Χρυσός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''χρυσός''' (στα λατινικά ''Aurum'' και στα αγγλικά ''Gold'') είναι [[χημικό στοιχείο]], με [[χημικό σύμβολο]] '''Au, ''' [[ατομικός αριθμός|ατομικό αριθμό]] [[79 (αριθμός)|79]], [[Ατομικό βάρος|ατομική μάζα]].196,966569, [[θερμοκρασία τήξης]] 1.064,43°C και [[θερμοκρασία βρασμού]] 2.807°C Ο χημικά καθαρός χρυσός, στις [[κανονικές συνθήκες|συνηθισμένες συνθήκες]], δηλαδή σε [[θερμοκρασία]] 25°C και υπό [[πίεση]] 1 [[Ατμόσφαιρα (μονάδα)|atm]], είναι [[πυκνότητα|πυκνό]], μαλακό, αστραφτερό, [[Ελασιμότητα|ελατό]] και [[Ολκιμότητα|όλκιμο]] κίτρινο [[στερεό]]<ref>Εννοείται στις [[κανονικές συνθήκες|συνηθισμένες συνθήκες]], δηλαδή σε [[θερμοκρασία]] 25°C και υπό [[πίεση]] 1 [[ατμόσφαιρα (πίεση)|atm]]</ref> [[μέταλλα|μέταλλο]]. Ο χρυσός και ο [[χαλκός]] είναι τα δυο μοναδικά «[[χρώμα|έγχρωμα]] μέταλλα»..Οι παραπάνω αναφερόμενες ιδιότητες παραμένουν ίδιες και όταν ο χρυσός εκτεθεί στον [[ατμόσφαιρα|ατμοσφαιρικό αέρα]] ή σε [[νερό]]. Χημικά, ο χρυσός είναι [[Στοιχεία μετάπτωσης|μέταλλο μετάπτωσης]]. Πιο συγκεκριμένα, ο χρυσός ανήκει στην [[Ευγενή μέταλλα|ομάδα 11]] (πρώην I_B) του [[Περιοδικός πίνακας των χημικών στοιχείων|περιοδικού συστήματος]]. Είναι ένα από τα λιγότερο δραστικά χημικά στοιχεία. Για το λόγο αυτό βρίσκεται συχνά στην ελεύθερη στοιχειακή μορφή, συνήθως στη μορφή σβώλων ή κόκκους, ανάμεσα σε [[Πέτρωμα|πετρώματα]], σε «φλέβες» ή και σε προσχωσιγενή κοιτάσματα. Έχει βρεθεί, επίσης, σε μορφή διαφόρων στερεών [[διάλυμα|διαλυμάτων]] με επίσης στοιχειακό [[άργυρος|άργυρο]] (Ag) , καθώς και σε φυσικά [[κράμα|κράματα]] με [[χαλκός|χαλκό]] (Cu) και [[παλλάδιο]] (Pd). Λιγότερο συχνά, βρίσκεται σε [[ορυκτό|ορυκτά]] που περιέχουν [[χημική ένωση|χημικές ενώσεις]], συχνά με το χημικό στοιχείο [[τελλούριο]] (Te)<ref>Σημείωση: Δείτε τα [[χαλκογονίδια χρυσού]].</ref>.

 

 

