Λουξεμβούργο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ hdi 2014
μ ενημέρωση πληθυσμού
Γραμμή 24:
/><span style="white-space:nowrap">[[Συνθήκη του Λονδίνου (1839)|1η Συνθήκη του Λονδίνου]]</span><br />[[Συνθήκη του Λονδίνου (1867)|2η Συνθήκη του Λονδίνου]]<br />Iσχύον [[Σύνταγμα]]
| ημερομηνίες_κυριαρχίας = [[9 Ιουνίου]] [[1815]]<br />[[11 Απριλίου]] [[1839]]<br />[[11 Μαΐου]] [[1867]]<br />[[23 Νοεμβρίου]] [[1890]]<br /> 17 Οκτωβρίου 1868 (περιστασιακές αναθεωρήσεις)
| θέση_έκτασης = 175177
| έκταση = 2.586
| ποσοστό_νερού = Αμελητέο
| σύνορα = 359
| εκτίμηση_πληθυσμού = 491549.702700<ref>{{cite web|urlname=stat>[http://eppwww.eurostatstatistiques.ecpublic.europa.eulu/stat/tgmTableViewer/tabletableViewHTML.doaspx?tabReportId=table383&languageIF_Language=enfra&pcodeMainTheme=tps000012&tableSelectionFldrName=1&footnotes=yes&labeling=labels&plugin=1|title=Total populationΕπίσημη - At 1 January|publisher=Eurostat|accessdate=26-05-2009}}εκτίμηση]</ref>
| χρονιά_εκτίμησης_πληθυσμού = 20092013
| θέση_πληθυσμού = 166172
| πληθυσμός = 439.539
| χρονιά_απογραφής_πληθυσμού = 2001
| πυκνότητα_πληθυσμού = 190212,6
| θέση_πυκνότητας_πληθυσμού = 6160
| χρονιά_ΑΕΠ = 2009
| ΑΕΠ = 38,781 δισ. $<ref name="imf">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/02/weodata/weorept.aspx?sy=2009&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=%2C&br=1&pr1.x=35&pr1.y=10&c=137&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database |publisher=[[Διεθνές Νομισματικό Ταμείο|ΔΝΤ]] |date=Οκτώβριος 2009 |accessdate=18-10-2009}}</ref>
Γραμμή 55:
| θερινή_UTC= [[Central European Summer Time|CEST]]
| θερινή_διαφορά_UTC= +2
| top_level_domain= [[.lu]] και [[.eu]] ως μέλος της [[ΕΕ]]
| κωδικός_κλήσης = 352
| σημειώσεις= <sup>1</sup> Πριν το [[2001]]: [[Φράγκο Λουξεμβούργου]]
Γραμμή 63:
== Ιστορία ==
 
Η περιοχή του Λουξεμβούργου κατακτήθηκε αρχικά από τους Ρωμαίους. Στη θέση της σημερινής πρωτεύουσας οι Ρωμαίοι είχαν χτίσει το [[φρούριο]] Luciliburgum, από το όνομα του οποίου προέρχεται και η ονομασία του σημερινού [[κράτος|κράτους]]. Εντούτοις, οι ίδιοι οι κάτοικοι του Λουξεμβούργου το ονομάζουν στην τοπική τους γλώσσα Lëtzebuerg και δέχονται ότι το όνομα προέρχεται από τις φραγκικές λέξεις Lätzte-bourg, δηλαδή το τελευταίο κάστρο της περιοχής των [[Αρδέννες|Αρδεννών]], που ήταν η επικράτεια του πρώτου μονάρχη που αναγνωρίζει η χώρα, του [[Ζίγκφριντ του Λουξεμβούργου|Ζίγκφριντ]] (963 μΧ). Οι ρωμαϊκές καταβολές παραμένουν ωστόσο ακόμα και σήμερα εμφανείς από τα λίγα μεν αλλά εξαιρετικά καλοδιατηρημένα μνημεία στην χώρα. Οι Ρωμαίοι είχαν διατηρήσει την περιοχή γύρω απ τον ποταμό [[Μοζέλας|Μοζέλα]], στο μέσον μεταξύ Λουξεμβούργου και [[Τρηρ]] (της πλησιέστερης Γερμανικής πόλης), ως ενιαία διοικητική πρωτεύουσα των βορείων επαρχιών της αυτοκρατορίας τους επί [[Τραϊανός|Τραϊανού]]. Σε εκείνη την περιοχή έζησε και κυβέρνησε ο [[Κωνσταντίνος Α΄ ο Μέγας|Μέγας Κωνσταντίνος]].
 
