Ρήμα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Δεν ήταν λήμμα υπό την προηγούμενη μορφή του...
Γραμμή 1:
{{ελληνοκεντρικό}}
'''Ρήμα''' είναι το [[μέρη του λόγου|μέρος του λόγου]] που δηλώνει ότι ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα (το [[Υποκείμενο (γραμματική)|υποκείμενο]]) ενεργεί ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση. Σε κάθε πρόταση υπάρχει ρήμα.<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ">{{cite book|last=Καρανικόλας|first=Αλέξανδρος|title=Νεοελληνική Γραμματική|year=2003|publisher=Οργανισμός Εδκόσεων Διδακτικών Βιβλίων|isbn=960-06-0024-4}}</ref> ενεργεί ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση.<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ" /> Σε κάθε πρόταση υπάρχει ρήμα.<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ" />
{{επιμέλεια|οι παραπομπές δεν είναι κατά τον συνηθισμένο τρόπο, σκέτοι αριθμοί, και πέρα από αυτό είναι προφανές ότι είναι υπερβολικός ο αριθμός τους, θα πρέπει να τοποθετηθούν ορθολογικά}}
 
'''Ρήμα''' είναι το [[μέρη του λόγου|μέρος του λόγου]] που δηλώνει ότι ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα (το [[Υποκείμενο (γραμματική)|υποκείμενο]])<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ">{{cite book|last=Καρανικόλας|first=Αλέξανδρος|title=Νεοελληνική Γραμματική|year=2003|publisher=Οργανισμός Εδκόσεων Διδακτικών Βιβλίων|isbn=960-06-0024-4}}</ref> ενεργεί ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση.<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ" /> Σε κάθε πρόταση υπάρχει ρήμα.<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ" />
 
== Χαρακτηριστικά του ρήματος ==
 
Το ρήμα ως μέρος του λόγου στα [[Ελληνική γλώσσα|ελληνικά]] έχει τα εξής χαρακτηριστικά:<ref name="Γραμματική" />
 
* Διάθεση: Η οποία δηλώνει τι κάνει, τι παθαίνει ή σε ποια κατάσταση είναι το [[Υποκείμενο (γραμματική)|υποκείμενο]].<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ" /> Υπάρχουν τέσσερις διαθέσεις:<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ" />
** Ενεργητική: Αυτή η διάθεση δηλώνει μία ενέργεια που ξεκινάει από το [[Υποκείμενο (γραμματική)|υποκείμενο]].<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ" />. Ανάλογα με το που πηγαίνει η ενέργεια του ρήματος υπάρχουν οι εξής υποκατηγορίες:
*** Αμετάβατα: Η ενέργεια που εκφράζεται από το ρήμα δε μεταβαίνει<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ" /> κάπου.
*** Μεταβατικά μονόπτωτα: Η ενέργεια μεταβαίνει σε ένα αντικείμενο.<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ">{{cite book|last=Καρανικόλας|first=Αλέξανδρος|title=Συντακτικό της Νέας Ελληνικής|year=2003|publisher=Οργανισμός Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων|isbn=960-06-0023-6}}</ref>
*** Μεταβατικά δίπτωτα: Η ενέργεια μεταβαίνει σε δύο αντικείμενα, ένα ''άμεσο'' και ένα ''έμμεσο''.<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/>
** Μέση: Η ενέργεια ξεκινά από το υποκείμενο και καταλήγει στο ίδιο το υποκείμενο.<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ" />
** Παθητική: Το υποκείμενο δέχεται μία ενέργεια.<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ" /> Συνήθως στην πρόταση υπάρχει και [[ποιητικό αίτιο]].
** Ουδέτερη: Το υποκείμενο βρίσκεται σε μία κατάσταση.<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ" />
 
* Φωνή: Υπάρχουν δύο φωνές η ενεργητική και η παθητική.<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ" /> Γενικά, ρήματα σε ενεργητική φωνή είναι ενεργητικής διάθεσης, ενώ ρήματα σε παθητική φωνή είναι παθητικής διάθεσης.<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ" /> Τα ρήματα ενεργητικής διάθεσης λήγουν στο πρώτο πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα σε ''-ω'', ενώ τα ρήματα παθητικής διάθεσης λήγουν σε ''-μαι''.<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ" />
 
