31.742
επεξεργασίες
μ (→Διακυβέρνηση: .) |
μ (ενημέρωση πληθυσμού) |
||
|χάρτης = Location Liberia AU Africa.svg
|εθνικό_σύνθημα = The love of liberty brought us here (Η αγάπη για την ελευθερία μάς έφερε εδώ)
|εθνικός_ύμνος = [[All Hail, Liberia, Hail!]]
|επίσημες_γλώσσες = [[Αγγλική γλώσσα|Αγγλικά]]
|πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη= [[Μονρόβια]]
|τίτλοι_ηγετών = [[Πρόεδρος της Λιβερίας|Πρόεδρος]]<br />[[Αντιπρόεδρος της Λιβερίας|Αντιπρόεδρος]]
|ονόματα_ηγετών = [[Έλεν Τζόνσον-Σίρλιφ]]<br />[[Τζόζεφ Μποακάι]]
|θέση_έκτασης =
|έκταση = 111.370
|σύνορα = 1.585
|ακτογραμμή = 579
|ποσοστό_νερού = 13,5
|εκτίμηση_πληθυσμού =
|χρονιά_εκτίμησης_πληθυσμού =
|πληθυσμός =
|θέση_πληθυσμού =
|χρονιά_απογραφής_πληθυσμού =
|πυκνότητα_πληθυσμού =
|θέση_πυκνότητας_πληθυσμού = 174
| χρονιά_ΑΕΠ = 2011
| ΑΕΠ = 1,810 δισ. $<ref name="imf">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?sy=2011&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=%2C&br=1&pr1.x=35&pr1.y=10&c=668&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database |publisher=[[Διεθνές Νομισματικό Ταμείο|ΔΝΤ]] |date=Απρίλιος 2011 |accessdate=28-8-2011}}</ref>
}}
<!-- Τέλος πληροφοριών χώρας-->
Η '''Δημοκρατία της Λιβερίας''' είναι [[κράτος]] της
Το κλίμα της χώρας είναι θερμό ισημερινό και οι περισσότερες βροχές πέφτουν το καλοκαίρι. Η Ακτή του Πιπεριού αποτελείται από μακρόβια δάση. Στις εσωτερικές ζώνες υπάρχουν σαβάνες, όπου ζουν σαρκοφάγα ζώα και στο δάσος ζουν [[Κερκοπιθηκίδες|κερκοπίθηκοι]], [[Χιμπαντζής|χιμπατζήδες]], [[Φίδι|φίδια]] και [[Μαγκούστα|μαγκούστες]].
== Ετυμολογία ==
Το όνομα της χώρας σημαίνει "ελευθερία"
== Γεωγραφία και κλίμα ==
[[Αρχείο:Topographic map of Liberia-en.svg|right|230px|Χάρτης της χώρας]]
Η Λιβερία βρίσκεται στη Δυτική [[Αφρική]] και συνορεύει με τον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό από τα νοτιοδυτικά.
Το κλίμα της Λιβερίας είναι τυπικό για χώρες του Κόλπου της Γουινέας. Αυτό σημαίνει ότι οι μουσώνες επηρεάζουν τις βροχοπτώσεις, οι οποίες είναι περισσότερες από το Μάιο ως τον Οκτώβριο. Ακολουθεί η ξηρή εποχή.
