Αλκιβιάδης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Οι διαφωνίες προς την ερμηνεία της συνθήκης οδήγησαν τους Σπαρτιάτες να στείλουν πρεσβεία στην Αθήνα με πλήρεις εξουσίες για τη ρύθμιση όλων των εκκρεμών θεμάτων. Οι Αθηναίοι αρχικά υποδέχθηκαν θερμά τους πρεσβευτές, αλλά ο Αλκιβιάδης τους συνάντησε μυστικά πριν μιλήσουν στην Εκκλησία (Αθηναϊκή Συνέλευση) και πουν ότι η Συνέλευση ήταν υπεροπτική και είχε μεγάλες φιλοδοξίες.<ref name="Alcibiades14">Πλούταρχος, ''Αλκιβιάδης'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0182;query=chapter%3D%2314;layout=;loc=Alc.%2013.1 14].</ref> Τους πρότεινε να αποκηρύξουν τη διπλωματική τους αρχή για να εκπροσωπήσουν τη Σπάρτη, και αντ'αυτού να τους επιτρέψει να τους βοηθήσει μέσω της επιρροής του στην αθηναϊκή πολιτική.<ref>Θουκυδίδης, V, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Thuc.+5.45.1 45].</ref> Οι εκπρόσωποι δέχθηκαν και, εντυπωσιασμένοι με τον Αλκιβιάδη, αποξενώθηκαν από τον Νικία, ο οποίος ήθελε να υπογράψει συμφωνία με τους Σπαρτιάτες.<ref name="Alcibiades14" /> Την επόμενη μέρα, κατά τη διάρκεια της Συνέλευσης, ο Αλκιβιάδης τους ρώτησε για τις δυνάμεις που τους έδωσε η Σπάρτη για να διαπραγματευτούν, και εκείνοι απάντησαν, όπως είχαν συμφωνήσει, ότι ήρθαν χωρίς απόλυτη και ανεξάρτητη εξουσία. Αυτό ήταν σε άμεση αντίθεση με ότι είχαν πει την προηγούμενη μέρα, και ο Αλκιβιάδης άδραξε αυτή την ευκαιρία για να καταγγείλει τον χαρακτήρα τους, να εκφράσει την καχυποψία του για τους στόχους τους, και να προβάλει την καταστροφή της αξιοπιστίας τους. Αυτό το τέχνασμα αύξησε την επιρροή του Αλκιβιάδη ενώ έβαλε σε αμηχανία τον Νικία, και ο Αλκιβιάδης έγινε αργότερα Στρατηγός, για να ενορχηστρώσει τη δημιουργία μιας συμμαχίας μεταξύ του Άργους, της Μαντινείας και της Ήλιδας, και άλλων πόλεων της Πελοποννήσου, απειλώντας τη σπαρτιατική ηγεμονία σε αυτή την περιοχή. Σύμφωνα με τον Γκομ, «ήταν ένα μεγαλοπρεπές σχέδιο για έναν Αθηναίο στρατηγό να ηγηθεί στην κεφαλή ενός πελοποννησιακού στρατού και να εισβάλλει στην Πελοπόννησο προκαλώντας προβλήματα στη Σπάρτη, όταν δεν είχε μεγάλη φήμη».<ref name= "Gomme30">A.W. Gomme, ''A Historical Commentary on Thucydides'', 70.</ref> Αυτή η συμμαχία, ωστόσο, ηττήθηκε στη [[Μάχη της Μαντινείας (418 π.Χ.)|μάχη της Μαντινείας]].<ref name= "Alcibiades15">Πλούταρχος, ''Αλκιβιάδης'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0182;query=chapter%3D%2315;layout=;loc=Alc.%2014.1 15].</ref>

Το 415 π.Χ. πρεσβείες από την πόλη της [[Σεγέστα]]ς (ελλ. ''Εγέστα'') έφθασαν στην Αθήνα για να ζητήσουν στήριξη στον πόλεμο τους κατά του [[Σελινούντας Σικελίας|Σελινούντα]]. Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων για την επιχείρηση, ο Νικίας ήταν αντίθετος με την αθηναϊκή παρέμβαση, εξηγώντας ότι η εκστρατεία μπορεί να κοστίσει ακριβά και επιτέθηκε στον χαρακτήρα και τα μοτίβα του Αλκιβιάδη, ο οποίος ήταν υπέρ της επιχείρησης. Από την άλλη πλευρά, ο Αλκιβιάδης ισχυρίστηκε ότι μια εκστρατεία σε αυτή την περιοχή θα έφερνε πλούτη στην πόλη και θα επέκτεινε την αυτοκρατορία της, όπως έγινε στους [[Ελληνο-Περσικοί Πόλεμοι|Ελληνο-Περσικούς Πολέμους]]. Στην ομιλία του, ο Αλκιβιάδης προέβλεψε (υπεραισιόδοξα, σύμφωνα με τους ιστορικούς) ότι οι Αθηναίοι θα αποκτήσουν συμμάχους σε αυτή την περιοχή και θα επιβάλλουν την κυριαρχία τους στις [[Συρακούσες]], την πιο ισχυρή πόλη της [[Σικελία]]ς.<ref name="Platias237">Platias-Koliopoulos, ''Thucydides on Strategy'', 237–46.</ref> Παρά τον ενθουσιασμό του Αλκιβιάδη για αυτή την εκστρατεία, ο Νικίας ανέλαβε τη διοίκηση της εκστρατείας, καθώς είχε σχέδιο για την ασφαλή κατάληψη της Σικελίας.<ref>Kagan, ''The Peloponnesian War'', 322</ref> Σύμφωνα με τη γνώμη του, το μέγεθος του στόλου αυξήθηκε από 60 πλοία<ref>Θουκυδίδης, ''Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου'' [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text.jsp?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0106%3Abook%3D6%3Achapter%3D8 VII 8]</ref> σε «140 τριήρεις, 5.100 άνδρες, και περίπου 1.300 τοξότες και ελαφρά οπλισμένους άνδρες».<ref>Πλούταρχος, ''Αλκιβιάδης'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0182;query=chapter%3D%2320;layout=;loc=Alc.%2019.1 20].</ref> Ο φιλόσοφος [[Λέο Στράους]] υπογραμμίζει ότι η εκστρατεία της Σικελίας ξεπέρασε όλα όσα ανέλαβε ο Περικλής. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι η πρόθεση του Νικία ήταν να προκαλέσει έκπληξη στη συνέλευση με τους υψηλούς υπολογισμούς δυνάμεων που απαιτούσε, αλλά, αντί να αποθαρρύνει τους συμπολίτες του, τους έκανε πιο πρόθυμους να επιχειρήσουν την εκστρατεία.<ref name="Strauss104">L. Strauss, ''The City and Man'', 104.</ref> Παρά τη δυσαρέσκεια του, ο Νικίας έγινε Στρατηγός με τον Αλκιβιάδη και τον [[Λάμαχος|Λάμαχο]], και οι τρεις έδωσαν τις δυνάμεις τους για το καλύτερο δυνατό για την Αθήνα καθώς ήταν στη Σικελία.<ref name= "Th6.26">Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου/6#6:26|6.26]].</ref>

