Πλίνιος ο Πρεσβύτερος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Γάιος Πλίνιος Σεκούνδος''' (''Gaius Plinius Secundus''), γνωστότερος ως '''Πλίνιος ο Πρεσβύτερος''', ήταν [[Ρωμαίος]] φυσιοδίφης, [[φυσική φιλοσοφία|φυσικός φιλόσοφος]] και [[ιστοριογραφία|ιστοριογράφος]], περίφημος κυρίως από το έργο του «[[Φυσική Ιστορία (Πλίνιος)|Φυσική Ιστορία]]» (''Naturalis Historia''). Υπήρξε επίσης στρατιωτικός και ναυτικός διοικητής της [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]]. Γεννήθηκε στο [[Κόμο]] το [[23]] μ.Χ. και πέθανε στις [[25 Αυγούστου]] του [[79]] μ.Χ. Πίστευε ότι «αληθινή δόξα είναι να κάνεις αυτό που αξίζει να γραφεί, και να γράφεις αυτό που αξίζει να διαβαστεί».

Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος ήταν γιος ενός Ρωμαίου αριστοκράτητης τάξεως των ιππέων και της κόρης του γερουσιαστήσυγκλητικού Γαΐου Καικιλίου τουαπό το Novum Comum (Κόμο). Πριν το [[35]] μ.Χ. ο πατέρας του τον πήρε στη [[Ρώμη]], όπου μορφώθηκε από τον φίλο του πατέρα του, ποιητή και στρατιωτικό διοικητή ΠούμπλιοΠόπλιο ΠομπόνιοΠομπώνιο Σεκούνδο, που του ενέπνευσε αγάπη για τη μάθηση για όλη του τη ζωή. Ο Πλίνιος αναφέρει επίσης τους γραμματικούς και διδασκάλους της [[Ρητορική|ρητορικής]] Ρέμμιο Παλαίμονα και ArelliusΑρέλλιο FuscusΦούσκο, οπότε ίσως υπήρξε μαθητής τους. Στη Ρώμη μελέτησε [[βοτανική]] στον κήπο (topiarius) του γηραιού Αντωνίου Κάστορος. Υπό την επίδραση του [[Σενέκας ο Νεότερος|Σενέκα του Νεότερου]], ο Πλίνιος έγινε καλός σπουδαστής της [[Φιλοσοφία|φιλοσοφίας]] και της ρητορικής, και άρχισε να εξασκείται ως [[δικηγόρος]].

Γνώρισε τη στρατιωτική ζωή υπό τον CorbuloΓναίο Δομίτιο Κόρβουλο στη [[Γερμανία]] το [[47]], συμμετέχοντας στη νίκη επί των ΚαυκώνΚαύκων (ChauciCauci) και στην κατασκευή [[διώρυγα|διώρυγας]] μεταξύ του [[Μάας]] και του [[Ρήνος|Ρήνου]]. Ως νεαρός διοικητής σώματος [[ιππικό|ιππικού]] (praefectus alae), έγραψε έργο για τη χρήση βλημάτων από ιππείς (''De jaculatione equestri''), με κάποια περιγραφή των χαρακτηριστικών ενός καλού [[άλογο|αλόγου]].

Ο Πλίνιος επισκέφθηκε τη Γερμανία και τη δεκαετία του 50 συνοδεύοντας τον μελλοντικό Αυτοκράτορααυτοκράτορα [[Τίτος Φλάβιος|Τίτο]].

Επί βασιλείας [[Νέρων|Νέρωνα]] ο Πλίνιος έζησε κυρίως στη Ρώμη. Αναφέρει τον χάρτη του Βασιλείου της [[Αρμενία|Αρμενίας]] και των χωρών γύρω από την [[Κασπία Θάλασσα]], που στάλθηκε στη Ρώμη από τον CorbuloΚόρβουλο το [[58]]. Τελείωσε τα 20 βιβλία της ''Ιστορίας των Γερμανικών Πολέμων'', η οποία ωστόσο μακροπρόθεσμα επισκιάσθηκε από το έργο του [[Γάιος Κορνήλιος Τάκιτος|Τάκιτου]], έτσι ώστε περί το [[400]] ο [[Σύμμαχος]] δεν έβρισκε αντίγραφό της (Epp. xiv.8). Επίσης, ο Πλίνιος αφιέρωσε πολύ χρόνο γράφοντας για [[γραμματική]] και ρητορική: ένα λεπτομερές έργο ρητορικής, το ''Studiosus'', και οκτώ βιβλία τουτων ''Dubii sermonis'' (Αβεβαίων Λόγων) ([[67]] μ.Χ.) είναι καρποί αυτής της περιόδου.

Με Αυτοκράτορααυτοκράτορα τον φίλο του [[Βεσπασιανός|Βεσπασιανό]], ο Πλίνιος επέστρεψε στην ενεργό υπηρεσία, ως έπαρχος της [[Ναρβωνίτιδα|Ναρβωνίτιδας]] στη νότια Γαλατία (Gallia Narbonensis) ([[70]]) και στην Ισπανία (Hispania Tarraconensis) ([[73]]). Επίσης, επισκέφθηκε την επαρχία της Βελγικής Γαλατίας το [[74]]). Ευρισκόμενος στην Ισπανία, γνώρισε καλά τη [[γεωργία]] και τα [[ορυχείο|ορυχεία]] της, ενώ πέρασε και απέναντι στην [[Αφρική]]. Επιστρέφοντας στην Ιταλία, ανέλαβε υπηρεσία υπό τον Βεσπασιανό, τον οποίο συνήθιζε να επισκέπτεται την αυγή για οδηγίες πριν προχωρήσει στα επίσημα καθήκοντά του. Μετά την αποχώρησή του από το αξίωμα, αφιέρωσε όλο το υπόλοιπο της ζωής του στη συγγραφή (Plin. Epp. iii.5, 9).

