Καλαμοκανάς: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ολα Ετικέτες: μεγάλη αφαίρεση Οπτική επεξεργασία |
Αναίρεση έκδοσης 5447146 από τον 83.168.46.1 (Συζήτηση) |
||
Γραμμή 1:
{{Ταξινομοπλαίσιο
| fossil_range =
| εικόνα = Himantopus himantopus - Pak Thale.jpg
| πλάτος_εικόνας = 280px
| λεζάντα_εικόνας = Ενήλικος καλαμοκανάς
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| regnum = [[Ζώα]] (''Animalia'')
| phylum = [[Χορδωτά]] (''Chordata'')
| classis = [[Πτηνά]] (''Aves'')
| ordo = [[Χαραδριόμορφα]] (''Charadriiformes'')
| familia = [[Ανωραμφίδες]] (''Recurvirostridae'')
| genus = [[Καλαμοκανάς (γένος)|Ιμαντόπους]] (''Himantopus'') Brisson, 1760 M
| species = '''''H. himantopus'''''
| binomial = ''Himantopus himantopus'' '''(Ιμαντόπους ο γνήσιος)'''
| binomial_authority = (Linnaeus, 1758)
| subdivision_ranks = [[Υποείδος|Υποείδη]]
| subdivision =''Himantopus himantopus himantopus''<br /> ''Himantopus himantopus knudseni ''<br />''Himantopus himantopus leucocephalus''<br /> ''Himantopus himantopus melanurus''<br /> ''Himantopus himantopus mexicanus''
}}
Ο '''Καλαμοκανάς''' είναι παρυδάτιο [[καλοβατικός (πτηνά)|καλοβατικό]] πτηνό της [[οικογένεια|οικογενείας]] των [[ανωραμφίδες|Ανωραμφιδών]], που απαντά και στον ελλαδικό χώρο. Η επιστημονική ονομασία του [[είδος|είδους]] είναι ''Himantopus himantopus'' και περιλαμβάνει 5 [[υποείδος|υποείδη]]. <ref>Howard and Moore, p. 132-3</ref>
Στην [[Ελλάδα]] απαντά το [[υποείδος]] ''H. h. himantopus'' (Linnaeus, 1758). {{Ref_label|I|i|none}}
*Το [[είδος]] εμφανίζει αρκετά ταξινομικά προβλήματα (βλ. Συστηματική ταξινομική) και η διαίρεση σε [[υποείδος|υποείδη]] πρέπει να αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη.
==Τάση παγκόσμιου πληθυσμού==
*Ανοδική ↑ <ref>http://www.iucnredlist.org/details/full/22727969/0</ref>
==Ονοματολογία==
Η επιστημονική ονομασία ''himantopus'', είναι εκλατινισμένη απόδοση της αντίστοιχης ελληνικής (ιμάντας + πους) και παραπέμπει, όπως και η λαϊκή ονομασία ''καλαμοκανάς'' στα λεπτά -σαν ιμάντες ή σαν καλάμια- πόδια του πτηνού.
Η λέξη ''stilt'' στην αγγλική ονομασία του (Black-winged stilt), σημαίνει «πάσσαλος», «στύλος», αλλά σημαίνει και το κάθε ένα από τα «ξύλινα πόδια» των «ξυλοπόδαρων», εκείνων των ζογκλέρ, δηλαδή, που περπατάνε πάνω σ’αυτά. Ο συσχετισμός με τα πόδια του πτηνού είναι σαφέστατος. <ref>http://dictionary.reference.com/browse/stilt?s=t&path=/</ref>
==Συστηματική ταξινομική==
Το [[είδος]] περιγράφηκε από τον Λινναίο ως ''Charadrius Himantopus'' (Ν. Ευρώπη, 1758). Φυλογενετικά, συνδέεται στενά με το ''H. novaezelandiae'', με το οποίο είναι γνωστό ότι σχηματίζει υβρίδια.
Η ταξινομική του είδους παραμένει προβληματική και, παρά τις προσπάθειες από διάφορους ερευνητές να δοθεί λύση, δεν είναι ακόμη ξεκάθαρη η κατηγοριοποίηση των διαφόρων συστηματικών μονάδων (taxa) που έχουν καταχωρηθεί. Η βάση του προβλήματος έγκειται στο γεγονός ότι, τα διάφορα taxa είναι, στην πλειονότητά τους, γεωγραφικά απομακρυσμένα που, σε συνδυασμό με τα ακόμη ελλιπή χρωμοσωμικά δεδομένα, δεν έχουν αποδώσει τελικά συμπεράσματα για την κατάταξή τους στο επίπεδο του [[είδος|είδους]] ή του [[υποείδος|υποείδους]]. Το πρόβλημα επιτείνεται από τις συχνές διασταυρώσεις των υποειδών στις αλληλοεπικαλυπτόμενες περιοχές όπου απαντούν.
