Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
|||
Γραμμή 1:
[[Αρχείο:The maussolleion model dsc02711-miniaturk nevit.jpg|right|thumb|250px|Το Μαυσωλείο, το πιο μεγαλόπρεπο ταφικό μνημείο της ανατολικής Μεσογείου, συνδύαζε το ελληνικό περιστύλιο με την πυραμιδοειδή βαθμιδωτή στέγη]]
Το '''μαυσωλείο της [[Αλικαρνασσός|Αλικαρνασσού]]''' θεωρείται ένα τα [[Επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου]]. Ήταν ο τάφος του [[Μαύσωλος|Μαύσωλου]], Πέρση σατράπη της [[Καρία]]ς.▼
▲=== Το '''μαυσωλείο της [[Αλικαρνασσός|Αλικαρνασσού]]''' θεωρείται ένα τα [[Επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου]]. Ήταν ο τάφος του [[Μαύσωλος|Μαύσωλου]], Πέρση σατράπη της [[Καρία]]ς. Η λέξη [[μαυσωλείο]] χρησιμοποιείται από τότε για να δηλώσει μεγάλο, μνημειώδη τάφο. Αυτό το μεγαλοπρεπές έργο χτίστηκε για να φυλαχθεί το σώμα του Μαύσωλου και της γυναίκας του [[Αρτεμισία Β΄ της Καρίας|Αρτεμισίας]]. ===
Υπολογίζεται ότι το ύψος του Μαυσωλείου ήταν 45 μέτρα και ήταν λευκού χρώματος. Οι Έλληνες αρχιτέκτονες, [[Σάτυρος (αρχιτέκτονας)|Σάτυρος]] και [[Πύθεος]], το σχεδίασαν και άλλοι τέσσερις [[Έλληνες]] γλύπτες το φιλοτέχνησαν.▼
▲=== Υπολογίζεται ότι το ύψος του Μαυσωλείου ήταν 45 μέτρα και ήταν λευκού χρώματος. Οι Έλληνες αρχιτέκτονες, [[Σάτυρος (αρχιτέκτονας)|Σάτυρος]] και [[Πύθεος]], το σχεδίασαν και άλλοι τέσσερις [[Έλληνες]] γλύπτες το φιλοτέχνησαν. ===
== Ιστορικό Υπόβαθρο ==▼
Σύμφωνα με τη μυθολογία, η δημιουργία του πιο πολυτελούς τάφου στην [[Αρχαιότητα]], του Μαυσωλείου στην Αλικαρνασσό, συνδέεται με έναν βασιλικό έρωτα. Μετά τον ξαφνικό θάνατο του [[σατράπης|σατράπη]] [[Μαύσωλος|Μαύσωλου]] της [[Καρία]]ς, ενός κράτους στα παράλια της [[Μικρά Ασία|Μικράς Ασίας]], η περίλυπη χήρα του, βασίλισσα [[Αρτεμισία Β΄ της Καρίας|Αρτεμισία]], έχτισε ένα ταφικό μνημείο ως ένδειξη της αφοσίωσής της. Ακόμα και ο διόλου ρομαντικός συγγραφέας [[Πλίνιος ο Πρεσβύτερος]] συγκινήθηκε από την ιστορία: «Αυτός ο τάφος χτίστηκε για τον [[Μαύσωλος|Μαύσωλο]], τον βασιλιά της [[Καρία]]ς, από τη σύζυγό του [[Αρτεμισία Β΄ της Καρίας|Αρτεμισία]]... [Οι μεγαλύτεροι] καλλιτέχνες [της περιοχής] εργάστηκαν τόσο σκληρά γι` αυτό το έργο, που συγκαταλέχθηκε στα επτά θαύματα... Η βασίλισσα πέθανε πριν από την αποπεράτωση του οικοδομήματος. Όμως, το έργο δεν εγκαταλείφθηκε, καθώς οι τεχνίτες το θεωρούσαν μνημείο της δικής τους δόξας και δεξιοτεχνίας...».▼
▲=== Ιστορικό Υπόβαθρο ===
