Κανέλα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μικροβελτιώσεις
μ μικροβελτιώσεις
Γραμμή 2:
{{άλλεςχρήσεις}}
[[Αρχείο:Baton de cannelle.jpg|250px|right|thumb|Μασούρια κανέλας.]]
Η '''Κανέλα '''ή '''Κανέλλα''', (ή σύμφωνα με τον Γ. Μπαμπινιώτη καννέλα) είναι ένα [[μπαχαρικό]] που βρίσκεται στο εσωτερικό του φλοιού αρκετών [[δέντρο|δέντρων]] από το γένος Κιννάμωμον (''(Cinnamomum)'') που χρησιμοποιείται τόσο στη [[μαγειρική]] όσο και στη [[ζαχαροπλαστική]]. Ενώ το κιννάμωμον το γνήσιον (''(Cinnamomum verum)'') θεωρείται μερικές φορές να είναι η "αληθινή κανέλα", η περισσότερη κανέλα στο διεθνές εμπόριο προέρχεται από συγγενή είδη, τα οποία αναφέρονται επίσης ως "[[κασσία]]" ''("cassia")'' που τα ξεχωρίζει από την "αληθινή κανέλα".<ref name=fao93>{{cite web |url=http://www.fao.org/docrep/x5326e/x5326e07.htm |title=International trade in non-wood forest products: An overview |author=Iqbal, Mohammed |year=1993 |work= FO: Misc/93/11 - Working Paper |publisher= Food and Agriculture Organization of the United Nations |accessdate=November 12, 2012}}</ref><ref>"Cassia, also known as cinnamon or Chinese cinnamon is a tree that has bark similar to that of cinnamon but with a rather pungent odour," remarks Maguelonne Toussant-Samat, Anthea Bell, tr. ''The History of Food'', revised ed. 2009, p.437.</ref>
 
Η κανέλα είναι το όνομα για ίσως μια ντουζίνα είδη δέντρων και εμπορικών προϊόντων μπαχαρικών που κάποια από αυτά παράγουν. Όλα είναι μέλη του γένους Κιννάμωμον (''(Cinnamomum)'' της οικογένειας των [[Δαφνοειδή|δαφνοειδών]] (''(Lauraceae)''. Μόνο λίγα από αυτά καλλιεργούνται για εμπορικούς σκοπούς ως μπαχαρικό.
 
==Ονομασία==
Γραμμή 17:
Στην κλασική εποχή διακρίνονταν (και συχνά συγχέονταν) τέσσερις τύποι κανέλας:
 
* Cassia (Εβραϊκά קציעה ''qəṣi`â''), ο φλοιός του είδους Κιννάμωμον το αδρανές (''(Cinnamomum iners)'' από την [[Αραβία]] και την [[Αιθιοπία]], κυριολεκτικά "η φλούδα του φυτού", η οποία αφαιρείται από το δέντρο.<ref>Klein, Ernest, ''A Comprehensive Etymological Dictionary of the Hebrew Language for Readers of English'', [[University of Haifa]], Carta, Jerusalem, p.589</ref>
* Η ''Cinnamomum verum'' (Εβραϊκά קִנָּמוֹן ''qinnamon''), ο φλοιός του ''C. verum'' (ονομάζεται επίσης ''C. zeylanicum'') από τη [[Σρι Λάνκα]]
* Το ''Malabathrum'' ή ''malobathrum'' (από τα σανσκριτικά तमालपत्रम्, ''tamālapattram'' κυριολεκτικά "φύλλα σκούρου δέντρου"), διάφορα είδη συμπεριλαμβάνουν την ''C. tamala'' από τη [[Βόρεια Ινδία]].
Γραμμή 25:
Η πρώτη ελληνική αναφορά στην [[κάσια]] ''(kasia)'' βρίσκεται κατά τον 7ο αιώνα π.Χ., σε ένα ποίημα της [[Σαπφώ|Σαπφούς]]. Σύμφωνα με τον [[Ηρόδοτος|Ηρόδοτο]], τόσο η κανέλα όσο και η κασσία φύτρωναν στην Αραβία, μαζί με [[λιβάνι]], το [[μύρο]], και το [[λάβδανον]] ''(labdanum)'' και φυλάσσονταν από φτερωτά [[φίδι]]α. Ο μυθολογικός φοίνικας είχε τη φήμη ότι έχτιζε τη φωλιά του από κανέλα και κασσία. Ο Ηρόδοτος αναφέρει και άλλους συγγραφείς που πίστευαν ότι η πηγή της κασσίας ήταν η πατρίδα του Διονύσου, που βρισκόταν κάπου ανατολικώς ή νοτίως της Ελλάδος.
 
