Λεύκιος Κορνήλιος Σύλλας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

|σύζυγος = Ιουλία</br />Αιλία</br />Κλοελία</br />Καικηλία Μέτελλα</br />Βαλέρια Μεσσάλα

|παιδιά = Λεύκιος Κορνήλιος Σύλλας</br />Κορνηλία Σύλλα</br />Φαύστος Κορνήλιος Σύλλας</br />Κορνηλία Φαύστα</br />Ποστούμα Κορνηλία Σύλλα

Όντας χαρισματικός και αποτελεσματικός σε στρατιωτικά ζητήματα, ο Σύλλας προέλασε με τα στρατεύματά του κατά της ίδιας της [[Ρώμη|Ρώμης]]ς δύο φορές, απολαμβάνοντας την απόλυτη εξουσία που του χάρισε το αξίωμα του [[Δικτάτορας|Δικτάτορα]]. Από τη θέση αυτή ξεκίνησε μια σειρά από [[Σύνταγμα|συνταγματικές]] μεταρρυθμίσεις που είχαν ως απώτερο σκοπό να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα της [[Αριστοκρατία|αριστοκρατικής]] τάξης. Η δικτατορία του, εντούτοις, σηματοδότησε την αρχή του τέλους για το Σύνταγμα της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, αλλά και της ίδιας της [[Ρωμαϊκή Δημοκρατία|Δημοκρατίας]].

Ο Λεύκιος Κορνήλιος Σύλλας καταγόταν από οικογένεια [[Πατρίκιοι|πατρικίων]], ωστόσο δεν μεγάλωσε μέσα στα πλούτη. Κατά τη διάρκεια της νιότης του κατοικούσε σε ενοικιαζόμενα δωμάτια με χαμηλή τιμή, κάτι που προκαλούσε τα ειρωνικά σχόλια των Ρωμαίων αργότερα, για τους τρόπους που πλούτισε εκ του μηδενός. Ο [[Πλούταρχος]] αφηγείται επίσης πως κατά την περίοδο των [[Προγραφές|προγραφών]] που ο Σύλλας εξαπέλυσε στη Ρώμη, κάποιος [[απελεύθερος]] που κατηγορήθηκε πως έκρυβε έναν από τους καταζητούμενους και επρόκειτο να ριχθεί από τον [[Ταρπήιος Βράχος|Ταρπήιο Βράχο]], ανέφερε με πικρία πως εκείνος κι ο Σύλλας διέμεναν κάποτε στην ίδια πολυκατοικία, πληρώνοντας μάλιστα μικρή διαφορά στο ενοίκιο. <ref>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 1</ref>

Ο Σύλλας σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές είχε γκρίζα μάτια, τα οποία αντανακλούσαν δύναμη και εξυπνάδα, προκαλώντας ασυναίσθητα φόβο σε όποιον τον κοίταζε. Ωστόσο οι μαρτυρίες τον θέλουν λάτρη των αστεϊσμών. Κατά την νεανική του ηλικία συναναστρεφόταν πολύ ταπεινούς ανθρώπους, [[Ηθοποιός|ηθοποιούς]] και γελωτοποιούς, μοιραζόμενος μαζί τους στην άστατη και ακόλαστη ζωή τους. Την παρουσία τους συνέχισε να επιζητά και στη μετέπειτα ζωή του. Ακόμη κι όταν έγινε κύριος της Ρώμης, καλούσε συχνότατα τέτοια άτομα σπίτι του για να διασκεδάσουν, παρά τα αρνητικά σχόλια των πολιτών, που πίστευαν πως όχι μόνο δεν σέβεται την ηλικία του, αλλά παραμελεί και τα πολιτικά του καθήκοντα. Όπως και να έχει, μαζί τους επιδείκνυε ένα πρόσωπο πολύ διαφορετικό από αυτό του αυστηρού πολιτικού που είχε συνηθίσει τον υπόλοιπο κόσμο. Αγάπησε δε μέχρι τα βαθειά γεράματα έναν ηθοποιό, το Μητρόβιο, τον έρωτα του προς τον οποίο δεν δίστασε να παραδεχθεί σε προχωρημένη ηλικία μέσα στη Σύγκλητο. <ref name=Plu2>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 2</ref>

Από την ανέχεια κατάφερε να ξεφύγει λαμβάνοντας δύο κληρονομιές: η πρώτη ήταν της μητριάς του που τον αγαπούσε σαν δικό της γιο. Η δεύτερη ήταν μιας πλούσιας γυναίκας κοινής καταγωγής, που ονομαζόταν Νικόπολις, με την οποία διατηρούσε δεσμό. <ref name=Plu2/>

