Λαυρεωτικό ζήτημα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Συγκεκριμένα το ζήτημα προέκυψε όταν η [[Κυβέρνηση Αλέξανδρου Κουμουνδούρου 1870|κυβέρνηση Κουμουνδούρου]], ύστερα από πίεση της αντιπολίτευσης και ειδικότερα του [[Επαμεινώνδας Δεληγεώργης|Επαμεινώνδα Δεληγεώργη]], αμφισβήτησε το δικαίωμα της εταιρείας στην εκμετάλλεση των εκβολάδων, δηλαδή των καταλοίπων των εξορύξεων και των επεξεργασιών που γίνονταν στην [[Αρχαία Ελλάδα|αρχαία Ελλάδα]] και υπήρχαν στην επιφάνεια του εδάφους, ψηφίζοντας μάλιστα και σχετικό νόμο. Η εταιρεία αρνήθηκε να σταματήσει την εκμετάλλευση των εκβολάδων ζητώντας παράλληλα την μεσολάβηση<ref name="Καραγιάννης2"/> των γαλλικών και ιταλικών κυβερνήσεων. Οι τελευταίοι επενέβησαν υπερ των συμφερόντων της εταιρείας απαιτώντας αποζημίωση. Η απροκάλυπτη συμμετοχή<ref name="Καραγιάννης3">Καραγιάννης Γιάννης, ο.π., σελ.30</ref> των ξένων δυνάμεων στα εσωτερικά της χώρας προκάλεσε πολιτική κρίση με αποτέλεσμα την δημιουργία πολιτικού κενού λόγω των συχνών παραιτήσεων<ref name="Καραγιάννης3"/> των κυβερνήσεων ([[Κυβέρνηση Αλέξανδρου Κουμουνδούρου 1870|Κουμουνδούρου]], [[Κυβέρνηση Θρασύβουλου Ζαΐμη 1871|Ζαΐμη]], [[Κυβέρνηση Δημητρίου Βούλγαρη 1871|Βούλγαρη]]). Μετά και την αποπομπή της κυβέρνησης Βούλγαρη, πρωθυπουργός διορίστηκε ο [[Επαμεινώνδας Δεληγεώργης]], του [[Κυβέρνηση Επαμεινώνδα Δεληγεώργη 1872|οποίου η κυβέρνηση]] κράτησε σκληρή στάση απέναντι στις ξένες κυβερνήσεις. Μπροστά στο αδιέξοδο, ο πρωθυπουργός και ο [[Γεώργιος Α΄ της Ελλάδας|βασιλιάς Γεώργιος]], ο οποίος διαδραμάτιζε παρασκηνιακό ρόλο σε όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, απευθύνθηκαν στον ομογενή τραπεζίτη [[Ανδρέας Συγγρός|Ανδρέα Συγγρό]] που είχε εγκατασταθεί στην [[Αθήνα]] προερχόμενος από την [[Κωνσταντινούπολη]]. Ο τελευταίος, ως πληρεξούσιος της [[Τράπεζα Κωνσταντινουπόλεως|Τράπεζας Κωνσταντινουπόλεως]], κατόρθωσε να έρθει σε συμφωνία με την γαλλοιταλική εταιρία και τον Φεβρουάριο του 1873 υπογράφηκε συμφωνία μεταβίβασης των μεταλλείων σε νεοσυσταθείσα εταιρεία με την επωνυμία [[Ελληνική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου|Ελληνική Εταιρεία Μεταλλουργείων Λαυρίου]].

