Αγία Λαύρα Καλαβρύτων: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
→‎Αγία Λαύρα και Επανάσταση του 1821: Διορθώσεις, συμπληρώσεις
Γραμμή 15:
{{κύριο|Δοξολογία στην Αγία Λαύρα}}
 
Κατά τον Μάρτιο του 1821, καθώς πλησίαζε η κήρυξη της Επανάστασης, το μοναστήρι της Αγ. Λαύρας χρησίμευε ως χώρος συγκέντρωσης προεστών της Αχαΐας και άλλων παραγόντων της Επανάστασης, μεταξύ των οποίων και ο Παλαιών Πατρών Γερμανός. Από το τέλος Μαρτίου όλοι οι προεστοί και αρχιερείς της Πελοποννήσου είχαν προσκληθεί στην Τρίπολη από τον καϊμακάμη (αναπληρωτή του Χουρσίτ) δήθεν για διαβουλεύσεις. Ο Γερμανός και οι περί αυτών προεστοί και αρχιερείς αρνήθηκαν να μεταβούν στην Τρίπολη και κινούνταν γύρω από τα Καλάβρυτα. Στις 10 Μαρτίου, μετά από ένα τελευταίο τέχνασμα κωλυσιεργίας, συγκεντρώθηκαν στην Αγία Λαύρα (μεταξύ άλλων και οι Ανδρέας Λόντος, Ασημάκης Ζαΐμης, Ασημάκης Φωτήλας, ο επ. Κερνίκης Προκόπιος κ.ά.) από όπου αντάλλαξαν ορισμένες επιστολές με τον καϊμακάμη ο οποίος προσπαθούσε να τους πείσει να μεταβούν στην Τρίπολη. Οι αρχιερείς και προεστοί συσκέφτηκαν και αποφάσισαν ότι έπρεπε να αρχίσει η επανάσταση. Διασκορπίστηκαν σε περιοχές της Αχαΐας και άρχισαν τη στρατολογίαΤστρατολογία. Ορισμένοι οργάνωσαν στρατόπεδο στην Μονή Ομπλού, κοντά στην Πάτρα, απ' όπου θα άρχιζε η επίθεση για την κατάληψη της πόλης. Το σύνθημα για την έναρξη της επανάστασης μεταδόθηκε και σε άλλες περιοχές, όπως στον Κανέλλο Δεληγιάννη στη Γορτυνία και τον Γ. Πλαπούτα στην Καρύταινα. Την 21 Μαρτίου συγκεντρώθηκαν και πάλι στην Αγ. Λαύρα οι Σωτ. Θεοχαρόπουλος, Νικ. Σολιώτης, Ι. Παπαδόπουλος, Νίκος και [[Βασίλειος Αθ. Πετιμεζάς|Βασίλης Πετιμεζάς]] και αφού πήραν ένα μικρό κανόνι που υπήρχε στη Μονή και ως σημαία μια χρυσοκέντητη εικόνα της Παναγίας επιτέθηκαν κατά των Καλαβρύτων. Οι εκεί Τούρκοι υπό τον Αρναούτογλου παραδόθηκαν αμέσως. Την ίδια ημέρα (21 Μαρτίου) άρχισαν και στην Πάτρα οι πρώτες αναταραχές και οι Τούρκοι κλείστηκαν στο κάστρο. Η Μονή και τα Καλάβρυτα χρησίμευαν ως αποθήκη εφοδιασμού του στρατοπέδου που είχε σχηματιστεί στη Μονή Ομπλού. Την 23 Μαρτίου, σύμφωνα με επιστολή που σώζεται, οι Κερνίκης Προκόπιος, Ασημ. και Δημήτρης Ζαΐμης και Ιωάννης Παπαδόπουλος ζητούν από τον ηγούμενο και τους πατέρες της Μονής να ξεκινήσουν την επομένη ζώα και "κοπέλια" με εφόδια για τον Ομπλό.<ref>Κόκκινος Διονύσιος, Η Ελληνική Επανάστασις, τομ. Α', σελ. 175-177. Έκδοση "Μέλισσα", βραβείο Ακαδημίας Αθηνών.</ref><br />
Σύμφωνα με μερικές πρωτεγενείς πηγές την 25 Μαρτίου 1821 έγινε τελετουργική θρησκευτική κήρυξη της Επανάστασης στη Μονή, όταν ο μητροπολίτης [[Παλαιών Πατρών Γερμανός]] ευλόγησε τους συγκεντρωμένους επαναστάτες και ύψωσε το λάβαρο της Επανάστασης στο θόλο του ιστορικού Ναού της Αγίας Λαύρας. Κατ' άλλες πηγές η ίδια τελετή έγινε στις 23 Μαρτίου πάλι στην Αγία Λαύρα και κατ' άλλους στην Πάτρα.