Η ITIS δέχεται 4 taxa ως μονοτυπικά [[είδος|είδη]]: ''Himantopus himantopus'', ''Himantopus leucocephalus'', ''Himantopus melanurus'', ''Himantopus novaezelandiae'' και 1 taxon, το ''Himantopus mexicanus'' να διαιρείται στα [[υποείδος|υποείδη]]: ''Himantopus mexicanus knudseni'' και ''Himantopus mexicanus mexicanus'' <ref>http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=176725</ref>
Η Bird Life International δέχεται μόνο 4 taxa, όλα στο επίπεδο του [[είδος|είδους]]: ''Himantopus himantopus'', ''Himantopus leucocephalus'', ''Himantopus novaezelandiae'' και ''Himantopus mexicanus'' με το ''Himantopus melanurus'' να ενσωματώνεται στο τελευταίο, ενώ το ''Himantopus mexicanus knudseni'' δεν αναφέρεται καν. <ref>http://www.birdlife.org/datazone/sowbsearchresults.php?a=ns&SearchTerms=himantopus+himantopus</ref>
*Στο παρόν λήμμα ακολουθείται η κατά Howard and Moore (4th ed.) συστηματική.
==Γεωγραφική εξάπλωση==
[[Αρχείο: Himantopus himantopus P6284162.jpg|thumb|right|350px|Θηλυκός καλαμοκανάς ]]
Ο καλαμοκανάς απαντά σε όλες τις ηπείρους, αλλά με τοπική εξάπλωση και, συνήθως είναι μόνο κατά τόπους κοινό πτηνό, ιδιαίτερα στα εύκρατα κλίματα. <ref>del Hoyo et al</ref>
Το ευρωπαϊκό [[υποείδος]] απαντά σχεδόν σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο ως [[μετανάστευση πτηνών|μεταναστευτικό]]. Έρχεται τα καλοκαίρια για αναπαραγωγή και μεταναστεύει τους χειμερινούς μήνες στα νότια, στις αντίστοιχες επικράτειες της [[Αφρική]]ς και της [[Ασία]]ς.
==Περιοχές αναπαραγωγής==
Στην [[Ευρώπη]], ελάχιστες είναι οι περιοχές όπου ο καλαμοκανάς απαντά ως [[μετανάστευση πτηνών|επιδημητικό]] πτηνό, κυρίως σε κάποιους θύλακες στη [[Σαρδηνία]] και πιθανόν στην Β. [[Ελλάδα]] και την Ιβηρική. Ακόμη, όμως, και ως καλοκαιρινός επισκέπτης δεν αναπαράγεται σε μεγάλους αριθμούς, με τον κύριο όγκο να βρίσκεται στις πεδιάδες της [[Ουγγαρία]]ς (περίπου 400 ζευγάρια). <ref>Bauer et al</ref> Γενικότερα, η παρουσία του περιορίζεται στο νότιο τμήμα της Κ. [[Ευρώπη]]ς, στα [[Βαλκάνια]], την [[Ιταλία]], τη [[Γαλλία]] και την Ιβηρική, ενώ λείπει παντελώς από τη Β. [[Ευρώπη]].
Στην [[Ασία]], απαντά ως [[μετανάστευση πτηνών|επιδημητικό]] πτηνό σε πολλές περιοχές της [[Τουρκία]]ς, στη [[Μέση Ανατολή]], το [[Ιράκ]], το [[Ιράν]], περιοχές της Κασπίας, στη [[Σαουδική Αραβία]], το [[Αφγανιστάν]], το [[Πακιστάν]], στην ινδική υποήπειρο, τη [[Σρι Λάνκα]] και την [[Ινδοκίνα]]. Ως καλοκαιρινός επισκέπτης αναπαράγεται σε εκτεταμένες περιοχές της νότιας [[Ρωσία]]ς, του [[Καζακστάν]], των χωρών στην περιοχή των [[Αλτάι]], φθάνοντας μέχρι τη [[Μογγολία]] και την κεντρική [[Κίνα]]. Οι μεγαλύτεροι αναπαραγόμενοι πληθυσμοί, παγκοσμίως, βρίσκονται στην [[Κίνα]], στην [[Ταϊβάν]] και στην [[Κορέα]]. <ref>http://www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=3101</ref>
Στην [[Αφρική]] αναπαράγεται σε μικρούς θύλακες στις παραμεσόγειες χώρες ([[Μαρόκο]], [[Αλγερία]], [[Τυνησία]], [[Λιβύη]] και [[Αίγυπτος|Αίγυπτο]]).
Η [[Βόρεια Αμερική]] αποτελεί καλοκαιρινή επικράτεια αναπαραγωγής, στο μεγαλύτερο τμήμα της, με κάποιος μόνιμους πληθυσμούς στην [[Καλιφόρνια]]. Στην [[Κεντρική Αμερική]] υπάρχουν τόσο μόνιμοι όσο και μεταναστευτικοί πληθυσμοί, ενώ η [[Νότια Αμερική]], αποτελεί επικράτεια επιδημητικών πληθυσμών.
Η [[Ωκεανία]], επίσης, αποτελεί περιοχή όπου ζουν επιδημητικοί πληθυσμοί,
==Περιοχές διαχείμασης==
Οι περιοχές διαχείμασης βρίσκονται νότια των περιοχών αναπαραγωγής, ανάλογα με το [[γεωγραφικό μήκος]]. Οι ευρωπαϊκοί πληθυσμοί μεταναστεύουν κατά κύριο λόγο στην [[Αφρική]] από το [[Σαχέλ]] και νοτιότερα, ενώ οι ασιατικοί πληθυσμοί, φθάνουν μέχρι την [[Ινδονησία]] και τις [[Φιλιππίνες]].
{| class="wikitable"
|-
! Αρ.