== Διοικητική διαίρεση ==
{{Κύριο άρθρο|Κομητείες της Λιβερίας}}
Η αφρικανική χώρα διαιρείται σε 15 κομητείες, οι οποίες επιπλέον διαιρούνται σε περιφέρειες
* Γκμπαρπόλου (Gbarpolu)
* Γκραντ Γκέντεχ
* Γκραντ Κέιπ Μάουντ (Grand Cape Mount)
* Γκραντ Κρου (Grand Kru)
== Ιστορία ==
=== Πριν την ανεξαρτησία ===
Ελάχιστες πληροφορίες είναι γνωστές για τους πρώτους πληθυσμούς που κατοικούσαν στο έδαφος της χώρας κατά τα προϊστορικά χρόνια. Μερικές ομάδες πληθυσμών είχαν εγκατασταθεί σε δάση στο εσωτερικό, προς τα τέλη της νεολιθικής περιόδου. Στη συνέχεια αυτές οι εθνότητες υποτάχθηκαν στους Μαντίνγκο, οι οποίοι είχαν ενιαία πολιτική οργάνωση. Το 15ο και 16ο αιώνα Ευρωπαίοι έμποροι επισκέφτηκαν πολλές φορές τη χώρα, κυρίως για τη φόρτωση του περιζήτητου αφρικανικού [[πιπέρι|πιπεριού]], χωρίς όμως να εγκατασταθούν μόνιμα εκεί.
=== Αυτόχθονες λαοί ===
Ανθρωπολογικές έρευνες δείχνουν ότι η περιοχή της Λιβερίας κατοικείται τουλάχιστον από το 12ο αιώνα, ή και ίσως νωρίτερα. Στα δυτικά έφτασαν λαοί που μιλούσαν τη γλώσσα Μέντε και ανάγκασαν πολλές άλλες μικρότερες εθνοτικές ομάδες να φύγουν προς τα νότια, κοντά στον [[Ατλαντικός Ωκεανός|Ατλαντικό]]. Την εποχή εκείνη αφίχθησαν μερικές εθνοτικές ομάδες όπως οι Ντέις, Μπάσα, Τους, Κρου, Γκόλα και Γκίσι.<ref>Runn-Marcos, K. T. Kolleholon, B. Ngovo, p. 5</ref> Στις εσωτερικές περιοχές, η [[ερημοποίηση]]
=== Πρώτες επαφές Ευρωπαίων ===
=== Εποικισμός από Αμερικανούς ===
Το 1822 η Αμερικανική Εταιρεία Αποικισμού ίδρυσε τη Λιβερία, καθιστώντας την ως χώρο για την αποστολή απελευθερωμένων Αφροαμερικανών σκλάβων.<ref>Merriam Webster, p.684</ref> Οι Αφροαμερικανοί μετανάστευσαν στην αποικία και οι απόγονοί τους αποτελούν μέρος του πληθυσμού σήμερα (γνωστοί ως Αμερικανολιβεριανοί). Το [[1841]], έπειτα από περίοδο διενέξεων ανάμεσα στους αποίκους και στην εταιρεία, αποφασίστηκε τελικά να δοθεί πλήρης αυτοδιαχείριση στη Λιβερία. Την ίδια χρονιά πρώτος έγχρωμος Κυβερνήτης ανέλαβε ο Τζόζεφ Ρόμπερτς.
Ιστορικά, η Λιβερία έτυχε υποστήριξης και άτυπης συνεργασίας με την αμερικανική κυβέρνηση.<ref>Flint, John E. ''The Cambridge history of Africa: from c.1790 to c.1870'' Cambridge University Press (1976) pg 184-199</ref> Η κυβέρνηση του νεοσύστατου κράτους βασίστηκε στο αμερικανικό μοντέλο διακυβέρνησης.
=== Σημαντικά γεγονότα των αρχών και των μέσων του 20ου αιώνα ===
Στον [[Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος|Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο]] η χώρα βρέθηκε στο πλευρό των Συμμάχων, ενώ ένα βήμα για τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας αποτέλεσε η χορήγηση επιδότησης (1926) στην εταιρεία Φάιρστοουν, αμερικανικών συμφερόντων. Κατά το [[Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος|Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο]], οι [[ΗΠΑ]] προμήθευσαν με τεχνική και οικονομική βοήθεια το αφρικανικό κράτος.
