Βικιπαίδεια

Εξαρτημένο κράτος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
μ →‎Πηγές: Επιμέλεια με τη χρήση AWB (10269)
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 1:
'''Εξαρτημένο κράτος''' στις διεθνείς υποθέσεις είναι το κράτος το οποίο είναι οικονομικά, πολιτικά ή στρατιωτικά υποταγμένο σε άλλο πιο ισχυρό κράτος <ref>Michael Graham Fry, Erik Goldstein, Richard Langhorne. ''Guide to International Relations and Diplomacy''. London, England, UK; New York, New York, USA: Continuum International Publishing, 2002. Pp. 9.</ref>. Είδη εξαρτώμενων κρατών περιλαμβάνουν: [[Κράτος-δορυφόρος|κράτος-δορυφόρος]], [[Συνδεδεμένο κράτος|συνδεδεμένο κράτος]], [[Κράτος-μαριονέτα|κράτος-μαριονέτα]], [[Νεοαποικισμός|νέο-αποικία]], [[προτεκτοράτο]], [[υποτελές κράτος]], [[Κράτος φόρου υποτελές|κράτος φόρου υποτελές]].
Με τον όρο '''εξαρτημένα κράτη''' ή ''εξηρτημένα κράτη'' ή '''υποτελή κράτη''' ή αντίστοιχα εδάφη, (Subject States), χαρακτηρίζονται γενικά πολιτειακές οργανώσεις που εξαρτώνται από άλλο κράτος ή συνομοσπονδία κρατών, (επικυρίαρχου ή επικυρίαρχων κρατών), υπέρ του οποίου ή των οποίων στερούνται εκείνες τις αρμοδιότητες που αφορούν στις διεθνείς σχέσεις, όπως π.χ. διπλωματική αντιπροσώπευση, ελεύθερη ανάπτυξη συμμαχιών, ελεύθερου εμπορίου κ.λπ.
 
==Εξαρτημένα κράτη στην αρχαιότητα και μετά==
Έτσι το έδαφος του υποτελούς κράτους αποτελεί στην πραγματικότητα τμήμα του επικυρίαρχου κράτους και οι υπήκοοί του διατηρούν την ιθαγένεια του επικυρίαρχου κράτους.
 
===Περσία, Ελλάδα, Ρώμη===
Παραδείγματα τέτοιων υποτελών κρατών αποτέλεσαν ορισμένα χριστιανικά και οθωμανικά κράτη σε σχέση με την άλλοτε [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]] που ήταν:
Αρχαία κράτη όπως η [[Περσική Αυτοκρατορία]] και η [[Αρχαία Ελλάδα|Ελληνικές πόλεις-κράτη]] δημιουργούσαν εξαρτημένα κράτη με το να κάνουν τους αρχηγούς του κράτους υποτακτικό τους. Η πόλη-κράτος της [[Αρχαία Αθήνα|Αρχαίας Αθήνας]] για παράδειγμα υποχρέωσε αδύναμες χώρες να προσχωρήσουν στη [[Συμμαχία της Δήλου]], και σε κάποιες περιπτώσεις επέβαλαν σε αυτές δημοκρατική κυβέρνηση. Ομοίως ο [[Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας|Φίλιππος Β΄]] επέβαλε το [[Συνέδριο Κορίνθου]]. Ένας από τους πιο συχνούς χρήστες της δημιουργίας εξαρτημένων κρατών ήταν η [[Ρωμαϊκή Δημοκρατία]]<ref>[https://books.google.com/books?id=zmmBAAAAMAAJ&q=client+king&dq=client+king&lr=&as_drrb_is=b&as_minm_is=0&as_miny_is=1980&as_maxm_is=0&as_maxy_is=&as_brr=0&hl=el&cd=5 Herod's Judaea]</ref><ref>Collected studies: Alexander and his successors in Macedonia, by Nicholas Geoffrey Lemprière Hammond,1994,page 257,"to Demetrius of Pharos, whom she set up as a client king</ref>, η οποία αντί να κατακτά και να απορροφά στην αυτοκρατορία κράτη, προτιμούσε να τα καθιστά εξαρτημένα, τακτική που συνεχίστηκε μέχρι τον πρώτο αιώνα μετά Χριστόν, όταν και τη διαδέχθηκε η [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία]]. Κάποιες φορές το εξαρτημένο κράτος δεν ήταν πρώην εχθρός, αλλά σφετεριστής, με το πιο γνωστό παράδειγμα να είναι ο [[Ηρώδης ο Μέγας|Ηρώδης]]. Η χρήση των εξαρτημένων κρατών συνεχίστηκε και κατά τον [[Μεσαίωνας|Μεσαίωνα]], όταν και άρχισε να επικρατεί η [[φεουδαρχία]].
* Η '''[[Ρουμανία]]''', η οποία από το 1815 ήταν [[φόρου υποτελής]] της τότε Τουρκίας. Απέκτησε την ανεξαρτησία της το [[1877]] και αναγνωρίσθηκε διεθνώς με τη [[Συνθήκη του Βερολίνου (1878)]]
* Η '''[[Βουλγαρία]]''', που έγινε φόρου υποτελής της Τουρκίας με την παραπάνω συνθήκη. Διακήρυξε την ανεξαρτησία της το [[1908]].
* Η '''[[Σάμος]]''', που περιήλθε στην Τουρκία το [[1502]]. Με το [[Πρωτόκολλο του Λονδίνου (1830)]] έγινε "υποτελής χώρα" της Τουρκίας υπό την προστασία Αγγλίας Γαλλίας και Ρωσίας. Το 1913 με τη Συνθήκη Λονδίνου συνδέθηκε με την Ελλάδα.
* Η '''[[Κρήτη]]''', τη διοίκηση της οποίας είχαν αναλάβει το [[1897]] οι [[Μεγάλες Δυνάμεις]], όρισαν αυτονομιακό καθεστώς το [[1898]], με Ύπατο Αρμοστή τον [[Πρίγκιπας Γεώργιος της Ελλάδας|Πρίγκιπα Γεώργιο]]. Προσαρτήθηκε στην Ελλάδα μετά τους [[Βαλκανικοί Πόλεμοι|Βαλκανικούς Πολέμους]] το [[1913]].
* Η '''[[Αίγυπτος]]'''
* Η '''[[Τυνησία]]'''
* Η '''[[Κράτος της Παλαιστίνης|Παλαιστίνη]]''' κ.ά.
 