! Υποείδος
! Περιοχές αναπαραγωγής (επιδημητικό ή/και καλοκαιρινός επισκέπτης)
! Περιοχές μετακίνησης ή/και διαχείμασης
! Σημειώσεις
|-
| 1 || '''''Himantopus himantopus himantopus''''' ||Δ [[Ευρώπη]], [[Γαλλία]] και [[Ιβηρική χερσόνησος]], νότια προς υποσαχάρια [[Αφρική]] και [[Μαδαγασκάρη]] και ανατολικά προς Κ [[Ασία]] και ΒΚ [[Κίνα]], [[Ινδία]], [[Σρι Λάνκα]], [[Ινδοκίνα]] και [[Ταϊβάν]] || Β, [[Αφρική]] (κυρίως [[Μαρόκο]] και [[Αλγερία]]), [[Μέση Ανατολή]], Ν και ΝΑ [[Ασία]] (μέχρι [[Βόρνεο]] και [[Φιλιππίνες]] ||
|-
| 2 || ''Himantopus himantopus knudseni '' || [[Χαβάη]] || Επιδημητικό || Ενδημικό στα νησιά
|-
| 3 || ''Himantopus himantopus leucocephalus'' || Ν [[Σουμάτρα]] και [[Ιάβα]], ανατολικά προς [[Νέα Γουινέα]] και νότια προς [[Αυστραλία]], [[Τασμανία]] και [[Νέα Ζηλανδία]] || [[Φιλιππίνες]], [[Νήσοι Μεγάλες Σούνδες|Μεγάλες Σούνδες]], [[Σουλαουέζι|Κελέβη]] και [[Σρι Λάνκα]] ||
|-
| 4 || ''Himantopus himantopus melanurus'' || [[Χιλή]] και ΑΚ [[Περού]], ανατολικά προς [[Βολιβία]], [[Παραγουάη]], ΝΑ [[Βραζιλία]] και νότια προς Ν και ΝΚ [[Αργεντινή]] || Επιδημητικό ||
|-
| 5 || ''Himantopus himantopus mexicanus'' || Δ, Ν και ΝΑ [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|ΗΠΑ]], νότια προς [[Κεντρική Αμερική]] και [[Καραϊβική]], [[Κολομβία]], Β [[Βενεζουέλα]], [[Γκαλαπάγκος]], Α [[Εκουαδόρ]], ΝΔ [[Περού]] και ΒΑ [[Βραζιλία]] || Πλήρως μεταναστευτικό στα βόρεια, μερικώς μεταναστευτικό και επιδημητικό στις νοτιότερες περιοχές ||
|}
Πηγές: <ref>Howard and Moore, p. 132-3</ref><ref>http://maps.iucnredlist.org/map.html?id=22727969</ref><ref>http://www.hbw.com/species/black-winged-stilt-himantopus-himantopus</ref>
(σημ. με έντονα γράμματα το υποείδος που απαντά στον ελλαδικό χώρο)
==Μεταναστευτική συμπεριφορά==
Η φθινοπωρινή αποδημία του καλαμοκανά στο [[Βόρειο ημισφαίριο]] πραγματοποιείται από τον Αύγουστο μέχρι τον Νοέμβριο, ενώ η εαρινή αποδημία αρχίζει στα μέσα Μαρτίου και διαρκεί μέχρι τον Απρίλιο. <ref>Hayman et al</ref> Η μετανάστευση πραγματοποιείται συνήθως κατά μεγάλα σμήνη, που αριθμούν εκατοντάδες άτομα. <ref>Urban et al</ref><ref>Snow & Perrins</ref> Οι πληθυσμοί της Δ. Μεσογείου αλλάζουν πτέρωμαστην Ν. [[Ισπανία]] και το [[Μαρόκο]]. Άλλες μεγάλες μετα-αναπαραγωγικές συναθροίσεις παρατηρούνται στην περιοχή της Ν. [[Κασπία Θάλασσα|Κασπίας]], πιθανότατα, ακόμη μια τοποθεσία αλλαγής πτερώματος. <ref>Colston & Burton, p. 25</ref>
Στη [[Νέα Ζηλανδία]], οι πληθυσμοί του εκεί υποείδους, ''H. h. leucocephalus'', μεταναστεύουν στo Βόρειο Νησί, τον Ιανουάριο-Μάρτιο, επιστρέφοντας τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο, ενώ οι πεδινοί και βόρειοι πληθυσμοί είναι, κυρίως, καθιστικοί. <ref>planetofbirds.com</ref>
Τυχαίοι, περιπλανώμενοι επισκέπτες έχουν αναφερθεί μεταξύ άλλων από την [[Ισλανδία]], την [[Σκανδιναβία]] και την [[Εσθονία]], τις [[Σεϋχέλλες]] και τις [[Μαλδίβες]], την [[Κορέα]] και την [[Νήσος των Χριστουγέννων|Νήσο των Χριστουγέννων]]. <ref>http://www.iucnredlist.org/details/22727969/0</ref>
Στην [[Ελλάδα]], ο καλαμοκανάς είναι αποδημητικό πτηνό που, έρχεται από το Μάιο μέχρι το Σεπτέμβριο, για να φωλιάσει τοπικά, σε υγροτόπους της βόρειας και κεντρικής χώρας, κυρίως. <ref>ΠΛΜ, 31:203</ref> Από την [[Κρήτη]] αναφέρεται ως σπάνιο διαβατικό <ref>Σφήκας, σ. 44</ref> και από την [[Κύπρος|Κύπρο]] ως κοινό διαβατικό, ιδιαίτερα την άνοιξη, ενώ μικροί πληθυσμοί μένουν στο νησί για να φωλιάσουν. <ref>Σφήκας, σ. 50</ref> Εκτός από κάποια μεγάλα νησιά, φωλιάζει σε παράκτιες περιοχές στην ηπειρωτική χώρα και, πιο σπάνια, σε εσωτερικούς υγροτόπους, από την Δ. Πελοπόννησο και βορειότερα <ref>Handrinos & Akriotis, p. 159</ref> (βλ. και Κατάσταση στην Ελλάδα).