Τον 9ο αι. προσαρτήθηκε στο βασίλειο της Λοθαριγγίας ([[Λωρραίνη]]ς) και το [[963]] έγινε [[κομητεία]]. Το [[1354]] έγινε [[δουκάτο]]. Υπαγόταν κατά διαστήματα στους Βουργουνδούς, τους Γάλλους, τους Ισπανούς και τελικά στους Ολλανδούς. Ύστερα από τη [[βελγική Επανάσταση]] του [[1830]] το Λουξεμβούργο τέθηκε υπό τον έλεγχο των επαναστατών. Σύμφωνα με τη [[Συνθήκη του Λονδίνου (1839)|συνθήκη του 1831]] ένα τμήμα της χώρας περιήλθε στη [[Βέλγιο|βελγική]] επικράτεια, ενώ το υπόλοιπο τμήμα, που συνιστά έκτοτε την επικράτεια του δουκάτου, αποδόθηκε στο ολλανδικό στέμμα με το δικαίωμα συμμετοχής στη γερμανική ομοσπονδία. Το [[1867]] ανακηρύχτηκε ουδέτερο [[κράτος]] παραμένοντας υπό ολλανδική επικυριαρχία έως το [[1890]], οπότε έγινε ανεξάρτητο κράτος με ηγεμόνα τον [[Αδόλφος του Νασάου|Αδόλφο του Νασάου]]. Το [[1912]] υπήρξε τροποποίηση του πολιτεύματος, ώστε η μοναρχία να μπορεί να εκπροσωπείται και από γυναίκες, προκειμένου να επιτραπεί η διαδοχή στη [[Μαρία Αδελαΐδα]], τη μόνη απόγονο του [[Οίκος του Νασάου|οίκου των Νασάου]].
Γραμμή 92:
[[Αρχείο:Luxemburg-Grund-von-Corniche.JPG|right|thumb|200px|Λουξεμβούργο.Άποψη του παλιού τμήματος της πόλης]]
 
Το Λουξεμβούργο είναι συνταγματικό Μεγάλο Δουκάτο με κληρονομική διαδοχή του στέμματος από τον οίκο του Νασάου. Η βουλή ασκεί τη [[νομοθετική εξουσία]] και τα μέλη της εκλέγονται για πέντε χρόνια με καθολική και άμεση ψηφοφορία. Την [[εκτελεστική εξουσία]] ασκεί η [[κυβέρνηση]], η οποία είναι υπεύθυνη απέναντι στη [[βουλή]]. Οι κάτοικοι του δουκάτου στη μεγάλη τους πλειονότητα είναι ρωμαιοκαθολικοί. Επίσημη διοικητική γλώσσα του κράτους ήταν η γαλλική, αλλά από το [[1984]] υιοθετήθηκε η άλλοτε τοπική διάλεκτος, η [[Λουξεμβουργιανή γλώσσα]], ένα μείγμα Γερμανικών και Φλαμανδικών, διανθισμένο με παραλλαγές από τα Γαλλικά, που έχει τις ρίζες του στην εποχή του Καρλομάγνου και ομιλούνταν κατά τον [[Μεσαίωνας|Μεσαίωνα]] στην περιοχή του [[Μοζέλα]]. Οι Γερμανοί κάτοικοι του Τρίερ και του Μπίτμπουργκ μπορούν να καταλάβουν τη [[Λουξεμβουργιανή γλώσσα]]. Ορθογραφικά πολλές λέξεις, αν και με φανερή προέλευση από άλλες γλώσσες, αναγράφονται όπως ακούγονται και όχι όπως γράφονται, η δε προφορά δείχνει μια μετάβαση από τα γερμανικά στα φλαμανδικά και κατόπιν στα πρωτογενή αγγλικά. Περίπου το ένα τρίτο των κατοίκων είναι σε μεγάλο ποσοστό ιταλικής και πορτογαλικής καταγωγής που σε δεύτερη γενεά απέκτησαν την Λουξεμβουργιανή υπηκοότητα. Ζουν στην χώρα κάτοικοι 45 διαφορετικών εθνικοτήτων (το 15-20 % των μονίμων κατοίκων) που εξακολουθούν να διατηρούν την αρχική τους υπηκοότητα αλλά ζουν και εργάζονται στην χώρα αυτή.
 