Την ίδια περίοδο ο [[Ιωάννης Βαπτιστής Σερπιέρης]] έλαβε γνώση{{Ref_label|I|i|none}} σχετικά με τα μεταλλεύματα του Λαυρίου. Γι'αυτό το λόγο επισκέφθηκε την Ελλάδα όπου ήρθε σε επαφή με τον Ανδρέα Κορδέλλα, ο οποίος και τον έπεισε να αναζητήσει τα απαραίτητα κεφάλαια προκειμένου να εκμεταλλευτεί τα μεταλλεύματα [[άργυρος|αργυρούχου]] [[μόλυβδος|μολύβδου]], αλλά και τα υπολείμματα από τις αρχαίες εκμεταλλεύσεις, όπως ακριβώς έκανε και ο πατέρας του στη [[Σαρδηνία]]. Έχοντας δείγματα μεταλλευμάτων ταξίδεψε στην [[Μασσαλία]], όπου ήρθε σε επαφή, μέσω του γάμου<ref name="Χρήστου">Χρήστου Χρύσανθος, ''Το αρχοντικό της Αγροτικής Τράπεζας'', [[ATEbank|Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδας]], Αθήνα 1995, σελ.16</ref> του με την Clemence Leboyl, με την τράπεζα Roux de Fraissinet και Σια, η οποία και αποφάσισε να χρηματοδοτήσει το έργο, δεδομένου ότι ήταν ήδη μέτοχος σε παρόμοιο έργο στην [[Καρθαγένη]] της Ισπανίας, έργο στο οποίο είχε συμμετάσχει με τη συνδρομή του Ιλαρίωνα Ρου (Hilarion Roux), γιου του Ιωσήφ Ρου (Joseph Roux)<ref>[http://books.google.gr/books?id=eX0IjN3Qjd4C&lpg=PA249&dq=Hilarion%20Roux&pg=PA248#v=onepage&q=Hilarion%20Roux&f=false Banking and Finance in the Mediterranean: A Historical Perspective, 2012], σελ. 248</ref>, μετόχων της τράπεζας, συνεργάτη στη Μασσαλία των [[Ρόθτσιλντς|Rothschilds]] οι οποίοι με τη σειρά τους ήδη συμμετείχαν σε χυτήρια αργύρου στην Ισπανία<ref>[http://books.google.gr/books?id=eX0IjN3Qjd4C&lpg=PA249&dq=Hilarion%20Roux&pg=PA250#v=onepage&q=Hilarion%20Roux&f=false Banking and Finance in the Mediterranean: A Historical Perspective, 2012], σελ. 250</ref>, τα οποία αργότερα μετατράπηκαν σε χυτήρια μολύβδου. Ο Ιλαρίων Ρου είχε λοιπόν σημαντική δραστηριότητα σε μεταλλουργίες μολύβδου στη Μεσόγειο<ref>Espace industriel et stratégie personnelle : Hilarion Roux et la construction d’une Méditerranée du plomb, Gérard Chastagnaret, σελ. 269-287 στο Construire des mondes. Elites et espaces en Méditerranée (XVIe-XXe siècle), Paul Aubert, Gérard Chastagnaret, Olivier Raveux, Publ. de l'université de Provence, Aix-en-Provence, Γαλλία, 2005, ISBN 2-85399-596-8</ref>.

Η εκμετάλλευση των εκβολάδων, των καταλοίπων από τις εξορύξεις και τις επεξεργασίες, που γίνονταν στην [[Αρχαία Ελλάδα|αρχαία Ελλάδα]] και υπήρχαν στην επιφάνεια του εδάφους, απέφερε στην εταιρεία σημαντικό κέρδος. Με βάση τον ισχύοντα τότε νόμο η εταιρεία δεν απέδιδε φόρο στο ελληνικό δημόσιο για την εκμετάλλευση αυτών. Η αντιπολίτευση, με προεξέχοντα τον [[Επαμεινώνδας Δεληγεώργης|Επαμεινώνδα Δεληγεώργη]], επισήμανε το συγκεκριμένο ζήτημα ισχυριζόμενη<ref name="Καραγιάννης4">Καραγιάννης Γιάννης, ο.π., σελ. 28 - 30</ref> πως η εταιρεία είχε δικαίωμα εξόρυξης, όχι όμως και δικαίωμα οικειοποίησης των επιφανειακών μεταλλευμάτων. Λόγω της πίεσης της αντιπολίτευσης και της κοινής γνώμης η κυβέρνηση Κουμουνδούρου έσπευσε να θέσει θέμα κυριότητας των εκβολάδων προχωρώντας στην ψήφιση του νόμου Υ΄ περί Λαυρίου βάσει του οποίου θεσπίζονταν<ref name="Δερτιλής2"/> οι προϋποθέσεις για την εκμετάλλευση των εκβολάδων καθώς και αυστηρή φορολογία για την εκμετάλλευσή τους. Ο συγκεκριμένος νόμος κάλυψε το νομικό κενό που υπήρχε προστατεύοντας<ref name="Δερτιλής2">Δερτιλής Γ., ο.π., σελ.85</ref> παράλληλα τα δικαιώματα του δημοσίου. Κατά του νόμου τάχθηκε μερίδα βουλευτών, για τους οποίους ο Κορδάτος θεωρεί ότι ήταν ''πληρωμένα όργανα του Σερπιέρη''.