Η [[Αρτεμισία Β΄ της Καρίας|Αρτεμισία]], που ήταν αδελφή και σύζυγος του [[Μαύσωλος|Μαύσωλου]], πέθανε το [[351 π.Χ.]], μόνο δύο χρόνια μετά τον αδελφό και σύζυγό της, άρα η ανέγερση είχε αρχίσει αρκετόν καιρό πριν τον θάνατο του [[Μαύσωλος|Μαύσωλου]]. Μια τόσο μεγάλη και περίτεχνη κατασκευή, όπως το Μαυσωλείο, με έναν εξαιρετικά πλούσιο γλυπτό διάκοσμο, οπωσδήποτε θα απαιτούσε πολύ καιρό για την ολοκλήρωσή του.▼
▲=== Σύμφωνα με τη μυθολογία, η δημιουργία του πιο πολυτελούς τάφου στην [[Αρχαιότητα]], του Μαυσωλείου στην Αλικαρνασσό, συνδέεται με έναν βασιλικό έρωτα. Μετά τον ξαφνικό θάνατο του [[σατράπης|σατράπη]] [[Μαύσωλος|Μαύσωλου]] της [[Καρία]]ς, ενός κράτους στα παράλια της [[Μικρά Ασία|Μικράς Ασίας]], η περίλυπη χήρα του, βασίλισσα [[Αρτεμισία Β΄ της Καρίας|Αρτεμισία]], έχτισε ένα ταφικό μνημείο ως ένδειξη της αφοσίωσής της. Ακόμα και ο διόλου ρομαντικός συγγραφέας [[Πλίνιος ο Πρεσβύτερος]] συγκινήθηκε από την ιστορία: «Αυτός ο τάφος χτίστηκε για τον [[Μαύσωλος|Μαύσωλο]], τον βασιλιά της [[Καρία]]ς, από τη σύζυγό του [[Αρτεμισία Β΄ της Καρίας|Αρτεμισία]]... [Οι μεγαλύτεροι] καλλιτέχνες [της περιοχής] εργάστηκαν τόσο σκληρά γι` αυτό το έργο, που συγκαταλέχθηκε στα επτά θαύματα... Η βασίλισσα πέθανε πριν από την αποπεράτωση του οικοδομήματος. Όμως, το έργο δεν εγκαταλείφθηκε, καθώς οι τεχνίτες το θεωρούσαν μνημείο της δικής τους δόξας και δεξιοτεχνίας...». ===
== Αρχιτεκτονική ==▼
[[Αρχείο:Mausoleum of Halicarnassus.jpg|right|thumb|250px|Απεικόνιση του Μαυσωλείου]]▼
Το σχετικό απόσπασμα του [[Πλίνιος ο Πρεσβύτερος|Πλίνιου]], που χρονολογείται στο [[75|75 μ.Χ.]], είναι η πληρέστερη περιγραφή. Ο [[Ρωμαίοι|Ρωμαίος]] συγγραφέας τονίζει ότι για το Μαυσωλείο προσλήφθηκαν τουλάχιστον πέντε κορυφαίοι γλύπτες της [[Αρχαία Ελλάδα|Ελλάδας]]. Τέσσερις γλύπτες, που ο καθένας είχε αναλάβει και από μία όψη του Μαυσωλείου, συναγωνίζονταν για το ποιος θα φιλοτεχνήσει τα πιο όμορφα ανάγλυφα και γλυπτά. Σύμφωνα με τον [[Πλίνιος ο Πρεσβύτερος|Πλίνιο]], «το μήκος της βόρειας και της νότιας πλευράς είναι εξήντα τρία [ιωνικά] πόδια, η μπροστινή και η πίσω όψη έχουν μικρότερο μήκος, ενώ όλη η περίμετρος ανέρχεται σε τετρακόσια σαράντα πόδια. Το ύψος του είναι σαράντα πόδια και περιβάλλεται από τριάντα έξι κίονες. Οι άνθρωποι καλούν την περιβάλλουσα κιονοστοιχία «πτερό». Ο [[Σκόπας]] εργάστηκε στην ανατολική πλευρά, ο [[Βρύαξης]] στη βόρεια, ο [[Τιμόθεος]] στη νότια και ο [[Λεωχάρης]] στη δυτική... Ένας πέμπτος καλλιτέχνης συμμετείχε στο έργο. Επάνω από το πτερό βρίσκεται μια [[πυραμίδα]], η οποία έχει ύψος ίσο με το χαμηλότερο τμήμα κι αποτελείται από είκοσι τέσσερις βαθμίδες ως την κορυφή. Στην κορυφή βρίσκεται ένα μαρμάρινο τέθριππο, έργο του [[Πύθεος|Πύθεου]]. Μαζί με την προσθήκη στην κορυφή, το όλο έργο έχει ύψος εκατόν σαράντα πόδια...».▼
