|
Το [[μυθιστόρημα]] έγκλημα και τιμωρία, είναι μυθιστόρημα του [[Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι]].
== Πλοκή ==
== Ο Ρασκόλνικοφ, ο κεντρικός ήρωας στο Έγκλημα και Τιμωρία, κουβαλά -παρότι ο ίδιος, τουλάχιστον αρχικώς, δεν το αντιλαμβάνεται- την ουσία της Ορθοδοξίας. Πρόκειται για μια φυσιογνωμία "σχισματική" (Raskol = Σχίσμα, raskolnik = σχισματικός), όπως άλλωστε δηλώνει το όνομά του· είναι "σαν να εναλλάσσονται μέσα του δυο αντικρουόμενοι χαρακτήρες", λέει ο Ραζουμίχιν στην Πουλχερία και την Ντούνια. <br> Πρώην φοιτητής, διωγμένος από το πανεπιστήμιο, "απόμακρος" και "κλειστός" χαρακτήρας, σχεδόν ακοινώνητος, με τη "νεανική φιλαρέσκεια" και περηφάνια που του αρμόζει, ο Ρασκόλνικοφ δεν είναι ένας χυδαίος δολοφόνος, αλλά ένας ιδεολόγος με ανώτερα κίνητρα. Όχι μόνο αφουγκράζεται τις "παράξενες ιδέες" της νέας γενιάς που "κυκλοφορούν στην ατμόσφαιρα", αλλά υποκύπτει σε αυτές και, "έχοντας γίνει προληπτικός το τελευταίο διάστημα", αντιλαμβάνεται την συζήτηση μεταξύ του αξιωματικού και του φοιτητή που ακούει στο καφενεδάκι λίγο πριν διαπράξει τον φόνο σαν μια "υπόδειξη" για τον προορισμό του. Κυριεύεται από την ηθική του ωφελιμισμού, όπου "ένα μικρό ασήμαντο εγκληματάκι" όχι μόνο θα "ξεπλυθεί με χιλιάδες καλές πράξεις", αλλά θα φέρει "εκατοντάδες, ίσως χιλιάδες υπάρξεις στο σωστό δρόμο", και φτάνει στο σημείο να διαπράξει έναν φόνο για λόγους ιδεολογικούς, για να δικαιώσει "το καθήκον, τη συνείδηση" της νέας γενιάς". Ο Ρασκόλνικοφ ενσαρκώνει όλα τα προβλήματα της εποχής του που ο Ντοστογιέφσκι προσπαθεί να πολεμήσει καθώς το μυθιστόρημα υπακούει στην αντιδικία του συγγραφέα με τους μηδενιστές, η οποία εκφραζόταν καιρό τώρα σε κάθε του συγγραφική απόπειρα. Δεν μένει όμως στάσιμος ως χαρακτήρας στην πολιτική και ιδεολογική του διάσταση· αντιθέτως, εξελίσσεται καθώς έρχεται αντιμέτωπος με τις συνέπειες των πράξεών του. Η αληθινή τιμωρία δεν είναι αυτή που του επιβάλλεται από το νόμο, αλλά η ψυχική κόλαση πού επιβάλλει ο ίδιος στον εαυτό του. Δεν αρκεί μονάχα να ομολογήσει το έγκλημά του για να λυτρωθεί, ούτε να ζητήσει συγχώρεση από τον Θεό κι από την ανθρωπότητα. Χρειάζεται να δει το φως πού κρύβεται μέσα του και να τολμήσει να ομολογήσει στον εαυτό του την πίστη του. Το βιβλίο περιγράφει την πορεία του Ρασκόλνικοφ προς την ελευθερία, καθώς ανακαλύπτει, με τη βοήθεια της Σόνιας και την δύναμη της αγάπης, τον εαυτό του και ψηλαφεί εντός του την παρουσία του Ιησού Χριστού. Η ανάγνωση της ιστορίας του Λαζάρου από τα χείλη της Σόνιας παροτρύνει τον αναγνώστη να πιστέψει στη μεταμόρφωση του ήρωα, η οποία έρχεται στο τέλος του βιβλίου όταν ο Ρασκόλνικοφ αγκαλιάζει την πλευρά του εαυτού του που τόσο καιρό απαρνιόταν, παύει να αντιστέκεται στην πίστη του και, ως άλλος Λάζαρος, ανασταίνεται. ==
Ο Ρασκόλνικωφ, φοιτητής της Νομικής στην Πετρούπολη διαπράττει ένα διπλό φόνο μιας γριάς τοκογλύφου και της αφελούς αδελφής της. Κίνητρο της δολοφονίας ήταν η ληστεία, αλλά, εσωτερικά, ο Ρασκόλνικωφ νιώθει μια βαθιά θέληση να ξεπεράσει τον εαυτό του και να υπερβεί τα όρια που του προβάλει η κοινωνία, με σκοπό να την αλλάξει.
