Λάζαρος Τσάμης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Αφαίρεση κατηγορίας σύμφωνα με συζήτηση
34kor34 (συζήτηση | συνεισφορές)
μ διόρθωση (Dakin) από "Ντάκιν" σε "Ντέικιν"
Γραμμή 36:
== Μακεδονικός Αγώνας==
=== Τα πρώτα χρόνια και η συντεταγμένη δράση ===
Όταν ο Μητροπολίτης Καστοριάς [[Γερμανός Καραβαγγέλης]], έπειτα από επείγουσα αναφορά που υπέβαλε στην Ελληνική Κυβέρνηση μέσω του Έλληνα Πρόξενου του Μοναστηρίου [[Σταμάτιος Κιουζές Πέζας|Σταματίου Κιουζέ Πεζά]], διαπίστωσε την αδιαφορία των [[Ελληνική Δημοκρατία|Ελληνικών Αρχών]] για τον ελληνισμό της [[Δυτική Μακεδονία|Δυτικής Μακεδονίας]], πικραμένος από αυτήν την εξέλιξη, αποφάσισε να δράσει μόνος του. Έτσι με το ψευδώνυμο ''Κώστας Γεώργιος'' άρχισε μυστική αλληλογραφία με όλους τους επιφανείς Έλληνες της περιοχής με σκοπό την σύσταση ένοπλων επιτροπών προστασίας των ελληνικών χωριών του καζά της Καστοριάς, αλλά και την οργάνωση ενός καλά συντονισμένου δικτύου πληροφοριών.<ref>{{en}} [[Ντάγκλας ΝτάκινΝτέικιν]], ''The Greek Strugle in Macedonia (1897 – 1913)'', εκδ. Institute for Balkan Studies, Θεσσαλονίκη 1966, σ. 120</ref>
 
=== Η συμμετοχή του στην ΕΜΕΟ και η πρώτη δολοφονική απόπειρα ===
Γραμμή 88:
Από τους Έλληνες οπλαρχηγούς τραυματίσθηκαν δύο, ο [[Ιωάννης Σεϊμένης]] και ο [[Εμμανουήλ Σκουντρής]]. Ο τελευταίος, μαζί με άλλους τρεις ελαφρά τραυματίες Έλληνες αντάρτες, μεταφέρθηκαν από τον Λάζαρο και τον Παπασταύρο στο σπίτι τους στο Πισοδέρι και νοσηλεύθηκαν πολλούς μήνες με θεράποντα ιατρό, τον [[Στέργιος Μάτσαλης|Στέργιο Μάτσαλη]] που έστειλε το Ελληνικό Προξενείο Μοναστηρίου. Στο Πισοδέρι την εποχή εκείνη υπηρετούσε, ως διοικητής του τούρκικου λόχου, ο Εμίν εφέντης (Emin efendi), [[Τουρκοκρητικοί|Τουρκοκρητικός]] στην καταγωγή, φίλος του Λάζαρου και φιλέλληνας. Όταν ήλθε στο Πισοδέρι ο Έλληνας Πρόξενος του Μοναστηρίου [[Κωνσταντίνος Δημαράς]], πήγε κρυφά στο σπίτι του Λάζαρου και του Παπασταύρου ο Εμίν (Emin) εφέντης για να χαιρετήσει τον Έλληνα Πρόξενο, που θα διανυκτέρευε εκεί. Κατά την αναχώρησή του από το σπίτι των αδελφών Τσάμη, ο παπά Σταύρος τον έμπασε σε ένα δωμάτιο όπου ήταν οι τέσσερις Κρήτες αντάρτες. Ο Εμίν εφέντης έμεινε μαζί τους ολόκληρο το βράδυ τραγουδώντας μαντινάδες.<ref name=Modis274>[[Γεώργιος Μόδης]], ''Ο Μακεδονικός Αγών και η νεώτερη Μακεδονική Ιστορία'', εκδ. Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1967, σ. 274</ref> Παρόλα αυτά, κάποιοι φρόντισαν για την μετάθεση του Εμίν εφέντη και αμέσως μετά τουρκικά αποσπάσματα έλεγξαν την κατοικία Τσάμη τρεις φορές έπειτα από ανώνυμες καταγγελίες. Ο Λάζαρος προσπάθησε και πέτυχε να αποκαταστήσει επαφή με τον νέο διοικητή της τουρκικής φρουράς Πισοδερίου, τον Εκρέμ εφέντη (Ekrem efendi). Το αποτέλεσμα της "''προσέγγισης''" ήταν να αφήνει ο καπετάν [[Δημήτριος Νταλίπης]], τέσσερις χρυσές τουρκικές λίρες κάθε πρώτη του μηνός στην κουφάλα μιας γέρικης [[οξιά]]ς στη Μονή της Αγίας Τριάδας, για να τον δωροδοκίσει.<ref>[[Γεώργιος Μόδης]], ''Ο Μακεδονικός Αγών και η νεώτερη Μακεδονική Ιστορία'', εκδ. Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1967, σ. 283</ref>
 
