Γιαλί: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Διόρθωση επικεφαλίδων.
Lambiam (συζήτηση | συνεισφορές)
Γραμμή 4:
== Τα γιαλιά της Κωνσταντινούπολης ==
 
Στις μέρες μας ο όρος χρησιμοποιείται στην [[αρχιτεκτονική]] ως ονομασία ενός χαρακτηριστικού τύπου [[Ξύλο|ξύλινων]] [[Έπαυλη|επαύλεων]] (yalısıyalı) του [[Βόσπορος|Βοσπόρου]] και των [[Πριγκηπόννησα|Πριγκηποννήσων]], οι οποίες χτίζονταν ακριβώς δίπλα στη [[θάλασσα]], χωρίς να μεσολαβεί κάποιος ελεύθερος χώρος εκτός απ' την απαραίτητη [[προκυμαία]].
 
Η ανέγερση γιαλιών ξεκίνησε από τις ανώτερες τάξεις της [[Κωνσταντινούπολη]]ς (κυρίως στελέχη της [[Υψηλή Πύλη|Υψηλής Πύλης]]) στα τέλη του [[17ος αιώνας|17ου αιώνα]], για να κορυφωθεί το [[19ος αιώνας|19ο]] και να σταματήσει μετά την επικράτηση των [[Νεότουρκοι|Νεοτούρκων]]. Τα περισσότερα δεν υπάρχουν σήμερα - η φυσική φθορά του ξύλου σε συνδυασμό με [[Σεισμός|σεισμούς]], [[Πυρκαγιά|πυρκαγιές]] και την αδυναμία των ιδιοκτητών τους να τα συντηρήσουν όταν έπεφταν σε δυσμένεια (πράγμα διόλου σπάνιο), οδήγησε πολλά σε κατάρρευση. Από τα 620 που διασώζονται, το παλαιότερο έχει χτιστεί το [[1699]] από τον [[Κιοπρουλού Αμτζάζαντε Χατζή Χιουσεγίν Πασάς|Αμτσαζαντέ Χουσεΐν Πασά]], [[Μεγάλος Βεζίρης|μεγάλο βεζίρη]] επί [[Σουλτάνος|σουλτάνου]] [[Μουσταφά Β΄]]. Εκεί μπήκε την ίδια χρονιά η τελική οθωμανική υπογραφή στη [[Συνθήκη του Κάρλοβιτς]].
Γραμμή 10:
Τα γιαλιά λειτουργούσαν κατά βάσιν ως [[Καλοκαίρι|θερινές]] κατοικίες, χώροι δεξιώσεων και φιλοξενίας υψηλών προσκεκλημένων, περιελάμβαναν δε έναν ή αργότερα δύο ορόφους. Εσωτερικά ακολουθούσαν την τυπική διαρρύθμιση των πλούσιων οθωμανικών σπιτιών: Στο ισόγειο βρίσκονταν οι βοηθητικοί χώροι, ενώ στον όροφο δέσποζε το μεγάλο και λεπτομερώς διακοσμημένο κεντρικό σαλόνι, όπου συνήθως υπήρχε [[συντριβάνι]] κι απ' το οποίο ξεκινούσαν χωριστές σειρές δωματίων για [[Άνδρας|άνδρες]] (σελαμλίκ) και [[Γυναίκα|γυναίκες]] (χαρέμ). Στην πίσω μεριά υπήρχε [[κήπος]] και ενίοτε κάποια βοηθητικά κτίσματα (αποθήκες, δωμάτια υπηρετών και φρουράς), όταν αυτά δεν περιλαμβάνονταν στο κυρίως οικοδόμημα. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο τους όμως είναι οι προσόψεις (από τη μεριά της θάλασσας), στις οποίες καθρεφτίζονται οι έντονες επιρροές που δεχόταν η οθωμανική [[ελίτ]] από τη [[Δυτικός Κόσμος|Δύση]]. Οι λιτές και παραδοσιακές τεχνοτροπίες των παλαιότερων γιαλιών δίνουν μετά τη δεκαετία του 1730 τη θέση τους σε μια μίξη τοπικών και [[μπαρόκ]] στοιχείων - αυτή με τη σειρά της αντικαθίσταται εκατό χρόνια αργότερα από το [[Νεοκλασικισμός|νεοκλασικισμό]] και στις αρχές του 20ού αι. από τον [[Εκλεκτικισμός|εκλεκτικισμό]]. Επίσης χαρακτηριστικό στοιχείο των γιαλιών είναι οι μικρές σκάλες στην προκυμαία, ώστε οι επισκέπτες (που έρχονταν απ' την Κωνσταντινούπολη με [[Βάρκα|βάρκες]]) να αποβιβάζονται χωρίς κίνδυνο.
 
Η συντήρηση των γιαλιών είναι δύσκολο έργο - τα ξύλινα σπίτια χρειάζονται διαρκή φροντίδα, πολλώ δε μάλλον όταν βρίσκονται δίπλα στη θάλασσα και διαβρώνονται από την [[Υγρασία ατμόσφαιρας|υγρασία]]. Έτσι σε σύγχρονες ανακαινίσεις το ξύλο έχει ενισχυθεί ή αντικατασταθεί με πιο ασφαλή υλικά, αλλά παραμένει το κυρίαρχο υλικό στις προσόψεις. Εξακολουθούν να συγκαταλέγονται στα πιο ακριβά κτήρια της Πόλης και η κατοχή ενός γιαλιού είναι ένδειξη υψηλής κοινωνικής θέσης. Σύμφωνα με άρθρο του [[ΗΠΑ|αμερικανικού]] [[Οικονομία|οικονομικού]] [[Περιοδικό|περιοδικού]] [[Forbes]] της 21/02/2007, το ''Γιαλί Ερμπιλγκίν'' (Erbilgin YalisiYalısı) στο [[Γενίκιοϊ Κωνσταντινούπολης|Γενίκιοϊ]] ήταν εκείνη τη στιγμή η πέμπτη ακριβότερη κατοικία στον κόσμο, με αξία περίπου εκατό εκατομμυρίων [[Δολάριο ΗΠΑ|δολαρίων ΗΠΑ]].
 
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Γιαλί"