Μεξικό: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Αναστροφή της επεξεργασίας από τον 2.87.165.165 (συνεισφ.), επιστροφή στην τελευταία εκδοχή υπό [[Χρήστ...
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Ετικέτα: μεγάλη αφαίρεση
Γραμμή 1:
{{coord|56.00|-109.00|type:country|format=dms|display=title}}
{{Πληροφορίες_Χώρας
| εθνικό_όνομα = ''Mexihco Tlacetililli Tlahtohcayotl''<br />''Estados Unidos Mexicanos''
| εθνικό όνομα ελληνικά = Ηνωμένες Πολιτείες Μεξικού
| σημαία = Flag of Mexico.svg
| άρθρο σημαίας = Σημαία του Μεξικού
| εθνόσημο = Coat_of_arms_of_Mexico.svg
| άρθρο εθνόσημου = Εθνόσημο του Μεξικού
| χάρτης = MEX orthographic.svg
| εθνικό_σύνθημα =
| εθνικός_ύμνος = [[Εθνικός ύμνος του Μεξικού|Himno Nacional Mexicano]]<br /><center>[[File:Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg]]</center>
| επίσημες_γλώσσες = [[Ισπανική γλώσσα|Ισπανικά]]
| πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη = [[Πόλη του Μεξικού]]
| μεγαλύτερη πόλη =
| πληθυσμός_πρωτεύουσας =
| συντεταγμένες_πρωτεύουσας = {{coord|19|03|N|99|22|W|type:city|format=dms|display=inline|name=Πόλη του Μεξικού}}
| πολίτευμα = [[Ομοσπονδιακό κράτος|Ομοσπονδιακή]] [[Προεδρική Δημοκρατία]]
| τίτλοι_ηγετών = [[Αρχηγός Κράτους του Μεξικού|Πρόεδρος]]
| ονόματα_ηγετών = [[Ενρίκε Πένια Νιέτο]]
| τύπος_κυριαρχίας = [[Ανεξαρτησία]]<br />Ανακήρυξη<br />Αναγνώριση<br />Ισχύον [[Σύνταγμα]]
| γεγονός_κυριαρχίας =
| ημερομηνίες_κυριαρχίας = από την [[Ισπανία]]<br />[[16 Σεπτεμβρίου]] [[1810]]<br /> [[27 Σεπτεμβρίου]] [[1821]]<br />[[5 Φεβρουαρίου]] [[1917]]
| θέση_έκτασης = 14
| έκταση = 1.972.550
| ποσοστό_νερού = 2,5%
| σύνορα = 4.353
| ακτογραμμή = 9.330
| εκτίμηση_πληθυσμού = 121.005.815<ref name="stats">[http://www.conapo.gob.mx/es/CONAPO/Proyecciones_Datos Επίσημη εκτίμηση]</ref>
| χρονιά_εκτίμησης_πληθυσμού = 2015
| πληθυσμός = 112.336.538<ref name="Απογραφή 2010">[http://www.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/Default.aspx?i=i& Απογραφή 2010]</ref>
| θέση_πληθυσμού = 11
| χρονιά_απογραφής_πληθυσμού = 2010
| πυκνότητα_πληθυσμού = 61,6
| θέση_πυκνότητας_πληθυσμού = 152
| χρονιά_ΑΕΠ = 2009
| ΑΕΠ = 1.459,109 δισ. $<ref name="imf">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/02/weodata/weorept.aspx?sy=2009&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=%2C&br=1&pr1.x=35&pr1.y=10&c=273&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database |publisher=[[Διεθνές Νομισματικό Ταμείο|ΔΝΤ]] |date=Οκτώβριος 2009 |accessdate=18-10-2009}}</ref>
| θέση_ΑΕΠ = 11
| ΑΕΠ_κατακεφαλή = 13.542 $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ_κατά_κεφαλή = 60
| χρονιά_ΑΕΠ_Ον = 2009
| ΑΕΠ_Ον = 866,336 δισ. $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ_Ον = 14
| ΑΕΠ_κατακεφαλή_Ον = 8.040 $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ_κατά_κεφαλή_Ον = 60
| HDI_έτος = 2014
| HDI = {{decrease}} 0,756
| HDI_κατάταξη = 71
| HDI_κατηγορία = <span style="color:green;">υψηλή</span>
| νόμισμα = [[Πέσο Μεξικού]]
| κωδικός_νομίσματος = MXN
| ώρα_ζώνης =
| διαφορά_UTC = -6 έως -8
| θερινή_διαφορά_UTC = -5 έως -7
| top_level_domain = [[.mx]]
| κωδικός_κλήσης = 52
| σημειώσεις=
}}
 
{| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300"
Το '''Μεξικό'''(''[[Ισπανική γλώσσα|Ισπανικά]] México'') είναι χώρα του νότιου τμήματος της [[Βόρεια Αμερική|Βόρειας Αμερικής]]. Το επίσημο όνομά της είναι '''Estados Unidos Mexicanos''' (Ηνωμένες Πολιτείες Μεξικού). Βρέχεται από τον [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικό]] και [[Ατλαντικός Ωκεανός|Ατλαντικό ωκεανό]]. Καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα της Μεξικάνικης Χερσονήσου που ενώνει τη Βόρεια με τη [[Νότια Αμερική]]. Συνορεύει βόρεια με τις [[ΗΠΑ]], νοτιοανατολικά με τη [[Γουατεμάλα]] και τη [[Βρετανική Ονδούρα|Μπελίζε]]. Έχει έκταση 1.972.549 [[Τετραγωνικό χιλιόμετρο|τ.χλμ.]] και [[πληθυσμός|πληθυσμό]] 121.005.815 σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2015.<ref name="stats"/>
! colspan="2" bgcolor="pink" style="font-size:120%"|Ρέψιμο (Rëëëψμ)
Πρωτεύουσα είναι η [[πόλη του Μεξικού]]. Άλλες πόλεις είναι: η [[Γουαδαλαχάρα (Μεξικό)|Γουαδαλαχάρα]], το [[Μοντερρέι]], το [[Ακαπούλκο]], το [[Μεξικάλι]], η [[Τορρεόν]], η [[Μέριδα (Μεξικό)|Μέριδα]], η [[Τιχουάνα]], το [[Σαν Λουίς Ποτοσί]], η [[Σιουδάδ Χουάρες]] κτλ. Επίσημη γλώσσα είναι η [[Ισπανική γλώσσα|ισπανική]], ενώ το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού έχει ασπαστεί το [[Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία|χριστιανικό ρωμαιοκαθολικό δόγμα]]. [[Νόμισμα (νομισματική μονάδα)|Νομισματική μονάδα]] είναι το [[πέσο]]. Η χώρα διαιρείται σε 31 ομόσπονδες πολιτείες και 1 ομοσπονδιακή περιοχή.
|-
| valign="top"|Ομιλείται σε:
== Ετυμολογία ==
| όλον τον κόσμο, κυρίως στα [[McDonald's]] μετά από κατανάλωση αναψυκτικού.
Μετά την ανεξαρτησία της Νέας Ισπανίας από την Ισπανία, αποφασίστηκε ότι η νέα χώρα θα πάρει το όνομά της από την πρωτεύουσά της, την Πόλη του Μεξικού, η οποία ιδρύθηκε το 1524 στη θέση της αρχαίας πρωτεύουσας των [[Αζτέκοι|Αζτέκων]] Μέξικο-Τενοτστιτλάν. Η ονομασία αυτή προέρχεται από τη [[Νάουατλ γλώσσα|γλώσσα Νάουατλ]] αλλά η σημασία της δεν είναι γνωστή. Η προέλευσή της εικάζεται ότι είναι η λέξη Μέξτλι ή Μεχίτλι, η οποία αποδίδεται ως ιερή ονομασία για το θεό του πολέμου και πατριάρχη των Αζτέκων, τον [[Ουιτζιλοπότστλι]]. Με βάση αυτή την προσέγγιση, η λέξη Μέξικο σημαίνει τον χώρο που ζει ο Μεχίτλι. Μια εναλλακτική υπόθεση αναφέρει ότι η λέξη Μεξικό σημαίνει "το μέρος του κέντρου της Σελήνης" ή "το μέρος του κέντρου της λίμνης της Σελήνης" αναφερόμενη στη λίμνη Τεξκόκο. Το όνομα της πόλης μεταφράστηκε στην ισπανική γλώσσα και με βάση τις ισπανικές φωνητικές αξίες ως "Μεξικό".
|-
| valign="top"|Συνολικοί ομιλητές:
|2091003
|-
| valign="top"|Κατάταξη:
|3η
|-
| valign="top"|Γενετική<br>ταξινόμηση:
|Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες<br>
&nbsp;βαλκανικός γλωσσολογικός σύνδεσμος<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Ρέψιμο'''
|-
! colspan="2" bgcolor="pink"|Επίσημη κατάσταση
|-
| valign="top"|Επίσημη γλώσσα:
| Λαϊκή βατραχιακή δημοκρατία
|-
| valign="top"|Ρυθμίζεται από:
| valign="top"|Εθνικό ίδρυμα γλωσσών και κροασμάτων (της Βατραχίας)
|}
 