Η εταιρεία αντέδρασε έντονα υποστηρίζοντας<ref name="Καραγιάννης4"/> πως στην παραχώρηση των μεταλλείων δεν διευκρινιζόταν αυτή η παράμετρος και ως εκ τούτου είχε δικαίωμα εξόρυξης και του υπόγειου αλλά και του υπέργειου πλούτου. Παράλληλα υποστήριξε ότι δεν ήταν δυνατόν ο νόμος να έχει αναδρομική ισχύ. Αν και διατηρούσε το δικαίωμα να προσφύγει στα ελληνικά δικαστήρια, η εταιρεία προτίμησε να απευθυνθεί στην ιταλική και γαλλική κυβέρνηση προκειμένου να μεσολαβήσουν υπερ της απαιτώντας αποζημίωση 20 εκατομμυρίων εκατομμυρίων φράγκων. Η κυβέρνηση Κουμουνδούρου αντιπρότεινε έντεκα εκατομμύρια φράγκα. Οι πιέσεις των ξένων δυνάμεων με τον καιρό άρχισαν να γίνονται εντονότερες ενώ όλες οι διαπραγματεύσεις πραγματοποιούντο υπό την δαμόκλειο σπάθη των κανονιοφόρων που απειλούσαν ότι θα στείλουν. Μέσα σε αυτό το κλίμα έντασης και πιέσεων η [[Κυβέρνηση Αλέξανδρου Κουμουνδούρου 1870|κυβέρνηση Κουμουνδούρου]] παραιτήθηκε και σχηματίστηκε [[Κυβέρνηση Θρασύβουλου Ζαΐμη 1871|κυβέρνηση]] υπό τον [[Θρασύβουλος Ζαΐμης|Θρασύβουλο Ζαΐμη]], η οποία όμως παραιτήθηκε στις [[25 Δεκεμβρίου]] του [[1871]]. Με την ανοχή του [[Αλέξανδρος Κουμουνδούρος|Αλέξανδρου Κουμουνδούρου]] σχηματίστηκε [[Κυβέρνηση Δημητρίου Βούλγαρη 1871|κυβέρνηση]] υπό τον [[Δημήτριος Βούλγαρης|Δημήτριο Βούλγαρη]]. Κατά τη διάρκεια της θητείας αυτής οι διαπραγματεύσεις πάγωσαν για ένα διάστημα.

'''i.''' {{Note_label|I|i|none}} Δεν είναι εξακριβωμένο πως ο Σερπιέρης έλαβε γνώση των μεταλλευμάτων του Λαυρίου, υπάρχουν όμως δύο εκδοχές. Η πρώτη<ref name="Χρήστου"/> αναφέρει πως ο Σερπιέρης ενώ βρισκόταν στην προβλήτα του λιμανιού του [[Κάλιαρι]] της [[Σαρδηνία|Σαρδηνίας]]ς είδε πεταμένους σωρούς μεταλλευμάτων αναγνωρίζοντας ότι ήταν αργυρούχος μόλυβδος. Αναζητώντας την προέλευση αυτών απευθύνθηκε στον πλοίαρχο του ελληνικού ιστιοφόρου που φέρεται να τα είχε ξεφορτώσει, για να λάβει την απάντηση πως προέρχονταν από τις Κάλβο Κολόνες, δηλαδή το [[Σούνιο]], και ότι υπήρχαν αρκετά από αυτά στην περιοχή. Η δεύτερη<ref name="Χρήστου"/> εκδοχή αναφέρει ότι ο Σερπιέρης γνώριζε για την έκθεση του Κορδέλλα γι'αυτό και μόλις έφθασε στην Ελλάδα επιδίωξε να τον συναντήσει. Δεν αποκλείεται<ref name="Χρήστου"/> βέβαια να συντρέχουν και οι δύο εκδοχές.