Μια νύχτα, κατά τη διάρκεια των προετοιμασιών για την εκστρατεία, οι [[ερμές]] στον πλίνθο με φαλλό, είχαν ακρωτηριαστεί σε όλη την Αθήνα. Αυτό ήταν θρησκευτικό σκάνδαλο και θεωρήθηκε ως κακός οιωνός για την εκστρατεία. Ο Πλούταρχος εξηγεί ότι ο Ανδροκλής, ένας πολιτικός ηγέτης, χρησιμοποίησε ψευδομάρτυρες, οι οποίοι κατηγόρησαν τον Αλκιβιάδη και τους φίλους του ότι ακρωτηρίασαν τα αγάλματα, βεβηλώνοντας και τα [[Ελευσίνια Μυστήρια]]. Αργότερα οι εχθροί του, ιδιαίτερα λόγω του Ανδροκλή και του Θεσσαλού (γιος του [[Κίμωνας|Κίμωνα]]), στρατολόγησαν ρήτορες για να υποστηρίξουν ότι ο Αλκιβιάδης πρέπει να σαλπάρει όπως ήταν σχεδιασμένο και μετά την επιστροφή του, να δικαστεί. Ο Αλκιβιάδης ήταν καχύποπτος για τις προθέσεις τους, και ζήτησε να του επιτραπεί να δικαστεί αμέσως, υπό τον κίνδυνο του θανάτου του, για να καθαρίσει το όνομα του.<ref name= "Alcibiades19">Πλούταρχος, ''Αλκιβιάδης'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0182;query=chapter%3D%2319;layout=;loc=Alc.%2018.1 19].</ref> Αυτή η αίτηση απορρίφθηκε, και ο στόλος σάλπαρε λίγο αργότερα, με άλυτες εκκρεμότητες.<ref name="Th6.29">Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου/Βιβλίο 6#6:29|6.29]].</ref>

Ο Αλκιβιάδης υπηρέτησε ως στρατιωτικός σύμβουλος στη Σπάρτη και βοήθησε τη Σπάρτη να κερδίσει αρκετές σημαντικές μάχες. Τους συμβούλευσε να χτίσουν ένα μόνιμο φρούριο στη Δεκέλεια, 10 μίλια (16 χιλιόμετρα) από την Αθήνα και μέσα στη θέα της πόλης.<ref name="Th7.18">Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου/Βιβλίο 7#7:18|7.18]].</ref> Κάνοντας το αυτό, οι Σπαρτιάτες έκοψαν τους Αθηναίους από τα σπίτια τους, τις καλλιέργειες τους και τα ορυχεία αργυρού που είχαν στο [[Σούνιο]].<ref name= "Kagan282-283" /> Αυτό ήταν μέρος του σχεδίου του Αλκιβιάδη για να ξαναρχίσει τον πόλεμο με την Αθήνα στην [[Αττική]]. Αυτή η κίνηση ήταν καταστροφική για την Αθήνα και ανάγκασε τους Αθηναίους να μείνουν στα μεγάλα τους τείχη για ένα χρόνο, λαμβάνοντας εφόδια από θαλάσσιους δρόμους. Βλέποντας την Αθήνα πολιορκημένη σε δεύτερο μέτωπο, μέλη της [[Δηλιακή Συμμαχία|Δηλιακής Συμμαχίας]] άρχισαν να σκέφτονται για εξέγερση. Ως επακόλουθο της καταστροφικής ήττας των Αθηναίων στη Σικελία, ο Αλκιβιάδης σάλπαρε στην [[Ιωνία]] με σπαρτιατικό στόλο και κατάφερε να πείσει τις ιωνικές πόλεις να αρχίσουν εξέγερση.<ref name="Alcibiades24">Πλούταρχος, ''Αλκιβιάδης'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0182;query=chapter%3D%2324;layout=;loc=Alc.%2023.1 24].</ref><ref name = "Th8.26">Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου/Βιβλίο 8#8:26|8.26]].</ref> Παρά τις πολύτιμες συμβουλές που έδωσε στους Σπαρτιάτες, ο Αλκιβιάδης απώλεσε την εύνοια της σπαρτιατικής κυβέρνησης, με αρχηγό τον [[Άγης Β'|Άγη Β']].<ref name="Britannica">{{cite encyclopedia|title= Alcibiades|encyclopedia=Encyclopaedia Britannica|year=2002}}</ref> Ο [[Λεωτυχίδας (γιος του Άγη)|Λεωτυχίδας]], γιος του Άγη και της [[Τιμαία]]ς μετά από αυτό, και πιστεύεται ότι αποτελεί γιος του Αλκιβιάδη.<ref name="Lysander22">Πλούταρχος, ''Λύσανδρος'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0182;query=chapter%3D%2324;layout=;loc=Alc.%2023.1 22].</ref><ref name = "AgesilausIII">Πλούταρχος, ''Αγησίλαος'', III.</ref> Η επιρροή του Αλκιβιάδη μειώθηκε περαιτέρω μετά την αποχώρηση του [[Ένδιος|Ένδιου]], ενός [[έφορος|εφόρου]] με τον οποίο είχε καλές σχέσεις.<ref name= "Rhodes144">P.J. Rhodes, ''A History of the Classical Greek World'', 144.</ref> Σύμφωνα με ισχυρισμούς, ο [[Αστύοχος]], ένας Σπαρτιάτης [[Ναύαρχος]], διέταξε τον θάνατο του, αλλά ο Αλκιβιάδης το έμαθε και αποστάτησε στον Πέρση σατράπη [[Τισσαφέρνης|Τισσαφέρνη]], ο οποίος υποστήριξε οικονομικά τις πελοποννησιακές δυνάμεις το 412 π.Χ.<ref name="Th8.45">Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου/Βιβλίο 8#8:45|8.45]]</ref>