{{ρήση-απλό|Ρευτείτε με [[όζον]], κάνει καλό.|Ο [[Ανδρέας Φικιώρης|Γιατρός]]|το ρέψιμο.}}
Η επίσημη ονομασία του κράτους άλλαξε μαζί με τη μορφή του πολιτεύματος. Σε δύο περιπτώσεις (1821-1821 και 1863-1867), η χώρα ήταν γνωστή ως "Μεξικανική Αυτοκρατορία" (Imperio Mexicano ''Ιμπέριο Μεχικάνο''). Και οι τρεις συνταγματικές αναθεωρήσεις (1824, 1857 και 1917, η ισχύουσα) χρησιμοποίησαν την ονομασία "Ηνωμένες Πολιτείες του Μεξικού" (Estados Unidos Mexicanos ''Εστάδος Ουνίδος Μεχικάνος''). Η ονομασία "Δημοκρατία του Μεξικού" είχε χρησιμοποιηθεί στη συνταγματική αναθεώρηση του 1836.
 
{{ρήση-απλό|Πες το έξ' απ τα δόντια.|Ο [[Πανούσης]].|}}
== Ιστορία ==
Υπήρχαν δύο πολιτιστικά κέντρα πριν από την [[Ισπανία|ισπανική]] κατοχή, ένα στο βορρά, των [[Τολτέκοι|Τολτέκων]] και ένα στο νότο, των [[Μάγια]]. Τα δύο βασίλεια διατηρούσαν μεταξύ τους καλές σχέσεις. Το βασίλειο όμως των Τολτέκων καταστράφηκε από τις επιδρομές των διάφορων φυλών από το βορρά και από τις δικές του εσωτερικές αντιθέσεις, γύρω στο 12ο - 13ο αιώνα. Την ίδια εποχή εμφανίζεται και η φυλή των [[Αζτέκοι|Αζτέκων]], που ανήκαν στην ίδια φυλή με τους Τολτέκους.
 
{{ρήση-απλό|Ήταν τα πρώτα λόγια που άκουσα, όταν μου την έπεσε αγόρι.|Η [[Έφη Θώδη]].|}}
Στα [[1519]] αποβιβάστηκε στο Μεξικό ο [[Ερνάν Κορτές]], που εκμεταλλευόμενος τις αντιθέσεις των φυλών κατάκτησε για λογαριασμό της [[Ισπανία]]ς το μεγαλύτερο μέρος του Μεξικού, προσηλυτίζοντας τους Μεξικανούς δια πυρός και σιδήρου και με την [[Ιερά Εξέταση]] στο [[Χριστιανισμός|χριστιανισμό]]. Σύμφωνα με κάποια υποτυπώδη απογραφή που έγινε, ο πληθυσμός στα [[1670]] - [[1690]] δεν ξεπερνούσε το 1 εκατομμύριο περίπου από τα 8-9 που υπήρχαν πριν 100 χρόνια .
 
{{ρήση-απλό|είναι απλά μια [[κλάσιμο|κλανία]] που έχασε το δρόμο της...<br>...οπως και ο [[εμετός]] είναι ενα [[χέσιμο]] που έχασε το δρόμο του|[[χρήστης:FrikiLinuks|ο γνωστός κάφρος σπαζαρχίδης γκοθάς με το λίνουκς]]|}}
Το [[1810]] ένας μιγάς ιερέας, o [[Μιγκέλ Ιδάλγο ι Κοστίγια]] (Miguel Hidalgo y Costilla) κήρυξε την επανάσταση εναντίον των Ισπανών, ενώ το [[1821|21]] ο τελευταίος Ισπανός διοικητής υπόγραψε το διάταγμα της ανεξαρτησίας του Μεξικού. Από το [[1833]] μέχρι το [[1855]] έγιναν διάφοροι πόλεμοι, κυρίως με τις [[ΗΠΑ]], με αποτέλεσμα το Μεξικό να χάσει πολλά από τα εδάφη του. Το [[1859]] προσφέρθηκε στον [[Μαξιμιλιανός Α΄ του Μεξικού|Μαξιμιλιανό της Αυστρίας]] το στέμμα του Μεξικού, το οποίο όμως αρχικά αρνήθηκε. Τελικά το [[1863]] ύστερα από πιέσεις του [[Ναπολέων Γ΄|Ναπολέοντα Γ΄]] δέχθηκε την πρόταση. Το [[1864]], ο [[γαλλία|γαλλικός]] στρατός καταλαμβάνει το Μεξικό για να απελευθερωθεί και πάλι 3 χρόνια αργότερα από το Χουάρες. Με την αποχώρηση του γαλλικού στρατού ο Μαξιμιλιανός τουφεκίστηκε στο Κερέταρο στις [[19 Ιουνίου]] του [[1867]]. Από τότε το Μεξικό εξακολουθεί να είναι ανεξάρτητο, παρόλο ότι πολλές φορές δέχτηκε διάφορες πιέσεις από τους γείτονές τους. Το Μεξικό ανέδειξε πολλούς λαϊκούς ηγέτες, όπως τον [[Μπενίτο Χουάρες]], τον [[Πάντσο Βίγια]], τον [[Εμιλιάνο Ζαπάτα]] και άλλους.
 
