Αρματολοί: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Το ''αρματολίκι των Αγράφων'' προέκυψε μετά από την συμφωνία στην οποία ήλθε ο Οθωμανός αρχιστράτηγος και [[Δερβέναγας]] με τους [[Άγραφα|Αγραφιώτες]], συμφωνία γνωστή ως ''[[συνθήκη του Ταμασίου]]'', η οποία είχε υπογραφεί στις 10 Μαΐου 1525. Έτσι συγκροτήθηκε το πρώτο και μεγαλύτερο αρματολίκι των Βαλκανίων. Ο αρματολικός θεσμός επεκτάθηκε μετά τα Άγραφα από το 1529 από τον Ιμπραήμ πασά στρατηγό του Σουλεϊμάν και βεζίρη. Δημιουργήθηκαν δεκαεφτά αρματολίκια, όλα στην κεντρική ορεινή Ελλάδα, την ορεινή Θεσσαλία και ορισμένα στη Μακεδονία.<ref>{{harvnb|Πιζάνιας|2013|p=55-56}}</ref>

Ο πρώτος που επιχείρησε να συνθέσει μια ιστορία του αρματολισμού ήταν ο [[Νικόλαος Κασομούλης]], ο οποίος εντοπίζει τις ρίζες του στα ''λείψανα του στρατού του Βυζαντίου''<ref>[[Κωνσταντίνος Δημαράς]], «Πρόδρομοι του Αγώνος», στο: Κ.Θ.Δημαράς, Σύμμικτα Α' Από την παιδεία στην λογοτεχνία, (επιμ.Αλέξης Πολίτης), Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Αθήνα, 2000, σελ.128</ref> Οι Αρματολοί δεν προέρχονταν από τους ''διανοούμενους αβαντουρίστες'' σαν τον [[Μιχαήλ Μάρουλος|Μιχαήλ Μάρουλο τον Ταρχανιώτη]], ή τοπικούς ευγενείς πολεμάρχους που αντιστάθηκαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία, όπως ο [[Κροκόδειλος Κλαδάς]] στη Μάνη, ή ο [[Θεόδωρος Μπούα|Θεόδωρος Μπούας]] της Άρτας ή [[Σκεντέρμπεης]]. Δεν πρέπει οι Αρματολοί να συγχέονται με τη Μεσαιωνική [[Καταλανική Αδελφότητα μισθοφόρων|Καταλανική Αδελφότητα μισθοφόρων]] (Compangia Almugaveres) που έδρασε στην Κεντρική Στερεά τον 14ο αιώνα. Δεν πρέπει να συγχέεται με τα δερβενοχώρια και τους Δερβενεντζήδες (Derbenci) φύλακες περασμάτων και γεφυρών, στενών. Δεν πρέπει να συγχέεται με τις ένοπλες συνοδείες των μουσουλμάνων και χριστιανών προεστών, τους κάπους.<ref>{{harvnb|Πιζάνιας|2013|p=52}}</ref>

Δεν κατόρθωσαν να αναδειχθούν σε αριστοκρατία και δεν είχαν τόση συνέχεια ώστε να υπάρχει η ανάγκη να διασωθεί γραπτά η μνήμη τους. Ένας από τους μηχανισμούς κοινωνικής τους επιβολής ήταν οι επιγαμίες: διεύρυναν έτσι το κύρος και τη δύναμη των οικογενειών τους.Τέτοιες περιπτώσεις επιγαμιών μεταξύ ισχυρών σογιών αρματολών είναι οι [[Οικογένεια Γρίβα|Γριβαίοι]] με τους Κατσικογιανναίους, [[Βαρνακιώτης|Βαρνακιωταίοι]] με Γριβαίους κλπ.<ref>[[Σπύρος Ασδραχάς]], «Επιγαμίες», στο: του ιδίου, Ιστορικά απεικάσματα,εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα, 1995, σελ.240-241</ref> Βέβαια επιγαμίες είχαμε και με οικογένειες κοτζαμπάσηδων και προεστών-δημογερόντων: τέτοια περίπτωση κοινωνικής όσμωσης είναι η επιγαμία του Παλαιόπουλου με τον κοτσάμπαση Κραβάρων<ref>{{harvnb|Τζάκης|2013|p=131}}</ref> Παρατηρούνται επίσης και περιπτώσεις ''επιλεκτικής αγαμίας'' μεταξύ των μελών αρματολικών οικογενειών: αυτή ήταν μια στρατηγική προστασίας του εξουσιαστικού συστήματος μέσω της στεγανοποίησής του, αλλά και στην πρόληψη μελλοντικών ανταγωνισμών που θα προέκυπταν από την ύπαρξη πολλών διαδόχων<ref>[[Σπύρος Ασδραχάς]], «Αγαμία», στο: του ιδίου, Ιστορικά απεικάσματα,εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα, 1995, σελ.245</ref>