Ιστορικοί του 20ού αιώνα θεωρούν ότι αυτό είναι θρύλος, βασισμένοι κυρίως στο ότι δεν αναφέρεται στα απομνημονεύματα του Π. Πατρών Γερμανού. Ωστόσο σημειώνεται από ιστορικούς που ασχολήθηκαν με αυτά ότι τα απομνημονεύματα δεν είναι πλήρη και είχαν υποστεί κακή μεταχείριση πριν τη δημοσίευσή τους.<ref>Γ. Ι. Παπούλας, έκδοση των Απομνημονευμάτων του Π.Π. Γερμανού, Αθήνα 1900, σελ. 212: ''"Όχι μόνον αποθαμμένον, δια της σαλατοποιήσεως των απομνημονευμάτων, αλλά και ζωντανόν ελήστευσαν τον ιεράρχην (...). Φαίνεται ότι συνέβαινον τοιαύταί τινες αταξίαι και ληστείαι εν Δημητσάνη, ως εκ της αναρχίας"''</ref> Επίσης ίδιος ο Γερμανός δεν αναφέρει την παρουσία του σε άλλα σημαντικά συμβάντα όπως η εν Καλτεζαίς Συνέλευση (1821), η Συνέλευση της Επιδαύρου, το ταξίδι του στην Ιταλία κ.ά. ενώ πουθενά δεν αναφέρει ότι ετέλεσε οποιαδήποτε ιερουργεία στο διάστημα των ετών 1820-1823 που καλύπτει στα απομνημονεύματά του (βλ. άρθρο [[Παλαιών Πατρών Γερμανός|Παλαιών Πατρών Γερμανός/Τα Απομνημονεύματα]]).
 
Λεπτομέρειες της δοξολογίας και ορκωμοσίας βρίσκονται στο έργο του Γάλλου φιλέλληνα [[Φρανσουά Πουκεβίλ]], σε ομιλία του [[Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος|Αλέξανδρου Δεσποτόπουλου]] που ανέφερε δημοσίως και δημοσίευσε ότι ήταν παρών στην τελετή, σε επιτάφιο ομιλία του [[Καλλίνικος Καστόρχης|Καλλίνικου Καστόρχη]] (1789-1877) για τον αγωνιστή [[Χριστόδουλος Μελετόπουλος|Χριστόδουλο Μελετόπουλο]] και στην αυτοβιογραφία του οπλαρχηγού [[Βασ. Πετιμεζά|Βασίλειος Αθ. Πετιμεζάς|Βασ. Πετιμεζά]].