Το [[1931]] η [[Κοινωνία των Εθνών]] αποφάσισε ότι η κυρίαρχη τάξη στη Λιβερία (Αμερικανολιβεριανοί) εκμεταλλεύονταν τους ιθαγενείς, με συνέπεια να παραιτηθεί ο πρόεδρος και να προκληθεί πολιτική κρίση. Η κατάσταση εξομαλύνθηκε το [[1936]], ωστόσο οι διαφορές ανάμεσα στους ιθαγενείς και στην κυρίαρχη τάξη παρέμειναν αγεφύρωτες.
Το [[1971]] ο Τάμπμαν πέθανε και πρόεδρος έγινε ο ως τότε αντιπρόεδρος, [[Γουίλιαμ Τόλμπερτ]]. Το [[1975]] ο τελευταίος επανεξελέγη, ωστόσο ανατράπηκε με [[πραξικόπημα]] και δολοφονήθηκε τη νύχτα της [[12 Απριλίου|12ης Απριλίου]] του [[1980]]. Ο στρατιωτικός [[Σάμιουελ Ντόε]] ηγήθηκε του πραξικοπήματος και κατέλυσε τη δημοκρατία, κυβερνώντας απολυταρχικά.
Τον Οκτώβριο του 1985 διενεργήθηκαν οι πρώτες εκλογές μετά το πραξικόπημα, οι οποίες ουσιαστικά νομιμοποίησαν το αυταρχικό καθεστώς. Το Κόμμα Δράσης για τη Λιβερία (LAP) του Τζάκσον Ντόε (καμία συγγένεια με τον στρατιωτικό) ήταν νικητής των εκλογών, με σχεδόν σύμφωνη γνώμη των διεθνών παρατηρητών. Ωστόσο, ο Σάμιουελ Ντόε απέλυσε την εφορευτική επιτροπή και την αντικατέστησε με μέλη προσκείμενα σε αυτόν. Η νέα Εκλογική Επιτροπή ανακήρυξε το δικτάτορα νικητή των εκλογών με 50,9% των ψήφων. Σε ανταπάντηση, εκδηλώθηκε αντιπραξικόπημα στις [[12 Νοεμβρίου]] από τον [[Τόμας Κουιόνκπα]], οι άνδρες του οποίου κατέλαβαν το Προεδρικό Μέγαρο και τον εθνικό ραδιοσταθμό. Τρεις μέρες μετά, το πραξικόπημα συνετρίβη και εντάθηκε η καταστολή από την κυβέρνηση, με αποτέλεσμα το φόνο περισσότερων από 2.000 πολιτών και τη φυλάκιση πάνω από 100 πολιτικών της αντιπολίτευσης, μεταξύ των οποίων ο Τζάκσον Ντόε και η μετέπειτα πρόεδρος, [[Έλεν Τζόνσον-Σίρλιφ]].
Στα τέλη του 1989 ξέσπασε ο πρώτος Εμφύλιος Πόλεμος της Λιβερίας. Κατά μεγάλο μέρος, ο πόλεμος αυτός οφείλεται στην ατμόσφαιρα δικτατορίας που καλλιεργήθηκε από το καθεστώς του [[Σάμιουελ Ντόε]]. Ένας Αμερικανολιβεριανός, ονόματι [[Τσαρλς Τέιλορ]] εισέβαλε στην κομητεία Νίμπα με γύρω στους 100 άνδρες και με την υποστήριξη της [[Μπουρκίνα Φάσο]] και της [[Ακτή Ελεφαντοστού|Ακτής Ελεφαντοστού]].<ref>''The Mask of Anarchy'', by Stephen Ellis, 2001, p.75 (Υπάρχει επίσης μια ενημερωμένη έκδοση του NYU Press, 2006, ISBN 0-8147-2238-5)</ref> Οι μαχητές αυτοί κέρδισαν την υποστήριξη από μεγάλη μερίδα του ιθαγενούς πληθυσμού, οι οποίοι ήταν αγανακτισμένοι με την τότε κυβέρνηση. Ως αποτέλεσμα, μεγάλο μέρος της χώρας τέθηκε υπό τον έλεγχο των μαχητών. Την ίδια στιγμή, ο Γιόρμι [[Πρινς Τζόνσον]] δημιούργησε το δικό του στρατό και κέρδισε την υποστήριξη των εθνοτικών ομάδων Γκίο και Μάνο.