===Υπό τους Μογγόλους και τη Δυναστεία Γιουάν===
Σήμερα συνεχίζουν να υφίστανται πολλά παρόμοια κράτη.
Κατά το 13ο αιώνα, η Δυναστεία Γκοριό της [[Κορέα]]ς ανατράπηκε από τους [[Μογγόλοι|Μογγόλους]], οι οποίοι ίδρυσαν την ισχυρή [[Μογγολική αυτοκρατορία|Μογγολική Αυτοκρατορία]]. Μετά την συνθήκη ειρήνης του 1260 και την εξέγερση sambyeolcho το 1270, η Γκοριό έγινε ημιαυτόνομο εξαρτημένο κράτος της Δυναστείας Γιουάν για περίπου 80 χρόνια.
 
===Οθωμανική Αυτοκρατορία===
==Σημειώσεις==
{{main|Υποτελή και φόρου υποτελή κράτη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας}}
*Σημειώνεται ότι το ''εξαρτημένο'' ή ''υποτελές κράτος'' διαφέρει από το [[Προτεκτοράτο]] το οποίο αντίθετα διατηρεί τη διεθνή του προσωπικότητα.
*Αντίθετος όρος του εξαρτημένου ή υποτελούς κράτους είναι [[Ανεξάρτητο κράτος]] ή [[Κυρίαρχο κράτος]].
 
==19ος και 20ος αιώνας==
==Πηγές==
*Α. Ζιμπουλάκη "Διεθνές Δίκαιο" Αθήνα 1979 σ.53-54.
 
===Γαλλία===
[[Κατηγορία:Διεθνές Δίκαιο]]▼
{{main|Γαλλική αδελφή δημοκρατία}}
 
Κατά την περίοδο της Γαλλικής Επανάστασης και του Ναπολέοντα, η Γαλλία κατέκτησε το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης και εγκαθίδρυσε πολλά εξαρτημένα κράτη. Στην αρχή, κατά τη διάρκεια των [[Πόλεμοι της Γαλλικής Επανάστασης|Πολέμων της Γαλλικής Επανάστασης]] τα κράτη αυτά δημιουργήθηκαν ως δημοκρατίες (οι λεγόμενες "Républiques soeurs", "αδελφές δημοκρατίες"). Ιδρύθηκαν στην Ιταλία ([[Δημοκρατία εντεύθεν των Άλπεων]] στην Βόρειο Ιταλία, [[Παρθενόπεια Δημοκρατία]] στη Νότια Ιταλία), [[Ελβετική Δημοκρατία|Ελβετία]], Βέλγιο και [[Βαταβική Δημοκρατία|Ολλάνδία ως δημοκρατία]] και ως [[Βασίλειο της Ολλανδίας|μοναρχία]].
 