Την συνάντηση του Λάζαρου με τον Παύλο Μελά, αυτή τη φορά στη Μακεδονία, περιέγραψε ο Παύλος Μελάς στην σύζυγό του [[Ναταλία Μελά]] σε επιστολή του`''.. Νάτα μου ήλθαν οι προεστοί από το Πισοδέρι, συγκινημένοι μας φιλούν. Πόσον ενθουσιασμόν κρύβουν εις τα στήθη των αυτοί οι πατριώται...''.<ref>Άγγελος Κ. Ανεστόπουλος, ''Mακεδονικός Αγών 1903-1908'', Θεσσαλονίκη 1965,τόμος Α', σ. 51</ref> Αναφέρεται ότι ο Παύλος Μελάς είχε αποστείλει ευχαριστήριες επιστολές με τις φωτογραφίες της οικογένειάς του προς τους αδελφούς Τσάμη, ενώ οι τελευταίοι έτρεφαν μεγάλη εκτίμηση στο πρόσωπό του.<ref name=Todorova217218/> Στις [[19 Οκτωβρίου]] [[1904]], αμέσως μετά την είδηση του θανάτου του Παύλου Μελά, αναχώρησε εσπευσμένα για το χωριό Ανταρτικό (Ζέλοβο), όπου συνάντησε τους επιζώντες της ομάδας του Παύλου Μελά και παρέλαβε από τον [[Νικόλαος Πύρζας|Λάκη Πύρζα]] όλα τα εμπιστευτικά έγγραφα που έφερε μαζί του ο Παύλος Μελάς, που θα μπορούσαν να εκθέσουν την Ελληνική Κυβέρνηση, και τα μετέφερε στο Μοναστήρι, όπου τα παρέδωσε στο Ελληνικό Προξενείο. Ο αδελφός του ιερέας Σταύρος Τσάμης, [[Τάφος|ενταφίασε]] κρυφά την κεφαλή του Παύλου Μελά στο [[Ιερό Βήμα|ιερό βήμα]] του ναού της [[Αγία Παρασκευή Πισοδερίου|Αγίας Παρασκευής Πισοδερίου]].<ref>{{en}}[[Ντάγκλας ΝτάκινΝτέικιν]], ό.π., σελ. 191</ref> Λίγες ημέρες αργότερα ο Παπασταύρος εξομολογείται στον αδελφό του Λάζαρο την δεύτερη ταφή της κεφαλής του Παύλου Μελά, αυτή τη φορά κάτω από το [[Ιερό Βήμα]] της εκκλησίας του Αγίου Χαράλαμπου. Το μυστικό της δεύτερης ταφής γνώριζαν μόνον τρία άτομα.<ref>Αντιγόνη Τσάμη, ''Σύντομο οδοιπορικό του Παύλου Μελά στη Μακεδονία το 1904'', εκδ. ΤΕΔΚ Νομού Φλώρινας, Φλώρινα 2010, σ. 36</ref>
 
Στις [[30 Νοεμβρίου]] [[1904]], ο Λάζαρος συμμετείχε μαζί με 25 Πισοδερίτες εθελοντές,<ref name=Modis274/> σε άλλη νικηφόρα μάχη στο Ανταρτικό που έδωσαν οι καπετάνιοι [[Γεώργιος Κατεχάκης]], [[Ευθύμιος Καούδης]] και Παύλος Γύπαρης , με πολυάριθμο Βουλγαρικό σώμα υπό την αρχηγία των Μήτρο Βλάχο και Αθάνας Καρσάκωφ. Κατά την διάρκεια της μάχης, κατέφτασε τουρκικό απόσπασμα και τραυματίσθηκε ο οπλαρχηγός Παύλος Γύπαρης. Το ένοπλο σώμα του Γύπαρη, καταδιωκόμενο από το τουρκικό απόσπασμα κατέφυγε στο πυκνό δάσος γύρω από την [[Μονή Αγίας Τριάδας Πισοδερίου]], όπου το συνάντησαν ο Λάζαρος και ο αδελφός του παπά Σταύρος και οργάνωσαν την διαφυγή του. Ο οπλαρχηγός Παύλος Γύπαρης περιέγραψε σε [[μαντινάδα]] του το επεισόδιο ως εξής:<ref>[[Παύλος Γύπαρης]], ''Οι Πρωτοπόροι του Μακεδονικού Αγώνα'', Αθήνα 1962, σ. 190</ref>
Γραμμή 106:
===Η δολοφονία του αδελφού του και η μερική τύφλωσή του===
[[Αρχείο:Stavros Tsamis greek revolutionary and priest from Pisoder.jpeg|thumb|230px|Ο μακεδονομάχος και ιερέας [[Σταύρος Τσάμης]] ή Παπασταύρος.]]