Οι Έλληνες χρησιμοποίησαν την [[κάσια]] ''(kásia)'' ή το ''malabathron'' για να δώσουν γεύση στο [[κρασί]], μαζί με το αψίνθιο ''(Artemisia absinthium)''. Ενώ ο [[Θεόφραστος]] δίνει μια πολύ καλή περιγραφή των φυτών, περιγράφει μια περίεργη μέθοδο για τη συγκομιδή: [[σκουλήκι]]α ροκανίζουν το ξύλο και αφήνουν το φλοιό.
 
Οι Αιγυπτιακές συνταγές για το ''kyphi'', ένα αρωματικό που χρησιμοποιείται για την καύση, περιλαμβάνει την κανέλα και την κάσια από τους [[Βασίλειο των Πτολεμαίων|Ελληνιστικούς χρόνους]] και μετά. Τα δώρα των Ελληνιστικών ηγεμόνων στους ναούς μερικές φορές περιελάμβαναν κάσια και κανέλα καθώς και [[λιβάνι]], [[μύρο]] και Ινδικό θυμίαμα ''(kostos)'', έτσι θα μπορούσε κανείς να συμπεράνει ότι οι Έλληνες τη χρησιμοποιούσαν για παρόμοιους σκοπούς.
 
Η [[Εβραϊκή Βίβλος]] κάνει ειδική μνεία του μπαχαρικού πολλές φορές: την πρώτη όταν ο [[Μωυσής]] έχει εντολή να χρησιμοποιήσει τόσο τη γλυκιά κανέλα (Εβραϊκά: קִנָּמוֹן, qinnāmôn) και την κάσια στο άγιο λάδι του χρίσματος,<ref>[[Book of Exodus|Exodus]] 30:22-25</ref> στο Βιβλίο των Παροιμιών, όπου το κρεβάτι του εραστή είναι αρωματισμένο με [[μύρο]], [[αλόη]] και κανέλα,<ref>Proverbs 7:17</ref> και στο Άσμα Ασμάτων ''(Song of Solomon)'', ένα τραγούδι που περιγράφει την ομορφιά της αγαπημένης του κανέλας που αρωματίζει τα ρούχα της, όπως "η μυρωδιά του Λιβάνου".<ref>Song of Solomon 4:11-14</ref> Η κασσία ήταν επίσης μέρος της ''ketoret'', το αγιασμένο θυμίαμα που περιγράφεται στην [[Εβραϊκή Βίβλος|Εβραϊκή Βίβλο]] και το [[Ταλμούδ]]. Προσφερόταν στον ειδικό βωμό θυμιαμάτων την εποχή που η στο χρόνο, όταν η Σκηνή του Μαρτυρίου ''(Tabernacle)'' βρισκόταν στο ναό[[Ναός του Σολομώντα|Ναό του Σολομώντα]] και το Δεύτερο ναό[[Ναός του Σολομώντα|Ναό της [[Ιερουσαλήμ]]. Η ''ketoret'' ήταν ένα σημαντικό συστατικό των υπηρεσιών του ναούΝαού στην [[Ιερουσαλήμ]]. Ο Ψαλμός 45:8 αναφέρει ότι τα ρούχα του βασιλιά (ή των μελετητών του Τορά) μύριζαν μύρο, [[αλόη]] και κάσια.
 
Ο [[Πλίνιος ο Πρεσβύτερος]] <ref>Pliny, (nat. 12, 86-87){{full|date=April 2014}}</ref> δίνει έναν απολογισμό του πρόωρου εμπορίου μπαχαρικών από την [[Ερυθρά Θάλασσα]], τα οποία κοστίζουν στη [[Ρώμη]] κάθε χρόνο, 100 εκατομμύρια σηστερτίους ''(sestertius)''. Η κανέλα ταξίδεψε γύρω από την Αραβική χερσόνησο "σε σχεδίες, χωρίς πηδάλια ή πανιά ή κουπιά", εκμεταλλευόμενοι τους χειμερινούς ανέμους του εμπορίου.<ref>{{cite book |author=Pliny the Elder; Bostock, J.; Riley, H.T. |year=1855 |volume=3 |title=Natural History of Pliny, book XII, The Natural History of Trees |chapter=42, Cinnamomum. Xylocinnamum |publisher=Henry G. Bohn |location=London |url=https://archive.org/details/naturalhistoryof03plin |pages=137–140}}</ref> Ο Πλίνιος αναφέρει επίσης την κάσια, ως την αρωματική ουσία για το [[κρασί]].<ref>Pliny, nat. 14, 107f.{{Full|date=April 2014}}</ref>
Γραμμή 37:
Τα φύλλα ''malabathrum'' (''folia'') χρησιμοποιούντο στο μαγείρεμα και για την απόσταξη ενός ελαίου που χρησιμοποιείτο σε μια σάλτσα σπόρων [[κύμινο]]υ για τα [[στρείδι]]α από το Ρωμαίο γκουρμέ ''Gaius Gavius'' ''(Apicius)''.<ref>''[[De re coquinaria]]'', I, 29, 30; IX, 7</ref> Το ''malabathrum'' είναι από τα μπαχαρικά που, σύμφωνα με τον Απίκιο ''(Apicius)'', θα πρέπει να έχει, κάθε καλή κουζίνα.
 