{{ρήση-απλό|είναι η αγαπημένη μας συνήθεια μετα από τις μπύρες|οι [[μεταλλάδες]]|το ρέψιμο}}
== Γεωγραφία ==
Η χώρα γενικά αποτελείται από απέραντες πεδιάδες, ψηλά οροπέδια, οροσειρές και υψίπεδα. Το έδαφος χωρίζεται σε δύο σχεδόν ίσα μέρη από τον [[Τροπικός του Καρκίνου|Τροπικό του Καρκίνου]]. Τα δύο τρίτα της επιφάνειας του Μεξικού είναι ορεινά και καταλαμβάνονται από οροπέδια και βουνά. Στο Βόρειο τμήμα βρίσκονται οι μεγαλύτεροι ορεινοί όγκοι και επικρατούν διάφορα είδη κάκτων, καθώς και άλλα είδη που έχουν προσαρμοστεί στις συνθήκες της ξηρασίας και των λίγων βροχών. Αντίθετα η βλάστηση στα παράλια, καθώς και στο νότιο τμήμα του οροπεδίου, είναι τελείως διαφορετική. Στα χαμηλότερα επικρατεί κυρίως η σαβάνα, στα ψηλότερα επικρατούν τα αειθαλή και τα φυλλοβόλα, στα νότια και στα νοτιοανατολικά τα τροπικά δάση, στην πλευρά του [[Ατλαντικός|Ατλαντικού]] τα υγρά αειθαλή δάση και στην πλευρά του [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικού]] δάση από φυλλοβόλα δέντρα.
 
[[Αρχείο:Γαϊδούρεψ.PNG|thumb|[[Γάιδαρος]] που μιλάει στη γλώσσα ρέψιμο.]]
Οι περισσότερες οροσειρές ακολουθούν κατεύθυνση από βορειοδυτικά προς νοτιοανατολικά, με εξαίρεση την [[Κορδιλιέρα Νεοβολκάνικα]]. Η σημαντικότερη πάντως είναι η [[Δυτική Σιέρρα Μάδρε]] στα δυτικά, που ακολουθεί πορεία παράλληλη με την ακτογραμμή του Ειρηνικού Ωκεανού και αποτελεί τμήμα των [[Βραχώδη Όρη|Βραχωδών Ορέων]]. Οι κορυφές τις ξεπερνούν τα 3.000 μ. ιδιαίτερα στις περιοχές [[Ταραουμάρα]] και [[Τεπεουάνες]]. Η λιγότερο απόκρημνη [[Ανατολική Σιέρρα Μάδρε]] φτάνει σε μέσο ύψος τα 2.000-2.500 μ.. Η [[Νότια Σιέρρα Μάδρε]] είναι επέκταση της [[Σιέρρα ντε Μπάχα Καλιφόρνια]].
'''Γλώσσα''' της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας που μιλιέται στα Βαλκάνια. Οι ομιλητές της ονομάζονται ''Ρεύοντες''. Είναι η μόνη γλώσσα που μπορεί να μιληθεί εκτός από τον άνθρωπο και από άλλο μέλος του ζωικού βασιλείου, συγκεκριμένα τα [[βατράχι|βατράχια]]. Το περίφημο βατράχι που ζήτησε από την πριγκίπισσα να τον φιλήσει της μίλησε στα ρέψιμο. Η γλώσσα διαδόθηκε με μεγάλη επιτυχία στην Αμερική, ως παρενέργεια της [[Κόκα Κόλα|κόκας κόλας]]. Μάλιστα το πρώτο σήμα του εν λόγω αναψυκτικού ήταν το βατράχι, μετά τον αλλάξαν στον [[Άγιος Βασίλης|Άη Βασίλη]] γιατί ήταν πιο ''ιν''.
 
