Μαντείο των Δελφών: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

To '''Μαντείο των Δελφών''' ήταν το γνωστότερο [[μαντείο]] της [[Αρχαία Ελλάδα|Αρχαίας Ελλάδας]] και του τότε γνωστού κοσμου]]. Βρίσκεται στους [[Δελφοί|Δελφούς]]. Θεωρείται ότι το σημείο όπου κτίστηκε ήταν ο ομφαλός τουτης κόσμουγης, γιατί, σύμφωνα με την παράδοση, όταν ο [[Δίας (μυθολογία)|Ζευς]] άφησε δύο αετούς, έναν προς την [[Ανατολή]] και έναν προς την [[Δύση]], συναντήθηκαν στους Δελφούς. Ήταν αφιερωμένο στον θεό [[Απόλλων|Απόλλωνα]]. Η [[Πυθία]] ήταν το διάμεσο, με το οποίο επικοινωνούσε ο θεός, και έδινε τους χρησμούς, που καταγράφονταν και ερμηνεύονταν από τους ιερείς.

Στην ίδια περιοχή μάλλονενδέχεται να προϋπήρχε λατρευτικό κέντρο, στο οποίο τιμούσν τη [[θεα Γη]] ήδη από τη [[μυκηναϊκή εποχή]]. Οι ανασκαφές στο ιερό της Αθηνάς Προναίας έχουν αποκαλύψει μυκηναϊκά ειδώλια πουτα σχετίζονται,οποία έχουν κατά πάσακαιρούς πιθανότητα,συσχετιστεί με τη λατρεία αυτή.<ref>Ενδεικτικό είναι ειδώλιο καθιστό σε τριποδικό κάθισμα, που έχει θεωρηθεί από αρκετούς μελετητές ως προάγγελος της Πυθίας </ref>. ΑιτίαΗ τηςίδρυση ίδρυσηςτου μαντείου ήτανθεωρείται ηότι οφειλόταν στην ύπαρξη ενός χάσματος, από το οποίο έβγαιναν αέρια, επιτρέπονταςτα έτσιοποία, τοεισπνεόμενα, έκανε να περνούν οι άνθρωποι σε μια κατάσταση [[Έκσταση|έκστασης]]. ΜεΣύμφωνα με τον καιρόμύθο, περισσότεροιμάλιστα, θεοίτην λατρεύτηκανιδιότητα μαζίαυτή μεανακάλυψε τηένα Γηκατσίκι, το οποίο πλησίασε στο χάσμα και άρχισε στη συνέχεια να συμπεριφέρεται περίεργα. Ο βοσκός, παρατηρώντας το, πλησίασε κι αυτός και στη συνέχεια άρχισε να προφέρει ακατάληπτα λόγια. Σύμφωνα με τηντη μυθολογία, φύλακας της Κασταλίας πηγής, που επίσης συνδεόταν με τη χρησμοδοτική ικανότητα του Μαντείουμαντείου, ήταν ο δράκος Πύθωνας, τον οποίο σκότωσε ο Απόλλων. Τηνμε [[Γεωμετρικήτο περίοδος|Γεωμετρικήτόξο περίοδο]],και τοτα μαντείοβέλη πέρασετου. Αυτή η πράξη υπόσήμανε την εξουσίαήττα των προηγούμενων λατρειών. Έκτοτε η λατρεία του Απόλλωνα κυριάρχησε. Η μεταστροφή αυτή τοποθετείται στην Υπομυκηναϊκή ή πρώιμη [[Γεωμετρική περίοδος|Γεωμετρική περίοδο]]. Στην [[Ιλιάδα]] αναφέρεται ήδη σαν ένας πλούσιος και ιερός χώρος.