* [[Έγκλιση]]: Δηλώνει πώς θέλουμε να παρουσιάσουμε τη σημασία του ρήματος.<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ" /> Υπάρχουν τρεις εγκλίσεις,<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ" /> απαρέμφατο<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ" /> και μετοχή<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ" />:
** [[Οριστική]]: Δηλώνει το πραγματικό και το βέβαιο (απλή οριστική).<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/> Φανερώνει το δυνατό (δυνητική οριστική)<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/>, το πιθανό (πιθανολογική οριστική)<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/>, ευχή (ευχετική οριστική)<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/>, παράκληση<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/>.
** [[Υποτακτική]]: Δηλώνει ενδεχόμενο<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/>, το επιθυμητό<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/> και άλλες συγγενικές σημασίες<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/> (προτροπή (προτρεπτική υποτακτική),<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/> παραχώρηση (παραχωρητική υποτακτική),<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/> ευχή (ευχετική υποτακτική),<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/> το δυνατό (δυνητική υποτακτική),<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/> απορία (απορηματική υποτακτική),<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/> το πιθανό (πιθανολογική υποτακτική),<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/> προσταγή (προστακτική υποτακτική)<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/> ή απαγόρευση (απαγορευτική υποτακτική)<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/>). Η υποτακτική συνοδεύεται από [[μόριο (γλώσσα)|μόρια]].<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/>
** [[Προστακτική]]: Δηλώνει προσταγή<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/>. Η προσταγή μπορεί να γίνει:<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/> προτροπή<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/>, απαγόρευση<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/>, παράκληση<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/>, ευχή<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/>, έντονη ενέργεια<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/>
** [[Απαρέμφατο]]: Άκλιτος τύπος που χρησιμοποιείται στο σχηματισμό ορισμένων χρόνων.<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ"/>
** [[Μετοχή (γραμματική)|Μετοχή]]: Όνομα επίθετο και ρήμα.<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/>. Μετοχή έχει ο ενεστώτας στην ενεργητική<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/> και στην παθητική φωνή<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/> και ο παρακείμενος στην παθητική<ref name="Συντακτικό" group="ΟΕΔΒ"/>.
 
* [[Χρόνος (γραμματική)|Χρόνος]]: Δηλώνει το χρόνο του συμβάντος.<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ"/> του συμβάντος.
** Ενεστώτας: Παροντικός και εξακολουθητικός χρόνος<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ"/>.
** Παρατατικός: Παρελθοντικός και εξακολουθητικός χρόνος<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ"/>.
** Αόριστος: Παρελθοντικός και στιγμιαίος χρόνος<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ"/>.
** Στιγμιαίος Μέλλοντας: Μελλοντικός και στιγμιαίος χρόνος<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ"/>.
** Εξακολουθητικός Μέλλοντας: Μελλοντικός και εξακολουθητικός χρόνος<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ"/>.
** Παρακείμενος: Παροντικός και συντελεσμένος χρόνος<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ"/>.
** Υπερσυντέλικος: Παρελθοντικός και συντελεσμένος χρόνος.
** Συντελεσμένος μέλλοντας: Μελλοντικός και συντελεσμένος χρόνος.
 
* [[Αριθμός (γραμματική)|Αριθμός]]: Δηλώνει αν το υποκείμενο είναι ένα ή πολλά πρόσωπα, ζώα ή πράγματα.<!--το υποκείμενο είναι πάντα ένα!-->.<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ"/> Υπάρχουν δύο αριθμοί ρημάτων, ο ενικός και ο πληθυντικός.<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ"/>
 
* [[Πρόσωπο (γραμματική)|Πρόσωπο]]: Δηλώνει τα πρόσωπα της ομιλίας. Υπάρχουν τρία πρόσωπα:<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ"/>
** Υπάρχουνα΄ τρία πρόσωπα:πρόσωπο
** α΄β΄ πρόσωπο<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ"/>
** β΄γ΄ πρόσωπο<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ"/>
** γ΄ πρόσωπο<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ"/>
 
* [[Ποιόν ενέργειας (γραμματική)|Ποιόν ενέργειας]]: Ο τρόπος που παρουσιάζεται η ενέργεια του ρήματος
Γραμμή 47 ⟶ 45 :
== Βοηθητικά ρήματα ==
 
Στην ελληνική γλώσσα βοηθητικά ρήματα είναι τα ρήματα ''είμαι'' και ''έχω'' όταν χρησιμοποιούνται για τον περιφραστικό σχηματισμό των χρόνων.<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ"/>
 
== Σημειώσεις, Παραπομπές ==
<references/>
<references group="ΟΕΔΒ"/>
 
== Σημειώσεις, Παραπομπές ==
{{παραπομπές}}
 
{{Μέρη του λόγου}}
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Ρήμα"