Αλλά το μεγάλο του έργο ήταν η «Φυσική Ιστορία» (''Naturalis Historia''), ουσιαστικά μία [[εγκυκλοπαίδεια]] όπου ο Πλίνιος συγκέντρωσε μέγα μέρος από τη γνώση που γνώριζε ητης εποχήεποχής του. Την είχε σχεδιάσει από τα χρόνια του Νέρωνα. Το υλικό που είχε συλλέξει για το έργο αυτό γέμιζεέφτανε σε λίγοκάτι λιγότερο από 160 τόμους όταν ο Λάρκιος Λικίνιος, [[λεγάτος]] της Ισπανίας, μάταια προσφέρθηκε να το αγοράσει για χρηματικό ποσό ισοδύναμο με περισσότερα από 300.000 ευρώ. Ο Πλίνιος αφιέρωσε το έργο στον Αυτοκράτορααυτοκράτορα Τίτο το [[77]].

Λίγο αργότερα, διορίσθηκε από τον Βεσπασιανό διοικητής του ρωμαϊκού στόλου στο ακρωτήριο Μισένο. Στις [[24 Αυγούστου]] του [[79]] ήταν σταθμευμένος εκεί όταν συνέβη η μεγάλη ιστορική έκρηξη του [[Βεζούβιος|Βεζούβιου]] που κατέστρεψε την [[Πομπηία]]. Η ισχυρή επιθυμία του να παρατηρήσει το φαινόμενο από κοντά και επίσης να διασώσει φίλους του από την ακτή του [[Κόλπος της Νάπολης|κόλπου της Νεαπόλεως]], τον οδήγησε να διασχίσει τον κόλπο ως τις [[Σταβίες]]. Ο ανιψιός του, [[Πλίνιος ο Νεότερος]], γράφει ότι τον είδεείδαν να καταρρέει και να πεθαίνει «αφού ανέπνευσε δηλητηριώδη αέρια εκπεμφθέντα από το ηφαίστειο». Ωστόσο, οι Σταβίες απείχαν 16 χιλιόμετρα από τον κρατήρα και οι σύντροφοί του δεν έπαθαν τίποτα, επομένως είναι πιθανότερο ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος να πέθανε από άλλη αιτία, π.χ. [[εγκεφαλικό επεισόδιο]] ή [[έμφραγμα του μυοκαρδίου]], καθώς ήταν παχύσαρκος.

Το πτώμα του Πλίνιου βρέθηκε χωρίς εμφανή τραύματα στις [[26 Αυγούστου]], αφού το σύννεφο καπνού και στάχτης από την έκρηξη είχε διαλυθεί αρκετά ώστε να υπάρχει αρκετό φως.

Στην [[ηφαιστειολογία]] ο Πλίνιος τιμήθηκε με τον όρο [[πλίνια έκρηξη]] (ή «πλίνεια»), που αναφέρεται σε μία πολύ βίαιη έκρηξη ηφαιστείου, της οποίας η στήλη της [[σποδός|σποδού]] φθάνει μέχρι τη [[στρατόσφαιρα]]. Ο όρος «υπερπλίνια» ("ultra-plinian") φυλάγεταιαναφέρεται για τονστον βιαιότερο δυνατό τύπο μιας πλίνιας εκρήξεως, όπως αυτή της καταστροφής του [[Κρακατόα]].

Το μόνο έργο του Πλίνιου του Πρεσβύτερου που έχει σωθεί είναι η ''[[Φυσική Ιστορία (Πλίνιος)|Φυσική Ιστορία]]'', ένα πλήρες εγκυκλοπαιδικό σύγγραμασύγγραμμα φιλοσοφίας (ιδιαιτέρως φυσικής φιλοσοφίας) το οποίο συνόψιζε όλη τη γνώση της εποχής του, ανθολογημένη από διάσπαρτα προγενέστερα ελληνικά και λατινικά συγγράμματα, στους τομείς της [[μεταφυσική|μεταφυσικής]], της [[αστρονομία|αστρονομίας]], των [[μαθηματικά|μαθηματικών]], της [[γεωγραφία|γεωγραφίας]], της [[εθνογραφία|εθνογραφίας]], της [[ανθρωπολογία|ανθρωπολογίας]], της [[ζωολογία|ζωολογίας]], της [[βοτανολογία|βοτανολογίας]], της [[φαρμακολογία|φαρμακολογίας]], της [[ηφαιστειολογία|ηφαιστειολογίας]], της [[ορυκτολογία|ορυκτολογίας]], αλλά και της τέχνης της [[γλυπτική|γλυπτικής]], της ζωγραφικής, της [[αρχιτεκτονική|αρχιτεκτονικής]] και ορισμένων συναφών τεχνολογικών κλάδων όπως η [[εξόρυξη]], η [[μεταλλουργία]] κλπ. Στην περιγραφή των [[φυτά|φυτών]], ο Πλίνιος μπόρεσε να συλλέξει αρκετές θεραπείες με βότανα.