|
Στην τέταρτη περιοχή, μένει το ερειπωμένο σήμερα (2015) συγκρότημα της πυρηνομηχανής που ήταν ραφινερί και σαπωνοποιείο του Σαράντη Ζαλούμη, που βρισκόταν στο δρόμο προς Άγιο Ισίδωρο και αργότερα του Παπαγεωργίου και του Βότσαλου.
=Το ατμοκίνητο σαπωνοποιείο Παπουτσάνη (1870)=
Μέχρι το 1912 οι Παπουτσάνηδες διέθεταν ένα σημαντικό εμπορικό οίκο στην Πόλη και είναι γνωστό ότι το 1927 ο Κεμάλ επέτρεψε στον Νικόλαο Βαλακέλη να δουλέψει στο εκεί σαπωνοποιείο του Ουίλκινσον Βιντέλ προς 12.000δραχμές (Γεωργίου Σταύρου) το μήνα. Οι Τούρκοι πανηγύρισαν όταν ο Βαλακέλης ξανάψησε σωστά μια καζανιά σαπούνι, που είχαν για πέταμα. Ο Βιντέλ ήταν συνεταίρος του Γιαλούρη σε εργοστάσιο τάλκ στα Τσίλια και αυτή του η ιδιοκτησία σ’ ένα παλαιό σαπωνοποιείο στην Πόλη μας θυμίζει την Σμύρνη και το εκεί εργοστάσιο των Παπουτσάνηδων.
Ο Παπουτσάνης αργότερα (1917) μεταφέρθηκε στον Πειραιά, όπως για ένα διάστημα έκαναν και οι Γεωργαντέληδες που είχαν σαπωνοποιείο και στη Ρόδο (Παναγιώτης Γεωργαντέλης). Προηγούμενα στη Ρόδο σαν εμπορικός αντιπρόσωπος των Πλωμαριτών δραστηριοποιόταν ο Τιμ. Αγιακάτσικας.
Στους Αφούς Γεωργαντέλλη, αναφέρεται ειδικότερα ο συνάδελφός Δημήτρης Βερβέρης, ανήκε και το νεότερο σαπωνοποιείο του Ταρσανά, που το φουγάρο του είναι και αυτό χτισμένο με κουρασάνι και στέκει ακόμη. Διέθεταν και εκείνοι τράπεζα όπως και ο Τραγάκης. Τα κέρδη της επιχείρησης των Αφών Γεωργαντέλλη ήταν 767.932,90 δρχ. το 1921.
Στο ίδιο συγκρότημα με τους Γεωργαντέληδες βρισκόταν το ελαιοτριβείο, το σαπωνοποιείο, το αλευροποιείο και το μακαρονοποιείο του Τραγάκη.
Τα μηχανήματα ήταν του Ισηγόνη από τη Σμύρνη. Είναι ακόμη γνωστό ότι διέθετε το μεγαλύτερο Πλωμαρίτικο πλοίο και υποκατάστημα στην Καβάλα και τη Λαδόσκαλα της Πόλης όπως και ο Ξυπτεράς, αλλά τα στοιχεία που έχουμε γι’ αυτήν τη μεγάλη επιχείρηση του Πλωμαρίου είναι ελάχιστα, αν εξαιρέσουμε το πυρηνεργοστάσιο και το σαπωνοποιείο που διέθετε στον Πολιχνίτο καθώς και το ορυχείο λευκόλιθου και χρώμιου. Το λευκόλιθο μετέφεραν με χειροκίνητα βαγονάκια εναέρια και στη συνέχεια το φόρτωναν στη σκάλα για να γίνει μετά πιάτα πορσελάνινα.
Ο Ξυπτεράς προμήθευε με λάδι τον ελληνικό στρατό κατά την απελευθέρωση (1912) και διέθετε ένα ελαιοτριβείο και δυο σαπωνοποιεία, που το ένα μετατράπηκε σε ραφινερί.
Ο Αλκαίος Μεταξάς, που ξεκίνησε πρώτος στη Λέσβο τ’ αρωματικά σαπούνια το 1892 και σπούδασε στο Πολυτεχνείο. Είχε δύο κτίρια. Στο πρώτο είχε καζάνι και στο δεύτερο που ήταν διώροφο είχε κάτω το παγοποιείο και πάνω παρασκεύαζε τ’ αρωματικά σαπούνια. Ήταν βρακοφόρος, όπως και οι περισσότεροι σαπωνοποιοί της εποχής του και τον διαδέχτηκε ο γιος του Φρίξος, που παρασκεύαζε επίσης θαυμάσια σαπούνια αλλά δεν άφησε απογόνους. Οι Αφοί Μαμακέλη είχαν υποκατάστημα στη Πάνορμο (με το Καρτσουνη) στη Ραιδεστό και τη Καβάλα.
Το μεγαλύτερο καζάνι στο Πλωμάρι ήταν του Φρατζόγλου. Το φόρτωναν με 2000 λαγήνια λάδι, δηλαδή 16,4 t. Από εκεί συμπεραίνουμε ότι μια καζανιά παρήγαγε 24,6t σαπούνι, που δεν απέχει από τον ισχυρισμό ότι έβγαζε 35t σαπούνι με την βοήθεια και του τάλκ.
Το ίδιο σαπωνοποιείο διέθετε δύο σκάλες. Τα σταθμά του είχαν μεταφερθεί από τη Ρωσία, αφού το σαπούνι του ταξίδευε στην Οδησσό.
=Παρακμή σαπωνοποιίας Πλωμαρίου=
| 