==Βιότοπος==
[[Αρχείο: Black winged Stilt I- Kolkata IMG 0400.jpg|thumb|right|300px|Σμήνος από καλαμοκανάδες]]
==
Ο καλαμοκανάς αναπαράγεται σε επίπεδους ανοιχτούς χώρους και σε ρηχούς υγροτόπους με θαλασσινό ή υφάλμυρο νερό που βρίσκονται σε νησιά, χερσονησίδες, ή γυμνές παρυφές από άμμο, λάσπη ή αργιλώδες έδαφος, κοντά στο επίπεδο του νερού. <ref>Snow & Perrins</ref> Κατάλληλοι οικότοποι περιλαμβάνουν, επίσης, έλη και βάλτους, παρυφές ρηχών λιμνών, κοίτες ποταμών, πλημμυρισμένα χωράφια, <ref>del Hoyo et al</ref> αρδευόμενες περιοχές, <ref>Snow & Perrins</ref> λιμνάζοντα νερά αποχετεύσεων <ref>del Hoyo et al</ref> και μικρές λίμνες με ψάρια. <ref>Snow & Perrins</ref>
Το [[είδος]] μπορεί, επίσης, να φωλιάσει γύρω από αλκαλικές και σε μεγάλο υψόμετρο (ορεινές) λίμνες, <ref>del Hoyo et al</ref> ή σε πιο αλμυρά περιβάλλοντα, όπως δέλτα ποταμών και εκβολές τους, <ref>Snow & Perrins</ref> παράκτιες λιμνοθάλασσες, <ref>Johnsgard</ref><ref>Snow & Perrins</ref> ρηχές παράκτιες λιμνούλες με εκτεταμένα λασπώδη σημεία, αλίπεδα, <ref>Johnsgard</ref> αλυκές, παράκτια έλη <ref>del Hoyo et al</ref> και βάλτους. <ref>Snow & Perrins</ref>
==Μη αναπαραγωγική περίοδος==
Εκτός περιόδου αναπαραγωγής, το [[είδος]] το είδος καταλαμβάνει τις παρυφές των μεγάλων υδάτινων οικοσυστημάτων στις εκβολές ποταμών και των παρακτίων θέσεων. <ref>del Hoyo et al</ref> Τέτοια είναι, τα δέλτα των ποταμών, <ref>Snow & Perrins</ref> οι παράκτιες λιμνοθάλασσες <ref>Johnsgard</ref><ref>Snow & Perrins</ref> και οι ρηχοί νερόλακκοι με γλυκά ή υφάλμυρα νερά σε εκτεταμένες λασπώδεις περιοχές, αλίπεδα, <ref>Johnsgard</ref> αλυκές, παράκτια έλη <ref>del Hoyo et al</ref> και βάλτοι. <ref>Snow & Perrins</ref>
*Στην Ελλάδα ο καλαμοκανάς αναπαράγεται σε βάλτους με γλυκό ή υφάλμυρο νερό και μικρή αναδυόμενη βλάστηση, συνήθως σε θέσεις με [[καλάμι]]α και βούρλα. Περιστασιακά, συχνάζει σε ορυζώνες. <ref>Handrinos & Akriotis, p. 160</ref>
==Μορφολογία==
[[Αρχείο: Himantopus himantopus.jpg|thumb|right|400px|Αρσενικός καλαμοκανάς στο αναπαραγωγικό πτέρωμα)]]
Ο καλαμοκανάς είναι ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα παρυδάτια πτηνά και, με το χαρακτηριστικό ''ασπρόμαυρο πτέρωμα'' και τους, επίσης χαρακτηριστικούς, ''εξαιρετικά μακρείς ταρσούς'' του, δύσκολα συγχέεται με άλλο είδος (indintinguishable). Από μακριά, δίνει την εντύπωση μικρού [[λευκοπελαργός|πελαργού]].