Ο Ιουγούρθας ήταν γαμπρός του Βόκχου. Μετά την ήττα του είχε καταφύγει στο βασίλειο του τελευταίου και είχε αρχίσει να υπονομεύει την εξουσία του. Ο Σύλλας κέρδισε τη φιλία του Βόκχου όταν φρόντισε να επιστρέψουν σπίτι με ασφάλεια κάποιοι απεσταλμένοι του βασιλιά. Τότε ο Βόκχος πρότεινε στο Σύλλα να έρθει να τον βρει, ώστε να του παραδώσει με προδοσία τον Ιουγούρθα. Παρ΄όλο που η πρόταση του Βόκχου θα μπορούσε να έκρυβε παγίδα, ο Σύλλας ειδοποίησε το Μάριο, πήρε λίγους άνδρες και πήγε. Ο Βόκχος τήρησε την υπόσχεσή του και παρέδωσε το συγγενή του. Αν και τη δόξα καρπώθηκε ο Μάριος, ορισμένοι εχθροί του συνέχισαν να του θυμίζουν την πραγματική ιστορία. Ο δε Σύλλας, με την αυθάδεια που τον διέκρινε έφτιαξε για τον εαυτό του και κρατούσε πάντα ένα σφραγιστικό δακτύλιο, ο οποίος απεικόνιζε το Βόκχο να παραδίδει σε εκείνον τον Ιουγούρθα. <ref>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 3</ref>

Ο Μάριος δυσαρεστήθηκε βαθύτατα με το Σύλλα, ωστόσο για ένα διάστημα δεν τον θεώρησε τόσο σημαντικό ώστε να εκδηλώσει την εχθρότητά του. Εξακολούθησε να τον στέλνει σε διάφορες εκστρατείες, ενώ ο ίδιος εκλέχτηκε πέντε χρονιές στη σειρά ύπατος, κάτι που δεν είχε προηγούμενο. Τη δεύτερη από αυτές τις χρονιές, ο Σύλλας από τη θέση του πρεσβευτή ([[Λεγάτος|λεγάτου]]) αιχμαλώτισε τον Κόπιλλο, φύλαρχο των [[Τεκτοσάγοι|Τεκτοσάγων]]. Την τρίτη χρονιά ανήλθε στο αξίωμα του χιλίαρχου (tribunus militum). Κατά τη διάρκεια της θητείας του έπεισε τον πολυπληθή λαό των [[Μάρσοι|Μάρσων]] να συνάψουν συμμαχία με τη Ρώμη. <ref name=Plu4>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 4</ref>

Βλέποντας τις επιτυχίες του Σύλλα, ο Μάριος τελικά θορυβήθηκε και άρχισε να υπονομεύει την άνοδό του στην ιεραρχία. Ο Σύλλας το κατάλαβε και αποφάσισε να στραφεί στον έτερο ύπατο, τον [[Κουίντος Λουτάτιος Κάτουλος|Κάτουλο]], έναν άξιο άνδρα χωρίς όμως ιδιαίτερες στρατιωτικές ικανότητες. Στο πλάι του έφερε σε πέρας σημαντικές αποστολές και κέρδισε μεγάλη δόξα. Υποχρέωσε, από τη μια, σε ήττα διάφορες βαρβαρικές φυλές στην περιοχή των [[Άλπεις|Άλπεων]], πιο αξιομνημόνευτη από τις οποίες ήταν οι [[Κίμβροι]]. Από την άλλη, όταν προέκυψε πρόβλημα επισιτισμού του στρατού, ο Σύλλας ανέλαβε να το φροντίσει. Και τα κατάφερε τόσο καλά που οι άνδρες του Κάτουλου είχαν τη δυνατότητα να αποστείλουν τρόφιμα και σε αυτούς του Μάριου. Με τον τρόπο αυτό ξεκίνησε η πικρή αντιπαλότητα των δύο αντρών, Μάριου και Σύλλα, η οποία οδήγησε τελικά σε αιματοβαμμένο εμφύλιο πόλεμο. <ref name=Plu4 />

Ο Σύλλας πλέον θεωρούσε πως η φήμη που είχε κερδίσει ήταν αρκετή για να του εξασφαλίσει πολιτική καριέρα. Επέστρεψε στη Ρώμη το 101 π.Χ., και έθεσε υποψηφιότητα για το αξίωμα του [[Πραίτορας|πραίτορα]], αλλά δεν κατάφερε να εκλεγεί. Κέρδισε όμως το αξίωμα την επόμενη χρονιά ([[97 π.Χ.]]) καθώς, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, παρείχε θεάματα λαμπρά στο λαό και εξαγόραζε ψήφους με χρήματα. <ref name=Plu5>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 5</ref>

Όταν ο Σύλλας επέστρεψε κατηγορήθηκε για δωροδοκία και κλήθηκε να απολογηθεί. Ωστόσο ο αντίδικός του δεν εμφανίστηκε ποτέ στη δίκη και απέσυρε τις κατηγορίες.<ref>Πλούταρχος, ''Σύλλας'' 5</ref> Προέκυψε όμως νέα διαμάχη με το Μάριο, όταν ο Βόκχος που ήθελε να κολακέψει τους Ρωμαίους έστειλε στην πόλη κάποια αναθήματα που απεικόνιζαν τον ίδιο να παραδίδει στο Σύλλα τον Ιογόρθα. Ο Μάριος ζήτησε την απόσυρσή τους από την κοινή θέα, οι σύμμαχοι του Σύλλα αρνήθηκαν κι έτσι η κατάσταση έγινε τεταμένη. <ref name=Plu6>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 6</ref>

