Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Songyw124 (συζήτηση | συνεισφορές)
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
μ σύμφωνα με σουηδική προφορά
Γραμμή 1:
Το '''Βραβείο ΝόμπελΝομπέλ Ειρήνης''' είναι ένα από τα πέντε [[Βραβεία Νόμπελ|Βραβεία Νομπέλ]], που θεσπίστηκαν από τον [[Σουηδία|Σουηδό]] βιομήχανο και εφευρέτη [[Άλφρεντ Νόμπελ|Άλφρεντ Νομπέλ]]. Με βάση τη [[διαθήκη]] του ΝόμπελΝομπέλ το βραβείο αυτό πρέπει να δίνεται «στο πρόσωπο που είχε τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην αδελφοποίηση των εθνών, στην κατάργηση ή τη μείωση των στρατιωτικών δυνάμεων και στη διεξαγωγή και προώθηση ειρηνευτικών διαδικασιών».
 
[[Αρχείο:Norske nobelinstiutt 1.jpg|right|thumb|Το ινστιτούτο ΝόμπελΝομπέλ στη Νορβηγία.]]
 
Το ΝόμπελΝομπέλ Ειρήνης απονέμεται σε ετήσια βάση στο [[Όσλο]], πρωτεύουσα της [[Νορβηγία]]ς, και συγκεκριμένα στο δημαρχείο της πόλης. Τα υπόλοιπα βραβεία απονέμονται στην Αίθουσα Συναυλιών της [[Στοκχόλμη]]ς την ίδια ημέρα. Η βράβευση γίνεται στις [[10 Δεκεμβρίου]], επέτειο του θανάτου του ΝόμπελΝομπέλ, παρουσία του βασιλιά της χώρας. Ο βραβευθείς παραλαμβάνει ένα αναμνηστικό δίπλωμα, ένα μετάλλιο και ένα αποδεικτικό για την είσπραξη του χρηματικού επάθλου. Την τελευταία δεκαετία η τελετή βράβευσης ακολουθείται από μία συναυλία για την ειρήνη. Η συναυλία αυτή λαμβάνει χώρα την επόμενη ημέρα από τη βράβευση, μεταδίδεται σε περισσότερες από 150 χώρες παγκοσμίως και παρακολουθείται από περισσότερες από 450 εκατομμύρια οικογένειες. Έχει λάβει διεθνή φήμη και αποτελεί πόλο έλξης διασήμων προσωπικοτήτων από τον χώρο της [[μουσική]]ς.
 
Η επιλογή των βραβευθέντων δημιουργεί κατά καιρούς αντιδράσεις, καθώς επιλέγονται πρόσωπα που παλαιότερα είχαν προωθήσει τη [[βία]] σαν μέσο επίλυσης διαφορών και στη συνέχεια ακολούθησαν επιλεκτικά ειρηνικές μεθόδους για να επιτευχθεί η ειρήνη.
 
