Ο '''Ιωάννης ΙΒ΄''' διετέλεσε Πατριάρχης [[Κωνσταντινούπολη|Κωνσταντινουπόλεως]] από το [[1294]] ως το [[1304]].
Καταγόταν από τη [[Σωζόπολη]] και το κοσμικό του όνομα ήταν Κοσμάς<ref>{{cite book|last=MacGillivray Nicol|first=Donald|title=The last centuries of Byzantium, 1261-1453|edition=2η|year=1993|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-43991-6|page=102|url=http://books.google.bggr/books?id=y2d6OHLqwEsC&pg=PA102&lpg=PA102&dq=sozopolis+1453&source=bl&ots=dxRaUo230o&sig=qyDofkv8CuD-ssMnWClozUAdbrs&hl=bg&ei=G7bGTNqxE9aU4gb-1PEQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CBgQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false}}</ref>. Έγινε μοναχός<ref name=Runci>{{cite book|author=Steven Runciman|authorlink=Στήβεν Ράνσιμαν|title=Η Βυζαντινή Θεοκρατία|publisher=Εκδόσεις Δόμος|year=2005|pages=147|isbn=9607217225}}</ref> και αναδείχθηκε συνετός και υπεύθυνος Πατριάρχης, με ανεπτυγμένη κοινωνική συνείδηση. Πολλές φορές αντέδρασε στις αυθαίρετες πρωτοβουλίες του Αυτοκράτορα [[Ανδρόνικος Β'|Ανδρόνικου Β' Παλαιολόγου]]. Το [[1299]] απείλησε να παραιτηθεί, διαμαρτυρόμενος για τον γάμο της πεντάχρονης κόρης του Αυτοκράτορα, [[Σιμωνίς Παλαιολογίνα|Σιμωνίδος]], με τον μεσόκοπο και ακόλαστο βασιλιά της Σερβίας [[Στέφανος Ούρος Β΄ Μιλούτιν|Στέφανο Ούρος Β΄ Μιλούτιν]]. Όταν τον έπεισαν να παραμείνει, άρχισε να παρεμβαίνει στην οικονομική πολιτική της Κυβέρνησης, θεωρώντας ότι πρέπει να ενεργεί ως υπερασπιστής των φτωχών<ref name=Runci/>.
Τελικά αναγκάστηκε να παραιτηθεί και αποσύρθηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, όπου και πέθανε.