Την εποχή αυτή η [[Σύγκλητος]] και η αριστοκρατία της Ρώμης είχαν αρχίσει να φοβούνται τη φιλοδοξία του Μάριου. Για το λόγο αυτό αποφάσισαν να μην του δώσουν πλήρη αρμοδιότητα διαχείρισης του πολέμου. Έτσι όσο κράτησαν οι εχθροπραξίες ο Μάριος δεν είχε επιτυχίες που θα ενίσχυαν την εικόνα του. Αντίθετα ο Σύλλας διακρίθηκε ποικιλοτρόπως, ακόμη κι ανάμεσα στους εχθρούς του. Κέρδισε μεγαλύτερη δόξα τόσο από το Μάριο, όσο κι από τον ύπατο [[Γναίος Πομπήιος Στράβων|Γναίο Πομπήιο Στράβωνα]] (πατέρα του [[Πομπήιος ο Μέγας|Πομπήιου του Μεγάλου]]). Αποτέλεσμα ήταν να εκλεγεί για πρώτη φορά ύπατος το [[88 π.Χ.]]

Ο Σύλλας επέδειξε εκτός από στρατηγική ευφυΐα και μεγάλη προσωπική ανδρεία. Ως αποτέλεσμα στα [[Νώλα]] βραβεύτηκε με την ''«Corona Obsidionalis»'', τη μέγιστη τιμή για ένα Ρωμαίο υψηλόβαθμο στρατιωτικό, ο οποίος είχε επιδείξει ιδιαίτερη γενναιότητα σώζοντας μια [[λεγεώνα]] στο πεδίο της μάχης. Αντίθετα με άλλες στρατιωτικές τιμές, το βραβείο αυτό απέδιδε δια βοής η ίδια η λεγεώνα που σώθηκε, και για το λόγο αυτό είχε δοθεί ελάχιστες φορές στην ιστορία. Το στεφάνι αυτό, κατά παράδοση είχε φτιαχτεί από χόρτα και άλλα φυτά που συλλέχθηκαν από το ίδιο το πεδίο της μάχης. <ref>[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/SMIGRA*/Corona.html Πληροφορίες για την Corona Obsidionalis]</ref>

Με το νέο του αξίωμα, ο Σύλλας έκανε προετοιμασίες ώστε να συμμετάσχει στον [[Πρώτος Μιθριδατικός Πόλεμος|Πρώτο Μιθριδατικό Πόλεμο]], έχοντας στόχο να περιορίσει τις φιλοδοξίες του βασιλιά του [[Πόντος|Πόντου]], του [[Μιθριδάτης ΣΤ' Ευπάτωρ|Μιθριδάτη ΣΤ']]. Βρήκε ωστόσο σθεναρό αντίπαλο το Μάριο, ο οποίος παρά την προχωρημένη του ηλικία και την απόσυρσή του από τα στρατιωτικά ζητήματα, επιθυμούσε να αναλάβει ο ίδιος την εκστρατεία. <ref name=Plu7>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 7</ref> Για να το πετύχει συμμάχησε με το [[Πούμπλιος Σουλπίκιος Ρούφος|Σουλπίκιο]], ένα δήμαρχο ([[Τριβούνος|τριβούνο]]) τον οποίο ο Πλούταρχος περιγράφει με τα μελανότερα των χρωμάτων. Ο Σουλπίκιος, ο οποίος διατηρούσε έναν μικρό στρατό από σωματοφύλακες, ενθαρρύνθηκε σε νέες αυθαιρεσίες, ενώ ο Μάριος μέσω της συμμαχίας τους εξασφάλισε τη διοίκηση του εκστρατευτικού σώματος όπως επιθυμούσε. Προκειμένου να αποφύγουν να ψηφίσουν το διάταγμα αυτό, οι δύο ύπατοι κήρυξαν διακοπή των πολιτικών διαδικασιών. Ο Σουλπίκιος προσπάθησε από την πλευρά του να εκβιάσει τους [[Σύγκλητος|συγκλητικούς]] ώστε να πάρει αυτό που ήθελε. Ξέσπασαν φοβερές ταραχές, κατά τη διάρκεια των οποίων σκοτώθηκε στην [[Ρωμαϊκή Αγορά|Αγορά]] ο γιος του ύπατου Πομπήιου Ρούφου. Ο Σύλλας καταδιώχθηκε μέχρι το σπίτι του Μάριου, και εξαναγκάστηκε να άρει το διάταγμα διακοπής των πολιτικών λειτουργιών. Ο Σουλπίκιος έστειλε κατόπιν απεσταλμένους στη [[Νώλα]], για να φέρουν τα στρατεύματα που διέμεναν εκεί στο Μάριο. <ref name=Plu8>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 8</ref>