▲=== Η [[Αρτεμισία Β΄ της Καρίας|Αρτεμισία]], που ήταν αδελφή και σύζυγος του [[Μαύσωλος|Μαύσωλου]], πέθανε το [[351 π.Χ.]], μόνο δύο χρόνια μετά τον αδελφό και σύζυγό της, άρα η ανέγερση είχε αρχίσει αρκετόν καιρό πριν τον θάνατο του [[Μαύσωλος|Μαύσωλου]]. Μια τόσο μεγάλη και περίτεχνη κατασκευή, όπως το Μαυσωλείο, με έναν εξαιρετικά πλούσιο γλυπτό διάκοσμο, οπωσδήποτε θα απαιτούσε πολύ καιρό για την ολοκλήρωσή του. ===
Αν και είχε ολοκληρωθεί σχεδόν 20 χρόνια προτού ο [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Αλέξανδρος]] κατακτήσει την [[Αλικαρνασσός|Αλικαρνασσό]], η δημιουργική ανάμειξη αρχιτεκτονικών ρυθμών, που χαρακτηρίζει το Μαυσωλείο, αποτελεί πρόδρομο του εκλεπτικισμού της μεταγενέστερης ελληνιστικής περιόδου. Ζωντανό παράδειγμα γόνιμης πολιτισμικής σύνθεσης, οι κύριες επάλληλες «ζώνες» του μνημείου συνδύαζαν στοιχεία των πολιτισμών της [[Λυκία]]ς, της [[Αρχαία Ελλάδα|Ελλάδας]] και της [[Αρχαία Αίγυπτος|Αιγύπτου]]. Η βάση (πόδιον), το «κάτω μέρος» κατά τον [[Πλίνιος ο Πρεσβύτερος|Πλίνιο]], είχε ύψος γύρω στα 18 μέτρα και ακολουθούσε τις παραδοσιακές αρχές της αρχιτεκτονικής ταφικών μνημείων της [[Λυκία]]ς. Πάνω στη βάση στηριζόταν το «δεύτερο τμήμα», δηλαδή ένα περιστύλιο ιωνικού ρυθμού με 36 κίονες, ύψους 12 μέτρων. Η βαθμιδωτή πυραμιδοειδής στέγη αποτελούνταν από 24 μαρμάρινους αναβαθμούς, που κατέληγαν σε μια μικρή ορθογώνια βάση, ύψους 7 μέτρων. Το μαρμάρινο τέθριππο με τον ηνίοχο προσέθετε μερικά μέτρα ακόμα στο συνολικό ύψος.▼
▲=== Αρχιτεκτονική ===
== Τοποθεσία ==▼
Αν και ο [[Πλίνιος ο Πρεσβύτερος|Πλίνιος]] υπολογίζει σωστά το συνολικό ύψος, υποτιμά τις διαστάσεις της κάτοψης του κτιρίου (πιθανόν 36x30 μέτρα περίπου). Το μνημείο, που ήταν επενδυμένο με λευκό στιλπνό μάρμαρο, ήταν χτισμένο στη διασταύρωση των δύο κύριων οδών στο κέντρο της πόλης και υψωνόταν πολύ πιο πάνω από τα τείχη της [[Αλικαρνασσός|Αλικαρνασσού]]. Με φόντο τους βραχώδεις λόφους και θέα στην καταγάλανη θάλασσα, το Μαυσωλείο είχε έναν αιθέριο χαρακτήρα.▼
== Λόγοι κατασκευής ==▼