== Διαδικασία βράβευσης ==
Ο ΝόμπελΝομπέλ μέχρι τον θάνατό του το [[1896]] δεν ξεκαθάρισε ποτέ την επιλογή ενός βραβείου για την ειρήνη. Οι υπόλοιπες επιλογές του, όπως η χημεία και η φυσική, ήταν περισσότερο προφανείς, καθώς υπήρξε εκπαιδευμένος [[χημικός μηχανικός]].
<ref>[http://portal.kathimerini.gr/4Dcgi/4dcgi/_w_articles_kathextra_10_10/10/2006_167408 Ï ÁëöñÝäïò ÍïìðÝë êáé ôï âñáâåßï ðïõ êüíôåøå íá ìçí áèëïèåôçèåß<!-- Αυτόματα δημιουργημένος τίτλος -->]</ref> Διατυπώθηκε βέβαια από ορισμένους η άποψη ότι ο ΝόμπελΝομπέλ ζήτησε τη θέσπιση του βραβείου για να επανορθώσει για την εφεύρεση καταστροφικών υλικών. Ωστόσο κανένα από τα [[εκρηκτικά]] που εφεύρε δε χρησιμοποιήθηκε όσο ήταν ακόμα εν ζωή, με εξαίρεση ίσως τον βαλλιστίτη.
Το κοινοβούλιο της Νορβηγίας, το [[Στόρτινγκ]], διορίζει τη νορβηγική επιτροπή ΝόμπελΝομπέλ, η οποία επιλέγει τον βραβευθέντα. Ο πρόεδρος της επιτροπής αυτής απονέμει ο ίδιος το βραβείο. Την περίοδο θανάτου του ΝόμπελΝομπέλ η Σουηδία και η Νορβηγία αποτελούσαν μία οντότητα. Η Σουηδία ήταν αρμόδια για την εξωτερική πολιτική και η Νορβηγία για την εσωτερική της πολιτική. Ο ΝόμπελΝομπέλ ωστόσο ποτέ δεν εξήγησε την επιθυμία του η Νορβηγία να είναι υπεύθυνη για την απόδοση αυτού του βραβείου<ref>[http://www.nobel.no/eng_com_nor.html New website | Nobels fredspris<!-- Αυτόματα δημιουργημένος τίτλος -->]</ref>. Πιθανόν λόγω της μη ενασχόλησης της Νορβηγίας με τα εξωτερικά, ο ΝόμπελΝομπέλ να θεώρησε ότι μια νορβηγική επιτροπή θα ήταν ανεπηρέαστη κατά τη βράβευση.
 
== Υποψηφιότητες ==
Γραμμή 18:
Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα βραβεία, με τα οποία αναγνωρίζεται η ολοκληρωμένη συνεισφορά ενός προσώπου, το βραβείο αυτό μπορεί να απονεμηθεί σε πρόσωπα ή οργανισμούς κατά τη διάρκεια της προσπάθειας τους για αντιμετώπιση συγκρούσεων ή τη δημιουργία ειρήνης. Ελλοχεύει βέβαια ο κίνδυνος οι διαπραγματεύσεις να μην οδηγήσουν στο προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Γι αυτό και ορισμένα βραβεία ήρθαν αντιμέτωπα με την έντονη κριτική του κοινού. Για παράδειγμα τα βραβεία που δόθηκαν στους [[Θεόδωρος Ρούσβελτ|Θεόδωρο Ρούσβελτ]], [[Σιμόν Πέρες]], [[Γιτζάκ Ράμπιν]], [[Γιασέρ Αραφάτ]] και στους [[Χένρι Κίσινγκερ]] και [[Λι Ντουκ Το]]. Το τελευταίο βραβείο μάλιστα οδήγησε σε παραίτηση δύο μέλη της επιτροπής.<ref>[http://nobelprize.org/peace/articles/controversies/index.html Controversies and Criticisms<!-- Αυτόματα δημιουργημένος τίτλος -->]</ref>
 
Το [[2005]] δημιουργήθηκε το [[Κέντρο Νόμπελ Ειρήνης|Κέντρο Νομπέλ Ειρήνης]]. Σκοπός του είναι η παρουσίαση των βραβευθέντων και της συνεισφοράς τους καθώς και τις τρέχουσες διαμάχες και πολέμους ανά την υφήλιο.
 
== Διαμάχες ==
Το ΝόμπελΝομπέλ Ειρήνης έχει γίνει αντικείμενο διαφωνιών κατά τη διάρκεια της ιστορίας του. Υποστηρίζεται ότι το κοινοβούλιο της Νορβηγίας, που διορίζει την επιτροπή βράβευσης, είναι το ίδιο κοινοβούλιο, που αποφάσισε το [[1949]] τη συμμετοχή τη χώρας στο [[ΝΑΤΟ]], τη φιλοξενία δυνάμεων του ΝΑΤΟ στη χώρα και την παροχή λιμανιών και χωρικών υδάτων στα βαλλιστικά υποβρύχια των [[ΗΠΑ]] το [[1983]].Ωστόσο το κοινοβούλιο δεν έχει λόγο στην τελική επιλογή. Ένα μέλος του κοινοβουλίου δε μπορεί ταυτόχρονα να είναι μέλος της επιτροπής και η επιτροπή περιλαμβάνει μέλη από όλα τα μεγάλα κόμματα, και συνεπώς συμπεριλαμβάνει και αυτά που αντιτίθενται στη συμμετοχή της χώρας στο ΝΑΤΟ.
 