Φτάνοντας στις [[Πικτές]] ο Σύλλας έλαβε μια δεύτερη πρεσβεία η οποία τον διαβεβαίωσε πως με ψήφισμα προστατεύτηκαν όλα του τα δικαιώματα. Ο Σύλλας προσποιήθηκε ότι θα στρατοπέδευε εκεί, αλλά αμέσως έστειλε ένα τμήμα στρατού να πολιορκήσει την πύλη και τα τείχη του [[Εσκυλίνος Λόφος|Εσκυλίνου Λόφου]]. Όταν κατάφεραν να εισέλθουν στην πόλη τους υποδέχτηκε καταιγισμός από πέτρες και [[Κεραμίδι (δομικό υλικό)|κεραμίδια]] που πετούσε το πλήθος από τις στέγες. Στο μεταξύ όμως, κατέφθασε ο Σύλλας και εφορμώντας ο ίδιος στην πόλη παρέδωσε εκείνο το τμήμα της στις φλόγες. Οι μονομάχοι δεν στάθηκαν ικανοί να αποκρούσουν τις λεγεώνες, κι έτσι ο Μάριος και οι σύμμαχοί του αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη. <ref name=Plu9 />

Μετά την επιτυχία του, ο Σύλλας κάλεσε τη Σύγκλητο, ενώπιον της οποίας παρουσίασε τον εαυτό του ως θύμα των περιστάσεων για να δικαιολογήσει τις πράξεις του. Ανεξάρτητα από το αν κέρδισε τη συμπάθεια ή το φόβο των συγκλητικών, κατάφερε να ανακηρυχθεί ο Μάριος ''«hostes»'', δηλαδή εχθρός του κράτους, και φρόντισε να καταδικαστεί ο εχθρός του ερήμην εις θάνατον. Η ίδια τύχη περίμενε και το Σουλπίκιο τον οποίο σκότωσε τελικά ένας σκλάβος. Στον τελευταίο ο Σύλλας είχε χαρίσει την ελευθερία του, αλλά τελικά τον γκρέμισε από τον [[Ταρπήιος Βράχος|Ταρπήιο Βράχο]]. Η διπροσωπία του Σύλλα στις παραπάνω περιπτώσεις, καθώς και το γεγονός ότι δεν χαρίστηκε στο Μάριο, στο σπίτι του οποίου είχε καταφύγει ικέτης όσο κράτησαν οι ταραχές στην πόλη, προκάλεσε την κρυφή αντιπάθεια της Συγκλήτου. Όσο για το λαό, εκείνος έδειξε έμπρακτα την αγανάκτησή του εμποδίζοντας με την ψήφο του να αναλάβουν συγγενικά πρόσωπα του Σύλλα διάφορα αξιώματα. Διπλωματικά εκείνος δεν έδειξε αγανάκτηση ούτε όταν έφεραν στο προσκήνιο έναν άνδρα της αντίπαλης παράταξης, το [[Λεύκιος Κορνήλιος Κίννας|Λεύκιο Κορνήλιο Κίννα]]. Υποστήριξε δε πως χαιρόταν για την έκβαση των πραγμάτων καθώς ο ίδιος ήταν υπεύθυνος για την ελευθερία αυτή που απολάμβανε ο λαός. Όσο για τον Κίννα, εκείνος έδωσε δημόσια όρκους να μην υπονομεύσει το Σύλλα, κάτι που δεν τήρησε. Ο Σύλλας έκανε πως αγνοούσε τα γεγονότα αυτά και προετοίμασε την εκστρατεία του κατά του [[Πόντος|Πόντου]]. <ref name=Plu10>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 10</ref>

