Εκκλησιαστική ιστορία της Ελλάδας (1821-1827): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Οι Ρωμαιοκαθολικοί αποτελούσαν τη μόνη ετερόδοξη θρησκευτική μειονότητα της επικράτειας<ref>Βασίλειος Καραγιώργος, Το ζήτημα της σχέσεως Εκκλησίας και Πολιτείας κατά την περίοδο της Επαναστάσεως (1821), εκδ.Διήγηση, 1998, σελ.70</ref> ο δε αριθμός των Καθολικών των ελληνικών νησιών το 1821 δεν είναι ακριβής: 16.000 για τον Hofmann και 11.000 για τον Σπυρίδων Τρικούπη και τον Ιωάννη Φιλήμωνα<ref>Αντώνιος Παπαδόπουλος, «Η στάσις των Ελλήνων καθολικών έναντι της Επαναστάσεως του 1821», στο: Μνήμη 1821, Επιστημονική Επετηρίς Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης, παράρτημα 9 του Στ τόμου, Θεσσαλονίκη 1971,σελ. 174</ref>. Η πλειοψηφία τους βρισκόταν στη [[Σύρος|Σύρο]], την [[Τήνος|Τήνο]], τη [[Σαντορίνη]] και τη [[Νάξος|Νάξο]]. Οι Γάλλοι διπλωματικοί εκπρόσωποι τους παρακινούσαν να διατηρήσουν ουδετερότητα. Οι πληθυσμοί αυτοί ήταν πιο πολύ προσκολλημένοι στην θρησκεία τους παρά στην εθνικότητά τους. Υπήρχε ο φόβος να καταπιεστούν από την ορθόδοξη πλειοψηφία σε περίπτωση δημιουργίας ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους.<ref>Charles Frazee, Ορθόδοξος Εκκλησία και Ελληνική ανεξαρτησία 1821-1852, μτφρ. Ιωσήφ Ροηλίδης, εκδ.Δόμος, 1987, σελ.63</ref><ref>Ο Ανδρέας Δρακάκης σημειώνει «Γεγονός όμως είναι ότι εις όλας τας νήσους εξεδηλώθησαν αντιδράσεις κατά της συμμετοχής εις την Επανάστασιν και δη όχι μόνον από τους Καθολικούς κατοίκους των νήσων». Ανδρέας Δρακάκης, «Άγγλοι πρόξενοι εις τας Κυκλάδας κατά την Επανάστασιν του 1821», Επετηρίς Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών, τομ.4 (1964), σελ.120</ref>Αρνήθηκαν με επιμονή τη δικαιοδοσία των ελληνικών αρχών και την καταβολή φόρων προς αυτές.<ref>Βασίλειος Καραγιώργος, Το ζήτημα της σχέσεως Εκκλησίας και Πολιτείας κατά την περίοδο της Επαναστάσεως (1821), εκδ.Διήγηση, 1998, σελ.70-71</ref> Για τον Σπυρίδωνα Τρικούπη ήθελαν να αποφύγουν αντίποινα των Τούρκων αλλά και δεν υπήρχαν ελπίδες εκ μέρους τους ευόδωσης της Επανάστασης <ref>Αντώνιος Παπαδόπουλος, «Η στάσις των Ελλήνων καθολικών έναντι της Επαναστάσεως του 1821», στο: Μνήμη 1821, Επιστημονική Επετηρίς Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης, παράρτημα 9 του Στ τόμου, Θεσσαλονίκη 1971,σελ.182</ref> Δεν έλειψαν και μεμονωμένες επιδοκιμασίες της αίσιας έκβασης της Επανάστασης από καθολικούς όπως του επισκόπου Ζακύνθου.<ref>Αντώνιος Παπαδόπουλος, «Η στάσις των Ελλήνων καθολικών έναντι της Επαναστάσεως του 1821», στο: Μνήμη 1821, Επιστημονική Επετηρίς Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης, παράρτημα 9 του Στ τόμου, Θεσσαλονίκη 1971,σελ. 184</ref>Όμως οι δυτικές καθολικές διπλωματικές αποστολές παρείχαν προστασία στους λατινικού δόγματος Ελληνες, ενώ έφταναν στο σημείο να απειλούν του Ορθόδοξους Έλληνες αν έβλαπταν του καθολικούς συντοπίτες τους: μια τέτοια περίπτωση αναφερόμενη από τον Σπυρίδωνα Τρικούπη ήταν του Αυστριακού ναυάρχου Παυλούκη που απείλησε σχετικά τους Ορθόδοξους Ναξιώτες.<ref>Αντώνιος Παπαδόπουλος, «Η στάσις των Ελλήνων καθολικών έναντι της Επαναστάσεως του 1821», στο: Μνήμη 1821, Επιστημονική Επετηρίς Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης, παράρτημα 9 του Στ τόμου, Θεσσαλονίκη 1971,σελ.196</ref>