Στις [[27 Αυγούστου]] [[1906]], ο αδελφός του Λάζαρου, Παπασταύρος Τσάμης πήρε γράμμα με την σφραγίδα και την υπογραφή του Τσόντου Βάρδα, με την οποία του ζητούσε να συναντήσει το σώμα του καπετάν Λουκά Μπέλλου στη δασική θέση Λάκκος.<ref>[[Γεώργιος Μόδης]], ''Ο Μακεδονικός Αγών και η νεώτερη Μακεδονική Ιστορία'', εκδ. Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1967, σσ. 320-321</ref> Ο Παπασταύρος πήρε μαζί του και τον διοικητή του τουρκικού αποσπάσματος στρατοχωροφυλακής Χουσείν Ιμπραήμ. Δολοφονήθηκαν από τον βοεβόδα Κούσμαν Ποπντίνωφ (Κούζο) στην ενέδρα που τους είχαν στήσει με την πλαστή επιστολή.<ref>{{en}} [[Ντάγκλας ΝτάκινΝτέικιν]], ό.π., σελ. 254</ref> Ο αδελφός του Λάζαρος, πληροφορηθείς την δολοφονική επίθεση, έτρεξε στο δάσος και είδε τον κατακρεουργημένο αδελφό του, και πιθανόν έπαθε νευρικό κλονισμό που του προκάλεσε πρόβλημα στην όρασή του. Η επίθεση που είχε ως σκοπό την δολοφονία του ιερέα, στοιχειοθετήθηκε από τον εξαρχικό βοεβόδα Στόιτσεβ Κλιάντσεφ (Τάνε), με τέτοιο τρόπο ώστε να βρουν οι οθωμανικές αρχές τα κωδικοποιημένα έγγραφα που θα ενοχοποιούσαν τα δύο πρόσωπα, και θα οδηγούσαν στην σύλληψη του Λάζαρου. Το Ελληνικό Προξενείο του Μοναστηρίου, πληροφόρησε τον Λάζαρο ότι τον καταζητούν και απομακρύνθηκε από το χωριό. Αφού διέφυγε της σύλληψης του, κατευθύνθηκε στην Αθήνα, όπου έλαβε ιατρική βοήθεια από το Μακεδονικό Κομιτάτο.