Τα ενήλικα πουλιά, έχουν ομοιόμορφη χαρακτηριστική «ενδυμασία», στην οποία δεσπόζει η αντίθεση μεταξύ λευκού και μαύρου χρώματος. Τα αρσενικά διαφέρουν από τα θηλυκά, αυτό όμως είναι έκδηλο κυρίως στο καλοκαιρινό τους πτέρωμα. Η πλάτη είναι μαύρη, συχνά με κάποια ''πρασινωπή γυαλιστερή απόχρωση'', ενώ το [[ανατομική και φυσιολογία πτηνών|στέμμα]] του κεφαλιού είναι μαυριδερό το καλοκαίρι και γκριζόλευκο τον χειμώνα. Ο [[ανατομική και φυσιολογία πτηνών|μανδύας]] των θηλυκών είναι ''μαυριδερός με καφέ απόχρωση'', κάνοντας αντίθεση με τα μαύρα [[ανατομική και φυσιολογία πτηνών|πρωτεύοντα ερετικά]] φτερά, ενώ υπάρχει λιγότερο μαύρο στο κεφάλι και τον λαιμό όλο το χρόνο χωρίς, ωστόσο, αυτή η διαφορά να είναι πάντοτε ξεκάθαρη. <ref>Mullarney et al, p. 134</ref>
Οι ''εξαιρετικά μακρείς ταρσοί'' είναι και στα δύο φύλα ''έντονοι ροζ'' που, σε συνδυασμό με το μακρύ, μαύρο και ίσιο ράμφος, διαφοροποιούν τον καλαμοκανά από την [[αβοκέτα]], που ζει σε παρόμοιους οικοτόπους. Το πόδι του καλαμοκανά έχει 3 δακτύλους σε αντίθεση με τους 4 της [[αβοκέτα]]ς. <ref>Όντρια (Ι), σ. 106</ref> Το μαύρο ράμφος είναι λεπτό -διατομής μολυβιού- <ref>Gray, p.93</ref> και ίσιο, λίγο μεγαλύτερο σε μέγεθος από το υπόλοιπο κεφάλι. <ref>Singer, p. 171</ref> Η ίριδα του ματιού είναι κοκκινωπή και, συνήθως υπάρχει αχνή, μαυριδερή κηλίδα πίσω από τον οφθαλμό.
Τα νεαρά πουλιά, που δεν έχουν ακόμη αποκτήσει το τελικό τους πτέρωμα, μοιάζουν με τα θηλυκά, αλλά με «θαμπό» γκρίζο-καφέ χρωματισμό στο κεφάλι και το λαιμό. <ref>Heinzel et al, p. 132</ref> Οι ταρσοί τους είναι γκριζορόδινοι. <ref>Flegg, p. 108</ref>
==Βιομετρικά στοιχεία==
*Μήκος σώματος: (33-) 36 έως 38 (-40) εκατοστά
*Άνοιγμα πτερύγων: 67 έως 85 εκατοστά
*Μήκος ταρσού: 10, 1 έως 12,5 εκατοστά, κατά μέσον όρο στα αρσενικά (μικρότερος στα θηλυκά)
*Μήκος ράμφους: 6-7 εκατοστά, κατά μέσον όρο
*Βάρος: (160-) 166 έως 200 (-205) γραμμάρια
(Πηγές: <ref>Colston & Burton, p. 24-5</ref><ref>Gray, p.93</ref><ref>Harrison & Greensmith, p. 133</ref><ref>Grimmett et al, p. 106</ref><ref>Flegg, p. 108</ref><ref>Heinzel et al, p. 132</ref><ref>Perrins, p. 110</ref><ref>Bruun, p. 134</ref><ref>Όντρια (Ι), σ. 106</ref><ref>Scott & Forrest, p. 106</ref><ref>Singer, p. 171</ref><ref>Mullarney et al, p. 134</ref><ref>http://www.ibercajalav.net</ref><ref>Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα</ref><ref>http://ibc.lynxeds.com/species/black-winged-stilt-himantopus-himantopus</ref><ref>planetofbirds.com</ref>
==Τροφή==
Η διατροφή του καλαμοκανά εξαρτάται άμεσα από τα εκάστοτε εποχικά θηράματα, <ref>del Hoyo et al</ref> αλλά γενικά περιλαμβάνει υδρόβια [[έντομα]] (π.χ. [[Κολεόπτερα]], [[Εφημερόπτερα]], [[Τριχόπτερα]], [[Ημίπτερα]], [[Οδοντόγναθα]], [[Δίπτερα]], [[Νευρόπτερα]] και [[Λεπιδόπτερα]]) και τις προνύμφες τους, [[Μαλάκια]], [[Καρκινοειδή]], [[αράχνη|Αράχνες]], [[Δακτυλιοσκώληκες]] ([[Ολιγόχαιτοι]], [[Πολύχαιτοι]]), γυρίνους και γόνους [[Αμφίβια|Αμφιβίων]], μικρά ψάρια, αυγά ψαριών και, περιστασιακά, σπέρματα. <ref>Urban et al</ref><ref>del Hoyo et al</ref>
*Με μέσο μήκος ταρσού + μηριαίου τα 23 εκατοστά –ποσοστό 60% του ολικού ύψους σώματος, ο καλαμοκανάς μπορεί να αναζητά την τροφή του βαδίζοντας σε βαθύτερα νερά από τα άλλα καλοβατικά πτηνά. <ref>http://app.bto.org/birdfacts/results/bob4550.htm</ref> Σπάνια αναζητά την τροφή του κολυμπώντας. <ref>planetofbirds.com</ref>
==Πτήση==
[[Αρχείο: Himantopus himantopus-pjt.jpg|thumb|right|350px|Οι ταρσοί του καλαμοκανά εξέχουν πολύ από την άκρη της ουράς κατά την πτήση]]