Με την άφιξη του στην περσική αυλή, ο Αλκιβιάδης κέρδισε την εμπιστοσύνη του πανίσχυρου σατράπη και έκανε αρκετές πολιτικές προτάσεις, οι οποίες έλαβαν καλή υποδοχή. Σύμφωνα με τον [[Θουκυδίδης|Θουκυδίδη]], ο Αλκιβιάδης αμέσως άρχισε να κάνει ότι μπορεί συμπράττοντας με τον Τισσαφέρνη ώστε να τραυματίσει την πελοποννησιακή υπόθεση. Προέτρεψε τον σατράπη να μειώσει τις πληρωμές που έκανε στον πελοποννησιακό στόλο και να αρχίσει την παράτυπη παράδοση τους.<ref name= "Th8.45" /> Μετά, ο Αλκιβιάδης συμβούλευσε τον Τισσαφέρνη να δωροδοκήσει τους Στρατηγούς των πόλεων για να κερδίσει πολύτιμες πληροφορίες για τις δραστηριότητες τους. Τέλος, και πιο σημαντικό, συμβούλευσε τον Τισσαφέρνη να μην φέρει τον περσικό στόλο σε σύγκρουση, καθώς ο συνεχής πόλεμος θα προκαλούσε εξάντληση στους στρατιώτες. Αυτό θα επέτρεπε στους Πέρσες να κατακτήσουν πιο εύκολα την περιοχή μετά την πάλη. Ο Αλκιβιάδης προσπάθησε να πείσει τον σατράπη ότι ήταν προς το συμφέρον της Περσίας να εξαντλήσει αρχικά την Αθήνα και τη Σπάρτη, «και μετά να μειώσει όσο μπορέσει τη δύναμη των Αθηναίων, για να μπορέσει να απαλλάξει τη χώρα των Πελοποννήσιων».<ref name="Th8.46">Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου/Βιβλίο 8#8:46|8.46]]</ref> Αν και οι Πέρσες επωφελήθηκαν από τις συμβουλές του Αλκιβιάδη, αυτό είχε ένα σκοπό : ο Θουκυδίδης μας λέει ότι ο αληθινός στόχος ήταν να χρησιμοποιήσει την υποτιθέμενη επιρροή του με τους Πέρσες για να πραγματοποιηθεί η αποκατάσταση του στην Αθήνα.<ref name="Th8.47">Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου/Βιβλίο 8#8:47|8.47]]</ref>

Παρά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων, οι συνωμότες κατάφεραν να καταργήσουν τη δημοκρατία και επέβαλαν την ολιγαρχική κυβέρνηση των 400, ηγέτες των οποίων ήταν ο Φρύνιχος και ο Πίσανδρος. Στη Σάμο, ωστόσο, ένα παρόμοιο πραξικόπημα που υποκινήθηκε από τους συνωμότες δεν είχε ομαλή πορεία. Οι Σάμιοι δημοκράτες έμαθαν για τη συνωμοσία και κοινοποίησαν τέσσερις εξέχοντες Αθηναίους - τους στρατηγούς Λέων και Διομέδο, τον [[Τριηραρχία|τριήραρχο]] Θρασύβουλο, και τον Θράσυλλο, ο οποίος τότε ήταν [[οπλίτης]]. Με την υποστήριξη αυτών των ανδρών και των Αθηναίων στρατιωτών γενικά, οι Σάμιοι δημοκράτες ήταν ικανοί να νικήσουν τους 300 Σάμιους ολιγαρχικούς, οι οποίοι προσπάθησαν να κερδίσουν εξουσία εκεί.<ref name= "Th8.73">Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου/Βιβλίο 8#8:73|8.73]].</ref> Αργότερα, τα αθηναϊκά σώματα στη Σάμο σχημάτισαν πολιτική συνέλευση, καθαίρεσαν τους στρατηγούς τους, και εξέλεξαν νέους, συμπεριλαμβανομένου του Θρασύβουλου και του Θράσυλλου. Ο στρατός, διευκρινίζοντας ότι δεν εξεγέρθηκαν από την πόλη αλλά ότι η πόλη εξεγέρθηκε από αυτούς, αποφάσισαν να τηρήσουν δημοκρατία καθώς συνέχιζαν τον πόλεμο απέναντι στη Σπάρτη.<ref>Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου/Βιβλίο 8#8:76|8.76]].</ref>