Με την έναρξη της λειτουργίας του ιερού ναού του ΜαντείουΑπόλλωνα τωνστους Δελφών,Δελφούς εξαπλώθηκε η φήμη πως ο θεός Απόλλωνας κατοικούσε μέσα στο ιερό του φυτό, τη δάφνη, και πως μέσα από το θρόισμα των φύλλων του φυτού προφητεύειπροφήτευε δίνοντας χρησμούς για τα μελλούμενα. Σύμφωνα με την παράδοση και τη μυθολογία, τη μαντική τέχνη φαίνεται πως δίδαξαν στον θεό Απόλλωνα οι [[Θρίες]], τρεις φτερωτές νύμφες και κόρες του Δία, όταν ο θεός έτυχε να βόσκει τα βόδια του στον Παρνασσό. Είναι πιθανόν οι Θρίες να διατηρούσαν κληρομαντείο στην περιοχή του Παρνασσού, που δεν αποκλείεται να αποτέλεσε μια πρώτη μορφή κατά μίμηση του οποίου φτιάχτηκε και ιδρύθηκε το Μαντείο των Δελφών. Σε αυτό το μαντείο χρησιμοποιούνταν η κλήρωση στη διαδικασία της χρησμοδοσίας. Οι κλήροι ρίχνονταν σε ένα δοχείο, από όπου επιλέγονταν ένας ή περισσότεροι και τα συμπεράσματα προέκυπταν από το σχήμα και το χρώμα τους, το οποίο φαίνεται να είχε ιδιαίτερη σημασία.

Στο χώρο των Δελφών, φαίνεται πως είχαν λειτουργήσει κατά σειρά τριών ειδών μαντεία: Το χθόνιο, που χρησμοδοτούσε μέσω της εγκοίμησης, το κληρομαντείο και εν τέλει το απολλώνιο μέσω της δάφνης. Ωστόσο, από τότε που η λατρεία του [[Απόλλων]]α συνδυάστηκε με αυτή του Διονύσου, ο οποίος λατρευόταν από τους οπαδούς του μέσα σε κατάσταση έκστασης, παραφοράς και ιερής μανίας, υιοθετήθηκε ένας νέος τύπος χρησμοδότησης. Ο Απόλλων προφήτευε πια μέσω της Πυθίας, που λειτουργούσε ως δίαυλος, ενδιάμεσος και φερέφωνο του θεού. Με το μάσημα φύλλων δάφνης, καθώς και με την επίδραση ατμών και άλλων αναθυμιάσεων που έρχονταν από το άνοιγμα στα άδυτα του Μαντείου, η Πυθία έδινε τους θεϊκούς χρησμούς μέσα σε μια κατάσταση εκστατικής και ιερής μέθης. Η [[Πυθία]] καθόταν πάνω σε έναέναν ψηλό, επίχρυσο τρίποδα, επάνω από το χάσμα του ναού. Αρχικά, οι γυναίκες που αναλάμβαναν το ρόλο της ιέρειας Πυθίας ήταν νέες, όμορφες και παρθένες. Ωστόσο, μετά την απαγωγή και τη διαφθορά μια νεαρής Πυθίας από τον Εχεκράτη τον Θεσσαλό που την ερωτεύτηκε και την έκλεψε, ο θεσμός αυτός άλλαξε. Επέλεγαν πια για το ρόλο αυτό μια γυναίκα μεγαλύτερης ηλικίας, άνω των πενήντα ετών, που διατηρούσε όμως την παρθενία της.<ref> Πάνος Βαλαβάνης, Ιερά και Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα. Ολυμπία – Δελφοί – Ίσθμια – Νέμεα – Αθήνα, Αθήνα, 2004, 176.</ref><ref>Γιάννης Λάμψας, Λεξικό του Αρχαίου Κόσμου, τ. Α’, Αθήνα, εκδόσεις Δομή, 1984, 758.</ref> Οι Πυθίες μεγαλύτερης ηλικίας εξακολουθούσαν να ντύνονται σαν νεαρές κόρες και να στολίζονται με κοσμήματα. Κατά την παράδοση, πρώτη Πυθία υπήρξε η [[Φημονόη]].<ref>"Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica" τομ.59ος, σελ.251.</ref>