Τον Αύγουστο του 1990 η Ομάδα Παρακολούθησης της Οικονομικής Κοινότητας Δυτικής Αφρικής οργάνωσαν τις δικές τους στρατιωτικές δυνάμεις για να παρέμβουν με σκοπό την αποσόβηση της κρίσης.
Μετά το θάνατο του Ντόε παραιτήθηκε ο προσωρινός πρόεδρος [[Έμος Σόγιερ]] το 1994 και παρέδωσε την εξουσία στο Συμβούλιο του Κράτους. Το 1997, έπειτα από αιματηρή ανταρσία, που υποστηρίχθηκε από τον [[Μουαμάρ αλ-Καντάφι]], ηγέτη της Λιβύης, διεξήχθησαν προεδρικές εκλογές. Πρόεδρος εξελέγη ο Τσαρλς Τέιλορ. Ο τελευταίος κυβέρνησε απολυταρχικά και προκάλεσε το Δεύτερο Εμφύλιο Πόλεμο της Λιβερίας, το 1999. Στους εμφυλίους πολέμους, υπολογίζεται ότι σκοτώθηκαν περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι.
Στα μέσα του 2003 οι συγκρούσεις εντάθηκαν και οι μάχες διεξάγονταν πια στη [[Μονρόβια]]. Στις [[15 Αυγούστου]] του [[2003]] αποβιβάστηκαν από αέρος 1000 Νιγηριανοί στρατιώτες, ως Αποστολή της
Η διαμάχη για την εξουσία άρχισε να φθίνει και οι διεθνείς και αμερικανικές πιέσεις οδήγησαν στην παραίτηση του Τέιλορ, ο οποίος αποδέχτηκε προσφορά ασύλου από τη [[Νιγηρία]]. Ο ίδιος δήλωσε ότι Θεού θέλοντος θα επέστρεφε. Στις [[29 Μαρτίου]] του [[2006]] εκδόθηκε από τη Νιγηρία στη [[Σιέρα Λεόνε]] , όπου του απαγγέλθηκαν κατηγορίες για [[εγκλήματα πολέμου]] από Ειδικό Δικαστήριο. Για λόγους ασφαλείας, η δίκη του από το Δικαστήριο αυτό διεξάγεται στη [[Χάγη]]. Κατηγορείται για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, παραβιάσεις των Συνθηκών της Γενεύης και άλλες σοβαρές παραβιάσεις του ανθρωπίνου δικαίου.<ref>{{cite web|url=http://www.sc-sl.org/CASES/ProsecutorvsCharlesTaylor/tabid/107/Default.aspx |title= The Prosecutor vs. Charles Ghankay Taylor| publisher=The Special Court for Sierra Leone|accessdate=16-09-2009}}</ref> Μερικοί στρατιώτες της ECOMIL αποσύρθηκαν τελικά και δύο
== Διακυβέρνηση ==
=== Μεταβατική κυβέρνηση και εκλογές ===
Έπειτα από την εξορία του Τέιλορ, ο [[Γκιούντε Μπράιαντ]] διορίστηκε
=== Προεδρία της Έλεν Τζόνσον-Σίρλιφ ===
Η νέα πρόεδρος υπήρξε ξανά υποψήφια το [[1997]], ηττήθηκε όμως από τον [[Τσαρλς Τέιλορ]]. Το [[2005]] έγινε η πρώτη γυναίκα που εξελέγη πρόεδρος σε χώρα της Αφρικής. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προχώρησε στη διαγραφή του εξωτερικού χρέους της χώρας<ref>IMF Survey: [http://www.imf.org/external/pubs/ft/survey/so/2007/CAR1113A.htm "IMF to Deliver Debt Relief to Liberia"], έκδοση του IMF online , ανακτήθηκε στις [[20 Νοεμβρίου]] του