Μετά από καιρό, ο Θρασύβουλος έπεισε τα αθηναϊκά σώματα να ψηφίσουν την ανάκληση του Αλκιβιάδη, μια πολιτική που υποστήριξε πριν το πραξικόπημα. Τότε έπλευσε να ξαναβρεί τον Αλκιβιάδη και να επιστρέψει μαζί του στη Σάμο. Ο στόχος αυτής της πολιτικής ήταν να κερδίσει την περσική υποστήριξη, καθώς συνέχιζαν να πιστεύουν ότι ο Αλκιβιάδης είχε μεγάλη επιρροή με τον Τισσαφέρνη.<ref name="Th8.81">Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου/Βιβλίο 8#8:81|8.81]].</ref> Ο Πλούταρχος ισχυρίζεται ότι ένας στρατός στάλθηκε για τον Αλκιβιάδη για να χρησιμοποιήσει τη βοήθεια του για να μετακινήσει τους τυράννους στην Αθήνα.<ref name= "Alcibiades26">Πλούταρχος, ''Αλκιβιάδης'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0182&layout=&loc=Alc.+26.1 26].</ref> Ο Κάγκαν θεωρεί ότι αυτή η αποκατάσταση ήταν απογοητευτική για τον Αλκιβιάδη, ο οποίος ήθελε να επιστρέψει δοξασμένος στην Αθήνα, αλλά βρήκε τον εαυτό του να αποκαθίσταται στον ανυπότακτο στόλο, όπου του χορηγήθηκε η ασυλία από ποινική δίωξη «που θα τον προστάτευε προς το παρόν, αλλά δεν υπολογιζόταν να γίνει και στο μέλλον» - επιπλέον, η ανάκληση, με την οποία ο Αλκιβιάδης ήθελε να επαναφέρει το γόητρο του και την επιρροή του, επιτεύχθηκε χάρη στην αιγίδα του Θρασύβουλου.<ref name= "Kagan389">Kagan, ''The Peloponnesian War'', 389.</ref>

Ο Αλκιβιάδης ανακλήθηκε από το «ενδιάμεσο καθεστώς» των 500 που διαδέχθηκε τους 400 το 411 π.Χ, αλλά είναι πιθανό ότι ο Αλκιβιάδης επέστρεψε στην πόλη το 407 π.Χ.<ref name="Cartwright301">Cartwright-Warner, ''A Historical Commentary on Thucydides'', 301.</ref> Ο Πλούταρχος μας λέει ότι, αν και η ανάκληση του είχε περάσει από πρόταση του [[Κριτίας|Κριτία]], ενός πολιτικού συμμάχου του, ο Αλκιβιάδης αποφάσισε να επιστρέψει με δόξα.<ref name= "Pl27">Πλούταρχος, ''Αλκιβιάδης'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0182;layout=;query=chapter%3D%2327;loc=Alc.%2026.1 27].</ref> Καθώς αυτό αποτελούσε τον στόχο του, και πάλι οδήγησε σε ένα τέλος, και αυτό το τέλος είχε αποφευχθεί κατά την επιστροφή του στην Αθήνα.

Καθώς ο Αλκιβιάδης ήταν καθ' οδόν, οι δύο στόλοι συγκρούστηκαν στην [[Άβυδος Μυσίας|Άβυδο]], όπου οι Πελοποννήσιοι έστησαν την κύρια ναυτική τους βάση. Η μάχη διήρκεσε για πολύ ώρα, αλλά οι Αθηναίοι πήραν το πλεονέκτημα όταν ο Αλκιβιάδης σάλπαρε στον Ελλήσποντο με 18 τριήρεις.<ref name="Pl27" /><ref name="Hellenica1.4.1">Ξενοφών, ''Ελληνικά'', 1.1.[http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0206 5].</ref> Ο Πέρσης σατράπης [[Φαρνάβαζος]], ο οποίος αντικατέστησε τον Τισσαφέρνη ως χορηγό του πελοποννησιακού στόλου, κινήθηκε με τον στρατό του στην ακτή για να υπερασπιστεί τα πλοία και τους ναύτες, οι οποίοι αγκυροβόλησαν τα πλοία τους. Μόνο η υποστήριξη του περσικού στρατού και η νύχτα έσωσαν τον πελοποννησιακό στόλο από την απόλυτη καταστροφή.<ref>Kagan, ''The Peloponnesian War'', 408</ref>

Λίγο μετά τη μάχη, ο Τισσαφέρνης έφθασε στον Ελλήσποντο και ο Αλκιβιάδης άφησε τον στόλο στη Σηστό για να τον συναντήσει, φέρνοντας δώρα και ελπίζοντας και πάλι να δοκιμάσει να κερδίσει την επιρροή του στον Πέρση κυβερνήτη. Προφανώς, ο Αλκιβιάδης παρεξήγησε τις προθέσεις του σατράπη, και συνελήφθη κατά την άφιξη του.<ref name="Pl27" /> Μέσα σε ένα μήνα κατάφερε να αποδράσει και να επανακτήσει τη διοίκηση.<ref name= "Pl28">Πλούταρχος, ''Αλκιβιάδης'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0182;query=chapter%3D%2328;layout=;loc=Alc.%2027.1 28].</ref> Τώρα ήταν φανερό, ωστόσο, ότι δεν είχε επιρροή στους Πέρσες - από εδώ και στο εξής το κύρος του εξαρτώταν από αυτό που μπορούσε να επιτύχει και όχι από αυτό που υποσχόταν να κάνει.<ref name = "Kagan410">Kagan, ''The Peloponnesian War'', 410.</ref>

