Κράτος-δορυφόρος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο πολιτικός όρος '''''κράτος-δορυφόρος''''' περιγράφει μια [[χώρα]] που τυπικά είναι ανεξάρτητη, αλλά βρίσκεται κάτω από μεγάλη πολιτική, οικονομική και στρατιωτική επιρροή ή έλεγχο από άλλη χώρα. Ο όρος εισήχθη σε αναλογία με τα πλανητικά αντικείμενα που [[Τεχνητός δορυφόρος|είναι σε τροχιά]] γύρω από μεγαλύτερα αντικείμενα, όπως είναι μικρά φεγγάρια που γυρίζουν γύρω από μεγαλύτερους πλανήτες, και χρησιμοποιείται κυρίως για να αναφερθεί στις χώρες τις κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης<ref>[http://www.nato.int/archives/1st5years/chapters/1.htm Source: NATO website 2nd Footnote at bottom]</ref> του [[Σύμφωνο της Βαρσοβίας|Συμφώνου της Βαρσοβίας]] κατά τη διάρκεια του [[Ψυχρός Πόλεμος|Ψυχρού Πολέμου]] ή για παράδειγμα για την [[Λαϊκή Δημοκρατία της Μογγολίας|Μογγολία]] μεταξύ το 1924-1990<ref name=Sik>{{cite book|page=39|url=https://books.google.com/books?id=H1ecjepq80QC&pg=PA39|title=Nationality and International Law in Asian Perspective|isbn=978-0-7923-0876-8|author1=Sik|first1=Ko Swan|year=1990}}</ref>. Όπως χρησιμοποιείται για τις χώρες τις κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, υπονοεί ότι αυτές οι χώρες ήταν "δορυφόροι" υπό την [[Ηγεμονία|ηγεμονία]] της [[Σοβιετική Ένωση|Σοβιετικής Ένωσης]]. Σε άλλο πλαίσιο αναφέρεται επίσης και σε χώρες της Σοβιετικής σφαίρας επιρροής κατά το Ψυχρό Πόλεμο—όπως η [[Βόρεια Κορέα]] (ειδικά στα χρόνια κοντά στον [[Πόλεμος της Κορέας|Πόλεμο της Κορέας]] του 1950–1953) και την [[Κούβα]] (ειδικά μετά την ένταξή της στην [[Κομεκόν]] το 1972). Στη Δύση, ο όρος σπάνια έχει χρησιμοποιηθεί για κράτη άλλα από αυτά της Σοβιετικής επιρροής. Στην Σοβιετική Ένωση, ο όρος είχε χρήση για τα κράτη-δορυφόρους της [[Ναζιστική Γερμανία|Ναζιστικής Γερμανίας]] και της [[Βασίλειο της Ιταλίας#Η φασιστική περίοδος|Φασιστικής Ιταλίας]]{{Citation needed|date=October 2008}}

Το [[Oxford English Dictionary|Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης]] τοποθετεί τη φράση ''κράτος-δορυφόρος'' στα Αγγλικά τουλάχιστον από το 1916.

Σε καιρούς πολέμου ή πολιτικών εντάσεων, τα κράτη-δορυφόροι κάποιες φορές έχουν το ρόλο ενδιάμεσης ζώνης μεταξύ του εχθρικού κράτους και αυτού που έχει τον έλεγχο του δορυφόρου / ων<ref>{{cite book |last=Wood |first=Alan |title=Stalin and Stalinism |url=https://books.google.com/books?id=TvxtVk0XMpgC&pg=PA62&lpg=PA62 |format= |accessdate=2009-09-10 |year=2005 |origyear=1990 |publisher=[[Routledge]] |isbn=978-0-415-30732-1 |page=62}}</ref>. Ο όρος είναι ένας από τους αρκετούς όρους που είναι αντικείμενο αμφισβήτησης για να περιγράψουν την (υποτιθέμενη) υπόταξη ενός κράτους σε άλλο. Άλλοι τέτοιοι όροι είναι [[Κράτος-μαριονέτα|κράτος-μαριονέτα]] και [[Νεοαποικισμός|νεοαποικία]]. Γενικά ο όρος "κράτος-δορυφόρος" υπονοεί βαθιά ιδεολογική και στρατιωτική υποταγή στην ηγεμονική δύναμη, ενώ το "κράτος-μαριονέτα" υπονοεί πολιτική και στρατιωτική εξάρτηση, ενώ "νεοαποικία" υπονοεί (συχνά απεχθή) οικονομική εξάρτηση. Ανάλογα σε ποια πλευρά της εξάρτησης δίνεται η έμφαση, ένα κράτος μπορεί να εμπίπτει σε παραπάνω από μία κατηγορία.