ANAΛΥΣΗ
Μετά την δολοφονία, ο Ρασκόλνικωφ αρχίζει και κατακλύεται από αντιφατικά αισθήματα, τύψεις και παράνοιας, που εντείνονται όταν στην ζωή του μπαίνουν αρχικά ο Ραζουμίχιν, συμφοιτητής του που ανησυχεί για την υγεία του και του συμπαραστέκεται, η αδελφή του, Ντουνιά, και η μητέρα του, που έρχονται από το χωριό τους για τον γάμο της πρώτης. Ο Ρασκόλνικωφ διώχνει τον γαμπρό διαλύοντας τον αρραβώνα. Παράλληλα, αναπτύσσει σχέσεις με μία ορφανή νεαρή πόρνη, την Σόνια, που εργάζεται για να θρέψει τα μικρότερα αδέλφια της και την φυματική Κατερίνα Ιβάνοβνα, την μητριά της. Καταδιώκεται από τον δαιμόνιο Πορφύρη Πετρόβιτς, ο οποίος ξέρει από την αρχή πως είναι ο ένοχος, και σπρώχνει τον Ρασκόλνικωφ να κάνει τρομερά λάθη.
Ο Ρασκόλνικωφ είναι ένας φτωχός, ιδεοληπτικός, αμοράλ αλλά “περήφανος” φοιτητής ο οποίος για να βρει διέξοδο από τη μιζέρια του σκοτώνει και κλέβει μία γριά τοκογλύφο που τη θεωρεί βλαβερή ύπαρξη, μία “ψείρα”. Δεν χρησιμοποιεί τα λεφτά, δεν αφήνει ίχνη, αλλά βασανίζεται από μια εσωτερική τιμωρία. Από “υπεράνθρωπος” αρχίζει να αισθάνεται παγιδευμένος. Φοβάται μήπως ο ανακριτής Πορφύριος αποκαλύψει το έγκλημά του, συλληφθεί και (κατά)δικαστεί.
Εμφανίζεται ο Σβιντριγκάιλωφ, χήρος κτηματίας από το χωριό του Ρασκόλνικωφ, ο οποίος είχε κάνει ανήθικες προτάσεις στην αδελφή του, και τώρα, γνωρίζοντας πως ο Ρασκόλνικωφ είναι δολοφόνος, τον εκβιάζει. Ο Ρασκόλνικωφ αρνείται να του δώσει την αδερφή του και ο Σβιντριγκάιλωφ κάνει απόπειρα βιασμού προς εκείνη. Όταν όμως διαπιστώνει την φρίκη με την οποία τον αντιμετωπίζει, αυτοκτονεί.
Και όμως, επηρεασμένος από τη Σόνια, μια κοινή γυναίκα που τον αγαπάει και του συμπαραστέκεται, πηγαίνει μόνος του και παραδίδεται. Καταδικάζεται σε καταναγκαστικά έργα στη Σιβηρία όπου τον ακολουθεί η Σόνια και σιγά σιγά συνειδητοποιεί ότι είναι “μικρός θεός” και αναζητεί τη σωτηρία στην πίστη.
Ο Πορφύρης λέει στον Ρασκόλνικωφ να παραδοθεί για να μειώσει την ποινή του. Ο Ρασκόλνικωφ συναντά την Σόνια και της ομολογεί τα εγκλήματά του. Τότε εκείνη τον παροτρύνει με τη σειρά της να παραδοθεί. Τελικά, λυγίζει και παραδίδεται στην αστυνομία, όπου καταλήγει στην [[Σιβηρία]]. Ο Ρασκόλνικωφ, ωστόσο, μετανιώνει για το έγκλημα και συνειδητοποιεί τον έρωτα του για τη Σόνια, που τον ακολουθεί ως τη Σιβηρία. Και οι δύο ενωμένοι περιμένουν να τελειώσουν τα επτά χρόνια φυλακής για να ξεκινήσουν μια νέα ζωή.
== Χαρακτήρες ==
Ροντιόν Ρομάνοβιτς Ρασκόλνικωφ
Ντμίτρι Προκόφιτς Ραζουμίχιν
Σοφία Σιμιόνοβνα
Πουλχερία Αλεξάντροβνα
Πορφύριος Πετρόβιτς
Λυζαβέτα Ιβάνοβνα
Ζοσίμοβ
Ντούνια
ΣβιντριγκαΪλοφ
Ηλία Πέτροβιτς
Ζαμιότοφ
Ναστάσια
Νικόδημος Φόμιτς
Πιότρ Πέτροβιτς Λούτζιν
== Πηγές ==
{{Commonscat}}
* Φίλιππος Δρακονταειδής, «Ο Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι και το Έγκλημα και τμωρία»Διαβάζω, τχ.38 (Ιανουάριος 1981), σελ.32-46
|