Ο σπαρτιατικός στόλος υπέστη απώλειες στη μάχη. Τα στρατιωτικά σώματα του Αλκιβιάδη αποβιβάστηκαν και προσπάθησαν να σπρώξουν τα σπαρτιατικά πλοία πίσω στη θάλασσα. Οι Πελοποννήσιοι αγωνίστηκαν για να αποτρέψουν τα πλοία τους να απομακρυνθούν, και τα στρατεύματα του Φαρνάβαζου ήρθαν για να τους βοηθήσουν.<ref name="Hellenica1.17">Ξενοφών, ''Ελληνικά'', 1.1.[http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0206 17–23].</ref> Ο Θρασύβουλος αποβίβασε το στράτευμα του για να βοηθήσει τον Αλκιβιάδη, και εν τω μεταξύ διέταξε τον [[Θηραμένης|Θηραμένη]] να ενωθεί με τον αθηναϊκό στρατό, ο οποίος βρισκόταν σε κοντινή απόσταση, και να τους φέρει να ενισχύσουν τους ναύτες και τους πεζοναύτες στην παραλία. Οι Σπαρτιάτες και οι Πέρσες, συγκλονισμένοι από την άφιξη μεγάλων δυνάμεων από διάφορες κατευθύνσεις, νικήθηκαν και υποχώρησαν, και οι Αθηναίοι κατέστρεψαν όλα τα σπαρτιατικά πλοία.<ref name= "Diodorus74" /><ref>Kagan, ''The Peloponnesian War'', 410–3.</ref> Μια επιστολή που στάλθηκε στη Σπάρτη από τον Ιπποκράτη, αντιναύαρχο υπό τον Μίνδαρο, κλάπηκε και οδηγήθηκε στην Αθήνα - έγραφε τα παρακάτω: «Τα πλοία είναι χαμένα. Ο Μίνδαρος νεκρός. Οι άνδρες πεθαίνουν από πείνα. Δεν ξέρουμε τι να κάνουμε».<ref name="Hellenica1.17" /> Λίγο αργότερα, η Σπάρτη πρότεινε ειρήνη, αλλά οι Αθηναίοι αρνήθηκαν.<ref name="Diodorus52-53">Διόδωρος, ''Βιβλιοθήκη'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0084&query=chapter%3D%23304&layout=&loc=13.51.1 52–3].</ref>

Πολλά γεγονότα για τον θάνατο του Αλκιβιάδη παραμένουν ασαφή, καθώς υπάρχουν συγκρουόμενες αναφορές. Σύμφωνα με την παλαιότερη από αυτές, υπεύθυνοι για τον θάνατο του Αλκιβιάδη ήταν οι Σπαρτιάτες, και πιο συγκεκριμένα ο Λύσανδρος.<ref name="Isocrates 16.40">Ισοκράτης, ''Όσον αφορά την Ομάδα των Αλόγων'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0144&layout=&loc=16.40 16.40]</ref> Αν και πολλά από την περιγραφή του δεν επιβεβαιώνονται ανεξάρτητα, η θεωρία του Πλούταρχου είναι ως εξής: ο Λύσανδρος έστειλε ένα απεσταλμένο στον Φαρνάβαζο, ο οποίος με τη σειρά του, έστειλε τον αδερφό του στη Φρυγία, όπου ζούσε ο Αλκιβιάδης μαζί με την ερωμένη του, [[Τιμάνδρα (αποσαφήνιση)|Τιμάνδρα]].{{Cref|h}} Το 404 π.Χ, καθώς ήταν έτοιμος να ξεκινήσει για τα περσικά ανάκτορα, το σπίτι του περικυκλώθηκε και πυρπολήθηκε. Βλέποντας ότι δεν υπήρχε ελπίδα να σωθεί, ο Αλκιβιάδης επιτέθηκε στους δολοφόνους, και κατάφερε να σκοτώσει έναν από αυτούς.<ref name="Alcibiades39">Πλούταρχος, ''Αλκιβιάδης'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0182&query=chapter%3D%2339&layout=&loc=Alc.%2038.1 39].</ref> Σύμφωνα με τον [[Αριστοτέλης|Αριστοτέλη]], το μέρος θανάτου του Αλκιβιάδη ήταν το [[Έλαφος (όρος)|Έλαφος]], ένα βουνό στη [[Φρυγία]].<ref name="Aristotle 578">Αριστοτέλης, ''Ιστορία των Ζώων'', [http://www.tcnj.edu/~chai2/literature/piece/151_History-of-Animals--Book-6,-Part-3.htm 578b27]{{dead link|date=June 2015}}; cf. John & William Langhorne, ''Plutarch's Lives'' (1819), vol. 2, p. [http://books.google.com/books?id=90FZb4WVFMUC&pg=RA1-PA172&dq=elaphus+Phrygia 172, n. 99].</ref>