Ο καλαμοκανάς, κατά την πτήση, πέρα από το χαρακτηριστικό ασπρόμαυρο χρωματισμό, διακρίνεται από τις μαύρες, τριγωνικές πτέρυγες και από τα πόδια που, τα κρατάει τεντωμένα και ασυνήθιστα μακριά από το άκρο της ουράς. Συνήθως πετάει κατά μκρά σμήνη, μέχρι 15 άτομα, <ref>Urban et al</ref><ref>del Hoyo et al</ref> δεν είναι όμως τόσο αγελαίος όσο η [[αβοκέτα]]. <ref>Bruun, p. 134</ref>
*Οι ταρσοί του καλαμοκανά είναι τόσο μακρείς που, κατά την πτήση, φαίνονται να εξέχουν, τουλάχιστον 18 εκατοστά πίσω από την ουρά. <ref>ΠΛΜ, 31:203</ref>
==Φωνή==
*[http://www.xeno-canto.org/species/Himantopus-himantopus Δείγματα φωνής] (εξωτερικός σύνδεσμος)
==Αναπαραγωγή==
Το είδος αναπαράγεται μοναχικά ή σε χαλαρές αποικίες των 2-50 ατόμων αν και, περιστασιακά, μπορεί να φωλιάζουν μαζί έως και αρκετές εκατοντάδες ζεύγη. <ref>Urban et al</ref><ref>del Hoyo et al</ref> Προτιμώνται οι περιοχές με ανοικτό ορίζοντα, για την καλύτερη επισκόπηση του χώρου. <ref>Johnsgard</ref>
Η περίοδος αναπαραγωγής στην Ευρώπη, ξεκινάει στα μέσα Απριλίου στο νότο, αλλά, ανάλογα με τις γεωγραφικές και κλιματικές συνθήκες, μπορεί να ξεκινήσει από τα μέσα Μαΐου και να φθάσει μέχρι τα τέλη Ιουνίου. <ref>Bauer et al, p. 422</ref> Στις τροπικές περιοχές η περίοδος φωλιάσματος εξαρτάται άμεσα από τις βροχοπτώσεις, με την ωοτοκία να ακολουθεί την περίοδο των βροχών στην πλειονότητα των περιπτώσεων. <ref>http://www.hbw.com/species/black-winged-stilt-himantopus-himantopus</ref>
Η φωλιά είναι ένα απλό βαθούλωμα στο έδαφος κοντά στο νερό, <ref>Flint et al</ref> αλλά μπορεί και να κατασκευαστεί πάνω σε φυτικό υλικό μέσα στο νερό -συνήθως ρηχό - εν είδει πλωτής πλατφόρμας. <ref>Harrison, p. 138</ref><ref>del Hoyo et al </ref><ref>Snow & Perrins </ref> Μπορεί να επιστρώνεται με γρασίδι, κλαδιά και κοχύλια. <ref>planetofbirds.com</ref>
Η ωοτοκία πραγματοποιείται άπαξ σε κάθε περίοδο φωλιάσματος. <ref>planetofbirds,com</ref> Η γέννα αποτελείται από (3-) 4 (-5) αβγά, που μοιάζουν με εκείνα της [[αβοκέτα]]ς. <ref>Harrison, p. 138</ref> Η επώαση πραγματοποιείται και από τα δύο φύλα και, διαρκεί 22-25 (-26) ημέρες.
Οι νεοσσοί είναι [[αναπαραγωγή πτηνών|φωλεόφυγοι]] επιτηρούνται στενά από τους γονείς και, πολύ σύντομα, είναι σε θέση να τρέξουν και να κολυμπήσουν μόλις στεγνώσει το χνούδι τους -συνήθως εντός 24 ωρών από την εκκόλαψη. Αργότερα, τρέφονται μόνοι τους, πτερώνονται στις 28-32 ημέρες ,ενώ ανεξαρτητοποιούνται 2-4 εβδομάδες μετά την πτέρωση. <ref>Colston & Burton, p. 24-5</ref><ref>Bauer et al, p. 423</ref><ref>planetofbirds,com</ref>
*Μετά την εκκόλαψη, οι γονείς αφαιρούν τα κελύφη των αβγών από τη φωλιά, πιθανόν για να μην χαθεί το καμουφλάζ της φωλιάς. Τη νύχτα, οι νεοσσοί καταφεύγουν στο νερό, αποτρέποντας τα αρπακτικά ζώα να ανιχνεύσουν την μυρωδιά τους. <ref>planetofbirds.com</ref>
==Κατάσταση πληθυσμού==
Οι αναπαραγόμενοι πληθυσμοί του καλαμοκανά βρίσκονται σε σταθερό ή και ελαφρά ανοδικό επίπεδο, παρόλο που δεν υπάρχουν στοιχεία για πολλές περιοχές φωλιάσματος. <ref>Wetlands International, 2006</ref> Οι μεγαλύτεροι αναπαραγωγικοί πληθυσμοί βρίσκονται στην [[Ισπανία]], την [[Τουρκία]] και τη [[Ρωσία]]. <ref> Bauer et al, p. 421</ref>
Γενικά, το είδος δεν κινδυνεύει σε παγκόσμιο επίπεδο, γι’ αυτό η IUCN το κατατάσσει στα Ελαχίστης Ανησυχίας (LC). <ref>http://www.iucnredlist.org/details/22727969/0</ref>
==Κατάσταση στην Ελλάδα==
Για την [[Ελλάδα]], δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για την ιστορική κατανομή του είδους, αλλά κάποτε φώλιαζε στη λίμνη [[Κάρλα]], που κατόπιν είχε αποξηρανθεί. Σήμερα, οι ελληνικοί πληθυσμοί εμφανίζουν σαφείς καθοδικές τάσεις, κυρίως στους παραδοσιακά μεγάλους υγροτόπους (Έβρος, Μεσολόγγι, κ.α.).