Επίσης υπάρχει μια πρώιμη ζωγραφική απεικόνιση (1836) σκηνής ορκωμοσίας από Βαυαρό ζωγράφο βασισμένη σε διηγήσεις αγωνιστών, η οποία όμως αναφέρει ότι αυτό έγινε στη Βοστίτσα (Αίγιο). Τελετουργική κήρυξη της επανάστασης στη Μονή αναφέρεται και σε είδηση της εφημερίδας Journal de Savoie (φύλλο της 15-6-1821, ανταπόκριση από Βιέννη), χωρίς να αναφέρει ημερομηνία.<ref>[http://books.google.gr/books?id=-64EAAAAQAAJ&pg=PA137&lpg=PA137&dq=journal+de+savoie+1821&source=bl&ots=u5dVE3SqsM&sig=7AX4TYt-IsfplZrT2smt6rNQoPg&hl=el&sa=X&ei=dKweT_idIqP64QS0kpCADw&ved=0CCcQ6AEwAQ#v=snippet&q=Mont%20V%C3%A9lia&f=false Journal de Savoie, φύλλο της 15 Ιουν. 1821, σελ. 228] "Ο Αρχιεπίσκοπος Πατρών, στην ομιλία του προς τους Έλληνες, στο μοναστήρι του όρους Βελιά, αφού διάβασε στους καταπιεσμένους Έλληνες ένα πλήθος αποσπασμάτων από τους προφήτες, ανακοίνωσε ότι, με το σταυρό μπροστά και με τα όπλα στο χέρι, οι Χριστιανοί θα βάδιζαν για τον Θείο σκοπό τους, γι'αυτό και τους απήλλασε από τη νηστεία της Σαρακοστής"</reref>
 
Κατά τον υποστηρικτή της άποψης περί μύθου Β. Κρεμμυδά ο οποίος εξέτασε δημοσίευμα για μια ομιλία του Γερμανού την 8(20η) Μαρτίου 1821, ο αδερφός του Πουκεβίλ Hugues (Υγκ) που υπηρετούσε ως πρόξενος της Γαλλίας στην Πάτρα τον καιρό της Επανάστασης συνεργαζόταν με το Γερμανό ώστε να αποκαταστήσουν την τρωθείσα πολιτική επιρροή τους: ο Γερμανός έστελνε διαμαρτυρίες στον Άγγλο πρόξενο στην Πάτρα και ο Υγκ προωθούσε ειδήσεις που εξήραν τη συμβολή του Γερμανού στα πρόσφατα γεγονότα στην Γαλλική εφημερίδα "Le Constitutionnel" του Παρισιού. Στο φύλλο της 6ης Ιουνίου (νέο Ημερ.) [[1821]] γινόταν αναφορά σε επαναστατική ομιλία που εκφωνήθηκε από το Γερμανό στην Αγία Λαύρα στις 8 Μαρτίου (παλ. Ημερ.) ή 20 Μαρ. (νέο Ημερ.) [[1821]] και με την οποία καλούσε όλους τους συγκεντρωμένους σε επανάσταση<ref>[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k650195q/f4 Εφημερίδα ''Le Constitutionnel'', Γαλλία, τεύχος 157, σελ.4, 6/6/1821]</ref><ref>{{cite journal|first=Κρεμμυδάς|last=Βασίλης|title=Μηχανισμοί παραγωγής ιστορικών μύθων: σχετικά με μια ομιλία του Παλαιών Πατρών Γερμανού|journal=Μνήμων|volume=18|year=1996|pages=18-20}}</ref>. Λίγα χρόνια αργότερα, στο βιβλίο που δημοσίευσε το 1824, "Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης" ο Φρανσουά Πουκεβίλ περιέγραφε με λεπτομέρειες (κατ' ορισμένους φανταστικές) την έναρξη της επανάστασης στην Αγία Λαύρα μετά από δοξολογία και ύψωση του λαβάρου της επανάστασης από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό. Ο Β. Κρεμμυδάς δεν αποκλείει ότι κάποτε έγιναν ομιλίες από τον Γερμανό σε άλλες περιστάσεις<ref>Κρεμμυδάς Βασίλης (1996), "Μηχανισμοί παραγωγής ιστορικών μύθων. Σχετικά με μια ομιλία του Παλαιών Πατρών Γερμανού", ''Μνήμων'', 18 , σ. 15, σημ. 20</ref>. Παρά τις περί θρύλου απόψεις ορισμένων ιστορικών, ο θρύλος διαδόθηκε καθώς συνέδεε τη γιορτή του Ευαγγελισμού με την Επανάσταση<ref>''Ιστορία του Ελληνικού Έθνους'', τ. 12, σ. 83-4.</ref> και μέχρι πρόσφατα διδασκόταν στα σχολικά εγχειρίδια.