Για τον Δημοσθένη και τους άλλους ρήτορες, ο Αλκιβιάδης είναι η επιτομή της φιγούρας ενός μεγάλου άνδρα κατά τη διάρκεια των δοξασμένων μερών της [[Αθηναϊκή δημοκρατία|αθηναϊκής δημοκρατίας]] και έγινε ρητορικό σύμβολο.<ref name= "Gribble32">D. Gribble, ''Alcibiades and Athens'', 32–3.</ref> Μια από τις ομιλίες του [[Ισοκράτης|Ισοκράτη]], η οποία παραδόθηκε από τον Αλκιβιάδη τον Νεότερο, ισχυρίζεται ότι ο πολιτικός αξίζει την ευγνωμοσύνη των Αθηναίων για τις υπηρεσίες του.<ref name="Isocrates">Ισοκράτης, ''Όσον αφορά την Ομάδα των Αλόγων'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0144;query=section%3D%231750;layout=;loc=16.12 15].</ref> Ο [[Λυσίας]], από την άλλη πλευρά, ισχυρίζεται σε μια από τις δημιουργίες του ότι οι Αθηναίοι πρέπει να θεωρούν τον Αλκιβιάδη ως ένα εχθρό επειδή «πλήρωσε με τραύμα την ανοικτή βοήθεια οποιαδήποτε φίλου του».<ref name="Lysias">Λυσίας, ''Κατά του Αλκιβιάδη 1'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0154%3Aspeech%3D14 1].</ref><ref name="Lysias2">Λυσίας, ''Κατά του Αλκιβιάδη 2'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0154;query=section%3D%23647;layout=;loc=15.9 10].</ref> Στο ''[[Αθηναϊκό Σύνταγμα|Σύνταγμα των Αθηναίων]]'', ο [[Αριστοτέλης]] δεν συμπεριλαμβάνει τον Αλκιβιάδη στον κατάλογο των καλύτερων Αθηναίων πολιτικών, αλλά στο ''[[Αναλυτικά]]'', ισχυρίζεται ότι τα γνωρίσματα ενός υπερήφανου άνδρα όπως ο Αλκιβιάδης είναι «ηρεμία εν μέσω των αντιξοοτήτων της ζωής και ανυπομονησία των ατιμώσεων».<ref name="Con28">Αριστοτέλης, ''Σύνταγμα των Αθηναίων'', 28.</ref><ref name = "Ar13">Αριστοτέλης, ''Αναλυτικά'', ii, 13.</ref> Ο Αλκιβιάδης θεωρείται από τους σύγχρονους του ως απειλή για την ασφάλεια της πολιτικής τάξης.<ref name= "Gribble41">D. Gribble, ''Alcibiades and Athens'', 41.</ref> Ο [[Ανδοκίδης]] λέει για αυτόν ότι «αντί να συμμετέχει όπως το απαιτούσε ο νόμος της πόλης, προτίμησε να συμμορφωθεί με τον δικό του τρόπο ζωής».<ref name="Andocides19">Ανδοκίδης, ''Κατά του Αλκιβιάδη'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus:text:1999.01.0018&query=section%3D%23238 19].</ref> Βασικό στοιχείο για την απεικόνιση του Αθηναίου πολιτικού είναι η γνωστή φράση του Κορνήλιου Νέπου ότι ο Αλκιβιάδης «ξεπέρασε όλους τους Αθηναίους στο μεγαλείο και στη μεγαλοπρέπεια της ζωής».<ref name= "NeposXI">Κορνήλιος Νέπως, ''Αλκιβιάδης'', [http://www.thelatinlibrary.com/nepos/nepos.alc.shtml XI].</ref>

Παρά τα κριτικά σχόλια του, ο Θουκυδίδης παραδέχεται σε ένα μικρό απόσπασμα ότι «δημοσίως, η συμπεριφορά του στον πόλεμο ήταν τόσο καλή για να γίνει επιθυμητή».<ref name="Th6.15" /> Ο Διόδωρος και ο Δημοσθένης τον θεωρούν σπουδαίο στρατηγό.<ref name="Diodorus68" /><ref name="Meidias144-145" /> Σύμφωνα με τον Φωτιάδη, ο Αλκιβιάδης ήταν ανίκητος στρατηγός, και όπου και να πήγαινε, η νίκη τον ακολουθούσε - αν οδηγούσε τον στρατό στη Σικελία, οι Αθηναίοι θα απέφευγαν την καταστροφή και, αν οι συμπολίτες του ακολουθούσαν τη συμβουλή στους Αιγός Ποταμούς, ο Λύσανδρος μπορούσε να ηττηθεί και η Αθήνα θα κυβερνούσε την Ελλάδα.<ref name="the Helios" /> Από την άλλη πλευρά, ο Παπαρρηγόπουλος πιστεύει ότι η εκστρατεία στη Σικελία, προτεινόμενη από τον Αλκιβιάδη, ήταν στρατηγικό λάθος.<ref name= "Paparrigopoulos272">Κ. Paparrigopoulos, ''History of the Greek Nation'', Αβ, 272.</ref> Σε συμφωνία με τον Παπαρρηγόπουλο, ο Πλατίας και ο Κολιόπουλος υπογραμμίζουν το γεγονός ότι η εκστρατεία στη Σικελία ήταν στρατηγικό σφάλμα πρώτου μεγέθους, ως αποτέλεσμα της «επιπόλαιας στάσης του και της απίστευτης υποτίμησης του εχθρού».<ref name="Platias237" /> Ο Άγγελος Βλάχος, ένας Έλληνας ακαδημαϊκός, υπογραμμίζει το σταθερό ενδιαφέρον της Αθήνας για τη Σικελία από την αρχή του πολέμου.{{Cref|i}} Σύμφωνα με τον Βλάχο, η εκστρατεία δεν είχε κάτι το εξωφρενικό ή το περιπετειώδες και αποτελούσε ορθολογική στρατηγική απόφαση βασισμένη στις παραδοσιακές αθηναϊκές προσδοκίες.<ref name="Vlachos206">A. Vlachos, ''Thucydides' Bias'', 206.</ref> Ο Βλάχος θεωρεί ότι ο Αλκιβιάδης είχε ήδη ένα ευρύτερο σχέδιο: να καταλάβει όλη τη Δύση.<ref name="Vlachos202-203">A. Vlachos, ''Thucydides' Bias'', 202–3.</ref> Σχεδίαζε να καταλάβει την Καρχηδόνα και τη [[Λιβύη]], τότε να επιτεθεί στην [[Ιταλία]], και αφού τα καταφέρει, να καταλάβει την Ιταλία και την Πελοπόννησο.<ref name="Alcibiades17">Πλούταρχος, ''Αλκιβιάδης'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0182&query=chapter%3D%2317&layout=&loc=Alc.%2016.1 17].</ref> Η αρχική απόφαση της εκκλησίας προϋπέθετε, ωστόσο, εύλογη στρατιωτική δύναμη, η οποία αργότερα έγινε αδικαιολόγητη και δαπανηρή εξαιτίας των απαιτήσεων του Νικία.<ref name="Vlachos202-203" /> Ο Κάγκαν επικρίνει τον Αλκιβιάδη για την αποτυχία να αναγνωρίσει ότι το μεγάλο μέγεθος της αθηναϊκής εκστρατείας υπονόμευσε το διπλωματικό καθεστώς, για το οποίο η στρατηγική του αναπαυόταν.<ref name="Kagan419-420">D. Kagan, ''The Fall of the Athenian Empire'', 419–20.</ref>