==Γεωγραφική εξάπλωση==
Το κλίμα στα παράλια είναι υποτροπικό με πολύ θερμά και υγρά καλοκαίρια ενώ στο εσωτερικό είναι ηπειρωτικό. Βασικό όμως στοιχείο, για τη διαμόρφωση του κλίματος, είναι η απόσταση από τη θάλασσα και το υψόμετρο. Η πανίδα του Μεξικού αποτελείται από διάφορα τρωκτικά, στα ορεινά δάση υπάρχουν [[αρκούδα|αρκούδες]], [[πάνθηρας|πάνθηρες]], [[πούμα]], [[λύγκας|λύγκες]], [[ελάφι]]α, [[μυρμηγκοφάγος|μυρμηγκοφάγοι]] κλπ. Στα νότια μπορεί να συναντήσει κανείς [[πίθηκος|πιθήκους]], [[Τάπιρος|τάπιρους]] και [[ιαγουάρος|ιαγουάρους]].
Η γλώσσα αν και διαδεδομένη γεωγραφικά σε όλον τον κόσμο, σε επίπεδο κοινότητας ακούγεται σπάνια, επειδή χρειάζεται αρκετά χρόνια εξάσκηση. Ωστόσο, υπάρχουν διάσπαρτες πολλές σχολές των ρέψιμο, συχνά υποβοηθούμενες από κόκα κόλα ή άλλα παρεμφερή κρατώντας τη γλώσσα ζωντανή, όπως και όλον τον πολιτιστικό πλούτο που είναι γραμμένος σε αυτήν τη γλώσσα. Για να γίνεις μέλος σε μια τέτοια ομάδα πρέπει να πεις τη φράση ''Χέλοου μπιγκ μπράδερ'' στα ρέψιμο.
 
Θεωρείται μια δημώδης γλώσσα, καθώς συντηρείται από το λαό, ενώ είναι ακατάλληλη για επίσημες περιστάσεις, αν και υπάρχουν εξαιρέσεις. Στις αραβόφωνες χώρες το ρέψιμο μιλιέται υποχρεωτικά μετά το φαΐ, αλλιώς αποτελεί αιτία παρεξήγησης, ότι δηλαδή το φαγητό ήταν άθλιο προσβάλλοντας τη νοικοκυρά.
Εκτός από το υψόμετρο, κι άλλοι τοπικοί παράγοντες είναι σημαντικοί για το υφιστάμενο κλίμα, όπως το γεωγραφικό πλάτος. Στις χαμηλές ζώνες, νότια του τροπικού, επικρατεί τροπικό κλίμα µε ετήσιες βροχοπτώσεις που κυμαίνονται από 1.000 έως πάνω από 2.500 χλστ. το έτος και μέση ετήσια θερμοκρασία άνω των 22&nbsp;°C. Η τυπική βλάστηση είναι αυτή του τροπικού δάσους της βροχής, πυκνότερη εκεί όπου οι βροχοπτώσεις είναι πιο έντονες, όπως στην πεδιάδα του Ταμπάσκο και σε ορισμένα τμήματα του [[Καµπέτσε]] και του [[Γιουκατάν]]. Χαρακτηριστικά [[σαβάνα]]ς επικρατούν στη βύθιση της Μπάλσας, τις παράκτιες πεδιάδες της [[Βερακρούς]], καθώς και στα κεντρικά και βόρεια της χερσονήσου του Γιουκατάν. Επίσης, [[εύκρατο κλίμα]] παρατηρείται στο οροπέδιο του Ανάχουακ και σε άλλες επίπεδες περιοχές µε μέτριο υψόμετρο και µε μέση θερμοκρασία από 15 ως 22&nbsp;°C, με ετήσιες βροχοπτώσεις 700 χλστ.
 