Αναπαράγεται στην Λήμνο και την Λέσβο και σε κάποια ακόμη νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου. Από τον Έβρο όπου φώλιαζε παλαιότερα δεν υπάρχουν πλέον αναφορές, αλλά παρατηρούνται μεγάλες «αναπαραγωγικές» συναθροίσεις σε αρκετούς υγροτόπους της Β. Ελλάδας. <ref>Handrinos & Akriotis, p. 159</ref> Κατά τις μεταναστεύσεις, οι πληθυσμοί του καλαμοκανά είναι, σαφώς, πολυαριθμότεροι, ιδιαίτερα την άνοιξη, σε όλα τα ηπειρωτικά και σε πολλά νησιά. Τα πρώτα πουλιά καταφθάνουν γύρω στα μέσα Μαρτίου, λίγο νωρίτερα στην Πελοπόννησο, με κορύφωση από τα μέσα Απριλίου μέχρι τον Μάιο. Περιστασιακά, κάποια μη-αναπαραγόμενα άτομα, παραμένουν αρκετό χρονικό διάστημα, κάτι που εξαρτάται από την στάθμη του νερού στους υγροτόπους. Γι’ αυτό, μετά τα μέσα Ιουλίου αρχίζει σταδιακή διασπορά τους, λόγω της αυξανόμενης ξήρανσης των οικοτόπων. Το φθινοπωρινό πέρασμα δεν περιλαμβάνει τους ανοιξιάτικους αριθμούς, καθώς οι περισσότεροι σταθμοί ανάπαυλας είναι στεγνοί από νερό. Η φθινοπωρινή αποδημία ξεκινάει από τις αρχές Αυγούστου και κορυφώνεται μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου. <ref>Handrinos & Akriotis, p. 160</ref>
Το είδος απειλείται κυρίως από την αποξήρανση και την εκμετάλλευση των υγροτόπων του, αλλά και από το παράνομο κυνήγι -σε μικρότερο βαθμό. Για την προστασία του απαιτούνται, η λεπτομερής καταγραφή του αναπαραγόμενου πληθυσμού, η μελέτη της οικολογίας του και η διατήρηση ικανού μεγέθους εκτάσεων με ρηχά νερά, υγρολίβαδα, κ.ο.κ. <ref>RDB, σ. 225</ref>
Ειδικά για τον ελλαδικό χώρο, ο καλαμοκανάς κατατασσόταν παλαιότερα στην κατηγορία Τρωτά (Vulnerable, VU), <ref>RDB, σ. 225</ref> ωστόσο η συγκέντρωση επαρκέστερων δεδομένων οδήγησαν στην σημαντική αναβάθμιση του είδους στα Ελαχίστης Ανησυχίας (LC). <ref>Χανδρινός Γιώργος (Ι), p. 327</ref>
==Καθεστώς προστασίας==
Ι. Συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο του Κόκκινου Βιβλίου για τα απειλούμενα
σπονδυλόζωα της Ελλάδος, στην κατηγορία Τρωτά.
ΙΙ. Συμπεριλαμβάνεται στο Παράρτημα Ι της Κοινοτικής Οδηγίας 79/409 του
Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη διατήρηση των άγριων πουλιών.
ΙΙΙ. Συμπεριλαμβάνεται στα είδη του Παραρτήματος ΙΙ της Σύμβασης της Βέρνης για
τη διατήρηση της ευρωπαϊκής άγριας ζωής και των φυσικών βιοτόπων. <ref>http://www.katakali.net/drupal/ydrobia-parydatia/kalamokanas</ref>
==Άλλες ονομασίες==
Στον ελλαδικό χώρο, ο Καλαμοκανάς απαντά και με τις ονομασίες Άτρακτος (Ακαρνανία), Αδρακτάς και Αδραχτάς (Μεσολόγγι), <ref>Απαλοδήμος, σ. 34</ref> ενώ στην Κύπρο αποκαλείται Καλαμοκαννάς. <ref>http://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?lang=EN&avibaseid=AC6252CA7ACD600E</ref>
== Σημειώσεις ==
<div style="font-size:90%">
'''i.''' {{Note_label|I|i|none}} Συμπεριλαμβάνεται και το ''H. h. ceylonensis'' <ref> Howard and Moore, p. 132, note 8</ref>
==Παραπομπές==
{{Παραπομπές|2}}
==Πηγές==
*Blaker, D. 1967. ''An outbreak of Botulinus poisoning among waterbirds''. Ostrich 38(2): 144-147.
*Brazil, M. 2009. ''Birds of East Asia: eastern China, Taiwan, Korea, Japan, eastern Russia''. Christopher Helm, London.
*del Hoyo, J., Elliott, A., and Sargatal, J. 1996. ''Handbook of the Birds of the World, vol. 3: Hoatzin to Auks''. Lynx Edicions, Barcelona, Spain.
*Delany, S.; Scott, D. 2006. ''Waterbird population estimates''. Wetlands International, Wageningen, The Netherlands.
*Flint, V.E., Boehme, R.L., Kostin, Y.V. and Kuznetsov, A.A. 1984. ''A field guide to birds of the USSR''. Princeton University Press, Princeton, New Jersey.