Οι επισκέπτες που ζητούσαν χρησμό από την [[Πυθία]] ονομάζονταν ''θεοπρόπεςθεοπρόποι'', και κατά το τελετουργικό του Μαντείου, έπρεπε να καθαριστούν αρχικά με νερό από την [[Κασταλία]] πηγή, πληρώνοντας έναν ορισμένο φόροαντίτιμο, το λεγόμενο ''πελανόν'', που δεν ήταν ο ίδιοςίδιο για όλους,ενώ έπρεπε να προσφέρουν και θυσία στο ναό του Απόλλωνα, συνήθως ένα [[κατσίκι]]. Το ζώο έπρεπε να μην είχε κάποιο ελάττωμα, ενώ απαραίτητος [[οιωνός]] για να μπορέσει η Πυθία να δώσει χρησμό, ήταν να αρχίσει το ζώο να τρέμει. Για το λόγο αυτό κατάβρεχαν το θύμα με κρύο νερό. Ανάμεσα στους θεοπρόπους υπήρχε μια ιεράρχηση, σχετικά με το ποιος προηγούνταν στη χρησμοδοσία. Οι πρώτοι που δικαιούνταν να λάβουν χρησμό ήταν οι κάτοικοι των Δελφών. Ακολουθούσαν όσοι είχαν τιμηθεί από του Δελφούς με το προνόμιο της ''[[προμαντεία|προμαντείας]]'' και έπειτα οι υπόλοιποι. Μέσα στις δύο τελευταίες ομάδες, η σειρά κανονιζόταν με κλήρο.

Παρόμοιες τελετουργίες κάθαρσης ακολουθούσε και η Πυθία. Ύστερα από κάποια τυπική διαδικασία, κατέβαινε στο λεγόμενο ''άδυτον'', κάτω από το σηκό του ναού του Απόλλωνα, όπου άκουγε την ερώτηση από τους ιερείς που βρίσκονταν σε έναέναν διπλανό μικρό χώρο που ονομαζόταν ''οίκος''. Στη συνέχεια έπεφτε σε έκσταση ενώ οι ιερείς κατέγραφαν και ερμήνευαν τα λόγια που πρόφερε. Την επιμέλεια του Μαντείου είχαν πέντε άνδρες, κάθε ένας από τους οποίους άνηκε σε μια από πέντε μεγάλες οικογένειες των Δελφών που ονομάζονταν ''Δευκαλιωνίδες''. Αυτοί ονομάζονταν ''όσιοι'', ενώ ο επικεφαλής τους ''προφήτης''.

Αρχικά οι χρησμοί δίνονταν μόνο μια φορά το χρόνο, την 7η του μήνα [[Βύσιος|Βύσιου]], γενέθλια ημέρα του Απόλλωνα. Με την αύξηση της επισκεψιμότητας του Μαντείου, οι χρησμοί δίνονταν την 7η κάθε μήνα, εκτός από τους χειμερινούς, καθώς τότε, σύμφωνα με τον μύθο, ο Απόλλωνας έφευγε από τους Δελφούς και πήγανεπήγαινε στους [[Υπερβόρειοι|Υπερβορείους]]. Οι χρησμοί αυτοί, που η φύση τους μας έγινε γνωστή τόσο από επιγραφές όσο και από τα έργα αρχαίων συγγραφέων όπως ο [[Ηρόδοτος]], αποτελούσαν για τον Ελληνικό κόσμο της εποχής νόμο, κάνοντας το Μαντείο ένα είδος διαιτητήρυθμιστή για πολύ σημαντικά θέματα όπως πόλεμοι ή αποικισμοί, δίνοντάς του έτσι τεράστια δύναμη. Οι νόμοι για παράδειγμα της [[Αρχαία Σπάρτη|Σπάρτης]], εισήχθησαν από τον [[Λυκούργος (νομοθέτης)|Λυκούργο]] με το κύρος του Μαντείου, ενώ οι αποικίες στην κάτω Ιταλία ιδρύθηκανή ύστερατον απόΕύξεινο εντολέςΠόντο τουιδρύονταν αφού οι πόλεις το συμβουλεύονταν. Την περίοδο του 7ου και 6ου π.Χ. αιώνα, με την αύξηση τουτης ενδιαφέροντοςανάγκης για νέες αποικίες, το Μαντείο των Δελφών γνωρίζει και την μεγαλύτερημεγαλύτερή του ακμή, καθώς αρκετές αποστολές ξεκινούσαν ύστερα από χρησμό του Μαντείου. Αυτές τιμούσαν τον Απόλλωνα σαν ''Αρχηγέτη'', ενώ αρκετές έπαιρναν το όνομα ''Απολλωνία''.