Κλίμακα (μουσική): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΣΤ (συζήτηση | συνεισφορές) Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
ΣΤ (συζήτηση | συνεισφορές) Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 1:
{{πηγές|09|03|2011}}
Λέγοντας '''κλίμακα''' (<αρχ. ''κλῖμαξ'' < ''κλίνω'') ή '''σκάλα''', εννοούμε μία σειρά από [[Νότα|μουσικούς φθόγγους
Ο αριθμός των μουσικών φθόγγων ποικίλει από μια κλίμακα σε άλλη: μια πεντατονική κλίμακα περιέχει πέντε νότες, ενώ αντίστοιχο αριθμό περιέχουν οι εξατονικές (έξι νότες) και επτατονικές (επτά νότες). Κάθε μουσική κλίμακα χαρακτηρίζεται από μια συγκεκριμένη διάταξη ως προς τα [[Διάστημα (μουσική)|διαστήματα]] (τις ηχητικές αποστάσεις) μεταξύ των φθόγγων της.
Υπάρχουν πολυάριθμες κλίμακες (διαφορετικές μεταξύ τους ως προς την εσωτερική διάταξη των φθόγγων). Παρόλο που διαφορετικοί πολιτισμοί δεν περιέχουν αυτούσια την ελληνική λέξη 'κλίμακα' στο μουσικό τους λεξιλόγιο, έχουν ωστόσο αντίστοιχες ή παραπλήσιες έννοιες με αυτή. Έτσι:
* Οι [[Αρχαία ελληνική μουσική|αρχαίοι Έλληνες]] είχαν τους ''τρόπους''· σε κάθε ''τρόπο'' έδιναν, ανάλογα με την διάταξή του, και ένα διαφορετικό όνομα, παρμένο από τόπους και λαούς που τους πρωτοχρησιμοποίησαν. Υπήρξε έτσι ο ''Δώριος'' ή ''Δωρικός'' τρόπος, ο ''Λύδιος'', ο ''Φρύγιος'' κ.ά.
Γραμμή 12:
* Οι Πέρσες ονομάζουν τις κλίμακες ''περντέ'', ενώ οι κινέζοι τις λένε ''τιάο'' και οι Ινδοί ''ράγκα''.
Εξαιτίας της εσωτερικής διάταξης των φθόγγων της, κάθε κλίμακα προκαλεί διαφορετικές συναισθηματικές εντυπώσεις στον κάθε ακροατή. Ωστόσο, δεν είναι τυποποιημένο το ότι μια κλίμακα σχετίζεται με ένα και μόνο ανθρώπινο συναίσθημα.
== Οι σημαντικότερες "ευρωπαϊκές" κλίμακες ==
Γραμμή 20:
Στις ''παραδοσιακές''/''λαϊκές'' μουσικές των χωρών ιδιαίτερα της ''"ανατολής"'', θα συναντήσουμε πολύ συχνά κλίμακες με ποικίλες κατασκευές (για παράδειγμα, κλίμακες "χτισμένες" σύμφωνα με τον ''πεντατονικό τρόπο''), που περιέχουν σειρές από 4 μέχρι και 32 νότες. Αντίθετα, στο μεγαλύτερο μέρος της μή έθνικ, ευρωπαϊκής μουσικής, χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο, δύο μόνο "τρόποι" (πρότυπα) κατασκευής κλιμάκων, ο Μείζων και ο Ελάσσων ή αλλιώς θα λέγαμε, δύο μόνο ομάδες κλιμάκων: οι λεγόμενες '''Μείζονες''' (ιταλ. ''Ματζόρε'') και οι '''Ελάσσονες''' (ιταλ. ''Μινόρε''). Και οι δύο αυτές είναι ''οκτάφθογγες'' που σημαίνει ότι περιέχουν ένα σύνολο από οκτώ νότες: '''επτά συν μία ακόμη, που είναι πάλι η αρχική, η οποία όμως επαναλαμβάνεται μετά το πέρας των επτά''': π.χ. '''Ντο''', Ρε, Μι, Φα, Σολ, Λα, Σι, '''Ντο'''.
=== Διαστήματα: ημιτόνιο, τόνος, οκτάβα ===
[[Αρχείο:T H music.jpg|thumb|499x499px|right|Οκτάβα, Κλίμακα, Τόνος, Ημιτόνιο]]
Για τη δημιουργία μιας κλίμακας συνήθως χρησιμοποιούνται δύο διαστήματα: το ''ημιτόνιο'' και ο ''τόνος''. Μουσικά όργανα όπως το [[πιάνο]] είναι δομημένα με τρόπο ώστε η μικρότερη απόσταση μεταξύ δύο διαδοχικών πλήκτρων είναι ένα ημιτόνιο. Η εικόνα δεξιά, που αναπαριστά τμήμα ενός πιάνου, βοηθά στην οπτική απεικόνιση των δυο διαστημάτων:
* ''Ημιτόνιο'' ονομάζεται η απόσταση ανάμεσα σε δύο διαδοχικά πλήκτρα, όπως για παράδειγμα τα Ντο - Ντο#, Μι - Φα, Φα# - Σολ κ.ά. Στην εικόνα, από το πρώτο πλήκτρο Ντο ως το τελευταίο (επίσης Ντο) υπάρχουν συνολικά δώδεκα ημιτόνια.
* ''Τόνος'' ονομάζεται κάθε απόσταση μεταξύ δύο πλήκτρων που περιλαμβάνει συνολικά δύο και μόνο δύο ημιτόνια, όπως για παράδειγμα τα Ντο - Ρε, Ντο# - Ρε# κ.ά. Στην εικόνα, από το πρώτο πλήκτρο Ντο ως το τελευταίο (επίσης Ντο) υπάρχουν συνολικά έντεκα τόνοι.
Η ''οκτάβα'' είναι το μουσικό διάστημα που ξεκινά με τον πρώτο φθόγγο μιας κλίμακας και καταλήγει με τον ίδιο φθόγγο αλλά σε διπλάσιο τονικό ύψος. Στην εικόνα δεξιά, σημειώνεται το εύρος μιας οκτάβας, που ξεκινά με το πρώτο Ντο και καταλήγει με το τελευταίο Ντο. Σε μια επτατονική κλίμακα, όπως η εικονιζόμενη, η οκτάβα περιέχει δώδεκα ημιτόνια.
=== Κλίμακα & Βαθμίδες ===
Γραμμή 63:
Όπως και κάθε άλλη κλίμακα, έτσι και οι δύο βασικές για την ευρωπαϊκή μουσική, ''Μείζων'' και ''Ελάσσων'', μπορούν να αναλυθούν ως προς τη διάταξή τους, ώστε να βρούμε τι είναι αυτό που τις κάνει να διαφέρουν.
Αν φανταστούμε ότι η κλίμακα αυτή δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια "σκάλα" από ήχους, τότε, καθώς προχωράμε περνώντας από όλα τα άσπρα πλήκτρα που την αποτελούν, μπορούμε να διακρίνουμε δύο ειδών αποστάσεις/σκαλοπάτια: το ''ημιτόνιο'' που περιγράψαμε λίγο πριν και μία άλλη απόσταση που περιέχει '''2 ημιτόνια''' και ονομάζεται στη μουσική, '''Τόνος'''.
| |||