Ο χρυσός αντιστέκεται στην προσβολή από μεμονωμένα [[οξύ|οξέα]], αλλά μπορεί να [[διάβρωση|διαβρωθεί]] από το αποκαλούμενο [[βασιλικό ύδωρ]] (ή νιτροϋδροχλωρικό οξύ), που είναι [[μίγμα]] πυκνού [[υδροχλωρικό οξύ|υδροχλωρικού οξέος]] (HCl) και πυκνού [[νιτρικό οξύ|νιτρικού οξέος]] (HNO₃), σε [[Αναλογία (μαθηματικά)|αναλογία]] μίξης 3:1. Το συγκεκριμένο μείγμα ονομάστηκε «βασιλικό ύδωρ» ακριβώς επειδή μπορεί να διαβρώσει και το χρυσό, το «βασιλιά των μετάλλων», δηλαδή το κατ' εξοχήν «ευγενές» μέταλλο. Με την επίδραση του βασιλικού ύδατος στο χρυσό παράγεται διαλυτό στο νερό [[τετραχλωροχρυσικό οξύ|τετραχλωροχρυσικό ιόν]] ([AuCl]^-). Ο χρυσός [[διάλυμα|διαλύεται]], επίσης, σε [[βάση|αλκαλικά]] διαλύματα [[ιόν|ανιόντων]] [[υδροκυάνιο|κυανίου]] (CN^-), ιδιότητα που αξιοποιείται συνήθως ευρύτατα κατά την [[εξόρυξη]] του μετάλλου από τα κοιτάσματά του. Ακόμη, ο χρυσός διαλύεται (ακόμη) σε [[υδράργυρος|υδράργυρο]] (Hg), με τον οποίο σχηματίζει [[αμάγαλμα|αμαγάλματα]]. Πάντως, ο χρυσός είναι αδιάλυτος στο νιτρικό οξύ, που όμως διαλύει τον άργυρο (Ag) και τα υπόλοιπα βασικά μέταλλα, μια ιδιότητα που χρησιμοποιείται για να επιβεβαιωθεί η παρουσία χρυσού σε αντικείμενα. Η συγκεκριμένη διεργασία ονομάζεται «δοκιμασία οξέος» (''acid test'').

Ο χρυσός έχει μεγάλη [[οικονομία|οικονομική]] αξία, ως πολύτιμο μέταλλο για [[Νόμισμα (Κέρμα)|νομίσματα]], [[κόσμημα|κοσμήματα]] και άλλα τεχνουργήματα, τουλάχιστον από την αρχή της γνωστής [[Ιστορία|Ιστορίας]]. Τα αποθέματα χρυσού είχαν γίνει η πιο συνηθισμένη βάση της νομισματικής [[Πολιτική|πολιτικής]], από τα βάθη της γνωστής ιστορίας της πολιτικής και της οικονομίας, αν και σ' αυτόν τον ρόλο έχει αρχίσει σταδιακά να υποκαθίσταται από τα αποθέματα σκληρών νομισμάτων, από τη δεκαετία του [[1930|'30]]. Το τελευταίο πιστοποιητικό χρυσού, καθώς και τα τελευταία χρυσά νομίσματα (των 100$) εκδόθηκαν από τις [[ΗΠΑ]] το [[1932]]. Στην [[Ευρώπη]], οι περισσότερες χώρες άφησαν το χρυσό οικονομικό αξιακό πρότυπο με την έναρξη του [[Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος|Α' Παγκοσμίου Πολέμου]], το [[1914]], γιατί με τεράστια έξοδα και χρέη του μεγάλου αυτού [[πόλεμος|πολέμου]], ο χρυσός απέτυχε να παίξει πια το ρόλο του ως κυρίαρχο οικονομικό πρότυπο. Μεταπολεμικά, επίσης απέτυχε να επιστρέψει ο χρυσός ως κυρίαρχο μέσο σύγκρισης αξίας και συναλλαγής.

 

 

Εκτός από τις ευρύτατα διαδεδομένες νομισματικές και συμβολικές λειτουργίες, ο χρυσός έχει και πολλές πρακτικές εφαρμογές, στην [[οδοντιατρική]], στην [[ηλεκτρονική]] και σε άλλα πεδία. Τα πλεονεκτήματά χρήσης του είναι ότι έχει μεγάλη [[ελατότητα]], [[ολκιμότητα]], αντίσταση στην επίδραση των περισσοτέρων χημικών ουσιών, αλλά και μεγάλη [[ηλεκτρική αγωγιμότητα]]. Οι εφαρμογές του χρυσού περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, ηλεκτρικά καλώδια, παραγωγή χρωματιστού [[γυαλί|γυαλιού]], χρυσά ή επιχρυσωμένα σερβίτσια φαγητού και (παλαιότερα) στην κατασκευή [[οπτικός δίσκος|CD-ROM]] και [[Φωτοβολταϊκό σύστημα|φωτοβολταϊκών]].

{{DEFAULTSORT:Χρυσος}}

[[Κατηγορία:Χρυσός| ]]