==Γλωσσική επαφή==
=== Προστατευόμενες περιοχές ===
Οι Άγγλοι αποφάσισαν ότι ήθελαν να δημιουργήσουν κάτι δικό τους, αντίστοιχο της γλώσσας, αλλά δικό τους άλλης [[κλάσις|κλάσσης]]. Έτσι, τελειοποίησαν το [[κλάσιμο]], ενώ αντί να πίνουν κόκα κόλα, έτρωγαν φασόλια. Το κλάσιμο, όπως και στις αραβόφωνες χώρες, είναι υποχρεωτικό και μεταξύ των επισήμων. Ίσως από εκεί να ξεκίνησε η ιδέα για τα [[βρωμόλογα]], τέσπα το κλάσιμο τελικά δεν ήταν τόσο σικ όσο το ρέψιμο, γιατί χρησιμοποιεί λάθος τρύπα αλλά κυρίως λόγω της περιορισμένης οσφρητικής αντοχής του ανθρώπου, ειδικά όταν το κλάσιμο μιλιέται μεταξύ πολλών ανθρώπων. Πιστέψτε με, δε θα θέλετε να συμμετάσχετε σε μια συζήτηση που μιλιέται σε κλάσιμο.
Στην περιοχή της χερσονήσου της [[Μπάχα Καλιφόρνια]] βρίσκονται οι [[εθνικός δρυμός|εθνικοί δρυμοί]] του κόλπου της Καλιφόρνια και του δέλτα του [[ποταμός Κολοράντο|ποταμού Κολοράντο]], των νησιών του κόλπου της Καλιφόρνια και του Ελ Βισκαϊνο όπου συναντάται πολλά είδη [[Φάλαινα|Φαλαινών]]. Υπάρχει, επίσης, το Εθνικό Πάρκο της Οροσειράς του Σαν Πέντρο Μάρτιρ. Στα βόρεια της χώρας συναντώνται επίσης πλήθος προστατευόμενων περιοχών: το Ελ Πινακάτε και η Μεγάλη Έρημος του Αλτάρ στη Σονόρα, τα δάση των κορυφών της Μαχάλκα και η ξηρόφιλη ενδημική βλάστηση της βύθισης του Μαπιμί στην [[Τσιουάουα (πολιτεία)|Τσιουάουα]], η όαση του Νοβίγιος, σε μια άγονη περιοχή της [[Κοαουίλα]], το Λα Μιτοιλία, στο [[Ντουράνγκο]], και ο δρυμός του Ελ Σιέλο στην [[Ταμαουλίπας]]. Στις κεντρικές περιοχές ξεχωρίζουν ο δρυμός της οροσειράς [[Μασατλάν]], στο [[Χαλίσκο]] και στην [[Κολίμα]], το Εθνικό Πάρκο Νεβάδο ντε Κολίµα, στην ίδια περιοχή, και οι λίμνες της Σεμποάλα, στο [[Ιδάλγο]], σε μια από τις κοιλάδες της Κορδιλιέρας Νεοβολκάνικα.
 
Σημαντικό ήταν επίσης το πρώτο ρέψιμο στην ιστορία. Το <s>ρεύτηκε</s> είπε ο [[Κθούλου]], αφ'ότου δημιούργησε τη γη, δημιουργώντας το [[γαλαξίας|γαλαξία]].
== Οικονομία ==
Το Μεξικό είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο στην εξαγωγή [[άργυρος|αργύρου]], πέμπτη στο [[χρυσός|χρυσό]], δεύτερη στο [[χαλκός|χαλκό]], [[μόλυβδος|μόλυβδο]] και [[ψευδάργυρος|ψευδάργυρο]]. Υπάρχουν ακόμη τεράστια κοιτάσματα κάρβουνου, τσίγκου, [[κάδμιο|καδμίου]], ενώ ακόμη εξορύσσονται [[βισμούθιο]], [[ουράνιο]], [[αντιμόνιο]], σιδηρομετάλλευμα, [[μολυβδένιο]], [[υδράργυρος]], [[πετρέλαιο]] και [[φυσικό αέριο]].
 
Οι οικολόγοι παγκοσμίως ξεκίνησαν μια καμπάνια κατά της συγκεκριμένης γλώσσας, επειδή αποδείχθηκε ότι συμβάλλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.
== Ανθρώπινα δικαιώματα ==
Τα τελευταία χρόνια η χώρα συγκλονίζεται από δολοφονίες μεταξύ μελών συμμοριών. Τουλάχιστον 33 δολοφονίες έγιναν στο βόρειο Μεξικό εξαιτίας του πολέμου των εμπόρων ναρκωτικών, οι οποίοι ανταγωνίζονται στο λαθρεμπόριο παράνομων ουσιών προς τις [[ΗΠΑ]], το Νοέμβριο του 2008.<ref>[http://www.in.gr/news/quicknews.asp?lngEntityid=960896 in.gr], 24 Νοεμβρίου 2008.</ref>
 