Δεν ξέρουμε γιατί ο [[Μαύσωλος]] κατασκεύασε έναν τόσο περίτεχνο τάφο. Οι ιστορικοί υποθέτουν ότι επιθυμούσε να αφήσει μετά τον θάνατό του ένα μνημείο που θα πρόβαλλε τον ρόλο του ως ηγεμόνα της [[Αλικαρνασσός|Αλικαρνασσού]], που την έκανε ευημερούσα πόλη της ανατολικής [[Μεσόγειος|Μεσογείου]]. Ως προς την αντοχή του στο χρόνο, το ταφικό αυτό μνημείο ξεπέρασε όλα τα άλλα θαύματα της [[Αρχαιότητα]]ς, πλην ενός, μέχρι που κατεδαφίστηκε από τους [[Ιωαννίτες]] [[ιππότης|ιππότες]], 1.900 χρόνια μετά την ανέγερσή του.▼
▲=== Το σχετικό απόσπασμα του [[Πλίνιος ο Πρεσβύτερος|Πλίνιου]], που χρονολογείται στο [[75|75 μ.Χ.]], είναι η πληρέστερη περιγραφή. Ο [[Ρωμαίοι|Ρωμαίος]] συγγραφέας τονίζει ότι για το Μαυσωλείο προσλήφθηκαν τουλάχιστον πέντε κορυφαίοι γλύπτες της [[Αρχαία Ελλάδα|Ελλάδας]]. Τέσσερις γλύπτες, που ο καθένας είχε αναλάβει και από μία όψη του Μαυσωλείου, συναγωνίζονταν για το ποιος θα φιλοτεχνήσει τα πιο όμορφα ανάγλυφα και γλυπτά. Σύμφωνα με τον [[Πλίνιος ο Πρεσβύτερος|Πλίνιο]], «το μήκος της βόρειας και της νότιας πλευράς είναι εξήντα τρία [ιωνικά] πόδια, η μπροστινή και η πίσω όψη έχουν μικρότερο μήκος, ενώ όλη η περίμετρος ανέρχεται σε τετρακόσια σαράντα πόδια. Το ύψος του είναι σαράντα πόδια και περιβάλλεται από τριάντα έξι κίονες. Οι άνθρωποι καλούν την περιβάλλουσα κιονοστοιχία «πτερό». Ο [[Σκόπας]] εργάστηκε στην ανατολική πλευρά, ο [[Βρύαξης]] στη βόρεια, ο [[Τιμόθεος]] στη νότια και ο [[Λεωχάρης]] στη δυτική... Ένας πέμπτος καλλιτέχνης συμμετείχε στο έργο. Επάνω από το πτερό βρίσκεται μια [[πυραμίδα]], η οποία έχει ύψος ίσο με το χαμηλότερο τμήμα κι αποτελείται από είκοσι τέσσερις βαθμίδες ως την κορυφή. Στην κορυφή βρίσκεται ένα μαρμάρινο τέθριππο, έργο του [[Πύθεος|Πύθεου]]. Μαζί με την προσθήκη στην κορυφή, το όλο έργο έχει ύψος εκατόν σαράντα πόδια...». ===
▲=== Αν και είχε ολοκληρωθεί σχεδόν 20 χρόνια προτού ο [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Αλέξανδρος]] κατακτήσει την [[Αλικαρνασσός|Αλικαρνασσό]], η δημιουργική ανάμειξη αρχιτεκτονικών ρυθμών, που χαρακτηρίζει το Μαυσωλείο, αποτελεί πρόδρομο του εκλεπτικισμού της μεταγενέστερης ελληνιστικής περιόδου. Ζωντανό παράδειγμα γόνιμης πολιτισμικής σύνθεσης, οι κύριες επάλληλες «ζώνες» του μνημείου συνδύαζαν στοιχεία των πολιτισμών της [[Λυκία]]ς, της [[Αρχαία Ελλάδα|Ελλάδας]] και της [[Αρχαία Αίγυπτος|Αιγύπτου]]. Η βάση (πόδιον), το «κάτω μέρος» κατά τον [[Πλίνιος ο Πρεσβύτερος|Πλίνιο]], είχε ύψος γύρω στα 18 μέτρα και ακολουθούσε τις παραδοσιακές αρχές της αρχιτεκτονικής ταφικών μνημείων της [[Λυκία]]ς. Πάνω στη βάση στηριζόταν το «δεύτερο τμήμα», δηλαδή ένα περιστύλιο ιωνικού ρυθμού με 36 κίονες, ύψους 12 μέτρων. Η βαθμιδωτή πυραμιδοειδής στέγη αποτελούνταν από 24 μαρμάρινους αναβαθμούς, που κατέληγαν σε μια μικρή ορθογώνια βάση, ύψους 7 μέτρων. Το μαρμάρινο τέθριππο με τον ηνίοχο προσέθετε μερικά μέτρα ακόμα στο συνολικό ύψος. ===