Την περίοδο που ο Σύλλας ξεκινούσε την εκστρατείες του, ο [[Μιθριδάτης ΣΤ' Ευπάτωρ|Μιθριδάτης ΣΤ']], βασιλιάς του Πόντου, απολάμβανε τη μια στρατιωτική επιτυχία μετά την άλλη και ήταν στον κολοφώνα της δόξας του. Είχε διεκδικήσει μόλις μέσα σε λίγες εβδομάδες την [[Ασία]] από τους Ρωμαίους, είχε αποσπάσει τη [[Βιθυνία]] και την [[Καππαδοκία]] από τους βασιλιάδες τους, και τώρα είχε εγκατασταθεί στην [[Πέργαμος|Πέργαμο]] απολαμβάνοντας τα πλούτη της πόλης. <ref name=Plu10 /> Την άνοιξη του [[88 π.Χ.]] διέταξε την εκτέλεση όλων των Ιταλών και Ρωμαίων στα εδάφη του, σύμφωνα με τις πηγές ένα σύνολο 80.000 ατόμων. Το καλοκαίρι οι [[Αθήνα|Αθηναίοι]] τον κάλεσαν να απελευθερώσει την πόλη τους, συνεπώς έστειλε το στρατό του να διασχίσει το [[Αιγαίο]]. Έτσι στην Αθήνα [[τύραννος]] έγινε ένας άνδρας με το όνομα [[Αριστίων]]. Η Μακεδονία έμεινε στην κατοχή των Ρωμαίων, αλλά στρατεύματα του Μιθριδάτη κατάφεραν να καταλάβουν την [[Αμφίπολη]].<ref name=auto2>[http://www.livius.org/mi-mn/mithridates/mithridates.htm Mithridates VI Eupator], άρθρο στο www.livius.org .</ref> Ο ικανός στρατηγός του Μιθριδάτη, ο [[Αρχέλαος]], με το στόλο του ήλεγχε τις θάλασσες και καταλάμβανε ένα ένα τα νησιά των [[Κυκλάδες|Κυκλάδων]], καθώς και την [[Εύβοια]]. Με τον τρόπο αυτό οι ελληνικές πόλεις ξεσηκώνονταν για επανάσταση ενάντια στο Ρωμαίο κατακτητή. Ο μόνος που αντιστάθηκε σθεναρά σε αυτή την τρικυμία ήταν ο Βρέττιος Σούρας, αξιωματικός του διοικητή της Μακεδονίας. <ref name=Plu11>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 11</ref>

Ο Σύλλας, μετά την άφιξή του, επικέντρωσε τις προσπάθειές του στην πολιορκία του [[Πειραιάς|Πειραιά]] για να πλήξει την Αθήνα. Όντας ανήσυχος για την κατάσταση στη Ρώμη, έδρασε βιαστικά παίρνοντας μεγάλα ρίσκα. Χρησιμοποίησε δε κάθε είδους πολιορκητική μηχανή και εξοπλισμό, καταναλώνοντας γρήγορα τα αποθέματα [[Ξύλο|ξύλουξύλο]]υ που διέθετε. Για να κάνει προμήθειες ρήμαξε τα ιερά άλση, καθώς και τις κατάφυτες περιοχές γύρω από την Ακαδημία και το Λύκειο.<ref name=Plu12>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 12</ref> Ο πόλεμος αυτός για τα μέτρα των αρχαίων υπήρξε ιδιαίτερα ανίερος: από τη μια οι δυνάμεις του Μιθριδάτη είχαν λεηλατήσει το ιερό νησί της [[Δήλος|Δήλου]] για χρήματα. <ref name=auto2 /> Ο Σύλλας με τη σειρά του απέσπασε τα πολυτιμότερα των αναθημάτων από την [[Επίδαυρος|Επίδαυρο]] και την [[Ολυμπία]]. Αντίθετα, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, οι προηγούμενοι στρατηγοί των Ρωμαίων, όπως ο [[Τίτος Φλαμινίνος]] και ο [[Λεύκιος Αιμίλιος Παύλος|Αιμίλιος Παύλος]], όχι μόνο είχαν σεβαστεί τα ιερά μέρη, αλλά τους είχαν αποδώσει και δώρα προβάλλοντας σεβασμό. <ref name=Plu12 />

Ο Αριστίων από την πλευρά του έκανε ό,τι μπορούσε για να προκαλεί το Σύλλα. Από τα τείχη της πόλης έφταναν στα αυτιά του Ρωμαίου στρατηγού προσβολές για τον ίδιο και τη σύζυγό του. Αλλά ο Αριστίων κέρδισε και την αγανάκτηση των Αθηναίων, καθώς ενώ ο κόσμος έφτανε στα άκρα για να βρει κάτι φαγώσιμο - έτρωγαν μέχρι και δερμάτινα παπούτσια - και οι ναοί των θεών έμεναν χωρίς θυσίες, ο ίδιος οργάνωνε γλέντια και κατασπαταλούσε τις προμήθειες. Παράλληλα αρνούνταν να διαπραγματευτεί με το Σύλλα, ακόμη κι όταν οι Αθηναίοι τον ικέτευσαν να το κάνει. <ref name=Plu13>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 13</ref>

Τελικά οι κατάσκοποι του Σύλλα βρήκαν ένα αδύναμο σημείο στα τείχη και αφού επιβεβαιώθηκε η πληροφορία εξαπολύθηκε επίθεση. Στα απομνημονεύματά του ο Σύλλας διηγείται πώς πήρε την πόλη μέσα στη νύχτα, εξαπολύοντας τα στρατεύματα του τα οποία λεηλάτησαν την πόλη ανελέητα. Το εν λόγω τείχος ισοπεδώθηκε. Η καταστροφή ήταν τρομακτική και ο Πλούταρχος αναφέρει φρικτές ιστορίες που κυκλοφόρησαν αναφορικά με την έκταση της αιματοχυσίας. Η σφαγή έληξε τελικά μετά από παράκληση δύο Ελλήνων φίλων του Σύλλα, που ονομάζονταν Μείδιος και Καλλιφών, καθώς και κάποιων συγκλητικών που ήταν παρόντες στο στρατόπεδο. <ref name=Plu14>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 14</ref>