Όταν ξέσπασε η [[Μογγολική Επανάσταση του 1921]], οι Μογγόλοι επαναστάτες εκδίωξαν το Ρωσικό [[Λευκός Στρατός|Λευκό Στρατό]] (κατά το [[Ρωσικός Εμφύλιος Πόλεμος|Ρωσικό εμφύλιο πόλεμο]] του 1917–1923 που ακολούθησε την [[Κομμουνισμός|κομμουνιστική]] [[Οκτωβριανή Επανάσταση|Οκτωβριανή επανάσταση]] του 1917) από την Μογγολία, η οποία ανεξαρτητοποιήθηκε όταν η [[Δυναστεία Τσινγκ]] κατέρρευσε το 1911, με τη βοήθεια του Σοβιετικού [[Κόκκινος Στρατός|Κόκκινου Στρατού]]. Η επανάσταση έβαλε επίσης τέλος στην επικυριαρχία της Μαντζουρίας στην Μογγολία, που υπήρχε από το 1691. Αν και το [[Θεοκρατία|θεοκρατικό]] κράτος του Χαγάνου Bogd (1911–1919) συνέχισε τυπικά, με μια σειρά βίαιων συγκρούσεων, η Σοβιετική επιρροή έγινε ακόμα ισχυρότερη, και μετά το θάνατο του Bogd ανακηρύχτηκε η [[Λαϊκή Δημοκρατία της Μογγολίας]] στις 26 Νοεμβρίου 1924. Όντας κυρίαρχο και τυπικά ανεξάρτητο κράτος, περιγραφόταν για τα χρόνια 1924–1990 ως κράτος-δορυφόρος της Σοβιετικής Ένωσης<ref name=Sik /><ref name=Japan>{{cite book|pages=13, 66|url=https://books.google.com/books?id=DGQMKex16AsC&pg=PA13|title=Imperial Japan and National Identities in Asia: 1895–1945|isbn=978-0-7007-1482-7|author1=Narangoa|first1=Li|last2=Cribb|first2=Robert B|year=2003}}</ref>.

Η [[Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας|Γιουγκοσλαβία του 1943-1992]] κάποιες φορές αναφέρεται ως Σοβιετικός δορυφόρος<ref name="rao280" /><ref name="Langley" />, αν και απέκοψε τους δεσμούς της με τη Σοβιετική Ένωση το 1948 στη ρήξη Τίτο-Στάλιν, με τα γραφεία της Κομινφόρμ να μεταφέρονται από το [[Βελιγράδι]] στο [[Βουκουρέστι]], και αργότερα πήρε την πρωτοβουλία για τη δημιουργία του [[Κίνημα των Αδεσμεύτων|Κινήματος των Αδεσμεύτων]]. Η Λαϊκή Δημοκρατία της Αλβανίας υπό την ηγεσία του Σταλινιστή [[Ενβέρ Χότζα]], επίσης έκοψε τους δεσμούς της με τη Σοβιετική Ένωση το 1960, μετά την Σοβιετική διαδικασία της [[Αποσταλινοποίηση|αποσταλινοποίησηςαποσταλινοποίηση]]ς<ref name="olsen19">{{Harvnb|Olsen|2000|p=19}}</ref>. Όλες οι παραπάνω χώρες ήταν, τουλάχιστον μεταξύ του 1945 και 1948, μέλη του [[Ανατολικό μπλοκ|Ανατολικού μπλοκ]].

Η [[Λαοκρατική Δημοκρατία του Αφγανιστάν]] μπορεί επίσης να θεωρηθεί Σοβιετικός δορυφόρος. Από το 1978 μέχρι το 1991 η κεντρική κυβέρνηση στην [[Καμπούλ]] ήταν σύμμαχος του Κομμουνιστικού μπλοκ, υποστηριζόμενη άμεσα από τη Σοβιετική στρατιωτική δύναμη [[Σοβιετικός πόλεμος στο Αφγανιστάν|μεταξύ του 1979 με 1989]]. Η βραχύβια [[Δημοκρατία Ανατολικού Τουρμεστάν]] (1944–1950) υπήρξε Σοβιετικός δορυφόρος μέχρι την ενσωμάτωσή της από την [[Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας]] μαζί με την υπόλοιπη περιοχή της [[Σιντζιάνγκ]].