Κατά την [[Πρώτη Γαλλική Αυτοκρατορία]], καθώς ο Ναπολέων και ο Γαλλικός στρατός κατακτούσε την Ευρώπη, τέτοια κράτη άλλαζαν και πολλά νέα δημιουργούνταν. Οι ιταλικές δημοκρατίες μετατράπηκαν στο [[Βασίλειο της Ιταλίας (Ναπολεόντειο)|Βασίλειο της Ιταλίας]] υπό την άμεση εξουσία του Ναπολέοντα στο Βορρά, και το [[Βασίλειο της Νάπολης#Η ναπολεόντεια περίοδος|Βασίλειο της Νάπολης]] στο νότο, υπό την εξουσία του [[Ιωσήφ Βοναπάρτης|Ιωσήφ Βοναπάρτη]] και μετά υπό του Στρατάρχη της Αυτοκρατορίας [[Ζοακίμ Μυρά]].
 
Η δυτική όχθη του [[Ρήνος|Ρήνος]] προσαρτήθηκε ως μέρος της Γαλλικής Αυτοκρατορίας. Τα πολλά Γερμανικά κράτη που απάρτιζαν την [[Συνομοσπονδία του Ρήνου]] ήταν εξαρτημένα κράτη της Γαλλικής Αυτοκρατορίας, περιλαμβανομένου και του [[Βασίλειο της Βεστφαλίας|Βασιλείου της Βεστφαλίας]] το οποίο έλεγχε ο [[Ζερόμ Βοναπάρτης]].
 
Η Ισπανία αποτελούσε επίσης εξαρτημένο βασίλειο, μετά τη [[Ιβηρικός πόλεμος|Γαλλική εισβολή στην Ιβηρική χερσόνησο]], όπως και η Πολωνία, τότε [[Δουκάτο της Βαρσοβίας]].
 
===Βρετανική Αυτοκρατορία===
Στην [[Βρετανική Αυτοκρατορία]] τα [[Πριγκιπικά Κράτη]] τυπικά ήταν ανεξάρτητα (τους δόθηκε τυπικά και επίσημα η ανεξαρτησία το 1947) σε εξαρτημένη σχέση επικυριαρχίας από το Βρετανικό Στέμμα. Με την Αιγυπτιακή Ανεξαρτησία το 1922 η Βρετανία τερμάτισε τυπικά το καθεστώς του προτεκτοράτου, εκτός από του Σουδάν το οποίο συνέχισε να διοικείτε ως Αγγλό-Αιγυπτιακό Σουδάν ως την ανεξαρτησία του το 1956. Η Βρετανία διατήρησε το ενδιαφέρον της στην Αίγυπτο μέχρι την [[Κρίση του Σουέζ]]. Το Ιράκ δημιουργήθηκε σε [[Βασίλειο του Ιράκ|βασίλειο]] το 1932. Στις παραπάνω περιπτώσεις η οικονομική και στρατιωτική πραγματικότητα δεν ισοδυναμούσε με πλήρη ανεξαρτησία, αλλά οι τοπικοί ηγεμόνες και ηγέτες ήταν εξαρτημένοι από τους Βρετανούς. Παρομοίως στην Αφρική (π.χ. η Βόρεια Νιγηρία υπό τον Λόρδο Lugard), και η Μαλαισία με τα Ομόσπονδα Κράτη της Μαλαισίας και τα Μη Ομόσπονδα Κράτη της Μαλαισίας, αποτελούν παραδείγματα της τακτικής της έμμεσης διακυβέρνησης που άσκησαν η Βρετανία (και η Γαλλία) στις αποικίες.
 
===Ναζιστική Γερμανία===
Μετά την ήττα της Γαλλίας στη [[Μάχη της Γαλλίας (1940)|Μάχη της Γαλλίας]], δημιουργήθηκε η [[Γαλλία του Βισύ]] ως εξαρτημένο κράτος της Ναζιστικής Γερμανίας, και παρέμεινε ως τέτοιο μέχρι το 1942 όταν και περιορίστηκε σε [[κράτος-μαριονέτα]] μέχρι την απελευθέρωσή της το 1944. Η Γερμανία δημιούργησε εξαρτημένα κράτη επίσης στα κατακτημένα της εδάφη, όπως για παράδειγμα τη Σλοβακική Δημοκρατία και το [[Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας]].
 