Τον Ιανουάριο του 2009 εκδηλώθηκε και η πρώτη στα χρονικά επίθεση (με χειροβομβίδες) κατά τηλεοπτικού σταθμού, την ώρα της προβολής του νυχτερινού δελτίου ειδήσεων του Grupo Televisa, στο [[Μοντερρέι]]. Μόνο το 2008, έχασαν τη ζωή τους 5.700 άτομα στον πόλεμο ανάμεσα σε συμμορίες εμπόρων ναρκωτικών και του στρατού.<ref>[http://world.flash.gr/cosmosl/2009/1/7/41133id/ Flash.gr], ''Επίθεση με χειροβομβίδα κατά του μεγαλύτερου τηλεοπτικού σταθμού την ώρα του βραδινού δελτίου στο Μεξικό'', 8 Ιανουαρίου 2009. Υπάρχουν αρκετά καρτέλ ναρκωτικών τα οποία δραστηριοποιούνται σε συγκεκριμένες πολιτείες όπως η Σονόρα, Ταμαουλίπας, Γκερρέρο, η περιοχή της Μπάχα Καλιφόρνια</ref>
 
== Διακυβέρνηση ==
Αρχηγός κράτους και κυβέρνησης είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Το δικαίωμα ψήφου έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω. Η ψηφοφορία είναι υποχρεωτική αλλά δεν επιβάλλεται. Η μορφή διακυβέρνησης έχει εγκαθιδρυθεί βάσει του [[Σύνταγμα|Συντάγματος]] του 1917, το οποίο καθορίζει τρία επίπεδα: την ομοσπονδιακό, των πολιτειακό και δημοτικό. Όλοι οι αξιωματούχοι και των τριών επιπέδων εκλέγονται από το εκλογικό σώμα μέσω αναλογική είτε ενισχυμένης αναλογικής είτε μέσω επιλογής δια μέσω άλλων ανώτερων εκπροσώπων.
 
== Εκλογές ==
{{Κύριο|Εκλογές στο Μεξικό}}
Διεξάγονται προεδρικές και βουλευτικές εκλογές. Οι πιο πρόσφατες εκλογές διεξήχθησαν τον [[Μεξικανικές βουλευτικές εκλογές 2015|Ιούνιο του 2015]], οπότε εξελέγησαν τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων.
 
 
== Δημογραφικά στοιχεία ==
Ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού ήταν ιδιαίτερα έντονος μετά το 1921. Το 1900 ο πληθυσμός έφτανε τα 13.600.000 κατοίκους και το 1921 τα 14.300.000, ενώ τις δύο επόμενες δεκαετίες (1921-1940) ο ρυθμός αύξησης διατηρήθηκε σε μέτρια επίπεδα και ο πληθυσμός έφτασε το 1940 τα 19,6 εκατομμύρια. Μετά το 1940 ο ρυθμός αύξησης ήταν ραγδαίος και μάλιστα το 1970 σχεδόν διπλασιάστηκε. Τη δεκαετία του 1970 αυξήθηκε ακόμη περισσότερο (40%), ενώ το η αύξηση μετριάστηκε τη δεκαετία του 1980, αλλά συνέχιζε και ήταν σημαντική. Τα αίτια θα πρέπει να αναζητηθούν στα υψηλά ποσοστά γεννήσεων, από τα πιο υψηλά σε χώρα µε τέτοια έκταση, και στη μείωση των θανάτων που από το 33,6% το 1900 σε επίπεδα της τάξης του 5% στα τέλη του 20ου αιώνα. Σε αυτή την αύξηση συνέβαλε επίσης η παρατεταμένη ειρήνη που ακολούθησε τη Μεξικανική Επανάσταση και η οποία δημιούργησε τις κατάλληλες συνθήκες για να σταματήσει η μετανάστευση.
 
Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού ήταν σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2015 τα 75,65 χρόνια (72,88 χρόνια οι άνδρες και 78,55 οι γυναίκες).<ref name="cia">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mx.html CIA World Fact Book]</ref>
 
== Πολιτισμός και τέχνες ==
 
===Μουσική===
Η Μεξικανική μουσική αποτελείται από τεράστια ποικιλία μουσικών ειδών και επιρροών. Μερικές κατηγορίες παραδοσιακής μεξικάνικης μουσικής είναι οι μουσικές Μαριάτσι, Μπάντα, Νορτένιο, Ραντσέρα και Κορίδος. Η παραδοσιακή μουσική παίζει σημαντικό ρόλο στους Μεξικανούς και είναι παρούσα σε κάθε σημαντικό γεγονός, όπως οι γάμοι, οι γιορτές κλπ. Σε καθημερινή βάση, οι περισσότεροι Μεξικανοί ακούν σύγχρονα μουσικά είδη όπως ποπ και ροκ μουσική, τόσο στα αγγλικά όσο και στα ισπανικά. Το Μεξικό έχει τη μεγαλύτερη βιομηχανία στο χώρο του θεάματος στη Λατινική Αμερική. Κάθε χρόνο εξάγεται η μουσική Μεξικανών καλλιτεχνών τόσο σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, όσο και της Ευρώπης, ιδίως στην Ισπανία.
 
Μερικοί γνωστοί καλλιτέχνες Μεξικανικής καταγωγής είναι ο Λουίς Μιγκέλ, ο [[Αλεχάντρο Φερνάντες]], ο Μάρκο Αντόνιο Σολίς και η [[Χουλιέτα Βενέγας]]. Στην παραδοσιακή μουσική οι πιο διακεκριμένοι καλλιτέχνες είναι η Λίλα Ντάουνς και ο Βισέντε Φερνάντες. Δημοφιλή συγκροτήματα είναι οι Καφέ Τακούμπα, Καμίλα και Μολότοβ, μεταξύ άλλων. Μεγάλη επιτυχία τη δεκαετία του 1990 είχε και η τραγουδίστρια [[Σελίνα]], η οποία δολοφονήθηκε το 1995, προκαλώντας εθνικό πένθος. Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, η μεξικανική ροκ γνώρισε μεγάλη επιτυχία σε εθνικό αλλά και διεθνές επίπεδο με βασικούς εκπρόσωπους του είδους το συγκρότημα "Μανά". Στο χώρο της παγκόσμιας μουσικής βιομηχανίας, το Μεξικό έχει επίσης εξάγει μεγάλα μουσικά αστέρια με σημαντική καριέρα στο εξωτερικό, όπως ο [[Κάρλος Σαντάνα]] και η [[Ταλία]].
 
Η πιο αντιπροσωπευτική μουσική του Μεξικού θεωρείται η μουσική των Μαριάτσι, που έγινε πολύ δημοφιλής στις Η.Π.Α. και διεθνώς τη δεκαετία του 1970 με καλλιτέχνες όπως [[Πέδρο Ινφάντε]], [[Χόρχε Νεγρέτε]], [[Χοσέ Αλφρέδο Χιμένες]], [[Πέπε Αγκιλάρ]] και [[Μιγκέλ Ασέβες Μεχία]]. Τα κομμάτια "La cucaracha", "Besame mucho" και "Jarabe Tapatío" θεωρούνται κλασσικά και διαχρονικά κομμάτια Μεξικανικής μουσικής.
 
Στην κλασσική μουσική, ξεχώρισαν συνθέτες όπως ο Χουάν Γκουτιέρρες δε Παδίγια και ο Χερνάντο Φράνκο.
 
== Μεταφορές ==
Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.
 
== Δείτε επίσης ==
* [[Πόλεμος των Ναρκωτικών στο Μεξικό]]
 
== Παραπομπές ==
{{Παραπομπές|30em}}
 
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{Βικιλεξικό|Μεξικό|Μεξικό}}
{{commons|México}}
{{commons|Atlas of Mexico|Atlas of Mexico<br/>(Άτλας του Μεξικό)}}
* {{dmoz}}
* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος=Εξάντας: Οι επαναστάτες της Οαχάκα - Μεξικό (''μέρος 1ο'')|αριθμός= 0000036888}}
* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος=Εξάντας: Οι επαναστάτες της Οαχάκα - Μεξικό (''μέρος 2ο'')|αριθμός= 0000036889}}
* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος=Εξάντας: Οι επαναστάτες της Οαχάκα - Μεξικό (''μέρος 3ο'')|αριθμός= 0000036895}}
 
==Σχετικά ρεψίματα==
* [[Πύργος της Βαβέλ]]
* [[Σύνταξη του Τσόμσκη]]
 
{{Γλώσσες}}
[[de:Rülpsen]]
[[en:Burping]]
[[fi:Röyhtäys]]
[[pl:Bekanie]]
[[pt:Arroto]]
[[Κατηγορία:Τρόποι επικοινωνίας]]
[[Κατηγορία:Γλώσσες]]
{{Βόρεια Αμερική}}
{{Authority control}}
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Μεξικό"