Μία κοινώς αποδεκτή αδυναμία του βραβείου αυτού είναι η αμεσότητα της βράβευσης. Τα επιστημονικά και λογοτεχνικά ΝόμπελΝομπέλ απονέμονται συχνά μετά την παρέλευση δύο ή και τριών δεκαετιών από το αναγνωρισμένο επίτευγμα. Αντίθετα το ΝόμπελΝομπέλ Ειρήνης απονέμεται την ίδια χρονιά ή την αμέσως επόμενη. Ορισμένοι σχολιαστές επισημαίνουν ότι αυτό μπορεί να είναι άδικο ή και ειρωνικό καθώς οι κριτές δεν μπορούν να είναι πλήρως αμερόληπτοι. Υπάρχει όμως και η αντίθετη άποψη με βάση την οποία η άμεση απονομή εστιάζει το γενικό ενδιαφέρον σε ένα σημαντικό διεθνές πρόβλημα και πιθανότατα ενισχύει τις προσπάθειες για την ειρήνη.
Μια κοντινότερη ματιά στους νομπελίστες μας δίνει διαφορετικές περιπτώσεις ανθρώπων. Κάποιοι όπως ο [[Άλμπερτ Σβάιτσερ]] (1952), ο [[Μάρτιν Λούθερ Κινγκ]] (1964), η [[Μητέρα Τερέζα]] (1979) και η [[Αούνγκ Σαν Σούου Κίι]] (1991) αφιέρωσαν τη ζωή τους σε ανθρωπιστικά ζητήματα. Άλλοι, όπως ο [[Τζίμμυ Κάρτερ]] (2002) και ο [[Μοχάμεντ ελ Μπαραντέι]] (2005) επιλέχτηκαν για την ασταμάτητη προσπάθεια τους. Άλλοι πάλι θεωρούνται αμφιλεγόμενοι, ακόμη και σήμερα, εξαιτίας κυρίως της πολιτικής τους δραστηριότητας. Στην τελευταία κατηγορία περιλαμβάνονται πρόσωπα όπως ο [[Χένρι Κίσινγκερ]] (1973), ο [[Μοχάμεντ Ανουάρ ελ-Σαντάτ]] και ο [[Μεναχέμ Μπέγκιν]] (1978), ο [[Γιτζάκ Ράμπιν]] και ο [[Γιασέρ Αραφάτ]] (1994).
 
