Μιχαήλ Ατταλειάτης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Γραμμή 13:
==Οι στόχοι του ιστορικού==
Η ''Ιστορία'' του Ατταλειάτη είναι μια συνειδητά δομημένη περιγραφή της στρατιωτικής παρακμής του Βυζαντίου. Στο πλαίσιο της ανάλυσής του ο συγγραφέας συχνά παρεκκλίνει από τη σύγχρονη πολιτική και στρατιωτική ιστορία και διανθίζει τις σελίδες του έργου του με εικόνες της δόξας της [[Ρωμαϊκή Δημοκρατία|Ρωμαϊκής Δημοκρατίας]], που αντιπαρατίθενται πρόδηλα με την ανικανότητα των συγχρόνων του. Παρόλαυτα η επιστροφή του συγγραφέα στο παρελθόν δεν είναι δείγμα ανόητης αρχαιοπληξίας. Δεν είναι προσπάθεια εκ μέρους του Ατταλειάτη να εντυπωσιάσει τον αναγνώστη με επίδειξη πολυμάθειας. Αντίθετα, στην πολιτική των ηρώων της Δημοκρατίας στην ''Ιστορία'' ο αναγνώστης διαβλέπει την αναζήτηση ενός νέου Ρωμαϊκού πατριωτισμού, που θα έβγαζε την αυτοκρατορία από την κρίση της. Την ίδια στιγμή η ιστοριογραφία επιτρέπει στον Ατταλειάτη να αναλογισθεί το ταραγμένο παρόν της αυτοκρατορίας μέσα από το πρίσμα του παρελθόντος κατά τρόπου που υπαινίσσεται την ικανότητά της να σχεδιάσει για ένα αβέβαιο μέλλον. Κατά συνέπεια η ''Ιστορία'' επιβεβαιώνει την ιδιότητα του συγγραφέα ως πολιτικά ενεργού αξιωματούχου και ικανού αυτοκρατορικού συμβούλου. Η ιστοριογραφία γενικά, και η ''Ιστορία'' ιδιαίτερα, κατατάσσει τον Ατταλειάτη ως ένα φιλόδοξο, πατριώτη και οξυδερκή παρατηρητή των πολιτικών εξελίξεων της εποχής του, που καταγγέλει τις αδυναμίες της Βυζαντινής διοίκησης και συμμετέχει σε στενό διάλογο σχετικά με τις τρέχουσες υποθέσεις με τους συγχρόνους του για το Ρωμαϊκό κόσμο, που καταρρέει γύρω τους.
==Ατταλειάτης και ιστορική αιτιότητα==
Από τις πρώτες γραμμές της ''Ιστορίας'' ο Ατταλειάτης εξηγεί στους αναγνώστες του ότι θα αναζητήσει τις αιτίες πίσω από τα διάφορα ιστορικά γεγονότα που παρουσιάζονται στο έργο του. Αυτή η προγραμματική δήλωση λαμβάνεται σοβαρά υπ' όψη από τον ιστορικό σε όλο του το έργο. Ο Ατταλειάτης παρέχει, στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό, την κατάλληλη ιστορική ανάλυση για κάθε γεγονός και εστιάζει κάθε φορά στη δράση των ανθρώπων. Το ενδιαφέρον του συγγραφέα για τις αιτίες των πραγμάτων επεκτείνεται επίσης στις περιγραφές του του φυσικού κόσμου. Ετσι φυσικά φαινόμενα, όπως σεισμοί και κεραυνοί, περιγράφονται και εξηγούνται στην ''Ιστορία'' με ότι με τον καιρό καθιερώθηκε ως επιστημονική ανάλυση. Γράφοντας όμως για ένα κοινό διαποτισμένο με τη Χριστιανική πίστη, ο Ατταλειάτης είναι προσεκτικός και συχνά αναφέρει το Χριστιανικό Θεό ως μια πιθανή δύναμη πίσω από ιστορικά και φυσικά γεγονότα, που αλλιώς επεξηγεί μέσω ιστορικής ή επιστημονικής αιτιολόγησης. Ετσι ο αναγνώστης συχνά συναντά αντιφατικές εξηγήσεις του ίδιου γεγονότος. Η προσεκτική όμως ανάλυση της ''Ιστορίας'' δείχνει την ανάλυση του ιστορικού να ρίχνει το βάρος της στην τεκμηριωμένη ανάλυση. Την ίδια στιγμή η επίκληση του θείου από τον Ατταλειάτη είναι αρκετά αόριστη ώστε να υπαινίσσεται μάλλον την κλασική έννοια της τύχης, παρά τον ίδιο το Χριστιανικό Θεό. Σε αυτό ο Ατταλειάτης είναι σωστός μαθητής του Μιχαήλ Ψελλού, του φιλόσοφου που σημάδεψε το πνευματικό περιβάλλον της Κωνσταντινούπολης με τη φιλοπεριέργειά του και την αναζήτηση της γνώσης.
==Θέση στη Βυζαντινή πνευματική παράδοση==
Ενώ ο Ατταλειάτης μελετάται κυρίως για το άκρως κατατοπιστικό ιστορικό του έργο και δευτρευόντως για τα ιστορικά παραλειπόμενα που βρίσκονται στη ''Διάταξι΄΄, το έργο του, ιστορικό και νομικό, πρέπει να διαβάζεται στο πλαίσιο της πνευματικής άνθησης και των ζυμώσεων του ενδέκατου αιώνα. Ο [[Αλέξανδρος Καζντάν]] θεωρεί τον Ατταλειάτη σχετικά συντηρητική φωνή, ευθυγραμμιζόμενο με τον κύκλο του πατριάρχη [[Μιχαήλ Α΄ Κηρουλάριος|Μιχαήλ Κηρουλάριου]]. Θα ήταν καλύτερα όμως να τον θεωρήσουμε ως κομμάτι του συναρπαστικού κόσμου των διανοούμενων από το Μιχαήλ Ψελλό και τον Ιωάννη Μαυρόποδα μέχρι τους Ξιφιλινούς (Η οικογένεια των Ξιφιλίνων καταγόταν από την Τραπεζούντα και άκμασε τον 11ο και 12ο αιώνα. Πολλά μέλη της διετέλεσαν διοικητικοί αξιωματούχοι κυρίως στη Θεσσαλονίκη και την Κωνσταντινούπολη, ενώ άλλοι υπηρέτησαν την Εκκλησία. Από την οικογένεια προήλθαν δύο πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως, ο Ιωάννης Η΄ και ο Γεώργιος Β΄ (1191-1198) Ξιφιλίνοι. Ο Ιωάννης Η΄ Ξιφιλίνος και ο ανιψιός του Ιωάννης Ξιφιλίνος ο Νέος ανήκαν στους κύκλους των διανοουμένων της εποχής και άφησαν συγγραφικό έργο.) και το [[Συμεών Σηθ]].
== Τα έργα του Μιχαήλ Ατταλειάτη σε νεοελληνική απόδοση ==
| |||