Οι κάτοικοι του Λουξεμβούργου ξεκινούν στο σχολείο μαθαίνοντας την Λουξεμβουργιανή και πρώτα τη Γερμανική γλώσσα ενώ στην ηλικία του Γυμνασίου διδάσκονται και τα Γαλλικά. Στο σπίτι μιλούν κυρίως τη Γερμανική και την τοπική διάλεκτό της, ενώ σαν γλώσσα, ωστόσο, των καθημερινών συναλλαγών ακόμα και όλων των διοικητικών πράξεων συνηθίζονται κυρίως τα Γαλλικά, σαν μια περισσότερο κοινή γλώσσα των κατοίκων διαφορετικής προέλευσης, των οποίων όμως η μεγαλύτερη μάζα προέρχεται από την Νότια 'λατινόγλωσση' Ευρώπη. Σε αυτό επηρεάζει και το γεγονός ότι καθημερινά κάπου 150.000 εργαζόμενοι εισρέουν από τις γειτονικές χώρες ( Γαλλία, Βέλγιο, Γερμανία) στο Λουξεμβούργο, το οποίο έχουν ως τόπο μόνιμης εργασίας και καλύπτουν όλο το φάσμα των υπηρεσιών κάθε οικονομικού επιπέδου - από απλοί σερβιτόροι, υπάλληλοι τραπεζών, χρηματιστές έως και καθηγητές ιατρικής. Τα περισσότερα κρατικά έντυπα για το κοινό διανέμονται ταυτόχρονα στα Γερμανικά και τα Γαλλικά, ενώ στα έγγραφα της τοπικής αυτοδιοίκησης απαντώνται κατά περιοχές και άλλες πρόσθετες γλώσσες που απηχούν τον εντόπιο πληθυσμό (πχ Πορτογαλικά). Στις τοπικές διοικήσεις εκλέγουν και εκλέγονται μόνιμοι κάτοικοι, ανεξαρτήτως εθνικότητος, εφόσον έχουν επί τουλάχιστον 5ετία επίσημη μόνιμη κατοικία την χώρα αυτή. Υπάρχουν τοπικές εφημερίδες που εκδίδονται με άρθρα στην Γερμανική και Γαλλική ανάμεικτα και άλλες σε μόνο μια από τις δύο γλώσσες. Η τοπική τηλεόραση εκπέμπει κυρίως στα Λουξεμβουργιανά και ορισμένες φορές στα Γαλλικά σπανιότερα δε στα Γερμανικά, αλλά τα περισσότερα κανάλια που βρίσκονται στην διάθεση του καθημερινού κοινού ( κάπου 40 τον αριθμό) αναμεταδίδουν όλα τα κυριότερα αντίστοιχα της Γαλλίας, Γερμανίας, Βελγίου, Πορτογαλίας, Ιταλίας, Ισπανίας, ορισμένα Ολλανδικά και τα Αγγλόφωνα που ασχολούνται με τις ειδήσεις. Οι νεότεροι, ειδικά, κάτοικοι μαθαίνουν από μικρή ηλικία κάπου πέντε γλώσσες Λουξεμβουργιανά, Γερμανικά, Γαλλικά, Αγγλικά και την γλώσσα προέλευσης της οικογενείας τους (πχ Ιταλικά, Πορτογαλικά) και, λόγω της ποικιλίας εθνοτήτων, ειδικά τα νεαρά παιδιά, συνήθως γνωρίζουν και ακόμη μία, εκείνη των φίλων από διαφορετική εθνική προέλευση, με τα οποία συναναστρέφονται. Ο πολυγλωττισμός και η πολυεθνική ατμόσφαιρα είναι ένα μόνιμο χαρακτηριστικό της χώρας αυτής, ενώ οι καθημερινές εμπορικές δοσοληψίες και με τα γειτονικά κράτη είναι κοινός τόπος.
 
Το σύνολο του πληθυσμού έχει προσδόκιμο ζωής τα 7980,8801 χρόνια, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 20132014. Οι άνδρες ζουν 76,6477 χρόνια και οι γυναίκες 83,3346 χρόνια.
 
== Διοικητική διαίρεση ==
Γραμμή 145:
== Μεταφορές ==
[[File:CFL Network 2009.svg|thumb|Το σιδηροδρομικό δίκτυο της CFL]]
Το Λουξεμβούργο έχει αποδοτικές οδικές, σιδηροδρομικές και αεροπορικές εγκαταστάσεις μεταφορών και υπηρεσιών. Το οδικό δίκτυο έχει εκσυγχρονιστεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια με 147 χιλιόμετρα αυτοκινητοδρόμων που συνδέουν την πρωτεύουσα με γειτονικές χώρες. Τραίνο της υψηλής ταχύτητας [[TGV]] προς [[Παρίσι]] έχει οδηγήσει σε ανακαίνιση του σιδηροδρομικού σταθμού της πόλης, ενώ ένας νέος τερματικός σταθμός επιβατών στο αεροδρόμιο του Λουξεμβούργου έχει ανοίξει πριν από μερικά χρόνια. Υπάρχουν σχέδια για την εισαγωγή τραμ στην πρωτεύουσα.
 
== Παραπομπές ==