Όταν η πόλη των Αθηνών κατελήφθη, ο Αριστίων κατέφυγε στην Ακρόπολη. Την αιχμαλώτισή του ανέλαβε ο Κούριος. Τελικά αυτό που τον ανάγκασε να παραδοθεί ήταν η δίψα. Η ειρωνεία, σύμφωνα με την αφήγηση του Πλουτάρχου, είναι πως τη στιγμή που κατέβαιναν τον Ιερό Βράχο μια νεροποντή γέμισε τις δεξαμενές τις Ακρόπολης. Λίγο αργότερα, ο Σύλλας κατέλαβε τον Πειραιά και τον έκαψε σχεδόν ολοσχερώς. <ref name=Plu14 />

Στο μεταξύ κατέφθασε από τη [[Μακεδονία]] και τη [[Θράκη]] ο [[Ταξίλης (στρατηγός)|Ταξίλης]], στρατηγός του Μιθριδάτη, και κάλεσε τις δυνάμεις του Αρχελάου, που στρατοπέδευαν στη [[Μουνιχία]],<ref>Η Μουνιχία ήταν ένα από τα τρία λιμάνια του Πειραιά.</ref> να ενωθούν με τις δικές του. Ο Αρχέλαος σκέφτηκε να αποκόψει τον ανεφοδιασμό του εχθρού του, ωστόσο ο Σύλλας κατάλαβε τις προθέσεις του και για το λόγο αυτό μετέφερε τις δυνάμεις του στη [[Βοιωτία]]. Αυτό ήταν ρίσκο, καθώς το πεδινό της έδαφος ευνοούσε την ανάπτυξη του εχθρικού ιππικού, ωστόσο η περιοχή παρείχε άφθονες προμήθειες στα ρωμαϊκά στρατεύματα. Παράλληλα ένας ικανός Ρωμαίος διοικητής, ο [[Ορτένσιος]], βρίσκοντας τρόπο να ξεφύγει από τον κλοιό των αντιπάλων του, ένωσε τις δυνάμεις του με αυτές του Σύλλα. <ref name=Plu15>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 15</ref>

Όταν ένωσαν τις δυνάμεις τους κατέλαβαν ένα λόφο, που καλείται Φιλοβοιωτός, κοντά στον [[Παρνασσός|Παρνασσό]], πλούσιο σε προμήθειες και περίμεναν. Όταν παρατάχθηκαν απέναντί τους τα στρατεύματα του Πόντου, κάπου 120.000 άνδρες, φαινομενικά ήταν πολύ λιγότεροι σε αριθμούς. Ο Αρχέλαος θεώρησε σωστό να περιοριστούν σε φθορές του ρωμαϊκού στρατού, ωστόσο ο Ταξίλης είχε διαταγές να επιτεθεί αμέσως. Οι άνδρες τους, συνεπαρμένοι από την προοπτική εύκολης νίκης, έχασαν κατά πολύ την πειθαρχία τους και μάλιστα πολλοί άφηναν τις γραμμές τους για να λεηλατήσουν τις γύρω περιοχές. Ορισμένοι, χωρίς να λάβουν σχετική διαταγή, κατέστρεψαν την πόλη των Πανοπέων και λεηλάτησαν τη [[Λειβαδιά]], χωρίς να σεβαστούν το [[μαντείο]] της. <ref name=Plu16>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 16</ref>

Από την άλλη, οι Ρωμαίοι στρατιώτες έδειχναν πολύ φοβισμένοι και απρόθυμοι να ριχτούν στη μάχη. Για να μην τους αφήσει άπρακτους, ο Σύλλας τους έβαλε να σκάψουν οχυρωματικά έργα στην ερειπωμένη πόλη των Παραποταμίων, προσπαθώντας επίτηδες να τους εξαντλήσει τόσο, ώστε οι ίδιοι να ζητήσουν να επιτεθούν. Όταν πράγματι έγινε αυτό τους επέπληξε πως στην πραγματικότητα δεν θέλουν να πολεμήσουν αλλά να σταματήσουν να δουλεύουν! Τελικά οι άνδρες του με ανανεωμένο ηθικό κατέλαβαν την οχυρωματική εκείνη θέση, η οποία φύλαγε επιπλέον το πέρασμα για την [[Χαιρώνεια]]. Στην τελευταία αποφάσισε τελικά να επιτεθεί ο Αρχέλαος και τότε ο Σύλλας, μετά από παράκληση ορισμένων κατοίκων της που ήταν στις γραμμές του, τους άφησε να γυρίσουν για να την υπερασπιστούν στέλνοντας μαζί τον χιλίαρχο [[Γαβίνιος|Γαβίνιο]] με τους άνδρες του. <ref name=Plu16 />