Ο Πρές ισχυρίζεται ότι «αν και ο Αλκιβιάδης μπορεί να θεωρηθεί καλός Στρατηγός με βάση τις μάχες του στον Ελλήσποντο, δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί καλός Στρατηγός με βάση την εκστρατεία στη Σικελία», αλλά «οι αποδόσεις του Αλκιβιάδη ως Στρατηγού υπερτερούν των λαθών του».<ref name="Press" /> Οι Καθηγητές Ντέιβιντ ΜάκΚάνν και Μπάρρι Στράους προσπάθησαν να συγκρίνουν τον Αλκιβιάδη με τον [[Ντάγκλας Μακάρθουρ]], επισημαίνοντας ότι «και οι δύο άνδρες ξεχώρισαν ως στρατηγικοί ηγέτες στους οποίους αποδόθηκε ένα μυστικό».<ref name ="Cann">D. McCann, B. Strauss, ''War and Democracy'', xxv.</ref>

Ο Πλούταρχος ισχυρίζεται ότι «ο Αλκιβιάδης ήταν ο πιο ικανός ομιλητής μαζί με τα άλλα δώρα του», ενώ ο [[Θεόφραστος]] θεωρεί ότι ο Αλκιβιάδης ήταν ο πιο ικανός στην ανακάλυψη και κατανόηση των πραγμάτων που απαιτούσε η κάθε περίπτωση. Παρόλο αυτά, σκόφταντε συχνά στα μέσα της ομιλίας του, αλλά τότε μπορούσε να ξαναρχίσει και να συνεχίσει με την προσοχή όλου του κόσμου.<ref name="Alcibiades10">Πλούταρχος, ''Αλκιβιάδης'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0182;query=chapter%3D%2310;layout=;loc=Alc.%209.1 10].</ref> Ακόμα και ο [[σιγματισμός]] που είχε, όπως αναφέρει ο Αριστοφάνης, έκανε την ομιλία του πειστική και γεμάτη με θέρμη.<ref name="Aristophens44">Αριστοφάνης, ''Σφήκες'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0182%3Atext%3DAlc.#anch1 44].</ref><ref name="Alcibiades1">Πλούταρχος, ''Αλκιβιάδης'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0182%3Atext%3DAlc.#anch1 1].</ref> Ο Εύπολις λέει ότι ήταν «ο πρίγκιπας των ομιλητών, αλλά στον προφορικό λόγο ο πιο ανίκανος»<ref name= "Alcibiades13" /> - δηλαδή, πιο εύγλωττα μιλούσε στις ιδιωτικές συζητήσεις του από όταν μιλούσε μπροστά στην εκκλησία. Από την πλευρά του, ο Δημοσθένης υπογραμμίζει το γεγονός ότι ο Αλκιβιάδης θεωρείται ως «ο πιο ικανός ομιλητής της ημέρας»<ref name="Meidias144-145" /> Ο Παρρηγοπούλος δεν συμμερίζεται την άποψη του Δημοσθένη, αλλά αναγνωρίζει ότι ο Αθηναίος πολιτικός μπορούσε να στηρίξει επαρκώς την υπόθεση του.<ref name= "Paparrigopoulos264-268" /> Ο Κάγκαν αναγνωρίζει τη ρητορική του δύναμη, ενώ ο Τόμας Χάμπινεκ, Καθηγητής Κλασικών Σπουδών στο [[Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας]], πιστεύει ότι ο ρήτορας Αλκιβιάδης φαίνεται να είναι ότι ακριβώς χρειαζόταν το ακροατήριο του σε κάθε περίπτωση.<ref name="Kagan178">D. Kagan, ''The Fall of the Athenian Empire'', 178.</ref><ref name="Habinek">T. Habinek, ''Ancient Rhetoric and Oratory'', 23–4.</ref> Σύμφωνα με τον Χάμπινεκ, στον τομέα της ρητορικής, οι άνθρωποι απαντούσαν στη στοργή του Αλκιβιάδη με αγάπη. Ως εκ τούτου, ο ρήτορας ήταν ο «ο φορέας της πόλης μιλώντας με - και αγαπώντας - τον εαυτό του».<ref name="Habinek" /> Σύμφωνα με τον Αριστοφάνη, η Αθήνα «λαχταρούσε για αυτόν, και τον μισούσε επίσης, αλλά τον ήθελε πίσω».<ref name="Frogs1425">Αριστοφάνης, ''Βατράχια'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus:text:1999.01.0032&query=sp%3D%23724 1425].</ref>