* Bauer Hans-Günther, Einhard Bezzel und Wolfgang Fiedler (Hrsg): ''Das Kompendium der Vögel Mitteleuropas: Alles über Biologie, Gefährdung und Schutz. Band 1: Nonpasseriformes – Nichtsperlingsvögel'', Aula-Verlag Wiebelsheim, Wiesbaden 2005, ISBN 3-89104-647
*Hayman, P.; Marchant, J.; Prater, A. J. 1986. ''Shorebirds''. Croom Helm, London.
*IUCN. 2014. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2014.2. Available at:www.iucnredlist.org. (Accessed: August, 2015)
*Johnsgard, P. A. 1981. ''The plovers, sandpipers and snipes of the world''. University of Nebraska Press, Lincoln, U.S.A. and London.
*Melville, D. S.; Shortridge, K. F. 2006. ''Migratory waterbirds and avian influenza in the East Asian-Australasian Flyway with particular reference to the 2003-2004 H5N1 outbreak''. In: Boere, G.; Galbraith, C., Stroud, D. (ed.), Waterbirds around the world, pp. 432-438. The Stationary Office, Edinburgh, UK.
*Snow, D. W.; Perrins, C. M. 1998. ''The Birds of the Western Palearctic vol. 1: Non-Passerines''. Oxford University Press, Oxford.
*Urban, E.K., Fry, C.H. and Keith, S. 1986. ''The Birds of Africa, Volume II''. Academic Press, London.
*van Heerden, J. 1974. ''Botulism in the Orange Free State goldfields''. Ostrich 45(3): 182-184.
*Wetlands International. 2014. Waterbird Population Estimates. Available at:wpe.wetlands.org. (Accessed: August, 2015).
==Βιβλιογραφία==
*«Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας» (RDB), Αθήνα 1992
*Bertel Bruun, ''Birds of Britain and Europe'', Hamlyn 1980.
*Bob Scott and Don Forrest, ''The Birdwatcher’s Key'', Frederick Warne & Co, 1979
*Christopher Perrins, ''Birds of Britain and Europe'', Collins 1987.
*Colin Harrison & Alan Greensmith, ''Birds of the World'', Eyewitness Handbooks, London 1993
*Colin Harrison, ''Nests, Eggs and Nestlings Of British and European Birds'', Collins, 1988.
*Dennis Avon and Tony Tilford, ''Birds of Britain and Europe, a Guide in Photographs'', Blandford 1989
*Detlef Singer, ''Field Guide to Birds of Britain and Northern Europe'', The Crowood Press, Swindon 1988
*Enticott Jim and David Tipling: ''Photographic Handbook of the Seabirds of the World'', New Holland, 1998
*Gray, Mary Taylor ''The Guide to Colorado Birds'', Westcliffe Publishers, 1998
*Handrinos & Akriotis, ''The Birds of Greece'', Helm 1997
*Hermann Heinzel, RSR Fitter & John Parslow, Birds of Britain and Europe with North Africa and Middle East, Collins, 1995
*Howard and Moore, ''Checklist of the Birds of the World'', 2003.
*Jim Flegg, ''Field Guide to the Birds of Britain and Europe'', New Holland, London 1990
*Jobling, J. 1991. ''A dictionary of scientific bird names''. University Press, Oxford.
*Killian Mullarney, Lars Svensson, Dan Zetterström, Peter J. Grant, ''Τα Πουλιά της Ελλάδας Της Κύπρου και της Ευρώπης'', ΕΟΕ, 2007
*Killian Mullarney, Lars Svensson, Dan Zetterström, Peter J. Grant, ''Τα Πουλιά της Ελλάδας Της Κύπρου και της Ευρώπης'', Collins
*Linnaeus, Carolus (1758). ''Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis''. Tomus I. Editio decima, reformata (in Latin). Holmiae (Laurentii Salvii).
*Peter Colston and Philip Burton, ''Waders of Britain and Europe'', Hodder & Stoughton, 1988
*R. Grimmett, C. Inskipp, T. Inskipp, ''Birds of Nepal'', Helm 2000
*Rob Hume, RSPB ''Complete Birds of Britain and Europe'' DK, 2002
*Valpy, Francis Edward Jackson, ''An Etymological Dictionary of the Latin Language''
*Βασίλη Κλεισούρα, ''Εργοφυσιολογία'', εκδ. Συμμετρία, Αθήνα 1990
*Γεωργίου Δ. Μπαμπινιώτη, ''Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας'', Αθήνα 2002
*Γιώργος Σφήκας, ''Πουλιά και Θηλαστικά της Κρήτης'', Ευσταθιάδης, 1989
*Γιώργος Σφήκας, ''Πουλιά και Θηλαστικά της Κύπρου'', Ευσταθιάδης, 1991
*Ιωάννη Όντρια (I), ''Πανίδα της Ελλάδας'', τόμος ''Πτηνά''.
*Ιωάννη Όντρια (II), ''Συστηματική Ζωολογία'', τεύχος 3.
*Ιωάννου Χατζημηνά, ''Επίτομος Φυσιολογία'', εκδ. Γρ. Παρισιάνου, Αθήνα 1979
*Ντίνου Απαλοδήμου, ''Λεξικό των ονομάτων των πουλιών της Ελλάδας'', 1988.
*''Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα'', εκδ. 1996 (ΠΛΜ)
*''Πάπυρος Λαρούς'', εκδ. 1963 (ΠΛ)
*''Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας'' (ΣΠΕΕ), ΕΟΕ 1994
*Χανδρινός Γιώργος (Ι), «Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας»
[[Κατηγορία:Ανωρραµφίδες]]
| |||