===Ηνωμένες Πολιτείες===
Μετά το 1945 ο όρος εξαρτημένο κράτος συχνά χρησιμοποιούταν για κράτη που κυβερνούσαν δικτατορίες τις οποίες στήριζαν ανοιχτά είτε οι Ηνωμένες Πολιτείες είτε η Σοβιετική Ένωση. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου πολλές Λατινικά Αμερικανικά κράτη όπως η [[Γουατεμάλα]], το [[Ελ Σαλβαδόρ]], η [[Νικαράγουα]] μέχρι το 1979, η [[Κούβα]] μέχρι το 1959 και η [[Χιλή]] υπό το καθεστώς του [[Αουγούστο Πινοσέτ|Πινοσέτ]], θεωρούνταν ως εξαρτημένα κράτη των ΗΠΑ, καθώς η κυβέρνηση των ΗΠΑ είχε σημαντική επιρροή στην πολιτική αυτών των δικτατοριών. Ο όρος είχε επίσης χρήση με άλλα αυταρχικά καθεστώτα με στενούς δεσμούς με τις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, περιγραφόμενα καλύτερα ως καθεστώτα μαριονέτες των ΗΠΑ, όπως το Νότιο Βιετνάμ, η [[Ινδονησία]] (1966-1998) υπό το καθεστώς του [[Σουχάρτο]], το [[Ιράν]] μέχρι το 1979, η [[Καμπότζη]] υπό το καθεστώς του Λον Νολ, οι [[Φιλιππίνες]] υπό το καθεστώς του [[Φερδινάντο Μάρκος]], και η [[Σαουδική Αραβία]]. Οι σχέσεις ΗΠΑ-Ιραν υπό το καθεστώς του Σάχη έχουν αναφερθεί ως ένα σύγχρονο παράδειγμα μελέτης στις [[πολιτική επιστήμη|Πολιτικές επιστήμες]]<ref>Gasiorowski, Mark ''US Foreign Policy and the Shah'', [[Cornell University Press]], 1991</ref>.
 
Ο όρος μπορεί ίσως επίσης να χρησιμοποιηθεί και για χώρες που εξαρτώνται οικονομικά πάρα πολύ από ένα ισχυρότερο κράτος. Οι τρεις χώρες του Ειρηνικού που συνδέονται με τις ΗΠΑ με το Σύμφωνο Ελεύθερης Σύνδεσης ([[Μικρονησία]], [[Νήσοι Μάρσαλ]] και [[Παλάου]]), μπορεί με κάποιο τρόπο να θεωρηθεί ότι εντάσσονται σε αυτή την κατηγορία.
 
===Ιαπωνία===
Στα τέλη του 19ου αιώνα η [[Αυτοκρατορία της Ιαπωνίας]] περιόρισε το στάτους της [[Κορέα]]ς σε αυτό του εξαρτημένου κράτους. Στις αρχές του 20ου αιώνα το στάτους άλλαξε σε αυτό της άμεσης διακυβέρνησης. Αντιθέτως, το [[Μαντσουκούο]] παρέμεινε κράτος-μαριονέτα καθ’ όλο το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
 
===Σοβιετική Ένωση===
Τα Σοβιετικά εξαρτημένα ή κράτη μαριονέτες περιελάμβαναν τα περισσότερα μέλη του [[Σύμφωνο της Βαρσοβίας|Συμφώνου της Βαρσοβίας]], οι πολιτικές των οποίων επηρεάζονταν σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό από την Σοβιετική στρατιωτική και οικονομική βοήθεια. Άλλα κράτη του Τρίτου Κόσμου με [[Μαρξισμός-Λενινισμός|μαρξιστικές-λενινιστικές]] κυβερνήσεις, επίσης δέχονταν μόνιμα κριτική ως Σοβιετικά κράτη-μαριονέτες, όπως η Κούβα μετά την [[Κουβανική Επανάσταση]], η [[Λαϊκή Δημοκρατία της Αγκόλας]], η [[Λαϊκή Δημοκρατία της Μοζαμβίκης]], η [[Λαοκρατική Δημοκρατία του Αφγανιστάν]], και η [[Λαοκρατική Δημοκρατία του Βιετνάμ]] (Βόρειο Βιετνάμ). Μέσα στην ίδια τη [[Σοβιετική Ένωση]], η [[Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας|ΣΣΔ Ουκρανίας]] και η [[Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Λευκορωσίας|ΣΣΔ Λευκορωσίας]] είχαν έδρα στα [[Ηνωμένα Έθνη]], αλλά στην πραγματικότητα ήταν καθαυτές Σοβιετική επικράτεια.
 
{{Ενσωμάτωση κειμένου|en|Client state}}
 
==Παραπομπές==
{{reflist}}
 
▲[[Κατηγορία:Διεθνές Δίκαιοδίκαιο]]
[[Κατηγορία:Πολιτική επιστήμη]]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Εξαρτημένο_κράτος"