Η διάσημη αλοιφή ''Commagenum'' που παράγεται στην Κομμαγηνή ''(Commagene)'', στη σημερινή ανατολική [[Τουρκία]], γινόταν από λίπος [[χήνα]]ς αρωματισμένο με λάδι κανέλας και [[νάρδονάρδος|νάρδο]] ''(spikenard)''. Το ''malobathrum'' από την Αίγυπτο (Διοσκουρίδης Ι, 63) βασιζόταν στο βοδινό λίπος και επίσης περιείχε κανέλα, μια λίβρα κόστιζε 300 δηνάρια ''(denarii)''. Ο [[Ρωμαίος]] ποιητής [[Μαρτιάλης]] (VI, 55) κορόιδευε τους Ρωμαίους οι οποίοι στάζουν αλοιφές, με τη μυρωδιά της κασσίας και της κανέλας που ελήφθησαν από τη φωλιά ενός πουλιού και να κοιτούν χαμηλά έναν άνθρωπο που δεν μυρίζει καθόλου.
 
Μέσα από το Μεσαίωνα, η πηγή της κανέλας ήταν ένα μυστήριο για τον Δυτικό κόσμο. Από την ανάγνωση των Λατίνων συγγραφέων που ανέφεραν τον Ηρόδοτο, οι Ευρωπαίοι είχαν μάθει ότι η κανέλα ήρθε από την [[Ερυθρά Θάλασσα]] στα εμπορικά λιμάνια της Αιγύπτου, αλλά από πού προερχόταν, ήταν λιγότερο από σαφές. Όταν ο ''Sieur de Joinville'' συνόδευε τον βασιλιά του στην [[Αίγυπτος|Αίγυπτο]], στη σταυροφορία του 1248, ανέφερε - και πίστευε ό,τι του είχαν πει: ότι η κανέλα αλιευόταν με τα δίχτυα, στην πηγή του Νείλου, έξω, στην άκρη του κόσμου (δηλαδή στην [[Αιθιοπία]]). Ο [[Μάρκο Πόλο]] απέφευγε την ακριβολογία σχετικά με το θέμα.<ref>Toussaint-Samat 2009, p. 438 discusses cinnamon's hidden origins and Joinville's report.</ref> Ο Ηρόδοτος και άλλοι συγγραφείς κατονόμαζαν την [[Αραβία]] ως την πηγή της κανέλας: αφηγούντο ότι γιγαντιαία πουλιά κανέλας, συνέλεγαν την κανέλα από μια άγνωστη γη, όπου μεγάλωναν τα δέντρα κανέλας και τα χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή των φωλιών τους και ότι οι Άραβες χρησιμοποιούσαν κάποιο τέχνασμα προκειμένου να αποκτήσουν τα ξυλάκια. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος έγραφε τον πρώτο αιώνα πως οι έμποροι το είχαν επινοήσει αυτό, προκειμένου να χρεώνουν περισσότερο, αλλά η ιστορία παρέμεινε εν ισχύει στο [[Βυζάντιο]], έως το 1310.
Γραμμή 43:
Η πρώτη αναφορά ότι ο μπαχαρικό φύτρωνε στη [[Σρι Λάνκα]] ήταν περίπου το 1270, στο βιβλίο του ''Zakariya al-Qazwini'' ''"Athar al-bilad wa-akhbar al-‘ibad"'' ("Μνημείο των Περιοχών και της Ιστορίας των Εγγυητών του Θεού").<ref>{{cite web | last = Tennent | first = Sir James Emerson | title = Account of the Island of Ceylon | url=http://www.biodiversitylibrary.org/item/61724#page/11/mode/1up | accessdate = 8 November 2014}}</ref> Αυτό ακολουθήθηκε αμέσως μετά, περίπου το 1292 σε μια επιστολή, του Ιωάννη από το ''Montecorvino'' ''(John of Montecorvino)''.<ref>{{cite web | last = Yule | first = Col. Henry | title = Cathay and the Way Thither | url=http://dsr.nii.ac.jp/toyobunko/III-2-F-b-2/V-1/page/0487.html.en | accessdate = July 15, 2008 | postscript = <!--None--> }}</ref>
 