===Απόπειρες προσέγγισης με τη Ρώμη===

Η πρωτοβουλία των Μαυροκορδάτου και Νέγρη στην συγκεκριμένη περίοδο θα πρέπει να ενταχθεί στη γενικότερη προσπάθεια να προσεγγισθεί ο παπικός θρόνος για να πετύχουν τη μεσολάβησή του στις ρωμαιοκαθολικές ευρωπαϊκές δυνάμεις, αλλά και για να εξαλειφθεί η αναστάτωση που προκαλούσε στα νησιά η οξεία αντίθεση των ρωμαιοκαθολικών στις απόπειρες των ελληνικών αρχών να εδραιώσουν την εξουσία τους.<ref>Βασίλειος Καραγιώργος, Το ζήτημα της σχέσεως Εκκλησίας και Πολιτείας κατά την περίοδο της Επαναστάσεως (1821), εκδ.Διήγηση, 1998, σελ.74</ref>H ''Προσωρινή Κυβέρνησις'' των Ελλήνων πληροφορούμενη εγκαίρως για επικείμενη συνδιάσκεψη στη Βερόνα, θέλησε να εκμεταλλευθεί την συγκυρία και απέστειλε τους Ανδρέα Μεταξά και τον Γάλλο Φιλίπ Ζουρνταίν. Η επιλογή των δύο αυτών προσώπων δεν ήταν τυχαία: επτανήσιος κόμης, γλωσσομαθής με πολεμική συμμετοχή και πολιτική πείρα ο πρώτος, γάλλος φιλέλληνας κόμης του Manipuello, καθολικός στο θρήσκευμα και μέλος του τάγματος των ιπποτών του Αγίου Ιωάννη ο δεύτερος, συνδύαζαν ιδιότητες μη απωθητικές για τις συντηρητικές δυνάμεις της Ευρώπης. Η Ελληνική αντιπροσωπεία έφθασε στην Αγκώνα στις 22 Σεπτεμβρίου 1822 κομίζοντας τρία υπομνήματα: προς τον τσάρο, τους ευρωπαίους ηγεμόνες και τον Πάπα. Δεν κατόρθωσαν να φτάσουν στη Βερόνα επειδή ο Πάπας αρνήθηκε να χορηγήσει τις απαιτούμενες άδειες. Τελικά μέσω ελλήνων εμπόρων και παπικών αξιωματούχων έφθασαν οι επιστολές στον καρδινάλιο Spinola δύο μέρες μετά το πέρας των εργασιών της διάσκεψης.<ref>Στέφανος Παπαγεωργίου, «Οι επαφές των επαναστατημένων Ελλήνων με το Βατικανό και τους Ιππότες του Αγίου Ιωάννη: ενέργειες μιας ανεπίσημης διπλωματίας για διεθνή αναγνώριση», στο: Στέφανος Παπαγεωργίου, (επιμ.), Αφιέρωμα στον Αλέξανδρο Δεσποτόπουλο. Ανάλεκτα νεότερης Ελληνικής Ιστορίας, εκδ.Παπαζήση, Αθήνα, 1995, σελ.85-87</ref>

Τον χειμώνα του 1822-1823 η ελληνική επαναστατική κυβέρνηση απέστειλε τον Παλαιών Πατρών Γερμανό στο [[Πάπας Πίος Ζ΄|Πάπα Πίο Ζ']] με σκοπό να τον συναντήσει για την προώθηση της ελληνικής υποθέσεως. Φτάνοντας στην Αγκώνα το αίτημα διαβιβάστηκε στον καρδινάλιο Ηρακλή Consalvi αλλά απορρίφθηκε διότι η Ρώμη δεν ήθελε να παραβεί τις αποφάσεις που έλαβαν οι Ευρωπαίοι ηγεμόνες κατά της Ελληνικής Επανάστασης και δεν ήθελε να διακινδυνεύσει τη θέση των πολυάριθμων υπηκόων Οθωμανών του λατινικού δόγματος (Ελλήνων και μη). Ο Γερμανός ζητάει μέσω το παπικού λεγάτου συζήτηση περί ενώσεως των Εκκλησιών.<ref>Νικόλαος Τωμαδάκης, «Η αποστολή του Παλαιών Πατρών Γερμανού προς τον Πάπαν (1822-1823)», Αθηνά, τομ.75 (1974-1975), σελ.375-377</ref>