Ο Σύλλας στρατοπέδευσε στα πόδια του Ηδυλίου όρους, απέναντι από τον Αρχέλαο. Μετά από μιας ημέρας ανάπαυλα, ο Σύλλας άφησε πίσω των [[Μουρήνας|Μουρήνα]] με μια λεγεώνα και δύο κοόρτεις για να εμποδίσουν τυχόν κινήσεις του εχθρού, όσο ο ίδιος προσέφερε θυσίες στον ποταμό [[Κηφισός (Βοιωτικός)|Κηφισό]]. Κατόπιν προχώρησε σε αναγνώριση μιας περιοχής που λεγόταν Θούριο, όπου υπήρχε και ένας ναός αφιερωμένος στο [[Απόλλων (μυθολογία)|Θούριο Απόλλωνα]]. Στη Χαιρώνεια τον υποδέχτηκαν με τιμές. Εκεί ανέθεσε σε δύο ντόπιους στρατιωτικούς την εκκαθάριση της περιοχής του Θουρίου και ο ίδιος προχώρησε στην οργάνωση της δικής του παράταξης για την επικείμενη μάχη. Μοίρασε το [[ιππικό]] του σε καθεμιά από τις δύο πτέρυγες, κρατώντας τη διοίκηση της δεξιάς για τον ίδιο. Την αριστερή ανέλαβε ο Μουρήνας. Οι αξιωματικοί Γάλβας και Ορτένσιος με εφεδρικά σώματα τοποθετήθηκαν στην οπισθοφυλακή σε υψώματα για να εμποδίσουν πλαγιοκόπημα από τον εχθρό, καθώς η παράταξη του τελευταίου υποδείκνυε τέτοια σχέδια. <ref name=Plu17>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 17</ref>

Όταν ολοκληρώθηκαν οι διαπραγματεύσεις ο Σύλλας ταξίδεψε στη Θεσσαλία και τη Μακεδονία με προορισμό τον [[Ελλήσποντος|Ελλήσποντο]]. Τιμητική θέση στο πλευρό του είχε ο Αρχέλαος. Όταν ο Αρχέλαος ασθένησε στη [[Λάρισα]], ο Σύλλας σταμάτησε το ταξίδι του για να τον φροντίσει. Ακόμη, όλοι οι συνεργάτες του Μιθριδάτη διατηρήθηκαν ζωντανοί εκτός από τον τύραννο Αριστίονα, ο οποίος δεν τα πήγαινε καθόλου καλά με τον Αρχέλαο. Τέλος, ο Καππαδόκης στρατηγός εισέπραξε προσωπικές εκτάσεις στην [[Εύβοια]] σαν δώρο, καθώς και τον τίτλο του φίλου της Ρώμης. Αυτό το είδος της εύνοιας άρχισε να κινεί υποψίες πως ο Αρχέλαος ήταν εξ’ αρχής με το μέρος του Σύλλα και πως έχασε επίτηδες τις κρίσιμες μάχες. Στην αυτοβιογραφία του ο Σύλλας δικαιολογεί όλα τα παραπάνω.<ref name=Plu23>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 23</ref>

Νέοι απεσταλμένοι του Μιθριδάτη κατέφθασαν ανακοινώνοντας πως ο βασιλιάς δεχόταν όλους τους όρους εκτός από δυο: την αποστολή πλοίων και την παράδοση της Παφλαγονίας. Ο Σύλλας εξοργίστηκε κατηγορώντας τον Μιθριδάτη για αγνωμοσύνη και δειλία, μιας και ο ίδιος δεν είχε παραβρεθεί ποτέ στις μάχες αλλά περίμενε ήσυχα στην [[Πέργαμος|Πέργαμο]]. Ο Αρχέλαος προσπάθησε να τον καθησυχάσει λέγοντας πως θα πήγαινε ο ίδιος να βρει το βασιλιά του. Ορκίστηκε δε πως αν δεν του άλλαζε γνώμη, θα αυτοκτονούσε. Ο Σύλλας τον εμπιστεύτηκε και τον άφησε να φύγει. Όσο περίμενε λεηλάτησε τη [[Μαιδική]], και κατόπιν συναντήθηκε με τον Αρχέλαο στους [[Φίλιπποι|Φιλίππους]]. Εκεί τον περίμεναν καλά νέα, μιας και ο βασιλιάς είχε συμφωνήσει σε όλα τελικά, αν και επιθυμούσε μια κατ’ ιδίαν συνάντηση με το Σύλλα. Στην πραγματικότητα αυτό που τον έπεισε ήταν το γεγονός ότι ο [[Γάιος Φλάβιος Φιμβρίας]], σκότωσε στη Ρώμη το Φλάκκο και τώρα προέλαυνε κατά του Πόντου. Ο Μιθριδάτης ως αποτέλεσμα έτρεξε να κερδίσει τα φιλικά αισθήματα του Σύλλα.<ref name=Plu23 />