Οι Ινδονησιακές σχεδίες μετέφεραν την κανέλα απευθείας από τις νήσους [[Μολούκες]] στην [[Ανατολική Αφρική]] (βλέπε επίσης ''Rhapta''), όπου στη συνέχεια τοπικοί έμποροι τη μετέφεραν βόρεια<ref>{{cite news|url=http://findarticles.com/p/articles/mi_m1310/is_1984_June/ai_3289703 |title=The life of spice; cloves, nutmeg, pepper, cinnamon &#124; UNESCO Courier &#124; Find Articles at BNET |publisher=Findarticles.com |accessdate=August 18, 2010 | year=1984}}</ref><ref>{{cite web|author=Independent Online |url=http://www.iol.co.za/index.php?click_id=588&art_id=iol1078376795319P146&set_id=1 |title=News - Discovery: Sailing the Cinnamon Route (Page 1 of 2) |publisher=Iol.co.za |accessdate=August 18, 2010}}</ref><ref>{{cite journal |jstor=299440 |pages=222–224 |last1=Gray |first1=E. W. |title=The Spice Trade of the Roman Empire 29 B.C.-A.D. 641 |volume=60 |journal=The Journal of Roman Studies |year=1970 |doi=10.2307/299440 |last2=Miller |first2=J. I.}}</ref> στην [[Αλεξάνδρεια]] της Αιγύπτου. Οι [[Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας|Ενετοί]] έμποροι από την [[Ιταλία]] κατείχαν το μονοπώλιο του εμπορίου μπαχαρικών στην [[Ευρώπη]], διανέμοντας την κανέλα από την [[Αλεξάνδρεια]]. Η διατάραξη αυτού του εμπορίου, με την άνοδο των Μεσογειακών δυνάμεων, όπως του [[Σουλτανάτο των Μαμελούκων|Σουλτανάτου των Μαμελούκων]] ([[Κάιρο]]) και της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής Αυτοκρατορίας]], ήταν ένας από τους πολλούς παράγοντες που οδήγησε τους Ευρωπαίους να αναζητήσουν ευρύτερα για άλλες διαδρομές προς την [[Ασία]].
 
Όταν οι Πορτογάλοι έμποροι αποβιβάστηκαν στην [[Κεϋλάνη]] (Σρι Λάνκα), αναδιάρθρωσαν την παραδοσιακή παραγωγή και τη διαχείριση της κανέλας από Σινχαλέζους. Το 1518 εγκατέστησαν στο νησί, ένα φρούριο και προστάτευαν για πάνω από εκατό χρόνια, την Κεϋλάνη ως το μονοπώλιο της κανέλα τους. Αργότερα, οι Σινχαλέζοι κατείχαν το μονοπώλιο κανέλας στην Κεϋλάνη.
Γραμμή 52:
 
==Καλλιέργεια==
[[FileΑρχείο:CinnamonLeaves.jpg|thumb|Φύλλα από άγριο δέντρο κανέλας.]]
Η παγκόσμια ετήσια παραγωγή της κανέλας και κάσσιαςκασσίας ανέρχεται στους 27.500-35.000 τόνους. Το ''Cinnamomum verum'' αριθμεί 7,.500-10,.000 τόνους της παραγωγής, με το υπόλοιπο να παράγεται από άλλα είδη.<ref name=fao93/> Η Σρι Λάνκα παράγει το 80-90% της παγκόσμιας προσφοράς της ''C. verum'', αλλά αυτό είναι το μόνο είδος που καλλιεργούνται εκεί, η ''C. verum'' επίσης καλλιεργείται σε εμπορική κλίμακα, στις [[Σεϋχέλλες]] και στη [[Μαδαγασκάρη]].<ref name=fao93/> Η παγκόσμια παραγωγή των άλλων ειδών κυμαίνεται στους 20.000-25.000 τόνους, εκ των οποίων η [[Ινδονησία]] παράγει περίπου τα δύο τρίτα του συνόλου, με σημαντική παραγωγή στην [[Κίνα]]. Η [[Ινδία]] και το [[Βιετνάμ]] είναι ακόμα παραγωγοί ήσσονος σημασίας.<ref name=fao93/>
 
Κανέλα καλλιεργείται με την ανάπτυξη του δέντρου για δύο χρόνια, στη συνέχεια, η πρεμνοφυής διαχείριση που επικρατεί είναι, δηλαδή, να κόβονται τα κοτσάνια στο επίπεδο του εδάφους. Το επόμενο έτος, νέοι βλαστοί περίπου μια δωδεκάδα θα σχηματιστούν από τις ρίζες, σε αντικατάσταση εκείνων που κόπηκαν. Ένας αριθμός των παρασίτων όπως ''Colletotrichum gloeosporioides'', ''Diplodia spp.'' και ''Stripe canker'' ''(Phytophthora cinnamomi)'' μπορούν να επηρεάσουν, ώστε μερικές φορές τα αναπτυσσόμενα φυτά, να οδηγηθούν στο θάνατο.<ref>https://www.plantvillage.com/en/topics/cinnamon/infos/diseases_and_pests_description_uses_propagation</ref>
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Κανέλα"