▲=== Τοποθεσία ===
▲=== Αν και ο [[Πλίνιος ο Πρεσβύτερος|Πλίνιος]] υπολογίζει σωστά το συνολικό ύψος, υποτιμά τις διαστάσεις της κάτοψης του κτιρίου (πιθανόν 36x30 μέτρα περίπου). Το μνημείο, που ήταν επενδυμένο με λευκό στιλπνό μάρμαρο, ήταν χτισμένο στη διασταύρωση των δύο κύριων οδών στο κέντρο της πόλης και υψωνόταν πολύ πιο πάνω από τα τείχη της [[Αλικαρνασσός|Αλικαρνασσού]]. Με φόντο τους βραχώδεις λόφους και θέα στην καταγάλανη θάλασσα, το Μαυσωλείο είχε έναν αιθέριο χαρακτήρα. ===
▲=== Λόγοι κατασκευής ===
▲=== Δεν ξέρουμε γιατί ο [[Μαύσωλος]] κατασκεύασε έναν τόσο περίτεχνο τάφο. Οι ιστορικοί υποθέτουν ότι επιθυμούσε να αφήσει μετά τον θάνατό του ένα μνημείο που θα πρόβαλλε τον ρόλο του ως ηγεμόνα της [[Αλικαρνασσός|Αλικαρνασσού]], που την έκανε ευημερούσα πόλη της ανατολικής [[Μεσόγειος|Μεσογείου]]. Ως προς την αντοχή του στο χρόνο, το ταφικό αυτό μνημείο ξεπέρασε όλα τα άλλα θαύματα της [[Αρχαιότητα]]ς, πλην ενός, μέχρι που κατεδαφίστηκε από τους [[Ιωαννίτες]] [[ιππότης|ιππότες]], 1.900 χρόνια μετά την ανέγερσή του. ===
== Γλυπτός Διάκοσμος ==
Γραμμή 27 ⟶ 31 :
[[Αρχείο:Horse Halicarnassus BM 1002.jpg|right|thumb|140px|Ένας μαρμάρινος ίππος με υπολείμματα από μπρούντζινο χαλινάρι]]
Η εξαιρετική ποιότητα του γλυπτού διάκοσμου και η έξοχη ένταξή του στο οικοδόμημα καθιστούσαν το Μαυσωλείο θαυμαστό στα μάτια των επισκεπτών από τον ελληνορωμαϊκό κόσμο. Δυστυχώς, σχεδόν όλα τα θραύσματα που ανασύρθηκαν από τα ερείπια φέρουν μεγάλες φθορές και είναι σχετικά συνηθισμένα. Εξαιρούνται δύο εξαίσια αγάλματα, ενός άντρα και μιας γυναίκας. Η ανδρική μορφή, που είναι πιο καλοδιατηρημένη και κάποτε είχε λανθασμένα θεωρηθεί απεικόνιση του [[Μαύσωλος|Μαύσωλου]], συνδυάζει τη ρεαλιστική αποτύπωση των ανατομικών λεπτομερειών με την ευαίσθητη απόδοση της έκφρασης του προσώπου και του ψυχικού κόσμου του μοντέλου. Αν είχαν διασωθεί περισσότερα από τα εκατό και πλέον αγάλματα του τάφου -όλα υπερφυσικών διαστάσεων- το Μαυσωλείο θα ήταν ένας θησαυρός γλυπτών αριστουργημάτων.<br /
{{triple image|center|Amazonomachy_Halicarnassus_BM_1014.jpg|230|Amazonomachy_Halicarnassus_BM_n3.jpg|230|Amazonomachy_Halicarnassus_BM_1015.jpg|250|Η ζωφόρος, που απεικονίζει μια μυθική μάχη ανάμεσα σε Έλληνες στρατιώτες και Αμαζόνες, διασώθηκε, επειδή οι ντόπιοι τη χρησιμοποίησαν για να καλύψουν έναν αποχετευτικό αγωγό.}}
| |||