Η συνάντηση των δύο ανδρών έγινε στη [[Δάρδανος (πόλη)|Δάρδανο]], πόλη της [[Τρωάδα|Τρωάδας]]ς. Ο Μιθριδάτης είχε μαζί του μια συντριπτική δύναμη στρατιωτών, ο Σύλλας μόλις τέσσερις κοόρτεις και διακόσιους ιππείς. Ο Σύλλας υπήρξε ιδιαίτερα ψυχρός με το βασιλιά του Πόντου, κατηγορώντας τον για τις σκληρές πράξεις του από την αρχή του πολέμου. Τον ρώτησε συνολικά δύο φορές αν θα τηρούσε τους όρους που είχαν συμφωνήσει με τον Αρχέλαο. Όταν τέλος πήρε την απάντηση που ήθελε, μόνο τότε έδειξε φιλία προς το Μιθριδάτη και τον συμφιλίωσε με τον Αριοβαρζάνη και το Νικομήδη. Ο βασιλιάς του Πόντου, αφού άφησε στο Σύλλα εβδομήντα πλοία και πεντακόσιους τοξότες, επέστρεψε στην πατρίδα του.<ref name=Plu24>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 24</ref>

Κατόπιν, ο Σύλλας απέπλευσε από την [[Έφεσος|Έφεσο]] με κατεύθυνση το λιμάνι του Πειραιά. Κατά την παραμονή του έλαβε μέρος στα [[Ελευσίνια Μυστήρια]] και έκανε κατάσχεση της βιβλιοθήκης του [[Απελλικών ο Τηΐος|Απελλικώνος του Τηΐου]], όπου υπήρχαν οι περισσότερες πραγματείες του [[Αριστοτέλης|Αριστοτέλη]] και του [[Θεόφραστος|Θεόφραστου]], που ακόμη δεν ήταν γνωστές στο ευρύ κοινό. Όταν αυτά μεταφέρθηκαν αργότερα στη Ρώμη, τα επιμελήθηκε ο [[Τυρραβίων]] ο γραμματικός, ενώ αντίγραφα εστάλησαν στον [[Ανδρόνικος ο Ρόδιος|Ανδρόνικο το Ρόδιο]], ο οποίος τα δημοσίευσε. Κατά τη διαμονή του στην Αθήνα ο Σύλλας ένιωσε μουδιάσματα στα πόδια, και φοβούμενος προμήνυμα [[Αρθρίτιδα|αρθρίτιδαςαρθρίτιδα]]ς, με την ευκαιρία επισκέφτηκε τα λουτρά της [[Αιδηψός|Αιδηψού]] για να ξεκουραστεί.<ref name=Plu26>[[Πλούταρχος]], ''Βίοι Παράλληλοι'', [[s:Σύλλας|Σύλλας]] Κεφ. 26</ref>

[[Αρχείο:Marius Glyptothek Munich 319.jpg|thumb|200px|''Προτομή, αντίγραφο πορτραίτου Ρωμαίου ευγενούς του 2ου αιώνα π.Χ. Πιστεύεται πως πρόκειται για το μεγάλο πολιτικό αντίπαλο του Σύλλα, το Γάιο Μάριο (157-86 π.Χ.) Πριν τις μεταρρυθμίσεις του Σύλλα και ο Μάριος είχε προτείνει δραστικές νομοθετικές αλλαγές με επίκεντρο κυρίως στρατιωτικά ζητήματα.'']] Ο Σύλλας, έχοντας ζήσει από πρώτο χέρι τα βίαια αποτελέσματα που επέφεραν οι ριζοσπαστικές φιλολαϊκές μεταρρυθμίσεις, επέλεξε να ασκήσει συντηρητική πολιτική. Αποφάσισε να ενισχύσει την αριστοκρατία και κατ’ επέκταση το θεσμό της [[Σύγκλητος|Συγκλήτου]].<ref name="Abbott, 104">Abbott, 104</ref> Διατήρησε το θεσμό βάσει του οποίου ένα ψήφισμα, προτού τεθεί στη διάθεση του λαού για ψηφοφορία, έπρεπε πρώτα να έχει εγκριθεί από τη Σύγκλητο.

Μια γενική άποψη είναι ότι ο Σύλλας έθεσε το παράδειγμα που ακολούθησε ο Ιούλιος Καίσαρας τόσο για να περάσει το [[Ρουβίκωνας|Ρουβίκωνα ποταμό]], όσο και για να γίνει δικτάτορας. Ο [[Κικέρων]] αναφέρει πως ο ίδιος ο Πομπήιος είπε κάποτε: ''«Αφού το έκανε ο Σύλλας, γιατί όχι κι εγώ;»'' Ο Σύλλας απέδειξε μέχρι πού μπορούσε κάποιος να τραβήξει τα όρια, ωθώντας κι άλλους να το προσπαθήσουν. Γι’ αυτό το λόγο θεωρείται ο πρώτος που υπονόμευσε τη Δημοκρατία οδηγώντας στην κατάλυσή της στο τέλος του αιώνα.