Ανάμεσα στις πρωτοβουλίες της ήταν και η σύσταση Επιτροπής Αλήθειας και Συμφιλίωσης για τη διερεύνηση των εγκλημάτων που είχαν διαπραχθεί κατά τους εμφυλίους πολέμους.<ref>{{cite web
=== Ανθρώπινα δικαιώματα ===
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της [[Διεθνής Αμνηστία|Διεθνούς Αμνηστίας]], το 2006, τη χρονιά αυτή συνεχίστηκαν οι σποραδικές συγκρούσεις ανάμεσα σε πρώην αντάρτες, οι οποίοι θα έπρεπε να είχαν αφοπλιστεί. Πάνω από 200.000 εκτοπισμένοι και εσωτερικοί πρόσφυγες επέστρεψαν στις εστίες τους. Αναφορικά με τη νομοθεσία, ο νόμος για τους βιαστές προέβλεπε όχι τη [[θανατική ποινή]] αλλά την ισόβια κάθειρξη<ref>[http://web.archive.org/web/20070813130951/http://web.amnesty.org/report2006/lbr-summary-eng Έκθεση Διεθνούς Αμνηστίας του 2006]{{dead link|date=March 2014}}</ref> Ο άλλοτε πρόεδρος
== Δημογραφία ==
=== Πληθυσμός ===
Ο πληθυσμός
Η Λιβερία έχει το μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης του πληθυσμού της στον κόσμο. Με βάση στοιχεία του 2006, ο ετήσιος ρυθμός αύξησης του πληθυσμού της ήταν
Οι αυτόχθονες Λιβεριανοί υποδιαιρούνται σε 26 συνολικά εθνοτικές ομάδες, οι οποίες ανήκουν σε δύο κύριους κορμούς, τους Κουά του Νότου και τους Μάντε (Κουά και Μάντε είναι ομογλωσσίες). Οι τελευταίοι διακρίνονται μεταξύ τους με γλωσσολογικά κριτήρια.
Η πρώτη οργανωμένη απογραφή του πληθυσμού συντελέστηκε το [[1962]] και σύμφωνα με αυτήν, η Λιβερία αριθμούσε τότε 1 εκατομμύριο κατοίκους. Με τη βελτίωση των συνθηκών ζωής, παρουσιάστηκε δημογραφική αύξηση, ωστόσο οι εμφύλιοι πόλεμοι αργότερα, δεν κατέστησαν δυνατό να γίνουν λεπτομερέστερες απογραφές. Το 2006 ο πληθυσμός εκτιμούνταν στα 3 εκατομμύρια περίπου.
Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού ήταν σύμφωνα με εκτιμήσεις του
=== Πόλεις ===
== Οικονομία ==
Από παλιά, η οικονομία της χώρας εξαρτάτο από τις εξαγωγές σιδήρου και [[καουτσούκ]], όπως επίσης και από τις διεθνείς επενδύσεις. Κυριαρχεί ο αγροτικός τομέας, με σημαντικότερες καλλιέργειες τον [[καφές (φυτό)|καφέ]], τον [[κοκκοφοίνικας|κοκκοφοίνικα]], τις [[αραχίδα|αραχίδες]], τα [[εσπεριδοειδή]] και το [[ζαχαροκάλαμο]]. Η ραφία είναι το βασικότερο δασικό προϊόν. Πρόκειται για ένα είδος [[φοίνικας (φυτό)|φοίνικα]] , από τον οποίο εξάγεται μια υφαντική ίνα, η πιασάβα. Η καλλιέργεια του
Οι εξαγωγές επίσης ξυλείας και το διεθνές εμπόριο συνετέλεσαν τα μέγιστα στην οικονομική πρόοδο.
Μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες εκμεταλλεύονται τον ορυκτό πλούτο του κράτους, κυρίως αμερικανικές ή ελέγχουν τις φυτείες της. Επιπλέον, οι εταιρείες αυτές δρουν ανενόχλητες, χωρίς να φοβούνται φορολογικούς ελέγχους.
Η οικονομία επηρεάστηκε αρνητικά και από τον πρόσφατο εμφύλιο πόλεμο. Το [[2005]] το κατά κεφαλήν [[ΑΕΠ]] υπολογιζόταν στα 900 δολάρια ΗΠΑ.Η [[ανεργία]] το 2003 ήταν 85%, που αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό στον κόσμο.
Επίσης, η Λιβερία διαθέτει το μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο, καθώς παρέχει φορολογικές απαλλαγές και διευκολύνσεις με τη [[σημαία της Λιβερίας|σημαία της]]. Η σημαία αυτή είναι η κυριότερη [[σημαία ευκαιρίας]] στον κόσμο και η [[Ελλάδα]] είναι η 2η σε αριθμό πλοίων που χρησιμοποιούν τη σημαία αυτή (149 πλοία το έτος 2005 επί συνόλου 1.492), με πρώτη τη [[Γερμανία]].
Νόμισμα της χώρας είναι το [[Δολάριο Λιβερίας]], το οποίο όμως στην πράξη έχει αντικατασταθεί από το [[Δολάριο ΗΠΑ]]. Το τελευταίο χρησιμοποιείται ευρύτατα στις συναλλαγές.
Η ενέργεια παράγεται κατά το μεγαλύτερο μέρος από την καύση των ορυκτών, ενώ το υπόλοιπο (40%) σε υδροηλεκτρικά εργοστάσια. Στην πρωτεύουσα λειτουργεί διυλιστήριο πετρελαίου.
== Πολιτισμός και αξιοθέατα ==
=== Αξιοθέατα ===
Η χώρα δε διαθέτει αποικιακά οικοδομήματα εξαιτίας του παρελθόντος της, σε αντίθεση με άλλα αφρικανικά κράτη. Επίσης, οι εμφύλιοι πόλεμοι κατέστρεψαν πολλά πολιτιστικά μνημεία.
== Εκπαίδευση ==
== Επικοινωνίες και μεταφορές ==
Τον Απρίλιο του 2009 η [[ΕΕ]] συμπεριέλαβε τη χώρα στον κατάλογο με τους αερομεταφορείς που απαγορεύεται να εκτελούν πτήσεις προς τα 27 κράτη μέλη, για λόγους ασφαλείας.<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/7990561.stm
== Δείτε επίσης ==
== Παραπομπές ==
{{Παραπομπές|2}}
== Βιβλιογραφία ==
* ''Mississippi in Africa: The Saga of the Slaves of Prospect Hill Plantation and Their Legacy in Liberia Today'', του Alan Huffman (Gotham Books, 2004)
* ''To Liberia: Destiny's Timing'', της Victoria Lang (Publish America, Baltimore, 2004, ISBN 1-4137-1829-9). A fast-paced gripping novel of the journey of a young Black couple fleeing America to settle in the African motherland of Liberia.
* '' Liberia: The Heart of Darkness'' του Gabriel I. H. Williams, Publisher: Trafford Publishing (6 Ιουλίου 2006)
*
* Godfrey Mwakikagile, ''Military Coups in West Africa Since The Sixties'', Chapter Eight: Liberia: 'The Love of Liberty Brought Us Here,' pp. 85 – 110, Nova Science Publishers, Inc., Huntington, New York, 2001; Godfrey Mwakikagile, ''The Modern African State: Quest for Transformation'', Chapter One: The Collapse of A Modern African State: Death and Rebirth of Liberia, pp. 1 – 18, Nova Science Publishers, Inc., 2001.
|
επεξεργασίες