 
Κατά το διάστημα της απουσίας του δικάσθηκε ερήμην από το οθωμανικό δικαστήριο του Μοναστηρίου και αθωώθηκε. Επέστρεψε στη Μακεδονία στις αρχές του [[1907]] και συνέχισε την δράση του μέχρι την εποχή του [[Κίνημα των Νεοτούρκων|Κινήματος των Νεότουρκων]] το [[1908]], που σημάδευσε την λήξη της σκληρής φάσης του Μακεδονικού Αγώνα λόγω της πεποίθησης, αυτή την περίοδο, ότι οι [[Δικαίωμα|ελευθερίες]] των [[Μειονότητα|μειονοτήτων]] της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας θα γίνονταν σεβαστές. Στα τέλη Ιουλίου [[1908]], τα ελληνικά ανταρτικά σώματα της περιοχής του βιλαετίου Μοναστηρίου έλαβαν εντολή από το Ελληνικό Προξενείο Mοναστηρίου να διακόψουν τη δράση τους, αλλά να μην παραδώσουν τα όπλα τους και να αποσυρθούν στα βουνά. Αυτή την εντολή του Ελληνικού Προξενείου μετέφερε και διαβίβασε ο Λάζαρος στο σώμα του [[Σίμος Ιωαννίδης|Σίμου Ιωαννίδη]] που εκείνη την εποχή δρούσε στην περιοχή του Πισοδερίου.<ref>[[Γενικό Επιτελείο Στρατού]]-Διεύθυνση Ιστορίας, ''Ο Μακεδονικός αγώνας και τα εις Θράκη γεγονότα'', 1979, σ. 301</ref> Ο σχηματισμός του Νεοτουρκικού Κοινοβουλίου δεν βελτίωσε την κατάσταση στη Μακεδονία.<ref>[[Γενικό Επιτελείο Στρατού]]-Διεύθυνση Ιστορίας, ''Ο Μακεδονικός αγώνας και τα εις Θράκη γεγονότα'', 1979, σ. 313</ref> Σύντομα οι ελπίδες για την αλλαγή της συμπεριφοράς των Νεοτούρκων διαψεύσθηκαν. Στις αρχές Σεπτεμβρίου του [[1908]], συστήθηκε η νέα οργάνωση ''[[Πανελλήνιος Οργάνωσις]]'' με τον [[συνταγματάρχης|συνταγματάρχη]] [[Παναγιώτης Δαγκλής|Παναγιώτη Δαγκλή]] ως Γενικό Διευθυντή της. Με εγκύκλιό του ''.....προς άπαντα τα Ειδικά Γραφεία και τους Πράκτορας....'' δίδονται οδηγίες για την λειτουργία της οργάνωσης και γνωστοποιείται στον πράκτορα Λάζαρο Τσάμη ότι "''....εν γένει τελεί υπό την επίβλεψιν των κ.κ. προξένων, εις ούς ανακοινούται πάσα σχετική ενέργεια...''"<ref>[[Γενικό Επιτελείο Στρατού]]-Διεύθυνση Ιστορίας, ''Ο Μακεδονικός αγώνας και τα εις Θράκη γεγονότα'', 1979, σ. 306 επ.</ref> Το [[1912]], ο Λάζαρος ως Πρόεδρος της Κοινότητας του Πισοδερίου, καλύπτει την δράση του [[Βασιλείος Μπάλκος|Βασιλείου Μπάλκου]], Έλληνα πράκτορα από την [[Άρτα]], ο οποίος αρχικά με την ιδιότητα του Διευθυντή της [[Μοδέστειος Σχολή|Μοδεστείου Σχολής]] φέροντας μάλιστα ιερατικό σχήμα, αργότερα δε ως Διευθυντής των Ελληνικών Σχολείων Φλωρίνης αναλαμβάνει την διεύθυνση του Αγώνα στην περιοχή.<ref>[[Γενικό Επιτελείο Στρατού]]-Διεύθυνση Ιστορίας, ''Ο Μακεδονικός αγώνας και τα εις Θράκη γεγονότα,'' 1979, σ. 224</ref> Οι αναφορές που έλαβε αργότερα η [[Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1910|ελληνική κυβέρνηση]] σχετικά με την δράση των τοπικών σωμάτων από τον Τσόντο Βάρδα και τον ειδικό απεσταλμένο της [[Βασίλειος Ξηρούχας|Βασιλείου Ξηρούχα]] καθώς και από τον Παύλο Γύπαρη, πείθουν τον [[Κατάλογος Πρωθυπουργών της Ελλάδας|πρωθυπουργό]] της Ελλάδας [[Ελευθέριος Βενιζέλος|Ελευθέριο Βενιζέλο]] ότι ήταν λάθος η απόφαση της ανάκλησης των ελληνικών σωμάτων από την Μακεδονία.<ref>[[Παύλος Γύπαρης]], ''Οι Πρωτοπόροι του Μακεδονικού Αγώνα'', Αθήνα 1962, σσ. 233-234</ref>
Γραμμή 167:
== Πηγές==
*''Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα'',εκδόσεις Πάπυρος 1993, τόμος 58 σελ. 172,
*[[Ντάγκλας ΝτάκινΝτέικιν]], ''The Greek Strugle in Macedonia [1897 – 1913]'', Institute for Balkan Studies, Θεσσαλονίκη 1966, σσ. 120, 181, 190, 191, 254.
*Henry Noel Brailsford, ''Mακεδονία, Οι φυλές της και το μέλλον τους'', εκδόσεις Οδυσσέας, σ. 29 επ.
*Παύλος Τσάμης, ''Μακεδονικός Αγών'', εκδόσεις Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, σσ. 154, 167, 261,