz de la Sierra)
* Tarija (Tarija)
 
Καθένα από τα διαμερίσματα υποδιαιρείται σε επαρχίες (''provincias'').
 
== Οικονομία ==
Το ΑΕΠ της χώρας είναι 44,792 δις $ (εκτίμηση 2009). Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ είναι 3,70% (εκτίμηση 2004). Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι 4.380 $ (εκτίμηση 2009).
 
== Διακυβέρνηση ==
Γραμμή 134:
Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.
 
== ΠηγέςΠαραπομπές ==
{{Παραπομπές}}
 
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
== Εξωτερικές συνδέσεις ==
{{Βικιλεξικό|Βολιβία|Βολιβία}}
{{commons|Bolivia}}
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Βολιβία"