Ένα άλλο θέμα είναι οι αξιοσημείωτες απουσίες, δηλαδή η μη βράβευση διεθνώς αναγνωρισμένων προσωπικοτήτων. Η λίστα περιλαμβάνει τον [[Μαχάτμα Γκάντι]], τον [[Πάπας Ιωάννης ΚΓ΄|Πάπα Ιωάννη ΚΓ]], τον [[Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄|Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄]], τον [[Στιβ Μπίκο]], τον [[Ραφαέλ Λέμκιν]], τον [[Χέρμερτ Χούβερ]], τον [[Σέσαρ Τσάβες]], τον [[Χοσέ Φερέρ]] και τον [[Όσκαρ Ρομέρο]]. Ιδιαίτερη αίσθηση είχε προκαλέσει η παράλειψη του Γκάντι. Υπήρξαν μάλιστα και επίσημες ανακοινώσεις της επιτροπής για το θέμα.<ref name="ghandi">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/articles/gandhi/index.html |title=Mahatma Gandhi, the Missing Laureate |accessdate=2007-10-17 |last=Tønnesson |first=Øyvind |date=1999-12-01 |publisher=The Nobel Foundation }}</ref><ref>[http://nobelprize.org/prize_announcements/peace/ask_questions.html Your Questions about the Nobel Peace Prize!<!-- Αυτόματα δημιουργημένος τίτλος -->]</ref> νωστοποιήθηκε μάλιστα από την επιτροπή ότι ο Γκάντι ήταν υποψήφιος το 1937, το 1938, το 1939, το 1947 και τον Ιανουάριο του 1948, λίγες μέρες πριν δολοφονηθεί. Αργότερα νέα μέλη της επιτροπής εξέφρασαν δημόσια τη λύπη τους για την παράλειψη βράβευσης του Γκάντι{{ref label|Ghandi|β|β}} <ref>[http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1989/presentation-speech.html The Nobel Peace Prize 1989 - Presentation Speech<!-- Αυτόματα δημιουργημένος τίτλος -->]</ref> Στις περισσότερες περιπτώσεις οι παραλείψεις αυτές προέκυψαν εξαιτίας του όρου της διαθήκης του ΝόμπελΝομπέλ, με βάση την οποία μόνο πρόσωπα εν ζωή μπορούν να τιμηθούν με το βραβείο.
 
Έρευνα του ανθρωπολόγου Ντείβιντ Στολ σχετικά με την [[Ριγομπέρτα Μεντσού]], η οποία βραβεύθηκε το 1992 αποκάλυψε μερικά κατασκευασμένα στοιχεία στην αυτοβιογραφία της με τίτλο «Το όνομά μου είναι Ριγομπέρτα Μεντσού και έτσι δημιουργήθηκε η συνείδησή μου (Me llamo Rigoberta Menchú y así me nació la conciencia)». Η Μεντσού αργότερα παραδέχτηκε ότι άλλαξε ορισμένα στοιχεία του βιογραφικού της. Μετά την αρχική διαμάχη, η επιτροπή βράβευσης αποφάσισε ότι δεν πρέπει να ανακαλέσει τη βράβευση της Μεντσού, εξαιτίας των διαφορών αυτών. Ο γραμματέας της επιτροπής δήλωσε ότι η βράβευση της δε βασίστηκε πρωταρχικά ή αποκλειστικά στην αυτοβιογραφία.<ref>[http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1992/tum-bio.html Rigoberta Menchú Tum - Biography<!-- Αυτόματα δημιουργημένος τίτλος -->]</ref>.
Γραμμή 772:
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{Commonscat}}
* [http://www.in.gr/news/nobel/default.htm Βραβεία ΝόμπελΝομπέλ για την ειρήνη:Εκατό χρόνια ιστορίας (αφιέρωμα του in.gr)]
* [http://www.nobel.se/peace/laureates/index.html Κατάλογος των βραβευθέντων με το Βραβείο ΝόμπελΝομπέλ Ειρήνης] {{en}}
* [http://nobelprize.org/award_ceremonies/ Οι τελετές βράβευσης των βραβείων ΝόμπελΝομπέλ] {{en}}
* [http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/ Επίσημη ιστοσελίδα του Ινστιτούτου ΝόμπελΝομπέλ] {{en}}
* [http://nobelprize.org/nobel_prizes/medals/ Τα μετάλλια των βραβείων ΝόμπελΝομπέλ κα του Βραβείου ΝόμπελΝομπέλ Ειρήνης (άρθρο της Μπριγκίτε Λεμέλ για την ιστορία και τη σχεδίαση των μεταλλίων)] {{en}}
* [http://nobelprize.org/peace/nomination/database.html Βάση δεδομένων με τις υποψηφιότητες για το βραβείο την περίοδο 1901-1955] {{en}}
* [http://nobelpeaceprize.org/index.html Ιστοσελίδα της νορβηγικής επιτροπής ΝόμπελΝομπέλ] {{en}}
* [http://nobelprize.org/award_ceremonies/prize.html Τι κερδίζουν οι βραβευθέντες με το βραβείο] {{en}}
{{Authority control}}