{{Cnote|b|Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο οποίος ωστόσο δέχεται κριτική επειδή χρησιμοποιεί «αβάσιμες και αναξιόπιστες ιστορίες» για να φτιάξει το πορτραίτο του Αλκιβιάδη,<ref name="Gribble30">D. Gribble, ''Alcibiades and Athens'', 30.</ref> ο Αλκιβιάδης μια φορά ήθελε να δει τον Περικλή, αλλά του είπα ότι ο Περικλής δεν μπορούσε να τον δει, επειδή διάβαζε πώς να αποκαταστήσει τους λογαριασμούς του προς τους Αθηναίους. «Δεν θα ήταν καλύτερο για αυτόν,» είπε ο Αλκιβιάδης, «να διαβάζει για το πώς να μην αποκαθιστά τους λογαριασμούς του προς του Αθηναίους;».<ref name="Alcibiades7" /> Ο Πλούταρχος περιγράφει πως ο Αλκιβιάδης «έδωσε ένα κουτί στο αυτί για τον Ιππόνικο, του οποίου η γέννηση και ο πλούτος τον έκανε άτομο μεγάλης επιρροής». Αυτή η πράξη αποδοκιμάστηκε, καθώς ήταν «απρόκλητη από κάθε πάθος της φιλονικίας μεταξύ τους». Για να διευκολύνει το τέλος του περιστατικού, ο Αλκιβιάδης πήγε στο σπίτι του Ιππόνικου και, αφού παρουσιάστηκε γυμνός, «ζήτησε να τον μαστιγώσουν ως τιμωρία, για να ευχαριστηθεί». Ο Ιππόνικος όχι μόνο τον συγχώρησε, αλλά του έδωσε το χέρι της κόρης του.<ref name="Alcibiades8" /> Ακόμα ένα παράδειγμα του επιδεικτικού του χαρακτήρα διεξήχθη στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 416 π.Χ, όπου «έβαλε 7 ομάδες στην αρματοδρομία, περισσότερες από ότι μπορούσε να βάλει ένας απλός πολίτης, και τρεις από αυτές κατέκτησαν την πρώτη, τη δεύτερη και την τέταρτη θέση».<ref>Πλούταρχος, ''Αλκιβιάδης'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0182;query=chapter%3D%2312;layout=;loc=Alc.%2011.1 12].</ref> Σύμφωνα με τον Ανδοκίδη, μια φορά ο Αλκιβιάδης ανταγωνιζόταν ένα άνδρα ονοματί Ταυρέας ως χορηγός του χορού των αγοριών και «ο Αλκιβιάδης χτύπησε τον Ταυρέα με τις γροθιές του. Οι θεατές έδειξαν τη συμπάθεια τους για τον Ταυρέα και το μίσος τους για τον Αλκιβιάδη χειροκροτώντας μόνο τη μια χορωδία και αρνούμενοι να ακούσουν τις άλλες».<ref name= "Andocides19">Ανδοκίδης, ''Κατά του Αλκιβιάδη'' [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0018&query=section%3D%23239&layout=&loc=4.19 20].</ref>}}

{{Cnote|c|Ο Πλούταρχος και ο Πλάτωνας συμφωνούν ότι ο Αλκιβιάδης «υπηρέτησε ως στρατιώτης στην εκστρατεία της Ποτίδαιας και είχε τον Σωκράτη ως προστάτη του και σύντροφο στη δράση» και «όταν ο Αλκιβιάδης τραυματίστηκε, ο Σωκράτης ήταν αυτός που τον υπερασπίστηκε».<ref name="Alcibiades7" /><ref name= "Symposium221a">Πλάτωνας, ''Συμπόσιο'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0174&query=section%3D%23727&layout=&loc=Sym.%20220e 221a].</ref> Παρόλο αυτά, ο [[Αντισθένης]] ισχυρίζεται ότι ο Σωκράτης έσωσε τον Αλκιβιάδη στη Μάχη του Δηλίου.<ref name="Sykoutris2">I. Sykoutris, ''Symposium of Plato (Comments)'', 225.</ref>}}

{{Cnote|g|Ο Πλούταρχος αναφέρει τη συμβουλή του Αλκιβιάδη, γράφοντας ότι «οδηγούσε πάνω σε άλογο και διάβαζε ένα μάθημα στους στρατηγούς. Είπε ότι ο αγκυροβολισμός τους ήταν κακός - η περιοχή δεν είχε λίμνη και πόλη, αλλά έπρεπε να πάρουν προμήθειες από τη Σηστό».<ref name="Alcibiades36">Πλούταρχος, ''Αλκιβιάδης'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0182&query=chapter%3D%2336&layout=&loc=Alc.%2037.1 36].</ref><ref name = "Coriolanus2">Πλούταρχος, ''Αντιθέσεις με τον Κοριολάνο, 2</ref> Ο Β. Πέρριν αναφέρει ότι η μαρτυρία του Ξενοφώντα δεν είναι κατηγορηματική<ref name="Perrin25-37" /> και προτιμά τη μαρτυρία του Διόδωρου.<ref name= "Diodorus105" /> Σύμφωνα με τον Α. Βόλπερτ, «δεν απαιτείται να συνάγεται μια κυνική ανάγνωση από την αναφορά του Ξενοφώντα ότι αυτός (Αλκιβιάδης) είχε την πρόθεση να προωθήσει τα συμφέροντα του για να προειδοποιήσει τους στρατηγούς για τα στρατηγικά τους λάθη».<ref name="Wolpert5">A. Wolpert, ''Remembering Defeat'', 5.</ref>}}

|url = http://web.archive.org/web/20070705050328/http://www.prio.no/files/file46395_robert_faulkner_7final-thuccivil_war.doc

|url = http://web.archive.org/web/20070705050414/http://www.prio.no/files/file46404_thucydides_draft_henrik_syse.doc